Wybrane formy wspierania międzynarodowej mobilności
naukowców
Anna Zygierewicz
Wstęp
Mobilność naukowców jest pojęciem szerokim, przez które należy rozumieć swobodny przepływ pracowników naukowych zarówno pomiędzy różnymi krajami, jak i sek‑
torami czy dyscyplinami. Jej nadrzędnym celem jest wzrost konkurencyjności nauki na arenie międzynarodowej. Jed‑
nym z motorów wzrostu wartości potencjału naukowego jest właśnie mobilność. Jest ona niezwykle ważnym sposo‑
bem poszerzania wiedzy oraz wspierania rozwoju zawo‑
dowego naukowców na każdym etapie kariery. W procesie oceny pracowników naukowych należy zatem uwzględ‑
niać ich doświadczenie związane z mobilnością w obrębie własnej ścieżki kariery.
Raport nt. mobilności naukowców w Polsce, MNiSzW
11 Raport nt. mobilności naukowców w Polsce, MNiSzW, Warszawa
2007.
Strategia lizbońska zakłada uczynienie z obszaru Unii Euro‑
pejskiej najbardziej konkurencyjnej gospodarki na świecie. Nie jest to możliwe bez inwestycji w badania naukowe. Prowadzenie badań naukowych nie jest zaś możliwe bez naukowców mogą‑
cych prowadzić badania i poszerzać swoją wiedzę i kwalifikacje w ośrodkach naukowych działających zarówno w państwach europejskich, jak również w innych częściach świata.
W opublikowanej w kwietniu 2007 roku Zielonej Księdze Europejska Przestrzeń Badawcza: Nowe perspektywy
2Komisja Europejska zwraca uwagę na potrzebę zapewnienia właściwe‑
go przepływu wykwalifikowanej kadry naukowej o wysokim stopniu mobilności pomiędzy poszczególnymi instytucjami, dziedzinami naukowymi, sektorami gospodarki i państwami w ramach Europejskiej Przestrzeni Badawczej. W tym celu nie‑
zbędne jest zniesienie barier administracyjnych i finansowych oraz zwiększenie nacisku na postrzeganie mobilności jako
2
Zielona Księga Europejska Przestrzeń Badawcza: Nowe perspekty‑
wy, COM (2007) 161.
Abstract
The international mobility of researchers is a essential element of exchange of ideas between scientists from different countries.
Without this element a competitiveness’ growth of the economies is impossible. The European Union on whom the Lisbon Strat‑
egy imposed an aim to be to 2013 the most competitive economy in the world supports the international mobility of researchers
for many years. The support is offered, first of all, as part of the Seventh Framework Programme. The necessity of the international
mobility of researchers is discerned on domestic levels too. The Polish scientists can obtain an additional assistance from domestic
means, means offered by the Norwegian Financial Mechanism and EEA Financial Mechanism as well as from bilateral programmes
for example Fulbright Foundation, British Council or DAAD. Therefore a scholarship offer is rich and if Polish researchers, higher
education institutions and scientific research units win financial aid depends on theirs skills only.
standardowej cechy udanej kariery naukowej zarówno przez samych naukowców, jak i ich instytucje macierzyste.
Celem niniejszej publikacji jest prezentacja wybranych form wspierania międzynarodowej mobilności polskich na‑
ukowców.
Siódmy Program Ramowy
Głównym źródłem środków pomocowych wspierających mobilność międzynarodową naukowców w Unii Europejskiej jest program ramowy w zakresie badań i rozwoju technologicz‑
nego. W latach 2007–2013 realizowana jest już siódma edycja programu – 7. Program Ramowy (7PR) z budżetem sięgającym 54 mld euro (o około 63% wyższym od budżetu 6PR).
7PR składa się z czterech programów szczegółowych, uzu‑
pełnionych o program szczegółowy obejmujący badania nu‑
klearne (EURATOM) i działania Wspólnotowego Centrum Ba‑
dawczego (JRC). Cztery główne programy szczegółowe to
3: – Współpraca – celem programu jest wspieranie po‑
nadnarodowej współpracy naukowo‑badawczej w wy‑
branych obszarach tematycznych
4;
– Pomysły – celem programu jest wspieranie badań znajdujących się na granicy wiedzy (frontier research), inicjowanych przez naukowców we wszystkich dzie‑
dzinach nauki;
– Ludzie – celem programu jest ilościowe i jakościowe wzmocnienie potencjału ludzkiego w zakresie badań i rozwoju technologicznego w Europie oraz zachęcanie do mobilności międzynarodowej i międzysektorowej;
– Możliwości – celem programu jest wspieranie kluczo‑
wych aspektów europejskiego potencjału w zakresie badań, rozwoju technologicznego i innowacji, takich jak infrastruktury badawcze, regionalne klastry ba‑
dawcze, rozwój pełnego potencjału badawczego we wspólnotowych regionach konwergencji i regionach najbardziej oddalonych, badania na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw, problemy budowy społe‑
czeństwa opartego na wiedzy, koordynacja polityki badawczej oraz horyzontalne działania w zakresie współpracy międzynarodowej.
Bezpośrednie wsparcie międzynarodowej mobilności na‑
ukowców oferowane jest w ramach programu szczegółowe‑
go Ludzie. Składa się on z kilku rodzajów projektów badaw‑
czo‑szkoleniowych nazwanych Akcjami Marie Curie, w tym indywidualnych projektów badawczo‑szkoleniowych adreso‑
wanych do naukowców zainteresowanych uzupełnianiem lub uzyskiwaniem nowych umiejętności i kompetencji oraz akcji specjalnych (takich jak np. Noc naukowców):
53
www.kpk.gov.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
4
Zdrowie; żywność, rolnictwo, rybołówstwo i biotechnologia;
technologie informacyjne i komunikacyjne; nanonauki, nanotechnol‑
gie, materiały i nowe technologie produkcyjne; energia; środowisko (łącznie ze zmianami klimatycznymi); transport (łącznie z aeronauty‑
ką); nauki społeczno‑ekonomiczne i humanistyczne; przestrzeń ko‑
smiczna; bezpieczeństwo.
5
www.kpk.gov.pl oraz http://cordis.europa.eu/fp7/people/
home_pl.html [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
Kształcenie początkowe naukowców – Marie Curie Initial Training Networks (ITN) – kształcenie
początkowe naukowców mające na celu poprawę ich perspektyw zawodowych poprzez prowadzenie prac badawczych w ramach istniejących, międzynarodo‑
wych zespołów naukowych oraz poprzez rozwijanie i poszerzanie dodatkowych umiejętności, np. z zakre‑
su transferu technologii, przedsiębiorczości, zarządza‑
nia projektami badawczymi.
Kształcenie przez całe życie oraz rozwój kariery
– Marie Curie Intra‑European Fellowships for Career Deve‑
lopment (IEF) – umożliwia indywidualnym europejskim naukowcom prowadzenie badań przez okres od 12 do 24 miesięcy w placówce naukowej lub przedsiębior‑
stwie innego kraju europejskiego.
– Marie Curie European Reintegration Grants (ERG) – prze‑
znaczone są dla europejskich naukowców korzysta‑
jących przez co najmniej 18 miesięcy z oferty szkole‑
niowej Marie Curie 7PR lub poprzednich programów ramowych, którzy po zakończonym projekcie chcą po‑
wrócić do swojego macierzystego kraju. Grant może być wypłacany przez okres od 2 do 3 lat.
– Marie Curie International Reintegration Grants (IRG) – mają na celu zachęcenie europejskich naukowców przebywających w krajach trzecich, przynajmniej przez 3 lata, do powrotu i prowadzenia badań w euro‑
pejskiej placówkach i przedsiębiorstwach przez okres od 2 do 4 lat.
– Marie Curie Co‑funding of Regional, National, and In‑
ternational Programmes (COFUND) – mają na celu zwiększanie możliwości szkoleniowych i międzynaro‑
dowej wymiany doświadczonych naukowców krajów członkowskich i stowarzyszonych poprzez dofinanso‑
wanie przez Komisję Europejską organizacji realizu‑
jących programy wspierające indywidualne projekty badawczo‑szkoleniowe. Fundusze 7PR (40% kosztów stypendium, z maksymalnym dofinansowaniem dla organizacji w wysokości 5 mln euro na projekt) moż‑
na przeznaczyć na wyjazdy naukowców europejskich do innych krajów członkowskich, stowarzyszonych i trzecich, przyjmowanie naukowców z krajów trzecich przez różne instytucje europejskie oraz finansowanie powrotów naukowców europejskich przebywających powyżej 3 lat w krajach trzecich. Ten rodzaj projektów jest skierowany do instytucji działających na poziomie regionalnym, krajowym lub międzynarodowym, a nie do pojedynczych uczelni czy instytutów naukowych.
Grant przyznawany jest na okres od 2 do 4 lat.
Współpraca pomiędzy przemysłem a środowiskiem akademickim
– Marie Curie Industry Academia Partnerships and Pa‑
thways (IAPP) – współpraca pomiędzy przemysłem
a środowiskiem akademickim ma na celu pobudzanie
mobilności międzysektorowej, wspieranie długofalo‑
wego partnerstwa oraz zwiększanie wymiany wiedzy w zakresie badań i technologii. W ramach 3–4‑letnich projektów, mających charakter badawczy, następuje wzajemna wymiana pracowników (naukowców, me‑
nedżerów, techników) pomiędzy przedsiębiorstwem a instytucją naukową. Dodatkowo można przyjmować doświadczonych naukowców spoza instytucji partner‑
skich celem transferu wiedzy, organizować warsztaty i konferencje. W projektach mogą uczestniczyć róż‑
nego typu instytucje sektora prywatnego, przy czym nacisk położony jest na udział małych i średnich przed‑
siębiorstw.
Międzynarodowy wymiar współpracy – Marie Curie International Outgoing Fellowships (IOF)
– skierowane są do doświadczonych naukowców eu‑
ropejskich zainteresowanych prowadzeniem badań w krajach trzecich przez okres od 12 do 24 miesię‑
cy oraz ich kontynuowaniem w Europie przez okres 1 roku.
– Marie Curie International Incoming Fellowships (IIF) – przeznaczone są dla doświadczonych naukowców z krajów trzecich zainteresowanych prowadzeniem badań w Europie przez okres od 12 do 24 miesięcy.
– International Research Staff Exchange Scheme (IRSES) – ukierunkowany jest na wspieranie współpracy nauko‑
wej organizacji europejskich z instytucjami z krajów sąsiadujących z UE oraz z krajów, z którymi Wspólnota zawarła umowy o współpracy naukowej i technolo‑
gicznej. Współpraca polega na wzajemnym oddele‑
gowywaniu pracowników (naukowców, menedżerów, pracowników technicznych, administracji) pomiędzy Wspólnotą i krajem trzecim. Celem jest wzmacnianie długofalowej współpracy, w ramach 2–4‑letnich pro‑
jektów, pomiędzy co najmniej dwiema organizacjami z dwóch krajów członkowskich lub stowarzyszonych oraz jedną lub więcej organizacją z kraju trzeciego.
Z danych Krajowego Punktu Kontaktowego 7PR
6wyni‑
ka, iż polscy naukowcy i polskie instytucje naukowe aplikują o środki z 7PR. W 2007 roku polscy młodzi naukowcy złożyli 147 wniosków w ramach Marie Curie Initial Training Networks.
Finansowanie otrzymało 15 wnioskodawców, czyli 10,2%
wnioskujących. Procentowy udział otrzymanego dofinanso‑
wania był podobny jak w innych krajach. Pod względem liczby złożonych projektów pozostajemy jednak daleko w tyle, gdyż np. z Niemiec napłynęło 1056 wniosków, z Wielkiej Brytanii – 1052 wniosków, a z Hiszpanii (do której często porównujemy się) – 445 wniosków.
W pozyskiwaniu stypendiów dla doświadczonych naukow‑
ców polskie sukcesy są mniejsze, zarówno pod względem liczby składanych projektów, jak i procentowego udziału projektów, które otrzymały dofinansowanie. W ramach Intra‑European Fel‑
lowships for Career Development złożono jedynie 16 projektów, a dofinansowanie otrzymało dwóch wnioskodawców. Dla po‑
6 Wyniki konkursów Programu Szczegółowego ‘LUDZIE’ w 2007 roku,
www.kpk.gov.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
równania z Wielkiej Brytanii napłynęło 487 wniosków, z któ‑
rych 34,7% otrzymało dofinansowanie, z Francji napłynęło 205 wniosków, z których 25,5% otrzymało dofinansowanie, a z Hiszpanii napłynęło 130 wniosków, z których 20,7% otrzy‑
mało dofinansowanie
7.
Niewielkimi sukcesami mogą się także pochwalić polskie podmioty w zakresie pozyskiwania środków w ramach Marie Curie Industry Academia Partnerships and Pathways. Na 8 zło‑
żonych projektów (1 z polską instytucją koordynującą), dofi‑
nansowanie otrzymał 1 projekt (z polską instytucją jako part‑
nerem).
Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy
Norwegia, Islandia i Liechtenstein
8zaoferowały Polsce (i wybranym innym państwom europejskim) bezzwrotną po‑
moc finansową świadczoną w ramach dwóch instrumentów:
Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechani‑
zmu Finansowego.
W celu wspierania współpracy edukacyjnej między Polska a krajami‑darczyńcami ustanowiony został, w ramach ww.
funduszy, Fundusz Stypendialny i Szkoleniowy (FSS). Działa‑
nia realizowane przez FSS mają przyczynić się do rozszerzenia wymiany studentów i pracowników uczelni pomiędzy Polską a państwami‑darczyńcami oraz wzmocnienia współpracy po‑
między instytucjami edukacyjnymi tych krajów. Budżet FSS wynosi na lata 2008–2011 – 13,3 mln euro. Z funduszy Me‑
chanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego pochodzi 90% środków, a 10% z polskiego bu‑
dżetu państwa.
Z Funduszu Stypendialnego i Szkoleniowego finansowana jest realizacja następujących rodzajów działań
9:
– wymiana studentów i pracowników uczelni na zasa‑
dach wypracowanych w programie Erasmus,
– indywidualne stypendia dla młodych badaczy (do 40 roku życia) oraz wizyty studyjne dla pracowników instytucji edukacyjnych (placówek oświatowych, in‑
stytucji zajmujących się kształceniem zawodowym, kształceniem dorosłych itp.),
– projekty międzynarodowe realizowane przez instytucje polskie oraz instytucje z krajów‑darczyńców, których celem jest poprawa jakości kształcenia oraz zwiększe‑
nie udziału jednostek w przedsięwzięciach międzyna‑
rodowych (m.in. organizacji wspólnych seminariów, konferencji, przygotowanie i produkcji wspólnych publikacji, analiz i badań związanych z określeniem potrzeb i kierunkami rozwoju polskich instytucji edu‑
kacyjnych, kursy intensywne dla studentów, projekty współpracy pomiędzy szkołami),
– poprawa jakości kształcenia i sposobu funkcjonowania polskich szkół wyższych, szczególnie w zakresie przy‑
gotowania polskich uczelni do przyjmowania studen‑
7
Tamże.
8
Norwegia, Islandia i Liechtenstein to kraje EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu), będące zarazem członkami EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego), www.eog.gov.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
9
www.fss.org.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
tów zagranicznych (m.in. opracowanie programów kształcenia w językach obcych, opracowanie progra‑
mów wspólnych studiów, przygotowanie innowacyj‑
nych metod kształcenia, poprawa współpracy uczelni z przemysłem i instytucjami nieakademickimi).
Obecnie zakończony został III nabór wniosków do finanso‑
wania ze środków pomocowych i rozpoczął się proces oceny złożonych wniosków. Poprzednie dwa nabory pokazały, iż o ile duża część wniosków składanych przez osoby indywidualne otrzymała finansowanie, to większość projektów składanych przez polskie uczelnie wyższe nie spełnia kryteriów meryto‑
rycznych, niezbędnych do otrzymania finansowania. W II na‑
borze (ogłoszonym w październiku 2008 roku) na 21 wniosków złożonych przez osoby indywidualne odrzucone zostały jedy‑
nie 2 wnioski (jeden z przyczyn formalnych i jeden z przyczyn merytorycznych). Dla porównania na 26 wniosków złożonych przez polskie szkoły wyższe chcące nawiązać współpracę ze szkołami wyższymi w krajach‑darczyńcach, dofinansowanie otrzymało jedynie 7 wnioskodawców (3 wnioski znalazły się na liście rezerwowej)
10.
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej
11Istniejąca od 1991 r. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej (FNP) jest instytucją pozarządową typu non profit, która realizuje misję wspierania nauki. Fundacja aktywnie angażuje się we wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej, w dzia‑
łania ułatwiające wymianę myśli naukowej oraz zwiększanie samodzielności naukowej młodego pokolenia uczonych.
Zgodnie z zapisami statutowymi celem Fundacji jest dzia‑
łanie na rzecz nauki poprzez:
– wspieranie uznanych przez środowisko naukowców i zespołów badawczych, pracujących w tych obsza‑
rach nauki, które mają znaczenie dla rozwoju cywiliza‑
cyjnego, kulturowego i gospodarczego Polski oraz jej międzynarodowego prestiżu,
– wspieranie transferu polskich osiągnięć naukowych do praktyki gospodarczej,
– wspomaganie inicjatyw inwestycyjnych, służących na‑
uce w Polsce.
Fundacja oferuje wsparcie międzynarodowej mobilności naukowców m.in. w ramach następujących programów:
– Program Powroty (Homing) – ma zachęcać młodych polskich uczonych do powrotu do Polski. Program ad‑
resowany jest do badaczy powracających z dłuższego zagranicznego pobytu naukowego, którzy: znajdują się na wczesnym etapie kariery naukowej i mają, co najmniej stopień naukowy doktora; pracują naukowo za granicą albo przebywają na stażu zagranicznym i planują powrót do kraju w ciągu 6 miesięcy po upły‑
wie terminu składania wniosków lub też powróciły do niego nie dawniej niż 12 miesięcy przed tym ter‑
minem; są lub będą zatrudnione w chwili podpisania umowy subsydialnej z FNP w krajowych instytucjach,
10
www.fss.org.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
11
www.fnp.org.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
do których celów statutowych należy prowadzenie badań naukowych.
– Program Kolumb – pomoc przyznawana jest młodym polskim naukowcom, którzy nie przebywali jeszcze po doktoracie na stażu zagranicznym dłuższym niż 6 mie‑
sięcy. Stypendium obejmuje staż trwający 6–12 miesię‑
cy. W 2009 roku kandydaci mogą ubiegać się o finan‑
sowanie wyjazdu do wybranego przez siebie ośrodka naukowego lub do zagranicznej instytucji i uczelni, z którą FNP ma podpisaną umowę o współpracy.
– Program Welcome – oferuje wsparcie projektów re‑
alizowanych przez wybitnych uczonych z zagranicy tworzących zespoły badawcze w polskich jednostkach naukowych. Program adresowany jest do polskich jednostek naukowych zatrudniających naukowców innych narodowości lub polskich naukowców powra‑
cających do kraju z zagranicy, którzy prowadzić będą w Polsce projekty m.in. we współpracy z młodymi naukowcami. Wniosek składa jednostka naukowa, w której realizowany będzie projekt, wraz z uczonym z zagranicy – kierownikiem projektu. Projekty mogą być realizowane w trzech obszarach tematycznych określonych w dokumentacji konkursowej jako Bio, Info, Techno. Realizacja projektu może trwać od 3 do 5 lat. Warunkiem realizacji projektu jest rekrutacja do zespołu studentów (po ukończeniu 3 roku studiów), doktorantów i uczestników staży podoktorskich (do 4 lat po uzyskaniu stopnia naukowego) wyłącznie w drodze otwartego naboru prowadzonego w kraju i za granicą (procedury otwartego konkursu podle‑
gają szczególnej kontroli i ocenie). Liczba młodych uczonych w zespole nie może być mniejsza niż 6 osób.
Uczony z zagranicy powinien być zatrudniony w jed‑
nostce realizującej projekt i pracować w niej co naj‑
mniej 10 miesięcy w roku.
– Program Kwerenda – oferuje stypendia na prowadze‑
nie za granicą specjalistycznych kwerend archiwi‑
stycznych, których celem jest poszukiwanie i badanie niedostępnych w Polsce materiałów źródłowych z za‑
kresu nauk humanistycznych i społecznych niezbęd‑
nych do prowadzenia badań naukowych. Kwerenda dotyczyć ma wyłącznie poszukiwań archiwistycznych, tzn. materiałów znajdujących się w konkretnej biblio‑
tece lub archiwum zagranicznym (rękopisy, starodruki, cimelia, itp.). Stypendium może być przyznane raz na 2 lata, na okres od 1 do 3 miesięcy, na pobyt w jednej lub – w uzasadnionych przypadkach – w większej licz‑
bie bibliotek lub archiwów za granicą.
– Stypendia konferencyjne – przeznaczone są na dofinan‑
sowanie uczestnictwa polskich uczonych w między‑
narodowych kongresach, sympozjach i konferencjach naukowych. O stypendium mogą ubiegać się osoby, które zamierzają wygłosić na konferencji zaaprobo‑
wany przez organizatorów referat, komunikat lub przedstawić plakat. Stypendium przeznaczone jest wyłącznie dla obywateli polskich w wieku do 35 lat i może być wykorzystane na dofinansowanie kosztów podróży, opłat konferencyjnych, zakwaterowania bądź wyżywienia w czasie konferencji.
– Program Międzynarodowe Projekty Doktoranckie – ofe‑
ruje wsparcie jednostek współpracujących z partne‑
rem zagranicznym przy realizacji studiów doktoranc‑
kich, w celu podniesienia poziomu badań naukowych realizowanych w Polsce przez młodych naukowców.
Program adresowany jest do konsorcjów naukowych złożonych z co najmniej jednej instytucji polskiej i co najmniej jednej zagranicznej, prowadzących wspólnie projekty doktoranckie. W roli koordynatora konsor‑
cjum musi występować jednostka polska. Realizacja projektów może trwać od 4 do 5 lat.
– Stypendia dla naukowców zagranicznych na badania w Polsce – przyznawane są na podstawie porozumie‑
nia zawartego przez FNP z Fundacją Popierania Na‑
uki – Kasą im. Józefa Mianowskiego. Stypendia przy‑
znawane są naukowcom z zagranicy, głównie z krajów Europy Środkowej i Wschodniej, zainteresowanych prowadzeniem badań w polskich placówkach nauko‑
wych. Stypendium przyznawane jest na okres od 1 do 12 miesięcy.
Dodatkowo FNP współpracuje z instytucjami z zagrani‑
cy, które realizują misję wspierania nauki, m.in. z Niemiecką Wspólnotą Badawczą, Fundacją im. Alexandra von Hum‑
boldta, Stowarzyszeniem im. Maxa Plancka, Instytutem Nauk o Człowieku w Wiedniu, Francuskim Instytutem Zdrowia i Ba‑
dań Medycznych, Fundacja Kościuszkowską, Amerykańską Narodową Fundacją Nauki.
Krajowy program wspierania międzynarodowej mobilności naukowców
Krajowy program „Wsparcie międzynarodowej mobilności naukowców” został ustanowiony na mocy rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 7 maja 2008 r.
(Dz.U. nr 84, poz. 510). W ramach programu minister ds. nauki przyznaje – w drodze konkursu – jednostce naukowej środki fi‑
nansowe na naukę, przeznaczone na finansowanie zagranicz‑
nego pobytu pracownika naukowego lub naukowo‑dydak‑
tycznego zatrudnionego w jednostce naukowej. Pracownik musi posiadać stopień naukowy doktora uzyskany w okresie nie dłuższym niż 7 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie środków finansowych na uczestnictwo w programie. Dodat‑
kowo wymagane jest, aby pracownik ten nie uczestniczył w okresie 2 lat przed złożeniem wniosku w realizowanym za granicą i trwającym dłużej niż 6 miesięcy pobycie związanym z udziałem w stażu, stypendium naukowym lub projekcie obejmującym badania naukowe lub prace rozwojowe. Pobyt obejmuje udział uczestnika programu w badaniach nauko‑
wych lub pracach rozwojowych realizowanych w jednostce organizacyjnej posiadającej siedzibę poza terytorium Polski.
Środki finansowe mogą być przyznane na okres od 6 do 36 miesięcy.
Obecnie trwa selekcja wniosków złożonych w III nabo‑
rze wniosków o dofinansowanie. W II edycji dofinansowa‑
nie otrzymało 13 wniosków złożonych przez szkoły wyższe, a w I edycji – 18 wniosków. W I edycji partnerami były zarówno ośrodki europejskie, jak i amerykańskie, w II edycji przeważały zdecydowanie ośrodki europejskie. I edycja naboru wniosków obejmowała takie dziedziny nauki jak: zdrowie; środowisko;
rolnictwo i żywność, zaś II edycja obejmowała takie dziedziny
jak: państwo i społeczeństwo; nowe materiały i technologie;
technologie informacyjne; energia i jej zasoby. III edycja nabo‑
ru wniosków obejmuje wszystkie dziedziny nauki
12.
Inne źródła wsparcia
Do innych źródeł wsparcia międzynarodowej mobilności naukowców należą środki oferowane przez instytucje różnych państw, np. Polsko‑Amerykańska Komisja Fulbrighta oferuje stypendia umożliwiające realizacje badań na uczelniach ame‑
rykańskich, British Council oferuje stypendia umożliwiające realizacje badań na uczelniach brytyjskich, a niemiecka cen‑
trala wymiany akademickiej (DAAD) oferuje stypendia umożli‑
wiające realizacje badań na uczelniach niemieckich.
Polsko‑Amerykańska Komisja Fulbrighta oferuje m.in.:
13– Fulbright Senior Advanced Research Grants – stypendia
dla pracowników naukowych i naukowo‑dydaktycz‑
nych, z tytułem co najmniej doktora, zatrudnionych w wyższych uczelniach lub instytucjach naukowych.
Stypendia przeznaczone są na realizację własnego pro‑
jektu badawczego w wybranej uczelni amerykańskiej.
– Fulbright Junior Advanced Research Grants – stypendia przeznaczone są dla doktorantów w polskich uczel‑
niach i instytucjach naukowych, którzy w roku realiza‑
cji stypendium 2010–2011, będą uczestnikami III i IV roku studiów doktoranckich i których rozprawa dok‑
torska będzie ukończona nie wcześniej niż po powro‑
cie ze stypendium. Stypendium może być przyznane na okres 6 lub 9 miesięcy.
British Council oferuje m.in.:
14– Polsko‑Brytyjski Program dla Młodych Naukowców (YSP) – program umożliwia jednorazowe lub kilkukrotne wizyty badawcze w instytucjach partnerskich Wielkiej Brytanii naukowcom z Polski oraz naukowcom brytyj‑
skim – w polskich instytucjach. Realizacja Programu w Polsce jest współfinansowana przez British Coun‑
cil oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Wnioski do finansowanie mogą składać młodzi na‑
ukowcy z dziedziny nauk ścisłych, nauk stosowanych i społecznych; finansowaniem nie są objęte badania z zakresu nauk humanistycznych. Wnioski mogą skła‑
dać uczestnicy studiów doktoranckich lub naukowcy, którzy uzyskali stopień doktorski w okresie ostatnich 5 lat.
– Międzynarodowa Sieć Młodych Naukowców (INYS) – umożliwia organizowanie konferencji związanych z konkretnymi tematami badawczymi oraz wspieranie nawiązywania trwałych kontaktów i współpracy. Kon‑
ferencje organizowane są przy współpracy wiodących krajowych instytucji oraz lokalnego biura British Co‑
uncil. Każda konferencja dotyczy dziedziny uznanej za priorytetową zarówno przez brytyjskie centra ba‑
dawcze (Research Councils), jak i polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Uczestnikami są na‑
12
www.nauka.gov.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
13
www.fulbright.edu.pl [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
14
www.britishcouncil.org/poland [dostęp 7 kwietnia 2009 r.].
ukowcy z Wielkiej Brytanii oraz z Polski – od 10 do 30 osób z każdego kraju. Program INYS adresowany jest do naukowców mających stopień doktora uzyskany nie wcześniej niż w ciągu ostatnich 10 lat. W swoim założeniu INYS koncentruje się nie na ugruntowanej współpracy, lecz na stymulowaniu nawiązywania no‑
wych kontaktów.
Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej (DAAD) oferuje m.in.:
15– Stypendia na krótkie pobyty badawcze dla młodych naukowców –umożliwiają młodym naukowcom po doktoracie przeprowadzenie prac badawczych lub projektu naukowego na jednej z niemieckich uczelni lub w jednym z pozauniwersyteckich instytutów ba‑
dawczych (1–6 miesięcy),
– Stypendia na pobyty badawcze dla naukowców i nauczy‑
cieli akademickich –na prowadzenie programu badaw‑
czego na jednej z niemieckich uczelni lub w jednym z instytutów naukowych (1–3 miesiące). Aplikować mogą wybitni naukowcy wszystkich specjalności ze stopniem naukowym co najmniej doktora zatrudnieni na polskiej uczelni lub w instytucie naukowym, – Nowoczesne zastosowania biotechnologii – na przepro‑
wadzenie prac z zakresu nowoczesnej biotechnologii w dziedzinach: biotechnologia medyczna, biotechno‑
15
