Głos Pomorza : dawniej "Głos Wąbrzeski" : pismo społeczne, gospodarcze, oświatowe i polityczne dla wszystkich stanów 1939.05.02, R. 21, nr 51

RW»W W ir»HT oels«?j!* t*a

PISMO SPOŁECZNE, GOSPODARCZE, OŚWIATOWE I POLITYCZNE DLA WSZYSTKICH STANÓWCBA w t o r e k d n i a 2 m a j a 1 9 3 9

DO ni] MOWY MIICLE8Z0 UW

z f jPofsfrQPONMLKJIHGFEDCBA O D P O W IE D Ź N A A P E L R O O S E V E L T A . B E R L IN , 2 8 . 4.

P u n k t e m k u l m i n a c y j n y m m o w y k a n c ­ l e r z a H i t l e r a b y ł a s p r a w a s t o s u n k ó w n i e m i e c k o - a n g i e l s k i c h o r a z p o l s k o - n i e ­ m i e c k i c h .

M ó w i ą c o s t o s u n k u R z e s z y d o A n g l i i k a n c l e r z H i t l e r o ś w i a d c z y ł , ż e a n g i e l s k o - n i e m i e c k i u k ł a d m o r s k i o p i e r a ł s i ę n a z a ­ s a d z i e , ź e p o m i ę d z y W i e l k ą B r y t a n i ą a N i e m c a m i n i e d o j d z i e w i ę c e j n i g d y d o w o j n y i ż e w s z y s t k i e s p r a w y s p o r n e d a ­ d z ą s i ę r o z s t r z y g n ą ć w d r o d z e p o k o j o ­ w e j . K a n c l e r z H i t l e r ż y w i t o p r z e k o ­ n a n i e d o d n i a d z i s i e j s z e g o . H i t l e r n i e s t a w i a ł n i g d y w o b e c W i e l k i e j B r y t a n i i ż a d n y c h ż ą d a ń z w y j ą t k i e m z w r o t u d a w ­ n y c h k o l o n i i n i e m i e c k i c h ,

H i t l e r o s w i d a c z y ł , ż e m i a ł n a d z i e j ę , i ż W i e l k a B r y t a n i a z r o z u m i e , j a k w i e l k ą w a g ą p o s i a d a j ą d l a N i e m i e c t e k o l o n i e , j a k r ó w n i e ż , ż e r z ą d b r y t y j s k i u z n a , i ż k a n c l e r z H i t l e r n i e w y s u w a ł n i g d y ż a d ­ n y c h ż ą d a ń g o d z ą c y c h w i n t e r e s y a n ­ g i e l s k i e .

W O J N A Z N IE M C A M I U C H O D Z I W A N G L II Z A R Z E C Z O C Z Y W IS T Ą .

N a s t a w i e n i e L o n d y n u ś w i a d c z y , ź e t e n p u n k t w i d z e n i a n i e j e s t p o d z i e l a n y p r z e z A n g l i ę . W o p i n i i a n g i e l s k i e j i s t n i e ­ j e p r z e k o n a n i e , ż e n a w y p a d e k ja k ieg o ­ k o lw ie k k o n flik tu , k tó r y b y k ie d y k o lw ie k p o w sta ł, A n g lia zn a jd zie się za w sze p o stro n ie p rze c iw n e j, n iż N iem c y , a za ty m in n y m i sło w y — w o jn a z N ie m c a m i u - c h o d zi w A n g lii za rze cz o c zy w istą .

T y m s a m y m p rze sta ła istn ie ć p o d sta ­ w a d la u k ła d u m o rsk ie g o i k a n c l e r z H i t l e r u w a ż a ł z a s t o s o w n e p o i n f o r m o ­ w a ć o t y m w d n i u d z i s i e j s z y m r z ą d b r y - t y j s k i .

G d y b y W . B r y t a n i a c h c i a ł a r a z j e s z ­ c z e p r z y s t ą p i ć d o r o z w a ż e n i a t y c h s p r a w c e l e m d o p r o w a d z e n i a d o j a s n e g o i j e d ­ n o z n a c z n e g o p o r o z u m i e n i a , n i k n i e b ę ­ d z i e b a r d z i e j s z c z ę ś l i w y o d k a n c l e r z a H i t l e r a , a ż e b y p o d j ą ć n a n o w o r o z m o w y w t y m k i e r u n k u .

S T O S U N K I Z P O L S K Ą .

W sp ra w ie sto su n k ó w p o lsk o -n ie ­ m ie c k ic h k a n c lerz o św ia d c zył, że p ro ­ b le m „ k o ryta rza” b y t d la N ie m ie c je d ­ n y m z n a jb o le śn ie jszy c h . P o m im o to k a n c lerz u zn a w a ł k o n ie c zn o ść d o stę p u d o m o rza d la P o lski.

K a n c le rz o św ia d czy ł, że p r z e d ło ż y ł rzą d o w i p o lsk ie m u sw o je p ro p o zyc je, w

k tó ry c h za w a rte b y ło : — a ) P O W R Ó 1 G D A Ń S K A , J A K O W O L N E G O M IA ­ S T A D O R Z E S Z Y , b ) W Y B U D O W A ­ N IE P R Z E Z K O R Y T A R Z A U T O S T R A ­ D Y , O P A R T E J N A Z A S A D Z IE E K S ­ T E R Y T O R IA L N E J W S T O S U N K U D O P O L S K I, J A K l D O N IE M IE C .

W za m ia n za to k a n c le rz H itle r b y ł g o tó w - 1 ) u zn a ć w szystk ie g o sp o d a rc ze p ra w a w G d a ń sk u , 2 ) u tw o rzy ć w G d a ń ­ sk u p o rt w o ln o c ło w y d la P o lski w ro z­

m ia ra c h d o g o d n y c h i żą d a n y c h p rze z P o lsk ę z u w zg lęd n ie n iem u ła tw ie ń p r z e­

w o zo w y c h , 3 ) z c h w ilą ro zstrzyg n ię c ia ty c h p ro b le m ó w , k w estia g ra n icy p o m ię­

d z y P o lsk ą a N ie m c a m i b y ła b y u sta '.o n a d e fin ity w n ie, 4 ) R ze sza b y ła g o to w a za ­ w rze ć z P o lsk ą 2 5 -le tn i p a k t n ie a g resji, 5 ) n ie p o d le g ło ść S ło w a c ji zo sta ła b y za ­ g w a ra n to w a n a p rzez R ze szę, P o lskę i

W ę g ry .

T e p ro p o zy c je k a n c le rza rzą d p o lsk i o d rzu c ił. R z ą d p o lsk i w y ka z a ł je d y n ie sk ło n n o ść d y sku to w a n ia n a d k w e stią za ­ stą p ie n ia k o m isa rza L ig i N a ro d ó w , o ra z n a d k w e stią p e w n y c h u ła tw ie ń tr a n z y ­ to w y c h p r z e z k o ryta rz. T o „ n ie zro zu ­ m ia łe sta n o w isk o ” rzą d u p o lsk ie g o zo ­ sta ło p r z y ję te p rze z k a n c le rza H itle ra ze zd ziw ie n iem . — J e s t b o w ie m rze c zą zro zu m ia łą d la k a żd e g o , że G D A N S K N IG D Y P O L S K IM M IA S T E M N IE B Ę ­

D Z IE .

u e m MaHHaMBMcranMe

U K Ł A D Z R . 1 9 3 4 N IE IS T N IE J E . W o b e c p o l s k o - a n g i e l s k i e g o u k ł a d u g w a r a n c y j n e g o k a n c l e r z H i t l e r s t w i e r ­ d z i ł , ż e z a w a r t y p o m i ę d z y n i m a M a r s z . P i ł s u d s k i m w r o k u 1 9 3 4 u k ł a d o n i e a ­ g r e s j i z o s t a ł p r z e z P o l s k ę j e d n o s t r o n n i e n a r u s z o n y i d l a t e g o u k ła d te n k a n c le rz H iU e r u w a ża za ju ż n ie istn ie ją cy .

J e ż e l i P o l s k a p r z y w i ą z u j e w a g ę d o n o w e g o u r e g u l o w a n i a s t o s u n k ó w p o m i ę ­ d z y R z e s z ą a P o l s k ą , t o N i e m c y s ą d o t a k i e g o u r e g u l o w a n i a g o t o w e , j e d n a k ż e m u s i s i ę t o s t a ć n a n o w y c h p o d s t a w a c h

Anglia w obronie

interesów^Polski

L O N D Y N , 3 0 . 4 .

A b y n ie za c h o d ziła ża d n a w ą tp liw o ść ze stro n y F o re ig n O ffic e , p o d k re ślo n o w c o zra j z n a c isk ie m , że sta n o w isko rzą ­ d u b ry ty jsk ieg o w o b e c żą d a ń , ja k ie H i­

tle r w y su w a w sto su n k u d o P o lski z o s ta ­ ło w sw o im c za sie sfo rm u ło w a n e w d e ­ k la ra c ja c h C h a m b e rla in a i lo rd a H a li- fa x a .

R z ą d b r y ty js k i p o zo sta w ia rzą d o w i p o lsk ie m u c a łk o w itą o c e n ę co sta n o w i ży w o tn y in tere s R ze c zy p o sp o lite j.

P o sta n o w ie n ia w z a je m n ej g w a ra n c ji p o lsk o -b ry tyjs kie j są ja sn e i n ie d w u ­ zn a c zn e , n ie m o g ą c e b u d zić ża d n e j w ą ­ tp liw o śc i co d o sw e j in te rp re ta cji.

W s p r a w i e a p e l u p r e z y d e n t a R o o s e - v e l t a k a n c l e r z H i t l e r o d r z u c i ł p r o j e k t k o n f e r e n c j i m i ę d z y n a r o d o w e j . „ N iem c y n ig d y n ie w e zm ą u d zia łu w k o n fe re n c ji m ięd zy n a ro d o w e j, g d zie sta ją ja k b y p rze d są d e m ” . D o d a ł j e d n a k , ż e g o t ó w j e s t i n d y w i d u a l n i e u d z i e l i ć g w a r a n c j i k a ż d e m u z p a ń s t w , w y m i e n i o n y c h p r z e z p r e z . R o o s e v e l t a , j e ż e l i t y l k o p a ń s t w a t e z w r ó c ą s i ę o g w a r a n c j e w p r o s t d o R z e ­ s z y i p o d w a r u n k i e m w z a j e m n o ś c i t y c h i g w a r a n c j i , n a o k r e s j a k i k a ż d e z t y c h ' p a ń s t w z a ż ą d a .

Memorandum Rzeszy

o wypowiedzeniu paktu z Polską

W p i ą t e k o g o d z . 1 2 , b e z p o ś r e d n i o p r z e d p o s i e d z e n i e m w R e i c h s t a g u , n a k t ó r y m k a n c l e r z H i t l e r w y g ł o s i ł m o w ę , d o m i n i s t e r s t w a s p r a w z a g r a n i c z n y c h w W a r s z a w i e p r z y b y ł n i e m i e c k i c h a r g e d a f a i r e s i z ł o ż y ł m e m o r a n d u m , d o t y c z ą ­ c e c a ł o k s z t a ł t u s t o s u n k ó w n i e m i e c k o - p o l s k i c h .

T r e ś ć t e g o m e m o r a n d u m p o k r y w a s i ę w p r z e w a ż a j ą c e j m i e r z e z u s t ę p e m m o ­ w y k a n c l e r z a , p o ś w i ę c o n y m P o l s c e .

F o r e i g n O f f i c e k a t e g o r y c z n i e z a p r z e ­ c z y ł o w i a d o m o ś c i o m o t y m , j a k o b y r z ą d b r y t y j s k i b y ł g o tó w u d zie lić N ie m co m g w a ra n c ji p rze c iw a g r e s j i i j a k o b y m i a ł w y s t ą p i ć z i n i c j a t y w ą z o r g a n i z o w a n i a t a k i e j g w a r a n c j i z e s t r o n y 3 0 p a ń s t w w y m i e n i o n y c h w o r ę d z i u R o o s e v e l t a .

M o t y w u j ą t o t y m , ż e W . B r y t a n i a n ie u zn a ła o k u p a c ji C ze ch o sło w a c ji p r z e z N ie m c y i d la teg o n ie m o że u d zie ­ lić ja k ie jk o lw ie k g w a ra n c ji co d o g ra n ic N ie m ie c , w sk ła d k tó ryc h w c h o d ziły b y ró w n ież C ze c h y .

K a t e g o r y c z n i e o ś w i a d c z o n o r ó w n i e ż , że a m b a sa d o r H e n d e rso n n ie o trzy m a ł ża d n y c h n o w y c h p o le c e ń o d w ie d ze n ia m in . R ib b e n tro p a .

M e m o r a n d u m z a w i e r a m i ę d z y i n n y ­ m i c o n a s t ę p u j e :

, , W p r z y j a z n y m d u c h u p r ó b o w a ł r z ą d n i e m i e c k i p o r u s z y ć z m i e j s c a u r e g u l o ­ w a n i e j e d y n e j j e s z c z e m i ę d z y N i e m c a m i a P o l s k ą i s t n i e j ą c e j k w e s t i i G d a ń s k a .

O d d ł u ż s z e g o c z a s u u s i ł o w a ł r z ą d n i e m i e c k i p r z e k o n a ć r z ą d p o l s k i , ż e i s t ­ n i e j ą b e z w z g l ę d n e m o ż l i w o ś c i s ł u s z n e ­ g o d l a i n t e r e s ó w o b u s t r o n r o z w i ą z a n i a i ż e z u s u n i ę c i e m t e j o s t a t n i e j p r z e s z k o ­ d y o t w a r t a b y ł a b y d r o g a d l a p e ł n e j k o ­ r z y ś c i w s p ó ł p r a c y p o l i t y c z n e j N i e m i e c i P o l s k i .

R z ą d R z e s z y n i e o g r a n i c z y ł s i ę p r z y t y m d o o g ó l n i k o w y c h a l u z y j , l e c z z a p r o ­ p o n o w a ł r z ą d o w i p o l s k i e m u w m a r c u b r , w p r z y j a z n e j f o r m i e u r e g u l o w a n i e t e j s p r a w y n a n a s t ę p u j ą c y c h p o d s t a w a c h :

p o w r ó t G d a ń s k a d o R z e s z y , e k s t e r y t o r i a l n a l i n i a k o l e j o w a i a u t o s t r a d a m i ę d z y P r u s a m i W s c h o d ­ n i m i a R z e s z ą .

W z a m i a n z a t o :

u z n a n i e p r z e z R z e s z ę c a ł e g o p o l s k i e g o k o r y t a r z a i c a ł o ś c i p o l s k i e j g r a n i c y z a ­ c h o d n i e j ,

z a w a r c i e p a k t u n i e a g r e s j i n a 2 5 l a t , z a p e w n i e n i e i n t e r e s ó w g o s p o d a r c z y c h P o l s k i w G d a ń s k u o r a z u r e g u l o w a n i e p o ­ z o s t a ł y c h z a g a d n i e ń g o s p o d a r c z y c h i k o ­ m u n i k a c y j n y c h . w y n i k a j ą c y c h d l a P o l s k i z p o ł ą c z e n i a G d a ń s k a z R z e s z ą .

J e d n o c z e ś n i e r z ą d n i e m i e c k i w y r a z i ! g o t o w o ś ć u w z g l ę d n i e n i a i n t e r e s ó w p o l ­ s k i c h p r z y z a p e w n i e n i u n i e p o d l e g ł o ś c i S ł o w a c j i .

5 3 5 3 2 3 2 3 4 8 8 9 2 3 5 3 2 3 4 8 2 3 5 3 2 3 2 3 4 8 2 3 2 3 4 8 4 8 4 8 4 8 2 3 5 3 2 3

Tylko ten kupiec lub przemysłowiec może być dostawcą —

Tylko ten rzemieślnik lub rękodzielnik może być wykonawcą

prac dla urzędów państwowych lub samorządowych, który

wykonał w 100% swój obowiązek obywatelski

Monia Pożynki Ohrony Pnoówloloinei

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriimimwiHniinwimiHnwiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiwnniwinnnTmnmriiinnnmirh

S tr. 2 GŁOS POMORZA*4 Ni 61

Pomorska Izba Rolnicza

w trosce o oświatę rolną

Aktualny ruch ludności Polski w roku 1938

W o statn ich d n iach o d b y ła się z in i­

cjaty w y P o m o rsk iej Izb y R o ln iczej k o n ­ feren cja w sp raw ie b u d o w y szk o ły ro l­

n iczej w C h ełm ży. O b ecn ie n a k o n feren cji jed n o m y śln ie w y p o w ied zieli się za k o n ieczn ością p o siad an ia w łasn eg o gm a ch u szk o ln eg o , o raz zw ró cili się do P o ­ m o rsk iej Izb y R o ln iczej, by p rzy stąp iła ju ż w n ajb liższy ch d n iach do realizacji p o stan o w ien ia k o n ferencji i to ty m w ię­

cej, że w stęp n e p rzy g o to w an ia, jak o p ra­

co w an ie p lan u , k o szto ry su na p o szczeg ó l n e p race itp . zo stały ju ż w y k o n an e.

B ęd zie to w ięc p ierw sz szk o ła ro ln i cza n a P o m o rzu z sied zib ą w e w łasn y m b u d y n k u , w y b ud o w an y m p rzy w y d atn ej p o m o cy sp o łeczeń stw a ro lniczeg o .

W zw iązk u z p o w y ższy m p o d k reślić n ależy w ielce o b y w atelsk ie stano w isk o R ad y M iejsk iej m iasta C h ełm ży , k tó ra o d d ała b ezin tereso w n ie p o d b u d o w ę w sp o m n ian ej szk o ły teren y b u d o w lan e o łączn ej p o w ierzch n i o k o ło 5200 m kw .

Izb a zam ierza w ty m ro k u ró w n ież p rzy stąp ić d o b u d o w y g m ach u szk o ły ro i n iczej w In o w ro cław iu . I tu M ag istrat p rzy ch o d zi z w y d atn ą p o m o cą, p rzy zn a­

jąc b ezp łatn ie o d p o w ied n i teren p o d b u­

dow ę. S p o łeczeń stw o p o w iatu in o w ro c­

ław sk ieg o m o b iliźu je p o w ażn e śro d k i fi­

n an so w e. P o d k reślić n ależy szczeg ó ln e zro zu m ien ie zn aczen ia szk o ły p rzez cu ­ k ro w n ię w Jan iko w ie, k tó ra p ierw sza p rzy zn ała n a b u d o w ę szk o ły w In o w ro c­

ław iu k w o tę 23,000 zł. W y d ział P o w ia­

to w y w In o w ro cław iu p rzek azał Izb ie n a b u d o w ę szk o ły p o n ad 27,000 zł.

W k o ń cu Izb a n ad m ien ia, że w ’ ro ­ k u b ieżący m p lan u je zo rg an izo w an ie 2 n o w y ch szk ó ł ro ln iczy ch , a to w G ło d o - w ie, p o w . L ip n o i w L ubaw ie.

G łó w n y U rząd S taty sty czn y o g ło sił w w iado m o ściach staty sty czn y ch ty m cza sow ę d an e, d o ty czące ru ch u n atu raln eg o

P o m y sło w y d ar n a F . O . N ., jak i zło ży li b ezim ien n i o fiaro d aw cy , m iano w icie w alizk ę-teczk ę, p as m y śliw sk i i 30 n ab o i, w k tó ry ch zn alezio n o p o 10 sztu k zło­

ty ch 5 -cio ru b ló w ek w k ażd y m n ab o ju , razem 1,500 ru b li w złocic.

lu d n o ści w czw arty m k w artale u b ieg łe­

go ro k u o raz za cały 1938 ro k zestaw io­

n e p o ró w n aw czo z d an y m i za ro k 1937.

W ed łu g ty ch d an y ch w ro k u ubieg- 'ły m zarejestrow an o w P o lsce 278.713 m ałżeń stw , 849.873 u ro d zeń ży w y ch, 479.8 73 zgonów , w ty m 118.798 zgonów n iem o w ląt. P rzy ro st n atu raln y lu d n o ści, k tó ry o b ejm u je o 3.125 w ięcej m ałżeń stw zaś o 6.191 m n iej u ro d zin i 1.991 m n iej zgonów .

S p ad ek liczb y u ro d zeń zan o to w an o w w o j. lu b elsk im , p o lesk im , w o ły ń sk im , k rak o w sk im , lw ow skim , stan isław o w sk im tarn o po lsk im . P rzy ro st n atu raln y w ro ­ k u 1938 zm n iejszy ł się o 4.189 osób w p o ró w n an iu z p o p rzed n im ro k iem 1937.

W p rzy b liżen iu n a 1000 m ieszk ań­

ców w ro k u 1938 m ałżeń stw 8,0 (to tam o w ro k u 1937), u ro d zeń 24,5 (24,9 w ro ­ k u 1937), zg o n ó w 13,8 (14,0 w r. 1937) i p rzy ro stu n atu raln eg o 10,7 (10,9 w ro ­ k u 1937). R o k 1938 p rzy n ió sł w ięc d al­

sze n iew ielk ie zm n iejszen ie p rzy ro stu n atu raln eg o w P o lsce.

P o o b liczen iu p rzy ro stu n atu raln eg o za ro k u b iegły i o d ejściu stra t em igracy j n y ch za ten ro k o trzy m u jem y , iż lu d n o ść P o lsk i n a 1 sty czn ia 1939 ro k u w y n o siła 34.849 ty s. osób w g ran icach sp rzed p aź­

d ziern ik a 1938 ro k u , łącznie zaś z ziem ia m i o d zy sk an y m i w ro k u 1938 — 35.090 ty sięcy osób.

L iczb a zg o n ó w n iem o w ląt o b liczo n a n a 1000 u ro d zeń ży w y ch w y n io sła w ro ­ k u 1938 — 14,0 w p o ró w n an iu z 13,6 w ro k u 1937.

P o w ażn e zasiłk i n a b u d o w ę szk o ły w C h ełm ży p rzy zn ały d o ty ch czas:

Jau g sch w T o ru n iu i cu k ro w n ie w m ży.

L istę osób i in sty tu cy j, k tó re

firm a C h eł-

L istę osób i in sty tu cy j, k tó re p rzy ­ czy n iają się w y d atn ie do b u d o w y w sp o m . n iany ch szk ó ł p o d am y osobno.

Wystawa i przetarg ogierow

reproduktorów w Poznaniu

W czasie trw an ia T arg ó w P o zn ań­

sk ich o d b ęd zie się w P o zn an iu p rzy ul.

G ru n w ald zk iej 24-26 (k o szary u łanó w ) w d n iu 4 i 5 m aja 1939 ro k u w y staw a i licytacja o g ieró w - rep ro d u k to ró w , p o ­ łączo n a z zak u p em o g ieró w d la P ań ­ stw o w y ch Z ak ład ó w C h o w u koni.

N a w y staw ę zg ło szo n o 73 o g iery (w ty m 14 o g ieró w p o m o rsk ich ) i to :

5 o g ieró w rasy p ó łk rw i a ra b sk ie j;

22 o g ieró w rasy p ó łk rw i an g lo - a- ra b skie j;

46 o g ieró w rasy p ó łk rw i an g ielsk iej, P o d ając p o w y ższe do w iad o m ości,

Opieka nad mieniem uchodźców z Niemiec

Ja k się d o w iad u je A g en cja „Isk ra", jątk ó w w N iem czech ,^p rzed staw iciel^in - w zw iązk u z o rg an izacją S to w arzy sze ­

n ia O b y w ateli P o lsk ich W łaścicieli M a-

P o m o rsk a Izb a R o ln icza n ad m ien ia, że zain tereso w ani h o d o w cy , k tó rzy zam ie­

rz a ją n ab y ć o g iery , b ęd ą m ieli o k azję p rzejrzen ia, w y b oru i m o żn ości zak u p ie­

n ia rep ro d u k to ró w ras w y żej w y m ien io­

n y ch .

(ii shiiib ^{ni i}

H lllliiltk!

teresów p o lsk ich p . K azim ierz P aw lik o w ski o b ejm u je z d n iem 28 k w ietn ia 1939 ro k u sw o je czy nn o ści w B erlin ie,

In fo rm acji w W arszaw ie w sp raw ach o p iek i n ad m ajątk am i o b y w ateli p o l­

sk ich w N iem czech u d ziela d r S tan isław W y ro b isz A l, P rzy jació ł 3 m 9 telefo n 909-06.

Chleb dla Polaków

In fo rm acy j b ezin tereso w n y ch u d ziela C en trala Z w iązk u P o lsk ieg o — P o zn ań , S k arb o w a 5 — w b iu rze o d g o d zin y 10 do 13, lu b listo w n ie ty m , k tó rzy załączą zn aczek n a o d p o w ied ź, p rześlą referen­

cje i zaśw iad czen ia od osób p o w ażn y ch lu b o rg an izacji (stw ierd zające n aro d o ­ w ość, fach o w o ść i m o raln o ść), p o d ad zą w y so ko ść p o siad an eg o k ap itału , o raz do k ład n y ad res.

W m iastach , gdzie zn ajdu ją się K o ła Z w iązk u P o lsk ieg o m o żn a załatw iać k o ­ resp o n den cję za ich p o śred n ictw em .

P o lacy z zag ran icy p ro szen i są o za­

łączen ie zam iast zn aczk ó w — m ięd zy n a.

ro d o w e k u p o n y n a o d p o w ied ź.

26 ty s. m iasto p o trzeb u je sk ład u k o n fek cji m ęsk iej, d am sk iej, d ziecięcej o raz g alan terii. L o k al jest.

M iasto (15 ty s. m ieszk .) w o j. lw o w ­ skiego p o trzeb u je p o lsk iej d ro g erii. L o ­ k al jest. K ap itał ca 5.000 zło ty ch .

W p o w iato w y m m ieście w o j. b iało ­ sto ck ieg o p o szu k iw an y jest w sp ó ln ik d o zap ro w ad zo n ej fab ryk i o ctu z k ap itałem 15.000 zło ty ch .

W w ięk szy m m ieście p rzy łączo n y m do w o j. p o zn ań sk ieg o b rak h u rto w n i ga­

lan tery jn ej.

W m ieście w o j. k ieleck ieg o p o trzeb a sk ład u sk ó r, arty k u łó w tech niczn ych , o- raz d o b reg o szk larza, szlifiem i szk ła, tap icera . d ek o rato ra, m ech an ik a n a sil­

n ik i sp alin o w e. T ak że p o trzeb n y p o śred ­ n ik m ieszk an io w o - h an d lo w y .

M iasto 8 ty s. m ieszk. w o j. tarn o p o l- isk ieg o p o trzeb u je: sk ład u b ław ató w , kon fek cji, o b u w ia, rzeźn ik a, szk larza i k u ś­

n ierza.

Życie dla drugich

W płonącym domu ■ W kraterze wulkanu - Zbrodniarze bohaterami

B y ło to w ro k u 1904, k ied y w am ery ­ k ań sk iej k o p aln i H arw ick n astąp ił strasz­

liw y w y b u ch , k tó reg o o fiarą p ad ło w ielu lu d zi. W ielk im b o h aterstw em o d zn acz y ła się w ó w czas p ew n a ilo ść g ó rn ik ó w , k tó rzy z n arażen iem w łasn eg o ży cia p o d ąży li z p o m ocą sw o im to w arzyszom . Z tej o k azji am ery k ań sk i m ilio n er i filan tro p A n d rew C arn eg ie zło żył 5 m ilio n ó w d o larów n a ce­

le fu n d acji sw eg o im ien ia d la u czczen ia ta k ic h b o h ateró w , k tó rzy ży cie sw o je n a ra ­ ż a ją d la ra to w an ia b liźn ich.

„C arn eg ie H ero F u n d “ o d zn acza b o h a te­

ró w zło ty m , sreb rn y m lu b b rązo w y m m e­

d alem i w razie p o trzeb y n ag ro dam i p ie­

n iężn y m i, d o ch od zący m i d o k ilk u ty sięcy d o laró w .

C o ro czn ie o d d ala się ty siące w n io sk ó w , n ic d lateg o , że m a się tu d o czy n ien ia z o szu stam i, ty lk o z teg o p o w o d u , p o n iew aż n ie łatw ą jest sp raw ą b y ć o d zn aczo n y m p rz e z H ero F u n d . M atk a, d ajm y n a to , d o n o si, że p ew ien m ężczy zn a w y rato w ał jej d zieck o z jezio ra. A g en t fu n d acji stw ierd za, że czy n u d o k o n ał zn ak o m ity p ły w ak , d la k tó reg o n ie stan o w iło to ż a d­ n eg o n ieb ezp ieczeń stw a. K to ś in n y d o n o ­ si o m ężn y m zach o w an iu się p o lic ja n ta w

czasie ro zru ch ó w . N ag rad zan ie p o licjan­

tó w n ie jest rzeczą F u n d acji, w n io sek zo - sta je o d d alo n y .

T y m się tłu m aczy , że w ciąg u 33 la t ist­

n ien ia F u n d acji w y d an o b ard zo n iew ielk ą sto su n k o w o liczb ę m ed ali, b o ty lk o 19 zło ­ ty ch , 551 sreb rn y ch i 2 395 b rązow y ch .

M ło dy m ężczy zn a zatrzy m u je ro z h u ­ k a n ą p a rę k o n i i ra tu je k o b ietę. C h o d zi tu o czy n b ez ro zw ag i. M ężczy zn a n ie zu­

p ełn ie zd aw ał so bie sp raw ę z n ieb ezpie­

czeń stw a: m ed al b rązo w y . In n y p rzy k ład : w szk o le w y b u ch a p o żar. N au czy cielk a w y p ro w ad za d zieci p o p rzez b u ch ające p ło ­ m ien ie z b u d y n ku . T e ra z sp o strzeg a, że z a b ie ra jed n o d zieck o ze so b ą a d w o jg u d ru g im p o m ag a w y sk o czy ć n a p łach ty u- sk o k o w e. S am a o d n o si ciężk ie p o p arzen ia:

sreb rny m ed al. T u taj zach o d zi w y raźne p o św ięcen ie się m im o o czy w isteg o n ie b e z­

p ieczeń stw a.

M ed al zło ty n ad aje się ty lk o w w y ją t­

k o w y ch w y p ad k ach . ,W K an sas zasy p an i z o sta li d w aj g ó rn icy . N ik t n ie śm ie sp u ­ ścić się n a d n o szto ln i, g d y ż k ażd ej ch w i­

li o b aw iać się n ależy zaw alen ia się jej. Je­

d y n y m czło w iek iem , k tó ry n ie o b jaw ia o- b aw y , je st 4 0 -letn i n au czy ciel g im n a zja l­

ny. Schodzi on po drabinie na dół, toru­

je sobie mozolnie drogę, poprzez gruzy i dociera po dwugodzinnej, stale życiu jego zagrażającej pracy, na miejsce katastrofy.

Jeden górnik już nie żyje, drugi zostaje o- calony. Zaledwie mężczyźni stanęli na ziemi nastąpiło ponowne oberwanie się sztolni.

Fundacja Carnegiego nie zadowala się w niektórych wypadkach odznaczeniem bohatera samym medalem. Kierownik lo­

komotywy w ostatniej chwili zatrzymuje pociąg, zostaje jednakże zabity. Wdowa po nim otrzymuje rentę miesięczną. W razie obrażeń lub inwalidztwa Fundacja Carnegiego opłaca koszty leczenia i usta­

nawia w danym razie rentę.

Wszystkie dochodzenia agenta Funda­

cji odbywają się niesłychanie skrupulatnie i są nieraz połączone z niebezpieczeń­

stwem dla niego samego:

Pewien chłopiec wpadł do krateru nie­

czynnego już wulkanu. W celu ratowania go spuścił się na linie pewien stolarz i wy­

dobył na wierzch żyjącego jeszcze chłop­

ca. Czyn swój odważny przepłacił choro­

bą. Agent Fundacji, po przesłuchaniu sto­

larza, sam spuścił się na dno krateru, by sprawdzić jego zeznania. Powietrze nasy­

cone było gazami, na dnie roiło się od żmij jadowitych, a tuż obok miejsca, gdzie sto­

larz podniósł chłopca, głęboka przepaść.

Chłopiec w przerażeniu dostał ataku histe­

rycznego i zaczął z całej siły opierać się swemu wybawcy, który nieomal runął w przepaść.

Lecz to wszystko jeszcze nie wystar­

czało agentowi Fundacji. Pytał on stola­

rza, czy zauważył, że lina była zbutwiała.

— Owszem — odparł stolarz —- ale na miejscu nic lepszego nie było.

I kilka innych jeszcze pytań zadał agent stolarzowi dla oceny jego czynu.

Rozmowa toczyła się jui w tonie bar­

dzo przyjaźnym. Stolarz nie chciał przy­

jąć żadnej nagrody pieniężnej, ale Funda­

cja mimo to urządziła mu sklep, ażeby mu ułatwić zarobkowanie.

Tak to zadanie agenta Fundacji bynaj­

mniej nie jest łatwe. A bohaterzy? Agenci Fundacji utrzymują, że nie jest to specjal­

na elita spośród ludzi. Nawet zbrodniarze okazują nieraz dużo bezinteresowności i ofiarności. Podczas pożaru w dzielnicy chińskiej w Nowym Jorku mały, niepozor­

ny człowieczek z całym spokojem wszedł do płonącego domu, gdy usłyszał, że znaj­

duje się tam śpiące dziecko. Niebawem wrócił z dzieckiem i złożył je w ręce po­

licjanta i znikł — nie omieszkując zabrać

„na pamiątkę*’ torebki przyglądającej się pożarowi kobiety.

Nie był to jedyny „bohater*^ jąkiego policjanci znaleźli w. wj^iaąją, j

Nr VUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA51 „6 Ł O S P O M O R Z A“ Str 8

Burze gradowe nadchodzą

ubezpieczajcie plony

IlilllllE UlEłPlitni IllIJEHfB

w POZNANIU

instytucji polskiej, publiczno-prawnej

Najkorzystniejsze warunki — bezwzględna pewność — solidne odszkodowanie ubezpieczeń: od ognia — gradobicia — kradzieży — odpowiedzialności prawnej

ODDZIAŁY: Poznań - Ostrów - Leszno - Kalisz - Toruń - Bydgoszcz - Gdynia - Włocławek

L

JT 1*001 o

G D Y N IA . Polska m arynarka w ojen­

na została ostatnio w zbogacona o now ą jednostkę podw odną. W czw artek, o go­

dzinie 9 rano w płynął do portu w ojenne­

go na O ksyw iu okręt podw odny „Sęp obejm ując z tym m om entem służbę w polskiej m arynarce w ojennej.

„Sęp” jest siostrzanym okrętem stat­

ku „O rzeł”, który w szedł w skład pol­

skiej m arynarki w ojennej w lutym br.

Z ccsłej

O kręgow a R ada A dw okacka w Po­

znaniu pow zięła znam ienną uchw ałę, za­

braniającą adw okatom pobierania hono­

rarium za obronę osób podejrzanych o szpiegostw o, a pochodzących ze źródeł w rogo do państw a usposobionych.

—• —

D o jednego z dzienników prow incjo- salnych w W ielkopolsce nadszedł list w języku niem ieckim , zaw ierający życzenia dla kanclerza H itlera z okazji jego uro­

dzin. N a koszta ogłoszenia załączono 2 złote. T ekst listu podaj em y w tłum acze­

niu:

„Życzym y W odzow i N iem iec w dniu dzisiejszym (na 50-lecie urodzin) daru roztropności i przew idyw ania, by m ógł rozróżnić kłam stw o od praw dy. Jest to najlepszy dar, jakiego B ór m ógłby udzie­

lić w odzow i państw a”.

List podpisała niem iecka katoliczka.

A w ięc niem ieccy katolicy życzą daru roztropności i przew idyw ania w odzow i N iem iec.

_ ®—

ŁÓ D Ź. W e w si B orki M ałe, pow . ra­

dom szczańskiego w czasie czerpania w o­

dy z otw artej studni, w padł do studni na 12 m etrów głębokiej i utonął m iej­

scow y gospodarz 39-letni A ndrzej C ze­

piec. Jak ustalono, C zepiec pow rócił do dom u kom pletnie pijany i czerpiąc w odę przy nachylaniu się stracił rów now agę, co było pow odem w ypadku.

T A R N O PO L . Pracow nik folw arczny z D rohiczów ki, pow iat Z aleszczyki M i­

chał T am burk, pow racając końm i z pola dostał się przez nieuw agę pod w ał dre­

w niany, przeznaczony do w alcow ania ro­

li. K onie spłoszyły się i pow lokły T am - burka na przestrzeni 120 m etrów . Stracił on lew ą nogę i doznał obrażeń na całym ciele. M im o natychm iastow ej pom ocy lekarskiej zm arł w drodze do szpitala.

B ER LIN . Prace w stępne przy budo­

w ie kanału O dra— D unaj już się rozpo­

częły. W e w stępnej fazie tych prac chodzi głów nie o zbadanie spoistości gle­

by. Pierw otna trasa kanału została ze

w zględu na dokonaną w m iędzyczasie N iezw ykle rzadki w ypadek w ylęgnię.

Przedstaw iciele w ładz państw ow ych i O bozu Z jednoczenia N arodow ego na w iel­

kiej patriotycznej m anifestacji m etalow ców w K atow icach, zarganizow anej pod hasłem „10 lat pracy dla P aństw a”.

Straszliwy wybuch w komorze tlenowej

Jak już donosiliśm y w szpitalu św . Ł azarza w K rakow ie w ydarzył się w środę tragiczny w ypadek, który pocią­

gnął za sobą życie trzech m łodych leka­

rzy. —

N a oddziale lecznictw a gazow ego od­

byw ali dośw iadczenia na sam ych sobie trzej lekarze: 30 letni dr Jan O rem us, pierw szy asystent oddziału w ew nętrzne­

go, 28 letni dr Zbigniew Ścisław ski i 28 letni Jerzy O szacki, bratanek prym ariu- sza tego oddziału. W szyscy trzej zam ­ knęli się w herm etycznej kom orze, w y­

pełnionej atm osfera tlenow ą pod zw ię­

kszonym ciśnieniem . Z najdujący się na- zew nątrz kom ory przy aparatach m echa­

nik Jan W iatrak ujrzał nagle błysk w okienku kom ory. G dy zajrzał do środ­

ka, oczom jego przedstaw ił się okropny w idok. W w ypełnionej płom ieniam i ko­

m orze leżały w ijące się w piekielnych m ęczarniach trzy ludzkie ciała.

M echanik nie stracił ani na chw ilę zim nej krw i i zorientow ał się, że nie w ol­

no m u od razu otw orzyć kom ory, gdyż groziłoby to eksplozją sprężonego tlenu, a ze w zględu na obecność w tej sam ej izbie 24 butli z tlenem i kilku butli z benzyną, rozniosłoby to cały budynek, w raz ze znajdującym i się tam osobam i.

U ruchom ił w ięc aparat do w yrów nania

zm ianę granic R zeszy przesunięta bar-lcia się dw óch gąsiąt z jednego jaja zano- dziej w kierunku zachodnim . | tow ano u jednego z gospodarzy niem iec-

—• — kich pod F rankfurtem nad O drą. G ąski

chow ają się doskonale, stanow iąc przed­

m iot szczególnej pieczołow itości ze stro­

ny dom ow ników , którzy z tego w ypadku w różą sobie dużo pom yślności na naj­

bliższą przyszłość.

ciśnienia pow ietrza w kom orze z norm al­

nym stanem otoczenia, po czym zaalar­

m ow ał znajdującego się w pobliżu w sw ym gabinecie prym ariusza prof. O szac kiego i innych lekarzy, przy których po­

m ocy w yniósł z sali butle z tlenem i ben­

zyną.

G dy po 10 m inutach m ożliw e już by­

ło otw arcie pokryw y kom ory, znajdujący się w ew nątrz lekarze dr O szacki i dr Ścisław ski byli już doszczętnie zw ęgleni.

N atom iast leżący tuż przy w ejściu dr O rem us daw ał jeszcze słabe oznaki ży­

cia. Przeniesiono go do sąsiedniego po­

koju, gdzie w dw ie godziny później, o- patrzony Sakram entam i, zm arł.

Z aalarm ow ana straż pożarna, w apa­

racie tlenow ym ugasiła ogień. W czasie akcji ratunkow ej niegroźne poparzenia odnieśli m echanik W iatrak, prof. O szac­

ki i dr Siw onik.

N a m iejsce przybyli odrazu starosta grodzki, kom endant PP. i prokurator. — W drożono dochodzenia celem ustalenia przyczyny w ypadku. Z achodzi m ożliw ość krótkiego spięcia w przew odzie elektry­

cznym , lub aparacie, którym lekarze po­

sługiw ali się w krytycznej chw ili dla po­

m iarów cardiograficznych działania ser­

ca w atm osferze tlenow ej.

W dniu 31 grudnia 1938 r. przestał w ychodzić dziennik m iejscow y w B roc­

kton w stanie M assachusets, założony 3 kw ietnia 1891 r. Jedną z osobliw ości te­

go pism a było zam ieszczane codziennie od pierw szego num eru pism a aż do o- statniego, zaw sze na tym sam ym m iejscu w tym sam ym rozm iarze i tym i sam ym i trzcionkam i jednobrzm iące ogłoszenie pew nej firm y, która w ten sposób pobiła rekord stałości reklam y.

_e—

T O K IO . — W jednej z kopalń w M ukdenie (Japonia) nastąpiła w ielka eksplozja. Los 834 górników narodo­

w ości m andżurskiej jest nieznany. — Praw dopodobnie w iększość z nich zginę­

ła lub odniosła ciężkie rany. W katastro­

fie zginął jeden Japończyk, a kilkudzie­

sięciu zostało rannych.

LO N D Y N . W zw iązku z deklaracją prem iera C ham berlaina, złożoną w środę w Izbie G m in w spraw ie w prow adzenia pow szechnego obow iązku służby w ojsko­

w ej, podkreślają w kołach londyńskich że jest to w historii.A nglii dopiero trzeci w ypadek pow zięcia decyzji tak daleko idących.

Po raz pierw szy w prow adzono obo­

w iązek służby w ojskow ej w okresie w o­

jen napoleońskich, po raz drugi w czasie w ojny europejskiej w 1917 roku, i po raz trzeci w obecnej przełom ow ej chw ili.

W edług zgodnej opinii m iarodajnych kół angielskich obecna decyzja rządu angielskiego m a charakter w yraźnego ostrzeżenia pod adresem N iem iec.

P aryska „L 'O euvre” w nr z 23 bm . podaje sensacyjną w iadom ość, że N iem ­ cy w ysyłają za granicę banknoty, zao­

patrzone w specjalne znaki rozpoznaw ­ cze (w liczbie trzech). Z naki te spra­

w iają, że w spom niane banknoty w razie pow rotu do kraju, nie będą przez banki przyjm ow ane, „jako przem ycone niele­

galnie do N iem iec”.

„Jak w inika, pisze ,,L‘O euvre” — z zebranych dotąd inform acji, now e ban­

knoty w w ielkich ilościach zostały uloko­

w ane na rynku angielskim przez R eichs- bank w celu pozyskania dew iz”.

Zapisz się do LMK*