UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W BRODNICY. z dnia r.

(1)

Projekt

UCHWAŁA NR ...

RADY MIEJSKIEJ W BRODNICY

z dnia ... 2018 r.

w sprawie przyjęcia Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Brodnicy na rok 2019

Na podstawie art.4¹ ust. 2 i ust. 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz. U. z 2018 r. poz. 2137 ) oraz art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.

o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2018 r. poz. 1030 z późn. zm.¹⁾) Rada Miejska uchwala, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Brodnicy na rok 2019 w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Brodnicy.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Miejskiej

Artur Dombrowski

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w: Dz. U. z 2018 r. poz. 1490 i poz. 1669.

(2)

Załącznik do uchwały Nr ...

Rady Miejskiej w Brodnicy z dnia...2018 r.

PROGRAM ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W BRODNICY NA ROK 2019

SPIS TREŚCI STR.

I WPROWADZENIE 2

II UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU 3

III DIAGNOZA PROBLEMU UZALEŻNIEŃ I PRZEMOCY NA TERENIE MIASTA BRODNICY 4

1. DOSTĘPNOŚĆ ALKOHOLU 5

2. ANALIZA NEGATYWNYCH ZJAWISK Z ZAKRESU NARUSZANIA PORZĄDKU ORAZ

BEZPIECZEŃSTWA W RUCHU DROGOWYM PRZEZ OSOBY BĘDĄCE POD WPŁYWEM ALKOHOLU, A TAKŻE ZWIĄZANE ZE SPRZEDAŻĄ NAPOJÓW ALKOHOLOWYCH

6

3. PROBLEMY SPOŁECZNE WYNIKAJĄCE Z NADUŻYWANIA ALKOHOLU 7

IV ZASOBY LOKALNE DO PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI PROFILAKTYCZNEJ I NAPRAWCZEJ

W BRODNICY 10

V ADRESACI I REALIZATORZY PROGRAMU 10

VI MISJA, CELE OPERACYJNE PROGRAMU, CELE SZCZEGÓŁOWE I PLANOWANE DZIAŁANIA 12

VII SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU 19

VIII MONITORING I EWALUACJA 21

IX ZASADY WYNAGRADZANIA CZŁONKÓW MIEJSKIEJ KOMISJI ROZIWĄZYWANIA PROBLEMÓW

ALKOHOLOWYCH W BRODNICY 21

X ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU 21

XI PRELIMINARZ WYDATKÓW 22

(3)

I WPROWADZENIE

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi zobowiązuje jednostki samorządu terytorialnego do:

- podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwaniu następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy;

- popierania tworzenia i rozwoju organizacji społecznych, których celem jest krzewienie trzeźwości i abstynencji, oddziaływanie na osoby nadużywające alkoholu oraz udzielanie pomocy ich rodzinom, jak również zapewnienia warunków sprzyjających działaniom tych organizacji;

- współdziałania również z Kościołem Katolickim i innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi.

Podstawę prawną opracowania Programu stanowi:

- art. 4¹ ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zgodnie z którym realizacja zadań, wskazanych w ust. 1 tego artykułu (tj.

zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu, udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie, prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych, wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych, podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13¹ i 15 tej ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego,) jest prowadzona w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych;

- art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, zgodnie z którym organ wykonawczy gminy opracowuje projekt Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, biorąc pod uwagę cele operacyjne dotyczące przeciwdziałania narkomanii, określone w NPZ oraz uwzględniając kierunki działań wynikające z Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii i zadania określone w art. 2 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy, tj. działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną, leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych oraz ograniczanie szkód zdrowotnych i społecznych.

Realizacja zadań wynikających z Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii jest spójna z Narodowym Programem Zdrowia na lata 2016-2020 przyjętym Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 2016 r. na podstawie art. 9 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym, którego celem strategicznym jest wydłużenie życia w zdrowiu, poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności społecznych w zdrowiu. Jednym z celów operacyjnych jest profilaktyka i rozwiązywanie problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, uzależnieniami behawioralnymi i innymi zachowaniami ryzykownymi.

Ponadto, realizacja ww. zadań stanowi integralną część z przyjętą uchwałą Nr XVIII/149/2016 Rady Miejskiej z dnia 21 września 2016 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Miasta Brodnicy na lata 2016-2022, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1, art. 110 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508 z późn. zm.). Dokument ten określa Misję Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Miasta Brodnicy, tj. zapewnienie mieszkańcom warunków rozwoju, zaspokajanie ich potrzeb oraz przeciwdziałanie zjawiskom marginalizacji i wykluczenia społecznego.

Program uwzględnia rekomendacje zawarte w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1390). Również uchwała Nr XII/76/2015 Rady Miejskiej w Brodnicy z dnia 30 listopada 2015 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2016-2022 na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie określa cel główny jakim jest objęcie wsparciem osób dotkniętych przemocą w rodzinie

(4)

poprzez kompleksową, interdyscyplinarną współpracę wielu służb i instytucji oraz zwiększenie działań profilaktycznych zapobiegających niekorzystnym skutkom i wpływom tego zjawiska na harmonijny rozwój społeczny. Zadania określone w dokumencie przyjętym ww. uchwałą są również zharmonizowane z proponowanymi do realizacji przedsięwzięciami w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na rok 2019.

Zasadniczym celem Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Brodnicy jest w szczególności ograniczenie negatywnych skutków nadużywania alkoholu przez osoby dorosłe, prowadzenie działań profilaktycznych skierowanych głównie do dzieci i młodzieży oraz podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości mieszkańców w zakresie uzależnień. Osiągnięcie celu odbywać się będzie poprzez realizację wskazanych zadań przy współpracy i zaangażowaniu służb i instytucji realizujących zadania ustawowe.

II UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU

Alkohol (alkohol etylowy) jest substancją psychoaktywną. Jest tzw. depresantem, co oznacza, że depresyjnie (spowalniająco, usypiająco) działa na układ nerwowy. Zdecydowanie szkodzi zdrowiu:

- negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, co skutkuje np. obniżoną sprawnością intelektualną, zaburza funkcjonowanie emocjonalne, przez co prowadzi do zachowań agresywnych i autoagresywnych, potęguje ryzyko wystąpienia zaburzeń depresyjnych i lękowych,

- zwiększa ryzyko wystąpienia zapalenia trzustki i marskości wątroby,

- jest ważnym czynnikiem rakotwórczym, a jego nadmierne spożywanie może prowadzić do raka jamy ustnej, przełyku, tchawicy, wątroby, żołądka, jelita grubego i piersi,

- zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, a przez to udaru mózgu.

Nadmierne spożywanie alkoholu wywołuje poważne skutki społeczne: zwiększa ryzyko wypadków, np.

drogowych, jest jednym z czynników kryminogennych, wpływa na obniżenie jakości relacji, jest przyczyną wielu dramatycznych wydarzeń w życiu rodzinnym, takich jak rozwody, przemoc i in.

Negatywnych konsekwencji spożywania alkoholu jest wiele i najczęściej zależą one od ilości spożywanego alkoholu. Osoby pijące alkohol mogą zmieniać wzór spożywania alkoholu w ciągu swojego życia. Światowa Organizacja Zdrowia wyróżnia cztery podstawowe wzory spożywania alkoholu:

- picie o niskim poziomie ryzyka - to spożywanie alkoholu okazjonalne, w niewielkich ilościach, niepowodujące ani stanów upojenia, ani szeroko rozumianych szkód zdrowotnych; przy takim sposobie picia ryzyko wystąpienia np. szkód zdrowotnych jest niskie,

- picie ryzykowne - to spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach (jednorazowo i w określonym czasie), które nie pociąga za sobą jeszcze konsekwencji zdrowotnych, ale jeśli taki wzór picia się utrzyma, to z pewnością one się pojawią,

- picie szkodliwe - to spożywanie alkoholu, które prowadzi do wystąpienia szkód zdrowotnych,

- uzależnienie od alkoholu - jest efektem długotrwałego i szkodliwego spożywania alkoholu, a także nadmiernego o nim myślenia, które zaczyna dominować nad innymi zachowaniami człowieka; uzależnienie rozpoznaje się na podstawie objawów ²⁾.

STAN PO SPOŻYCIU STAN NIETRZEŹWOŚCI

Zawartość alkoholu w 1dm³

wydychanego powietrza

od 0,00 mg do 0,09 mg od 0,1 mg do 0,25 mg przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość

Zawartość alkoholu od 0.00 ⁰/00 do 0,19 ⁰/00 od 0,2 do 0,5⁰/00 przekracza 0,5 ⁰/00 albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę

2) " Wzory spożycia alkoholu picie szkodliwe i uzależnienie" PARPA, NPZ, IPZ.

(5)

we krwi wartość

Odpowiedzialność za prowadzenie pojazdu

Wykroczenie art. 87 kodeksu wykroczeń

Przestępstwo art. 178a kodeksu karnego

Profilaktyka

Słowo "profilaktyka" pochodzi od greckiego słowa prophylaktikós i znaczy zapobiegać. Profilaktyka oznacza podjęcie wysiłku, którego efekty (jeśli w ogóle będą), ujawnią się dopiero w przyszłości. Skuteczność podjętych działań profilaktycznych w istotnym stopniu będzie zależała od ich jakości. Stosuje się podział na profilaktykę uniwersalną, selektywną i wskazującą. Kryterium tego podziału odnosi się do oceny stopnia zagrożenia rozwojem zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży. Definicje trzech poziomów profilaktyki można znaleźć w Narodowym Programie Zdrowia ³⁾.

Profilaktyka uniwersalna ma na celu przeciwdziałanie inicjacji w zakresie różnych zachowań ryzykownych (zwłaszcza wśród młodzieży szkolnej) poprzez dostarczenie odpowiedniej informacji oraz wzmacnianie czynników chroniących i redukcję czynników ryzyka. Działania te dotyczą zagrożeń rozpowszechnionych, takich jak np. używanie substancji psychoaktywnych (m. in. narkotyki, alkohol), czy przemoc.

Profilaktyka selektywna ma na celu zapobieganie, ograniczenie lub zaprzestanie podejmowania przez jednostkę zachowań ryzykownych. Cele te mogą być osiągane między innymi poprzez ograniczanie czynników ryzyka związanych ze środowiskiem rodzinnym i rówieśniczym, poprawę funkcjonowania emocjonalnego i społecznego, kształtowanie adekwatnych przekonań normatywnych dotyczących narkotyków, promocję postaw prozdrowotnych oraz wspieranie rodzin w rozwiązywaniu problemów związanych z używaniem narkotyków przez dzieci.

Profilaktyka wskazująca są to działania kierowane do jednostek, u których rozpoznano pierwsze objawy zaburzeń lub szczególnie zagrożonych rozwojem problemów wynikających z używania substancji psychoaktywnych, w związku z uwarunkowaniami biologicznymi, psychologicznymi czy społecznymi.

Powszechnie uważa się, że skuteczna profilaktyka jest optymalnym sposobem ograniczania skali zjawisk uznanych za dolegliwe społecznie. Zmniejszanie ryzyka używania środków psychoaktywnych poprzez opóźnienie lub przeciwdziałanie inicjacji, niedopuszczanie do poszerzania się kręgu osób uzależnionych – szczególnie ludzi młodych – eksperymentujących z legalnymi i nielegalnymi substancjami to zadanie poradnictwa rodzinnego. Zapobieganie różnorodnym problemom, które towarzyszą używaniu substancji psychoaktywnych to cele pracy specjalistów pracujących w MOPS – Dział Poradnictwa Rodzinnego. Diagnoza, terapia oraz kształtowanie prawidłowych relacji międzyludzkich, przeciwdziałanie bierności społecznej oraz przeciwdziałanie przemocy w rodzinie to zadania poradnictwa specjalistycznego.

Realizowane działania profilaktyczne, edukacyjne, terapeutyczne i prawne są zgodne z potrzebami mieszkańców zgłaszającymi się do Działu Poradnictwa Rodzinnego. Działania podejmowane w ramach profilaktyki mają na celu wspomaganie rozwoju fizycznego i psychicznego, promocję zdrowego stylu życia, opóźnienie wieku inicjacji. Ważne jest rozwijanie różnych umiejętności, które pozwolą każdemu radzić sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi i z przeżywanymi w związku z nimi emocjami.

III DIAGNOZA PROBLEMU UZALEŻNIEŃ I PRZEMOCY NA TERENIE MIASTA BRODNICY Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Brodnicy na rok 2019 budowany jest na podstawie diagnozy określającej zasoby samorządu oraz potrzeby jego mieszkańców, a także danych uzyskanych z jednostek realizujących i współpracujących w obszarze przeciwdziałania problemom alkoholowym i narkomanii. Mając na uwadze najlepszy interes publiczny, zwłaszcza dzieci i młodzież, oraz specyfikę obszarów problemowych, miasto Brodnica duży nacisk kładzie na profesjonalizm i fachowość osób bezpośrednio realizujących zadania Programu. Mając na uwadze ogrom i znaczenie problemów wynikających ze spożywania alkoholu oraz chcąc zapewnić mieszkańcom Brodnicy najskuteczniejszą ochronę i najlepszą pomoc, dokonano analizy zasobów i potrzeb oraz zadań wynikających

3) "Zrozumieć profilaktykę" A. Borucka 2016.

(6)

z ustawy, zapisanych w formie celów i działań w niniejszym programie. Efektem prac było dokonanie systematyzacji celów i zadań w ramach sześciu głównych obszarów problemowych.

Do opracowania niniejszej diagnozy posłużyły materiały:

- dane z Komendy Powiatowej Policji w Brodnicy o stanie bezpieczeństwa i porządku publicznego za 2015- 2017 r.,

- dane z Prokuratury Rejonowej w Brodnicy za 2015-2017 r.,

- dane z Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych za 2015-2017 r., - dane z Zespołu Interdyscyplinarnego w Brodnicy za 2015-2017 r.,

- dane z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brodnicy za 2015- 2017 r., - dane z Urzędu Miejskiego w Brodnicy za 2015- 2017 r.,

- założenia Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2016 – 2020.

1. Dostępność alkoholu.

Wydane zezwolenia uprawniające do sprzedaży napojów alkoholowych na terenie miasta Brodnica.

Tabela 1. Liczba wydanych zezwoleń w poszczególnych kategoriach w latach 2014-2017.

Kategoria 2015 r. 2016 r. 2017 r.

do 4,5% zawartości alkoholu oraz piwo 20 25 29

powyżej 4,5% do 18% zawartości alkoholu 16 14 26

powyżej 18% zawartości alkoholu 16 17 26

Łącznie 52 56 81

Źródło: Urząd Miejski w Brodnicy.

W 2017 r. wydano ogółem 81 zezwoleń na sprzedaży napojów alkoholowych, w tym 70 dla sklepów i 11 dla gastronomii.

Liczba wszystkich funkcjonujących punktów sprzedaży napojów alkoholowych na koniec roku 31 grudzień 2017r : 67 sklepy, 34 gastronomia .

Liczba punktów sprzedaż napojów alkoholowych (ważnych na dzień 31.12.2017r.) o zawartości powyżej 18% alkoholu: dla sklepów - 58 , dla gastronomii - 13.

Liczba wszystkich zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych ważnych na 31 grudzień 2017r. – dla sklepów 181 dla lokali gastronomicznych 59.

- w 2017 r. na terenie miasta Brodnicy wykorzystano ogółem 80 punktów sprzedaży z obowiązującego limitu, w tym 63 w detalu i 17 w gastronomii. Limit 120 punktów (90 - detal, 30 – gastronomia),

Tabela 2. Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych w mieście Brodnicy.

Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych

Lata ogółem sklepy lokale gastronomiczne

2015 111 74 37

2016 106 68 38

2017 101 67 34

(7)

Źródło: Urząd Miejski w Brodnicy

Miasto Brodnica liczy 27 886 mieszkańców (dane statystyczne z dnia 27 listopada 2018 r.) , statystycznie na jeden punkt przypada 276 osób.

Tabela 3. Kontrola placówek handlowych pod kątem przestrzegania ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Kontrola placówek handlowych 2015 r. 2016 r. 2017 r.

Liczba skontrolowanych placówek handlowych 102 76 71

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Brodnicy

Na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowywaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2018 r. poz.2137 ), prowadzone były kontrole placówek

handlowych w zakresie przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu i poza miejscem sprzedaży. Kontrolę przeprowadzała Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Brodnicy.

W dniu 10 stycznia 2018 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawę o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2018 r.

poz. 310). Znowelizowana ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi weszła w życie z dniem 9 marca 2018 r. i nałożyła na rady gmin obowiązek podjęcia uchwał określających maksymalną liczbę zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz zasady usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych. W związku z powyższym Rada Miejska w Brodnicy przyjęła Uchwałę Nr XXXVIII/332/2018 Rady Miejskiej w Brodnicy z dnia 10 sierpnia 2018 r. w sprawie ustalenia maksymalnej liczby zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży jak i w miejscu sprzedaży oraz zasad usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych na terenie Gminy Miasta Brodnicy. Przyjęta uchwała określa maksymalną liczbę zezwoleń dla poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych:

1) do 4,5% zawartości alkoholu oraz na piwo w ilości 120 (80 dla sklepów i 40 dla gastronomii);

2) powyżej 4,5% do 18% zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa) w ilości 90 (70 dla sklepów i 20 dla gastronomii);

3) powyżej 18% zawartości alkoholu w ilości 90 (70 dla sklepów i 20 dla gastronomii).

Uchwała weszła w życie od dnia 01 września 2018 r.

2. Analiza negatywnych zjawisk z zakresu naruszania porządku oraz bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez osoby będące pod wpływem alkoholu, a także związane ze sprzedażą napojów alkoholowych.

Tabela 4. Naruszanie prawa i porządku publicznego w związku z nadużywaniem alkoholu.

Liczba zatrzymanych do wytrzeźwienia w Policyjnej Izbie Zatrzymań

2015 r. 2016 r. 2017 r.

Mężczyzn 423 558 668

Kobiet 11 22 50

Nieletnich 2 1 6

Ogółem 436 581 724

W świetle art. 40 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przesłanką dopuszczalności zastosowania tego środka przymusu jest stan nietrzeźwości osoby, która swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia w miejscu publicznym lub w zakładzie pracy, bądź znajduje się w okolicznościach zagrażających życiu lub zdrowiu zarówno swojemu, jak i innych. Wobec grupy osób, których zachowanie spełnia wskazane w tym przepisie warunki, funkcjonariusze Policji lub Straży Miejskiej stosują zatrzymanie w celu doprowadzenia do izby wytrzeźwień (zakładu opieki zdrowotnej lub innej właściwej placówki).

W przypadku, gdy nie jest to możliwie (z powodu braku wskazanych placówek), osobę taką doprowadza się do jednostki Policji (art. 40 ust. 2 tej ustawy).

(8)

Tabela 5. Interwencje domowe z powodu nadużywania alkoholu i stosowania przemocy w rodzinie.

Interwencje domowe 2015 r. 2016 r. 2017 r.

Ilość przeprowadzonych interwencji domowych 1308 1140 30

Ilość wszczętych postępowań w sprawie o znęcanie nad rodziną art.207 kk

19 5 18

Źródło: Komenda Powiatowa Policji - Dane za 2015r. i 2016 r. to dane z powiatu brodnickiego, za 2017 r. są danymi z Gminy Miasta Brodnicy.

Przemoc polega na odebraniu drugiej osobie poczucia mocy, sprawczości, siły, celu, uzyskania nad nią przewagi, kontroli, by funkcjonowała tak, jak oczekuje sprawca.Nie ma jednego rozwiązania problemu przemocy, ponieważ każda rodzina jest inna, inni są jej członkowie, inne mają potrzeby. Aby zatrzymać przemoc, najczęściej potrzebna jest pomoc z zewnątrz, np. przedstawicieli służb do tego powołanych-policji, pomocy społecznej, pracowników punktów konsultacyjnych ⁴⁾. Ilość przeprowadzonych interwencji domowych świadczy, że skala przemocy w rodzinie, jako zjawiska zachodzącego w środowisku zamkniętym, jest niezwykle trudna do oszacowania. Składa się na to wiele przyczyn, poczynając od braku udziału osób trzecich, oporu ofiar przed wyjawieniem sytuacji na zewnątrz ze względu na uwarunkowania społeczne, obawę przed rozpadem związku, przed zachowaniem sprawcy, itp.

Tabela 6. Przestępstwa drogowe – kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości i po spożyciu alkoholu.

Liczba zatrzymanych kierowców będących pod wpływem alkoholu

2015 r. 2016 r. 2017 r.

W stanie nietrzeźwości kierujących pojazdami mechanicznymi

104 106 98

W stanie nietrzeźwości kierujących innymi

pojazdami 143 143 114

W stanie po użyciu alkoholu kierujących

pojazdem mechanicznym( art.87 § 1 kw) 51 41 28

W stanie po spożyciu kierujących innymi

pojazdami ( art.87 § 2 kw ) 24 33 23

Przestępstwa drogowe polegające na kierowaniu pojazdami po spożyciu alkoholu w latach 2015-2017 utrzymują się na podobnym poziomie. W stosunku do lat 2015, 2016 obserwuje się spadek tych zjawisk.

Tabela 7. Przestępstwa w związku z nieprzestrzeganiem ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Przestępstwa w związku z nieprzestrzeganiem ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

2015 r. 2016 r. 2017 r.

stwierdzonych

81 92 17

czyny karalne popełnione przez nieletnich

3 1 4

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Brodnicy - Dane za 2015r. i 2016 r. to dane z powiatu brodnickiego, za 2017 r. są danymi z Gminy Miasta Brodnicy.

3. Problemy społeczne wynikające z nadużywania alkoholu.

Uzależnienie jednego z członków rodziny wpływa bardzo destrukcyjnie na pozostałe osoby, a przez ich zachowanie oraz postawy może być podtrzymywane. Znajomość pewnych procesów zachodzących w rodzinie z problemem uzależnień może przyspieszyć zmiany i ochronić to, co na skutek trwania uzależnienia ulega niszczenia. Im szybciej rodzina z problemem uzależnień skorzysta z pomocy zewnętrznej, tym sprawniej będzie mogła zapobiec nasileniu się poważnych problemów zdrowotnych i społecznych niszczących więzi. Zbyt długie

4) "Zatrzymać i zrozumieć przemoc w rodzinie" PARPA, NPZ, IPZ.

(9)

destrukcyjne przystosowanie się do sytuacji i niekorzystanie ze specjalistycznej pomocy może wpłynąć w sposób negatywny na zdrowie i rozwój poszczególnych osób w rodzinie, szczególnie dzieci ⁵⁾.

Tabela 8. Dane dotyczące liczby osób pod wpływem alkoholu, wobec których została wdrożona procedura Niebieskie Karty i sporządzone wnioski o leczenie przez Komendę Powiatową Policji w Brodnicy.

2015 r. 2016 r. 2017 r.

Liczba sporządzonych formularzy Niebieska Karta podczas przeprowadzanych interwencji domowych

163

(w tym 161 mężczyzn 2 kobiety)

77

33

Liczba sporządzonych wniosków o zastosowanie leczenia

przeciwalkoholowego do Miejskiej Komisji

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

93

(w tym 82 mężczyzn i 11 kobiet)

45

(w tym 37 mężczyzn i 8 kobiet)

5

(w tym 5 mężczyzn i 0 kobiet) Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Brodnicy

Procedura "Niebieskie Karty" ma na celu zatrzymanie przemocy w rodzinie. To procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie, która składa się z odpowiedniej dokumentacji i sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia, bądź podejrzenia występowania przemocy. Obowiązuje ona w Policji od 1998 r., w Pomocy Społecznej od 2004 r. Jest realizowana przez gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, w przypadku, gdy w rodzinie występuje również problem alkoholowy. Procedura obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Interdyscyplinarne podejście do realizacji procedury „Niebieskie Karty” ma na celu zintensyfikowanie działań wszystkich służb na rzecz poprawy sytuacji osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.

Tabela 9. Działalność Prokuratury Rejonowej w Brodnicy.

Rodzaje podejmowanych działań 2015 r. 2016 r. 2017 r.

Liczba wszczętych postępowań w sprawie o znęcanie nad rodziną

25 20 18

Liczba postępowań w sprawach karnych z art.207 kk 65 20 18

Ilość postępowań o nałożenie obowiązku leczenia odwykowego

12 27 11

Ilość nakazów opuszczenia lokalu 5 1 1

Ilość nakazów powstrzymania się sprawcy od kontaktów z ofiarą przemocy

7 3 0

Źródło: Prokuratura Rejonowa w Brodnicy

Zadaniem Prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Swój główny cel prokuratura realizuje poprzez m.in.:

- prowadzenie/nadzorowanie postępowania przygotowawczego w przypadku spraw karnych, także poprzez sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami,

- nadzór nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu,

- współpraca z jednostkami naukowymi w kwestii prowadzenia badań nad przestępczością,

- podejmowanie działalności zmierzającej do ujednolicenia i prawidłowości stosowania prawa w sądach, - wytaczanie powództw w sprawach karnych oraz cywilnych,

- koordynacja działań innych organów państwowych w zakresie ścigania przestępstw,

5) "Wpływ uzależnienia na życie rodzinne" PARPA, NPZ, IPZ.

(10)

- współdziałanie z innymi jednostkami w celu zapobiegania przestępczości, - opiniowanie projektów niektórych aktów normatywnych.

Tabela 10. Diagnozowanie przemocy w rodzinie.

Rejestrowanie przypadków przemocy w MOPS Brodnica w Dziale Poradnictwa Rodzinnego

2015 r. 2016 r. 2017 r.

Osoby z problemem uzależnienia 286 262 271

Ofiary przemocy w rodzinie 52 49 30

Sprawcy przemocy 16 13 9

Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Brodnicy

Systematyczne diagnozowanie problemów uzależnienia i przemocy w brodnickich rodzinach.

Tabela 11. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom uzależnionym , członkom rodzin i ofiarom przemocy pozostającym w rodzinie.

2015 r. 2016 r. 2017 r.

Liczba osób objętych poradnictwem specjalistycznym

340 329 283

Liczba osób objętych zespołem asysty rodzinnej

148 155 156

Tabela 12. Działalność pomocowa terapeutyczna dla osób uzależnionych, współuzależnionych i doznających przemocy.

Liczba osób korzystających z terapii indywidualnej

i grupowej 2015 r. 2016 r. 2017 r.

Grupa dla osób współuzależnionych i ofiar przemocy (liczba

osób) 15 13 18

Grupa edukacyjna dla osób uzależnionych 52 47 68

Grupa after-care 25 22 28

Terapia indywidualna 53 62 64

Tabela 13. Systematyczne diagnozowanie przemocy w brodnickich rodzinach.

Rejestrowanie przypadków przemocy w Miejskim Zespole Interdyscyplinarnym

2015 r. 2016 r. 2017 r.

Ilość NK, które wpłynęły do ZI 68 63 41

Ilość rodzin, w których założono NK 60 58 38

Ilość posiedzeń grup roboczych ZI 222 322 284

Instytucja zakładająca NK KPP -61

MOPS- 5 Sł.Zdr.- 2

KPP -59 MOPS -3

Sł.Zdr.-1

KPP -33 MOPS -4 NZOP -1 MKRPA - 2 OŚWIATA-1

Ilość spotkań ZI 4 4 4

Liczba rodzin, w których powtórnie założono NK 8 5 3

Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Brodnicy (Zespół Interdyscyplinarny)

Tabela 14. Działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Brodnicy.

Działalność Miejskiej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

2015 r. 2016 r. 2017 r.

Ilość wniosków o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego, która wpłynęła do MKRPA

36 60 39

(11)

Ilość osób zaproszonych na posiedzenie MKRPA 82 95 86 Ilość skierowanych wniosków do sądu o nałożenie obowiązku

leczenia odwykowego

25 21 15

Ilość przeprowadzonych kontroli punktów sprzedaży napojów alkoholowych

84 67 60

Źródło: Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Brodnicy

IV Zasoby lokalne umożliwiające prowadzenie działalności profilaktycznej i naprawczej w Brodnicy 1)Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

2)Poradnia Leczenia Uzależnień przy Ośrodku Terapii i Rozwoju Osobistego, 3) Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna,

4) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, w tym:

- Dział Poradnictwa Rodzinnego - poradnictwo prawne, asysta rodziny, grupy edukacyjno-terapeutyczne dla osób uzależnionych, grupy wsparcia dla osób uzależnionych, współuzależnionych i doświadczających przemocy,

5) Sąd, kuratorzy sądowi, 6) Prokuratura Rejonowa, 7) Komenda Powiatowa Policji,

8) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, 9) Brodnickie Centrum Caritas, w tym:

- Ośrodek Wsparcia dla Osób Bezdomnych i Zagrożonych Bezdomnością, 10) Świetlice z programem profilaktyczno-wychowawczym,

11) Przedszkola, szkoły, placówki oświatowe i opiekuńczo – wychowawcze oraz instytucje kultury, 12) Lokalne mass media,

13) Powiatowy Inspektor Sanitarny,

14) Poradnie podstawowej opieki zdrowotnej i specjalistyczne .

Problemy alkoholowe stanowią poważny problem społeczny, obejmujący znaczną populację mieszkańców miasta Brodnicy. Istnieją istotne powiązania między używaniem i nadużywaniem alkoholu, a problemami przemocy w rodzinie, ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Powiązania te są na tyle złożone, że rozwiązywanie ich wymaga w diagnozie, interwencji, pomocy i terapii wieloaspektowego spojrzenia na rodzinę i porozumienia wielu służb społecznych.

Ponadto wiele przypadków przemocy w rodzinie nie jest zgłaszanych, głównie z powodu strachu, wstydu, braku wiary w skuteczność prawa i niedopracowane procedury obowiązujące w różnych instytucjach.

W poszukiwanie skutecznych form przeciwdziałania przemocy angażuje się wielu profesjonalistów, organizacji pozarządowych i organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego.

Z powyższego wynika, że na zjawisku alkoholizmu, traci sama osoba pijąca, traci rodzina i społeczeństwo, dlatego też tak ważne jest opracowanie realnego i racjonalnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Brodnicy na 2019 r., bowiem życie i zdrowie, zarówno fizyczne jak i psychiczne są cennymi dobrami, mamy się o nie rozsądnie troszczyć, uwzględniając potrzeby drugiego człowieka dla dobra wspólnego.

V Adresaci i realizatorzy programu.

Działania programu – realizowane w oparciu o zasadę pomocniczości – adresowane są do osób fizycznych i prawnych, realizujących zadania na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii oraz przeciwdziałania przemocy w rodzinie w społeczności lokalnej oraz wszystkich mieszkańców Brodnicy.

Adresaci Programu.

(12)

Program jest skierowany w szczególności do:

- osób uzależnionych i ich rodzin,

- dzieci i młodzieży, w tym m. in. z grup podwyższonego ryzyka, ze środowisk zagrożonych z powodu dysfunkcji lub sytuacji społeczno-psychologicznej, a także ich rodziców,

- grup samopomocy osób uzależnionych i ich rodzin,

- osób zawodowo zajmujących się profilaktyką, rozwiązywaniem problemów alkoholowych i narkomanii oraz przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie,

- ofiar i sprawców przemocy domowej.

Realizatorzy programu.

W realizacji Programu będą uczestniczyły instytucje i organizacje wykonujące na rzecz mieszkańców Brodnicy zadania mieszczące się w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i przemocy w rodzinie oraz inne pełniące funkcje wspierające, w szczególności:

- Urząd Miejski w Brodnicy - Biuro Zdrowia i Pomocy Społecznej,

- Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej z Działem Poradnictwa Rodzinnego , - Straż Miejska,

- placówki opiekuńczo – wychowawcze, edukacyjne, jednostki kultury (m. in. szkoły, przedszkola), - Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

- Miejski Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie, - Komenda Powiatowa Policji,

- Prokuratura Rejonowa, - Sąd – kuratorzy sądowi, - Ośrodek Sportu i Rekreacji,

- Brodnickie Centrum Caritas - Ośrodek Wsparcia dla Osób Bezdomnych i Zagrożonych Bezdomnością, - podmioty prowadzące działalność leczniczą m.in. Poradnia Leczenia Uzależnień funkcjonująca przy Ośrodku Terapii i Rozwoju Osobistego,

- grupy samopomocowe działające w zakresie przeciwdziałania patologiom społecznym,

- organizacje pozarządowe i inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego, w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym, w tym realizujące działania związane z przemocą w rodzinie.

Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii wyznacza zadania w ramach lokalnej strategii profilaktyki oraz minimalizacji szkód społecznych i indywidualnych wynikających z używania alkoholu i narkotyków. W jego ramach planuje się podejmowanie działań adresowanych do wszystkich mieszkańców Brodnicy, zmierzających do przeciwdziałania powstawaniu i usuwaniu następstw nadużywania alkoholu i używania substancji psychoaktywnych. Ich charakter zależny będzie od potrzeb grup odbiorców, do których będą kierowane.

Organizowaniem poradnictwa i wsparcia prawnego, psychologicznego, pedagogicznego dla osób i rodzin, w których występują zjawiska uzależnienia i przemocy oraz w stanach kryzysu psychicznego zajmuje się MOPS - Dział Poradnictwa Rodzinnego w Brodnicy. Jednym z zadań jest zmniejszanie ryzyka używania środków psychoaktywnych poprzez opóźnienie lub przeciwdziałanie inicjacji, niedopuszczanie do poszerzania się kręgu osób uzależnionych – szczególnie ludzi młodych – eksperymentujących z legalnymi i nielegalnymi substancjami. Zapobieganie różnorodnym problemom, które towarzyszą używaniu substancji psychoaktywnych to cele pracy specjalistów pracujących w MOPS – Dział Poradnictwa Rodzinnego. Diagnoza, terapia oraz kształtowanie prawidłowych relacji międzyludzkich, przeciwdziałanie bierności społecznej oraz przeciwdziałanie przemocy w rodzinie to zadania poradnictwa specjalistycznego. Zajęcia profilaktyczne i edukacyjno-terapeutyczne prowadzone są przez pedagogów-terapeutów indywidualnie z osobami dorosłymi i podczas zajęć grupowych w Dziale Poradnictwa Rodzinnego w Brodnicy. Realizowane działania

(13)

profilaktyczne, edukacyjne, terapeutyczne i prawne są zgodne z potrzebami mieszkańców zgłaszającymi się do Działu Poradnictwa Rodzinnego. Działania podejmowane w ramach profilaktyki mają na celu wspomaganie rozwoju fizycznego i psychicznego, promocję zdrowego stylu życia, opóźnienie wieku inicjacji. Ważne jest rozwijanie różnych umiejętności, które pozwolą każdemu radzić sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi.

Na terenie miasta Brodnicy prowadzone będą przez pedagogów i nauczycieli świetlice profilaktyczno - wychowawcze oraz świetlica harcerska, których celem będzie zapewnienie wsparcia i opieki dla dzieci z rodzin z problemami wychowawczymi, uzależnienia itp. W świetlicach będą odbywać się różnorodne zajęcia profilaktyczno-edukacyjne, uczenie prawidłowych relacji w grupie, korygowanie zachowań nieakceptowanych społecznie, uczenie umiejętności odmawiania, kształtowanie postaw tolerancyjnych i rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, organizowanie konkursów, rozwijanie zainteresowań, pomoc przy odrabianiu lekcji, zajęcia sportowo-rekreacyjne na salach świetlicowych i w terenie. Nowością w oddziaływaniach wychowawczo - wpierających dzieci i młodzież są działające od 2018 r. dwie harcownie.

jako forma placówek wsparcia dziennego.

Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych działa na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2018 r.

poz. 2137 ) oraz w oparciu o Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na bieżący rok. Osoby objęte procedurą Niebieskie Karty korzystały

z pomocy psychologicznej, terapeutycznej i prawnej Działu Poradnictwa Rodzinnego w Brodnicy.

Realizacja programu terapeutycznego mającego na celu ograniczenie szkód zdrowotnych wynikających z nadużywania substancji psychoaktywnych odbywa się w Poradni Rozwoju Osobistego - Poradni Odwykowej w Brodnicy. Kontrakt obejmuje opiekę psychiatryczną i leczenie uzależnień.

Szkoły podstawowe, gimnazjalne i licealne będą realizowały Szkolne Programy Profilaktyczne w zakresie uzależnień, zjawiska agresji i przemocy w rodzinie. Programy profilaktyczne to uzupełnienie programu wychowawczego szkoły. Stanowi spójną całość z programem wychowawczym i planem pracy szkoły. Jest on dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów i środowiska wychowawczego, opisuje w sposób całościowy treści oraz działania całej społeczności szkolnej. Program odpowiada na realne problemy i zagrożenia pojawiające się w szkole i jej środowisku.

Wymiana informacji między instytucjami, organizacjami i wszelkimi podmiotami odpowiedzialnymi i realizującymi politykę antyalkoholową w Brodnicy oraz gromadzenie i analiza danych na temat problemu alkoholowego pozwala stwierdzić, że utrzymują się one na podobnym poziomie. Prowadzone działania profilaktyczno-edukacyjne przez poszczególne podmioty oraz realizowanie programów profilaktycznych i terapeutycznych przyczynia się do zwiększenia świadomości społecznej, lepszego radzenia sobie z problemami życiowymi, większego korzystania z pomocy specjalistycznej.Nie ulega wątpliwości, że w chwili obecnej dużym problemem społecznym jest kryzys rodziny i jej wartości, co przekłada się na złe funkcjonowanie jej członków. Szczególnie widoczne są straty emocjonalne ponoszone przez dzieci i młodzież.

Ważnym zadaniem będzie wspieranie rodziny poprzez realizację programów wychowawczych, opiekuńczych i prowadzenie ”Szkoły dla rodziców i wychowawców”.

VI Misja, cele operacyjne programu, cele szczegółowe i planowane działania

1. Na podstawie zapisów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Miasta Brodnicy na lata 2016-2022 za misję programu przyjmuje się m. in. :

Zapewnienie mieszkańcom warunków rozwoju, zaspokajanie ich potrzeb oraz przeciwdziałanie zjawiskom marginalizacji i wykluczenia społecznego.

2. Cele operacyjne programu.

Celem głównym Programu Rozwiązywania Problemów i Przeciwdziałania Narkomanii jest ograniczenie zdrowotnych i społecznych skutków wynikających z nadużywania napojów alkoholowych i używania innych substancji psychoaktywnych poprzez podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości mieszkańców Gminy Miasta Brodnicy oraz prowadzenie skoordynowanych działań profilaktycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych. W roku 2019 ww. cele główne będą kontynuacją podjętych działań w latach poprzednich i planuje się je realizować poprzez następujące cele operacyjne i cele szczegółowe.

2.1. Obszar działań - Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych i przemocy w rodzinie:

2.1.1. ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikających ze spożywania alkoholu,

(14)

2.1.2. zmniejszenie dostępności i zmiana struktury spożywanego alkoholu,

2.1.3. ograniczenie zaburzeń życia rodzinnego, w tym szkód zdrowotnych i rozwojowych dzieci z rodzin z problemem alkoholowym,

2.1.4. ograniczenie zjawiska picia alkoholu przez dzieci i młodzież,

2.1.5. ograniczenie skali zjawiska przemocy w rodzinie oraz zwiększenie skuteczności pomocy rodzinom, 2.1.6. ograniczenie przypadków naruszeń prawa w związku z alkoholem.

2.2. Obszar działań - Profilaktyka i rozwiązywanie problemów, związanych z używaniem narkotyków:

2.2.1. zmniejszenie popytu na narkotyki,

2.2.2. poprawa jakości życia osób, używających narkotyków szkodliwie i osób uzależnionych, 2.2.3. badania i monitoring problemu narkotyków i narkomanii.

3. Cele szczegółowe, planowane działania.

Obszar działań: PROFILAKTYKA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Cel operacyjny 2.1.1. Ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikających ze spożywania alkoholu.

1. Cele szczegółowe:

- poszerzenie wiedzy na temat zaburzeń, wynikających ze spożywania alkoholu,

- ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikających z picia szkodliwego i uzależnienia od alkoholu, - poprawa stanu psychofizycznego i funkcjonowania społecznego osób uzależnionych od alkoholu,

- zwiększenie poziomu aktywności zawodowej i społecznej osób uzależnionych od alkoholu po zakończeniu leczenia odwykowego,

- przeciwdziałanie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu osób uzależnionych od alkoholu po zakończeniu leczenia odwykowego.

2. Planowane działania:

- badania społeczne, dotyczące wzorów używania napojów alkoholowych (diagnoza problemów alkoholowych),

- prowadzenie edukacji publicznej na temat działania alkoholu na organizm i ryzyka szkód, wynikających z różnych wzorów spożywania alkoholu,

- wdrażanie oferty programów pomocy psychologicznej, psychoterapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych,

- działania zmierzające do aktywizacji zawodowej i społecznej osób uzależnionych od alkoholu po zakończeniu leczenia odwykowego,

- finansowanie bieżącej działalności Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych do prowadzenia działalności, wynikającej z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

- wspieranie działalności środowisk abstynenckich,

- dofinansowanie szkoleń w zakresie specjalisty terapii uzależnień,

- wspieranie szkoleń w zakresie profilaktyki alkoholowej, adresowanych w szczególności do pracowników:

oświaty, jednostek systemu pomocy społecznej, jednostek systemu pieczy zastępczej, Policji, Straży Miejskiej, Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

- wspieranie działań służących podnoszeniu kwalifikacji zawodowych osób pracujących w obszarze uzależnień.

3. Wskaźniki monitoringu:

- liczba zrealizowanych badań,

- liczba zrealizowanych działań o charakterze edukacji publicznej,

(15)

- liczba zrealizowanych programów, - liczba osób objęta programami,

- liczba działań skierowanych na aktywizację zawodową i społeczną osób uzależnionych od alkoholu po zakończeniu leczenia odwykowego,

- wydatki poniesione na wspieranie działalności środowisk abstynenckich, - wydatki poniesione na szkolenia,

- wydatki poniesione na zakup programów rekomendowanych.

Cel operacyjny 2.1.2. Zmniejszenie dostępności i zmiana struktury spożywanego alkoholu.

1. Cel szczegółowy: zmniejszenie spożycia napojów alkoholowych i zmiana struktury spożycia.

Stosowanie zasad usytuowania na terenie miasta miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, zgodnie z Uchwałą Nr Uchwałę Nr XXXVIII/332/2018 Rady Miejskiej w Brodnicy z dnia 10 sierpnia 2018 r.

w sprawie ustalenia maksymalnej liczby zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży jak i w miejscu sprzedaży oraz zasad usytuowania miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych na terenie Gminy Miasta Brodnicy.

3. Wskaźnik monitoringu: liczba mieszkańców, przypadających na punkt sprzedaży napojów alkoholowych.

Cel operacyjny 2.1.3. Ograniczenie zaburzeń życia rodzinnego, w tym szkód zdrowotnych i rozwojowych dzieci z rodzin z problemem alkoholowym.

- zwiększenie dostępności i poprawa jakości pomocy dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym,

- zwiększenie kompetencji osób, zajmujących się pomaganiem dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym, - poprawa funkcjonowania rodziny dotkniętej problemami picia szkodliwego i uzależnienia od alkoholu, - poprawa funkcjonowania dorosłych członków rodzin osób pijących alkohol ryzykownie i szkodliwie.

- wspieranie miejsc wsparcia środowiskowego dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym (świetlic z programem: socjoterapeutycznym, opiekuńczo-wychowawczym oraz innych miejsc wsparcia - harcowni ),

- działania, mające na celu rozpoznawanie i zaspokajanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, tworzenie i upowszechnianie działań profilaktycznych, edukacyjnych i terapeutycznych dla dzieci i młodzieży z rodzin z problemem alkoholowym,

- szkolenie pracowników świetlic z programem socjoterapeutycznym i opiekuńczo-wychowawczym oraz innych grup zawodowych (nauczycieli, pedagogów, pracowników socjalnych, pracowników służby zdrowia, itp.) w zakresie pomocy dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym oraz dzieci z FAS/FASD,

- szkolenie pracowników lecznictwa odwykowego i pracowników socjalnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Brodnicy w zakresie pracy z rodziną z problemem alkoholowym,

- działania konsultacyjno-superwizyjne dla osób pracujących w świetlicach i innych placówkach, świadczących pomoc dzieciom i młodzieży z rodzin z problemem alkoholowym,

- realizacja programów pomocy psychologicznej i psychoterapii dla dorosłych członków rodzin osób pijących alkohol szkodliwie lub uzależnionych.

- wydatki poniesione na świetlice oraz inne miejsca wsparcia,

- liczba dzieci i młodzieży biorących udział w zajęciach odbywających się w świetlicach,

- odsetek dzieci z rodzin z problemem alkoholowym, biorących udział w zajęciach odbywających się w świetlicach,

(16)

- liczba dzieci i młodzieży uczestniczących w zajęciach organizowanych w innych miejscach udzielających wsparcia dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym,

- liczba przeprowadzonych szkoleń, - liczba uczestników szkoleń,

- liczba zrealizowanych programów pomocy psychologicznej i psychoterapii dla dorosłych członków rodzin osób pijących alkohol szkodliwie lub uzależnionych.

Cel operacyjny 2.1.4. Ograniczenie zjawiska picia alkoholu przez dzieci i młodzież.

- zwiększenie jakości i dostępności programów profilaktycznych,

- utrwalenie postaw abstynenckich w środowisku dzieci i młodzieży oraz zwiększenie świadomości młodzieży w zakresie szkód wynikających z picia alkoholu,

- zmniejszenie liczby młodzieży często pijącej alkohol i upijającej się,

- zmiana postaw dorosłych wobec picia alkoholu przez dzieci i młodzież oraz zwiększenie kompetencji wychowawczych rodziców,

- wczesna interwencja wobec młodzieży - uczestników lub sprawców zdarzeń komunikacyjnych, spowodowanych pod wpływem alkoholu lub innych środków zaburzających świadomość.

- upowszechnianie, wdrażanie oraz poszerzanie oferty rekomendowanych programów profilaktycznych, - kampanie edukacyjne, mające na celu zwiększanie świadomości młodzieży (rodziców) na temat szkód, wynikających z picia alkoholu przez dzieci i młodzież,

- działania, służące promocji zdrowego stylu życia z uwzględnieniem aktywności kulturalnej i sportowej dzieci i młodzieży,

- działania profilaktyczne z obszaru profilaktyki selektywnej i wskazującej, adresowanych do grup ryzyka i młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem,

- udzielanie pomocy i wsparcia rodzicom, których dzieci piją alkohol,

- kampanie, programy i działania edukacyjne, promujące wychowanie dzieci bez przemocy, - szkolenia dla sprzedawców napojów alkoholowych.

- liczba zrealizowanych rekomendowanych programów profilaktycznych, - liczba przeprowadzonych kampanii edukacyjnych,

- liczba działań służących promocji zdrowego stylu życia z uwzględnieniem aktywności kulturalnej i sportowej dzieci i młodzieży,

- liczba dzieci i młodzieży uczestnicząca w pozalekcyjnych zajęciach sportowych,

- wydatki poniesione na kampanie, programy i działania edukacyjne promujące wychowanie dzieci bez przemocy,

- liczba wspartych podmiotów, realizujących programy z obszaru profilaktyki selektywnej i wskazującej,

- liczba rodziców dzieci pijących alkohol, którym udzielono pomocy i wsparcia, - liczba przedsięwzięć skierowanych do rodziców, których dzieci piją alkohol, - liczba przeszkolonych sprzedawców napojów alkoholowych.

Cel operacyjny 2.1.5. Ograniczenie skali zjawiska przemocy w rodzinie oraz zwiększenie skuteczności pomocy rodzinom.

(17)

- zwiększenie dostępności i podniesienie jakości pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie z problemem alkoholowym,

- zwiększenie kompetencji służb, działających w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym,

- zwiększenie dostępności i podniesienie jakości oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych,

- zwiększenie wiedzy społeczeństwa na temat przemocy w rodzinie, możliwości przeciwdziałania zjawisku oraz sposobów reagowania i uzyskania pomocy.

- szkolenia (konferencje) dla przedstawicieli służb, działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinach z problemem alkoholowym, w tym: policjantów, pracowników socjalnych, nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w szkołach i placówkach systemu oświaty, kuratorów sądowych, członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pracowników ochrony zdrowia, pracowników lecznictwa odwykowego,

- upowszechnianie standardów interdyscyplinarnej pracy na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie,

- wdrażanie i realizacja programów edukacyjno-korekcyjnych i psychologicznych dla sprawców przemocy w rodzinie,

- szkolenia dla osób pracujących ze sprawcami przemocy w rodzinie,

- prowadzenie edukacji na temat zjawiska przemocy w rodzinie, w szczególności z problemem alkoholowym, możliwości przeciwdziałania i sposobów reagowania,

- wspieranie działalności specjalistycznych miejsc pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie,

- prowadzenie badań na temat zjawiska przemocy w rodzinie i postaw wobec zjawiska przemocy w rodzinie.

- wydatki poniesione na szkolenia (konferencje), - liczba przeprowadzonych szkoleń (konferencji), - liczba ofiar przemocy, którym udzielono pomocy,

- liczba przeprowadzonych akcji, związanych z edukacją na temat zjawiska przemocy w rodzinie i postaw wobec zjawiska przemocy w rodzinie,

- wydatki poniesione na wsparcie działalności specjalistycznych miejsc pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie,

- wydatki poniesione na badanie zjawiska przemocy w rodzinie i postaw wobec zjawiska przemocy w rodzinie.

Cel operacyjny 2.1.6. Ograniczenie przypadków naruszeń prawa w związku z alkoholem.

- zmniejszenie skali naruszeń prawa w zakresie sprzedaży alkoholu bez wymaganego zezwolenia oraz wbrew jego warunkom i zasadom,

- ograniczenie zjawiska prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu.

- kontrole przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, kontrole punktów i miejsc sprzedaży napojów alkoholowych,

- kampanie edukacyjne na temat działania alkoholu na organizm i ryzyka szkód w kontekście prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu.

(18)

- liczba przeprowadzonych kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych,

- wydatki poniesione na kampanie edukacyjne na temat działania alkoholu na organizm i ryzyka szkód w kontekście prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu.

Obszar działań: PROFILAKTYKA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH Z UŻYWANIEM NARKOTYKÓW

Cel operacyjny 2.2.1. Zmniejszenie popytu na narkotyki.

- podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów, związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku,

- podnoszenie kwalifikacji zawodowych osób, zaangażowanych w działalność profilaktyczną.

- w ramach rozwoju programów profilaktyki uniwersalnej:

- wspieranie programów profilaktyki narkomanii adresowanych do rodziców,

- wsparcie oferty pozaszkolnych zajęć dla dzieci i młodzieży, w tym realizowanych podczas wypoczynku dzieci i młodzieży.

- w ramach rozwoju programów profilaktyki selektywnej i wskazującej:

- wspieranie działalności profilaktyczno-wychowawczej świetlic szkolno-wychowawczych i środowiskowych,

- wspieranie programów wczesnej interwencji, adresowanych do młodzieży używającej eksperymentalnie lub okazjonalnie środków odurzających,

- wspieranie inicjatyw w zakresie pomocy psychologicznej i prawnej rodzinom, w których występuje problem narkomanii oraz problem przemocy,

- wspieranie programów, obozów profilaktycznych,

- wspieranie innych programów, skierowanych do dzieci i młodzieży z grup ryzyka: ze środowisk zmarginalizowanych, zagrożonych demoralizacją i wykluczeniem społecznym oraz dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi .

- w ramach podniesienia poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów, związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku:

- upowszechnienie materiałów informacyjno-edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii,

- prowadzenie kampanii edukacyjnych.

- w ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych w działalność profilaktyczną:

- wspieranie szkoleń rozwijających umiejętności zawodowe realizatorów programów profilaktycznych, - wspieranie szkoleń w zakresie profilaktyki narkomanii, adresowanych w szczególności do pracowników:

jednostek systemu pomocy społecznej, jednostek systemu pieczy zastępczej, Policji, Straży Miejskiej, Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

- wydatki poniesione na realizację programów profilaktyki,

- liczba szkół oraz innych placówek systemu oświaty, w których są realizowane programy profilaktyki uniwersalnej,

- liczba wspartych działań w ramach oferty pozaszkolnych zajęć dla dzieci i młodzieży, - liczba osób objętych programami profilaktyki selektywnej i wskazującej,

(19)

- liczba osób, które skorzystały z pomocy psychologicznej i prawnej, w związku z występowaniem problemu narkomanii w rodzinie,

- liczba przeprowadzonych kampanii edukacyjnych, - wydatki poniesione na szkolenia,

- liczba osób uczestniczących w szkoleniach.

Cel operacyjny 2.2.2. Poprawa jakości życia osób, używających narkotyków szkodliwie i osób uzależnionych.

- zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób używających szkodliwie i uzależnionych od narkotyków,

- zmniejszenie marginalizacji społecznej wśród osób używających narkotyków szkodliwie oraz osób uzależnionych,

- wspieranie rozwoju zawodowego pracowników, zatrudnionych w placówkach prowadzących leczenie i rehabilitację osób uzależnionych od narkotyków oraz innych grup zawodowych, mających styczność z osobami uzależnionymi od narkotyków, np.: policjantów, pracowników społecznych, kuratorów, lekarzy, organizacji pozarządowych.

- w ramach zwiększenia dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób używających szkodliwie i uzależnionych od narkotyków:

- upowszechnianie informacji na temat placówek i programów dla osób uzależnionych, - wspieranie obozów i turnusów rehabilitacyjnych.

- w ramach wspierania rozwoju zawodowego pracowników zatrudnionych w placówkach, prowadzących leczenie i rehabilitację osób uzależnionych od narkotyków oraz innych grup zawodowych, mających styczność z osobami uzależnionymi od narkotyków:

- dofinansowanie szkoleń w zakresie specjalisty terapii uzależnień, realizowanych zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii,

- dofinansowanie szkoleń w zakresie problematyki narkomanii, podnoszących kwalifikacje innych grup zawodowych, mających styczność z osobami uzależnionymi od narkotyków.

- nakłady poniesione na realizację programów, - liczba osób objętych programami,

- liczba osób uczestniczących w obozach i turnusach rehabilitacyjnych, - liczba osób, którym przyznano dofinansowanie szkolenia,

- wydatki poniesione na szkolenia.

Cel operacyjny 2.2.3. Badania i monitoring problemu narkotyków i narkomanii.

- monitorowanie epidemiologiczne problemu narkotyków i narkomanii na szczeblu lokalnym, - monitorowanie postaw społecznych na temat problemu narkotyków i narkomanii,

- rozwój i konsolidacja systemu informacji o narkotykach i narkomanii.

- w ramach monitorowania epidemiologicznego problemu narkotyków i narkomanii na szczeblu lokalnym oraz monitorowania postaw społecznych na temat problemu narkotyków i narkomanii:

(20)

- zbieranie i analiza danych statystycznych, dotyczących problemu narkotyków i narkomanii, w tym:

zgłaszalności do leczenia oraz korzystania z innych rodzajów pomocy i wsparcia, zgonów związanych z narkotykami, zakażenia HIV i HCV wśród osób używających narkotyków w iniekcji, notowania przez Policję w związku z używaniem narkotyków.

- wydatki poniesione na badania ankietowe oraz badania i analizy jakościowe.

VII SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU

Katalog działań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii, możliwych do finansowania ze środków przeznaczonych na realizację Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii w Brodnicy na rok 2019 r.

Prowadzenie i finansowanie Punktu Informacyjno–Konsultacyjnego w ramach działalności Działu Poradnictwa Rodzinnego dla osób z problemami uzależnień i ich rodzin, osób dotkniętych przemocą w rodzinie:

- udzielanie wsparcia osobom po zakończonym leczeniu alkoholowym;

- poradnictwo specjalistyczne w sytuacji kryzysu w rodzinie;

- pomoc prawna w sytuacji problemów rodzinnych (uzależnienia, przemoc w rodzinie, kryzysy w rodzinie);

- współpraca z mediami w zakresie publikowania artykułów o tematyce profilaktycznej opracowywanych merytorycznie przez psychologów i terapeutów;

- realizacja programów edukacyjno-korekcyjnych dla rodzin niewydolnych wychowawczo, zagrożonych uzależnieniami i przemocą w rodzinie przy współpracy z pedagogami, kuratorami;

- udzielanie pomocy psychologicznej, prawnej i korekcyjno-edukacyjnej dla ofiar oraz sprawców przemocy;

- udzielanie kompleksowych informacji o formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie;

- informowanie osób o możliwościach podjęcia terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno- edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie;

- prowadzenie dodatkowych zajęć profilaktyczno-wychowawczych w okresie ferii zimowych i letnich skierowanych do dzieci i młodzieży z terenu miasta Brodnicy, zakup materiałów papierniczych i pomocy niezbędnych do realizacji programów;

- działania profilaktyczno-edukacyjne w innych placówkach z terenu miasta Brodnicy - profilaktyka w zakładach pracy, warsztaty edukacyjne dla kierowców;

- prowadzenie konsultacji i poradnictwa psychologicznego dla nauczycieli brodnickich szkół, szkoleniowe Rady Pedagogiczne;

- współpraca ze szkołami w zakresie realizacji działań profilaktycznych: programy edukacyjno- kompensacyjne dla dzieci, młodzieży, rodziców;

- bieżąca działalność i utrzymanie Działu Poradnictwa Rodzinnego, z wyjątkiem Zespołu ds. Asysty Rodzinnej;

- realizacja programów, turnusów, warsztatów i innych zajęć psychoedukacyjnych, relaksacyjnych dla osób uzależnionych, współuzależnionych od alkoholu narkotyków i osób dotkniętych przemocą domową;

- pomoc terapeutyczna indywidualna i grupowa prowadzona w Dziale Poradnictwa Rodzinnego MOPS;

- spotkania edukacyjne dla rodziców na wniosek szkół z zakresu uzależnienia i przemocy domowej;

- spotkania edukacyjne profilaktyczne dla dzieci i młodzieży na wniosek szkół z zakresu uzależnienia;

- bieżąca działalność i utrzymanie działań Klubu Aktywności Lokalnej w szczególności działania profilaktyczne i edukacyjne społeczności lokalnej (ulica Sikorskiego 61- 62A) z zakresu problematyki uzależnień i mechanizmów przemocy;

- ponoszenie kosztów obsługi Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

- opłacanie kosztów powołania biegłych opiniujących w przedmiocie uzależnienia od alkoholu;

(21)

- opłacanie kosztów wniosków do sądu o nałożenie obowiązku leczenia odwykowego;

- doposażenie w pomoce i sprzęt niezbędny dla prowadzenia działalności Działu Poradnictwa Rodzinnego oraz Klubu Aktywności Lokalnej;

- ponoszenie kosztów związanych z działalnością pracownika Biura ds. Polityki Prorodzinnej i Przeciwdziałania Przemocy Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu;

- opłacenie kosztów zastępstwa procesowego za osoby doznające przemocy w związku z toczącym się procesem na uzasadniony wniosek ofiary;

- współpraca z Miejskim Zespołem Interdyscyplinarnym, Komendą Powiatową Policji, pracownikami socjalnymi OPS, szkołami, MKRPA w realizacji procedury „Niebieskie Karty”;

- wspomaganie finansowe i merytoryczne działalności brodnickich szkół, Ośrodka Sportu i Rekreacji, Brodnickiego Domu Kultury, Miejskiej Biblioteki Publicznej, Muzeum - zajmujących się działalnością profilaktyczną, edukacyjno-wychowawczą, propagującą zdrowy styl życia bez nałogów;

- udzielanie pomocy merytorycznej i finansowej w organizowaniu imprez okolicznościowych, świątecznych, kulturalnych, rekreacyjnych sportowych itp. na wniosek szkoły w okresie np: ferii zimowych;

- zakup materiałów edukacyjnych, promocyjnych, artykułów plastycznych, biurowych, żywności, które są niezbędne do realizacji ww. form działań profilaktycznych i edukacyjnych;

- podnoszenie kwalifikacji pracowników MOPS, członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Miejskiego Zespołu Interdyscyplinarnego poprzez udział w konferencjach, zajęciach warsztatowych, kursach specjalistycznych, szkoleniach w zakresie problematyki uzależnień, przemocy w rodzinie, a także pracy z dzieckiem sprawiającym trudności opiekuńczo-wychowawcze i ochrony praw dziecka;

- finansowanie ogólnopolskich i lokalnych kampanii profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi , zapobiegania narkomanii i przeciwdziałania przemocy domowej;

- wspieranie grup samopomocowych, klubów i stowarzyszeń w ich statutowej działalności;

- współfinansowanie szkoleń osób działających w obszarze przeciwdziałania alkoholizmowi, zapobiegania narkomanii i przeciwdziałania przemocy domowej;

- wspieranie działalności jednostek organizacyjnych w oddziaływaniach profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi , zapobiegania narkomanii i przeciwdziałania przemocy domowej;

- dofinansowanie zadań zleconych organizacjom lub stowarzyszeniom działającym w obszarze przeciwdziałania alkoholizmowi, zapobiegania narkomanii i przeciwdziałania przemocy domowej;

- opłata dotycząca funkcjonowania porozumienia " Niebieska Linia"- Telefon Zaufania;

- współpraca z Poradnią Leczenia Uzależnień.

Rodzaje strategii profilaktycznych w wachlarzu działań realizatorów programu.

Wiodące strategie profilaktyczne:

- rozwijanie umiejętności życiowych, - edukacja normatywna,

- rozwijanie umiejętności rodziców, - wsparcie mentorów,

- budowanie więzi ze szkołą.

Uzupełniające strategie profilaktyczne:

- przekaz informacji, - alternatywy,

- edukacja rówieśnicza,

- trening umiejętności odmawiania.