Bitwa o Anglię i jej znaczenie dla przebiegu II wojny światowej
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń zna: okoliczności dymisji premiera Nevilla Chamberlaina,
sylwetkę Winstona Churchilla,
niemieckie plany inwazji na Wyspy Brytyjskie o kryptonimie Operacja Lew Morski,
przebieg bitwy o Wielką Brytanię,
b) Umiejętności Uczeń potrafi
skojarzyć słynne słowa W. Churchilla z konkretnymi wydarzeniami historycznymi,
omówić znaczenie lotnictwa dla przebiegu II wojny światowej,
przedstawić znaczenie udziału pilotów polskich w bitwie o Anglię – polskie dywizjony myśliwskie 302 i 303.
c) Postawy
Uczeń docenia wagę szczerości i rzetelności w polityce.
2. Metoda i forma pracy
W formie sprawdzenia wiadomości uczniów na temat wydarzeń i faktów związanych z bitwą o Anglię, nauczyciel zadaje klasie pytania dotyczące nazwisk i terminów na stałe
funkcjonujących w świadomości społecznej (Churchill, RAF, Dywizjony 302 i 303 itd.).
Metodą podającą prezentowany jest przebieg i rezultaty bitwy. Głośna lektura przemówień Churchilla będzie inspiracją do dyskusji na temat szczerości, prawdy i odwagi w polityce.
3. Środki dydaktyczne
Kopia z przemówień W. Churchilla wygłoszonych w Izbie Gmin przed i po zakończeniu bitwy o Wielką Brytanię (na podstawie bibliografii)
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
1. Przedstawienie sytuacji militarnej w Europie w dniu rozpoczęcia bitwy o Anglię i planów Niemców związanych z inwazją na Wyspy Brytyjskie (postać marszałka Rzeszy Hermanna Göringa – naczelnego dowódcy Luftwaffe) – Operacja Lew Morski.
2. Objęcie premierostwa (10.05.1940) przez Winstona Churchilla i jego przemówienie wygłoszone trzy dni później przed Izbą Gmin ze słynnym zdaniem (parafraza
angielskiego poety metafizycznego – Johna Donna): Powtórzę Izbie to, co
powiedziałem członkom mojego gabinetu: Nie mam nic do ofiarowania, prócz krwi, znoju, łez i potu.
b) Faza realizacyjna Wykład nauczyciela:
1. Przypomnienie ram czasowych bitwy o Wielką Brytanię.
2. Porównanie potencjału sił powietrznych Niemiec i Wielkiej Brytanii:
wielkość floty powietrznej,
jakość i rodzaje uzbrojenia (niemieckie messerschmitty przeciwko angielskim samolotom typu hurrican i spitfire,
wyszkolenie pilotów.
3. Omówienie przebiegu bitwy o Wielką Brytanię,15 września – moment krytyczny – Wielka Brytania rzuca do boju ostatnie rezerwy RAF-u.
4. Przedstawienie bilansu strat.
5. Omówienie udziału pilotów polskich (także czeskich i francuskich) w bitwie o Wielką Brytanię; legenda Dywizjonów 302 i 303.
c) Faza podsumowująca
Znaczenie bitwy o Anglię dla przebiegu II wojny światowej.
5. Bibliografia
1. Davies N., Europa, przekł. Elżbieta Tabakowska, Znak, Kraków 1998.
2. Kopaliński W., Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku, PWN, Warszawa 1999.
3. Król W., Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1990.
4. Olson L., Cloud S., Sprawa honoru: Dywizjon 303 Kościuszkowski: zapomniani bohaterowie II wojny światowej, przekł. Małgorzata i Andrzej Grabowscy, A.M.F.
Plus, Warszawa 2004.
6. Załączniki
a) Zadanie domowe
Skomentuj słowa W. Churchilla, wygłoszone po zakończeniu bitwy o Anglię: Nigdy jeszcze na polu międzyludzkich konfliktów tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak niewielu. (Praca pisemna – minimum 1500 znaków).
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Przegranie przez Niemcy bitwy o panowanie w przestworzach miało dla przebiegu II wojny
światowej kapitalne znaczenie. Powstrzymane zostało pasmo błyskawicznych zwycięstw Hitlera. Prysnął tym samym mit armii niemieckiej jako niezwyciężonej. Miało to olbrzymią wagę nie tylko w aspekcie militarnym, ale może przede wszystkim z punktu widzenia morale koalicji antyhitlerowskiej. Okazało się, że Niemców można pokonać.
Przypomnienie tego jakże ważnego wydarzenia z dziejów II wojny światowej wiąże się ściśle z przypomnieniem dwóch, dziś już wręcz legendarnych, faktów: po pierwsze – przemówienia W. Churchilla z 13.05.1940 roku, które jest świadectwem tego, że w polityce trzeba mieć odwagę mówienia społeczeństwu rzeczy trudnych, ale prawdziwie i rzetelnie definiujących rzeczywistość; po drugie – udziału pilotów polskich w bitwie o Anglię. Piloci dywizjonu 302 i 303 – świetnie wyszkoleni, odważni i poświęceni sprawie – są ucieleśnieniem polskiego romantyzmu i pozytywizmu. Walka w obłokach, nowoczesna technika, dzielni żołnierze, zwycięstwo okupione krwią, zwycięstwo z dala od okupowanej ojczyzny – to wszystko składa się na żywą legendę, którą warto przypominać i o której warto rozmawiać.
