Hospitacja diagnozująca na informatyce
1. Ogólnie o hospitacji
Według prawa oświatowego hospitacja to bezpośrednia obserwacja realizacji przez
nauczyciela zadań statutowych szkoły, a w szczególności obserwacja zajęć prowadzonych z uczniami.
W zasadzie wszystkie definicje określają hospitację jako obserwację zajęć prowadzonych przez nauczyciela, w celu ich analizy, często oceny, sformułowaniu wniosków inspirujących do coraz lepszej pracy. Hospitacja ma więc służyć podnoszeniu jakości pracy szkoły.
Jest wiele kryteriów podziału hospitacji. Istotne są jednak te, z którymi spotykamy się najczęściej.
Podstawowe rodzaje hospitacji:
Kontrolno-oceniająca – kontrola kojarzy się nam raczej negatywnie. Niektórzy znają być może z doświadczenia taką sytuację, gdy dyrektor „wpada” na lekcję, jakby jego celem miało być przyłapanie nauczyciela na nieprawidłowościach merytorycznych,
metodycznych czy organizacyjnych. Ocena natomiast jest w naszym zawodzie konieczna.
Doradczo-doskonaląca , nazywana partnerską, związana z doskonaleniem metodycznego warsztatu pracy nauczyciela. Dobra w trakcie analizy zajęć w zespole nauczycieli przedmiotu oraz po zajęciach nauczyciela z opiekunem stażu.
Diagnozująca – hospitacja polegająca na obserwacji uczniów, ich wiedzy, umiejętności i postaw. Jest to hospitacja, która służy obserwacji aktywności (zachowań) uczniów na lekcji, spowodowanych określonymi działaniami nauczyciela. Inaczej mówiąc, jest to obserwacja procesu uczenia się uczniów w świetle dziejącego się procesu nauczania.
Bardzo często na wiadomość o hospitacji dokonujemy korekty terminu bądź układu treści w planach pracy, po to, by:
- uniknąć przypadkowości w obserwowanej lekcji,
- mieć możliwość zaprezentowania efektów swojej pracy w postaci wiadomości uczniów, umiejętności ich zastosowania, umiejętności pracy w zespole itp.
- czy nie staramy się tak przygotować scenariusza lekcji, by nasza osoba była w tle, a lekcja przebiegała tak, aby uczniowie byli naszymi partnerami, może współautorami, aby to właśnie oni demonstrowali „co już potrafią”.
Czy w takim, razie najważniejsze są formy i metody pracy z uczniem na każdej pojedynczej lekcji, czy też końcowy efekt w postaci wykształconych sprawności, umiejętności?
Metody i formy są ważne, muszą być dobierane trafnie w odniesieniu do zespołu klasowego, jego możliwości, preferencji, osobowości nauczyciela. Muszą prowadzić do celu. A cel to to, co mamy wypracować z uczniem, to, w co mamy go wyposażyć na koniec danego etapu edukacyjnego.
Podstawowym dokumentem jest dla nas podstawa programowa, cele, zadania i treści w niej zawarte oraz standardy wymagań.
Według Stefana Wlazło można wyróżnić 7 tzw. kompetencji kluczowych, które są niezbędne, by uczeń radził sobie w różnych sytuacjach w szkole, a później w życiu: uczenie się,
myślenie, poszukiwanie, doskonalenie się, komunikowanie się, współpraca, działanie.
Te kompetencje kluczowe kształcimy na każdym etapie edukacyjnym. Jako opis ich rozumienia na danym etapie możemy przyjąć zestaw umiejętności określonych dla danego przedmiotu w danym etapie edukacyjnym.
Te umiejętności wyróżniono na podstawie celów i zadań szkoły, a zawarte w podstawie programowej dla każdego przedmiotu są zdolnościami składającymi się na daną kompetencję.
Umiejętności składowe są nadal złożone i do ich opanowania konieczne jest osiągnięcie tzw.
umiejętności operacyjnych, czyli umiejętności wykonywania pojedynczych, bardziej elementarnych czynności. Jeśli celem naszych działań ma być wyposażenie ucznia
w podstawowe umiejętności (kluczowe), których stopień opanowania zostanie sprawdzony w czasie egzaminu gimnazjalnego, a jego wynik będzie istotnym elementem jakości pracy szkoły, to niewątpliwie ważne jest monitorowanie i diagnozowanie umiejętności składających się na kompetencje kluczowe. Stąd potrzeba diagnozowania umiejętności uczniów, czyli prowadzenia hospitacji diagnozującej, ukierunkowanej na obserwację działań uczniów, ale i efektów pracy nauczyciela. Aby wprowadzać hospitacje diagnozujące trzeba w Radzie Pedagogicznej stworzyć zestaw umiejętności składowych, budujących kompetencje kluczowe.
Dalej należałoby określić, które z tych umiejętności podlegałyby obserwacji i w którym momencie szkolnej edukacji.
Hospitacja diagnozująca, jako pokaz umiejętności, musi być specjalnie przygotowana. Do wybranych do hospitowania umiejętności należy określić te sprawności operacyjne, które są konieczne, by mieć przekonanie, że uczniowie daną umiejętność posiadają. Termin hospitacji należy zaplanować na moment osiągnięcia sprawności w umiejętnościach operacyjnych.
U nas w szkole przygotowany został:
arkusz hospitacji
formularz konspektu lekcji w celu usprawnienia przebiegu hospitacji.
Konspekt lekcji zawiera krótki scenariusz, który umożliwia skupienie uwagi na obserwacji uczniów, celach lekcji, na tym, co będzie podlegać ocenie, formach, metodach, zestawie koniecznych wiadomości i umiejętności ucznia na poziomie podstawowym
i ponadpodstawowym.
Arkusz hospitacyjny zawiera:
- informacje z rozmowy przedhospitacyjnej (najlepiej dzień wcześniej), - umiejętności składowe obserwowane na lekcji,
- wpisane umiejętności operacyjne, składające się na obserwowaną umiejętność, - ocenę poziomu sprawności poszczególnych umiejętności operacyjnych, a także
obserwacje czynników wpływających na jakość lekcji: (aktywność klasy, atmosfera, ocenianie, relacje interpersonalne, zdolności uczniów, opinia nauczyciela o poziomie prezentacji umiejętności, opinia uczniów o lekcji).
Zamiast rozmowy pohospitacyjnej preferuje się krótkie podsumowanie rozmową z uczniami, co im się udało, nad czym muszą jeszcze popracować. Opinie uczniowie mogą przedstawić w arkuszu ewaluacyjnym lub w postaci samooceny. Opinia hospitującego powinna być krótka (podsumowująca) i zawierać ewentualne zalecenia.
2. Opis przeprowadzonej hospitacji diagnozującej Charakterystyka przedmiotu i programu z informatyki
Hospitacja przeprowadzona będzie w kl. III gimnazjum, po trzech semestrach nauki informatyki. Obserwowana będzie jedna grupa uczniów.
Informatyka w tym gimnazjum jest nauczana od klasy 2, przez 1 godzinę tygodniowo, czyli 2 godziny w całym etapie kształcenia. Nauczanie odbywa się wg programu autorstwa W.
Kranasa, W. Jochemczyk „Lekcje z komputerem”. Do programu przygotowany jest
podręcznik na cały cykl nauczania. Na bazie podstawy programowej i standardów wymagań
2
edukacyjnych i przyjętego programu nauczania został na początku roku szkolnego opracowany plan pracy pedagogicznej oraz wskazany temat lekcji do hospitowania.
Zaplanowałam temat: Tworzenie testu wyboru z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego Excel.
W wyborze tematu kierowałam się tym, by uczniowie mogli:
zaprezentować umiejętności, które do tej pory opanowali i umiejętność zastosowania ich w nowej sytuacji,
pokazać umiejętności, które są przydatne przez cały czas przy pracy z komputerem,
pokazać umiejętność zastosowania arkusza kalkulacyjnego do rozwiązania różnych szkolnych problemów ucznia.
Na lekcji wykazane zostanie rozwijanie kompetencji kluczowej: myślenia i działania.
Na informatyce stosowany jest system oceniania zgodny z WSO .
3. Konspekt lekcji
Data: 24.04.2006 Nauczyciel: Anna Wysocka Przedmiot: informatyka Klasa: 3b Temat: Tworzenie testu wyboru z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego Excel.
Cele lekcji
Po zajęciach uczeń powinien wiedzieć i umieć:
1. Wpisywać tekst w komórkach arkusza kalkulacyjnego.
2. Wstawiać i formatować pole kombi.
3. Wykorzystywać funkcje logiczne JEŻELI w formułowaniu warunków wyboru w teście.
4. Umieć sprawnie zapisać plik w wyznaczonym miejscu.
5. Formatować utworzony arkusz.
Ocenie podlegać będzie:
1. Umiejętność zapisu i formatowania tekstu w arkuszu kalkulacyjnym– 2 pkt.
2. Umiejętność zapisu pliku w wyznaczonym miejscu – 2pkt
3. Na poziom ponadpodstawowy – umiejętność formułowania funkcji logicznych – 2 pkt.
Plan zajęć
Planowane aktywności
operacyjne Uwagi Czas
trwa- nia
Aktywności standardowe – składowe
1. Logowanie się do sieci.
2. Uruchomienie arkusza kalkulacyjnego.
3. Wypełnianie zawartości komórek tekstem.
4. Formatowanie komórek arkusza.
5. Umiejscawianie pól kombi przy pytaniach.
6. Formatowanie pól kombi.
7. Wykorzystanie funkcji logicznej JEŻELI do umieszczania w arkuszu wyniku testu.
8. Zastosowanie funkcji SUMA do podsumowania poprawnych odpowiedzi w teście.
9. Zastosowanie funkcji logicznej zagnieżdżonej jako oceny prawidłowości rozwiązań testu.
10. Sprawdzenie poprawności arkusza.
11. Zapisanie utworzonego arkusza.
12. Rozwiązywanie testu przez uczestników lekcji.
13. Wylogowanie się, uporządkowanie miejsca pracy.
14. Samoocena i ocena
Umiejętności, które uczniowie już posiadają.
Umiejętności już znane
wykorzystane w nowej sytuacji
15 min
10 min
10min
5 min 5 min
Umiejętność zapamiętywania kolejnych czynności w pracy z komputerem.
Świadomość wprowadzania różnego rodzaju danych w Excelu
Operowanie informacją:
selekcjonuje, porównuje, analizuje, przetwarza, interpretuje, czytelnie prezentuje, wykorzystuje
informacje w praktyce.
Rozwiązywanie problemów przez stosowanie poznanych metod algorytmicznych, czyli układa i wykonuje procedury osiągania celu,
Zachowanie i odtwarzanie wyników pracy.
Umiejętność organizacji pracy.
Analiza i ocena umiejętności uczniów.
4
4. Arkusz hospitacyjny
Nazwisko i imię: Data:
Szkoła
Klasa: Przedmiot:
Temat lekcji:
Informacje z rozmowy przedhospitacyjnej Zdolności uczniów (wysokie,
średnie, niskie)
Uczniowie z obniżonymi wymaganiami
Aktywność klasy
Etapy diagnozowanej umiejętności (sukcesy i trudności)
Obserwacja w czasie lekcji umiejętności:
Umiejętności operacyjne:
Stopień opanowania umiejętności
przez uczniów Uwagi:
0 1 2
Inne uwagi (ocenianie, atmosfera, aktywność uczniów itp.):
Opinia nauczyciela o lekcji:
Opinia uczniów o lekcji:
Opinia hospitującego:
Zalecenia:
Data: Podpis nauczyciela: Podpis hospitującego:
5. Karta samooceny ucznia
Imię i nazwisko ucznia ...
Lp. Potrafię
Szybko i sprawni
e
Sprawn ie
Niezbyt sprawnie
1. Wprowadzać dane do arkusza kalkulacyjnego
2. Tworzyć pole kombi
3. Formatować pole kombi
4. Stosować funkcję logiczną JEŻELI
5. Stosować funkcję SUMA
6. Stosować funkcję zagnieżdżoną JEŻELI
7. Zapisywać w określonym miejscu plik arkusza
kalkulacyjnego
8. Posługiwać się arkuszem kalkulacyjnym
*) proszę wstawić x do rubryki, która według ciebie najpełniej ocenia Twoje umiejętności z działu „Arkusz kalkulacyjny”.
6 Podsumowanie
Plusy hospitacji diagnozującej:
Pokaz umiejętności uczniów to dla nauczyciela możliwość prezentacji efektów swojej pracy.
Rozmowa nauczyciela i dyrektora dotyczy zagadnień, wyników dłuższej pracy nauczyciela z zespołem klasowym.
Dyrektor uzyskuje po przeprowadzeniu hospitacji diagnozującej informacje o poziomie osiągniętej przez uczniów umiejętności i może stawiać istotne dla pracy pedagogicznej diagnozy na temat potrzeb i oczekiwań kształcenia.
Dla hospitującego nie ma bariery specjalizacji przedmiotu.
Przeprowadzając hospitację diagnozującą można określić mocne i słabe strony ucznia, bo to co teraz jest słabą stroną, jest jednocześnie: szansą na przyszły sukces, na dalszy rozwój.
Jest to optymistyczne i piękne. Jeżeli coś mi się nie udało wykonać dobrze, to jednocześnie jest to szansa na mój dalszy rozwój. Natomiast to, co wykonuję już na najwyższym poziomie, może być tylko na tym poziomie utrzymywane.
6
