Agnieszka Kowalska
Dyrektywa w sprawie stosowania
praw pacjentów w transgranicznej
opiece zdrowotnej a limitowanie
świadczeń zdrowotnych
Studia Prawnoustrojowe nr 18, 77-88
2012
A g n ie sz k a K ow alsk a
K a te d ra P ra w a Cywilnego
W ydział P ra w a i A d m in istracji UWM
Dyrektywa w sprawie stosowania praw
pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej
a limitowanie świadczeń zdrowotnych
L im ito w an ie św iadczeń zdrow otnych je s t prob lem em złożonym i w ielo w ątkow ym i dotyczy p ra k ty c z n ie w szy stk ich p aństw . W ża d n y m bow iem sy s tem ie nie m a d o stateczn ej ilości środków finansow ych, k tó re m ogłyby zab ez pieczyć p o trzeb y zdrow otne w szy stk ich obyw ateli. W Polsce p ro blem ten , m im o licznych zm ia n w obow iązujących p rz ep isach , j e s t s ta le ak tu aln y . T ru d no bow iem zn aleźć ro z w iązan ie, k tó re w je d n o zn a czn y sposób w skazałob y w yjście z lim itów , z k tó ry m i b o ry k a ły się ju ż k a s y chorych. Bez w ą tp ie n ia głów ną p rz y czy n ą ra cjo n o w an ia św iad czeń s ą o g ran iczo ne śro d k i fin ansow e w z a k re sie ochrony zdrow ia. P rz y czym nie j e s t to je d y n y powód, gdyż obok b ra k ó w fin anso w ych isto tn y c h je s t rów nież w iele in n y ch p rzy czyn leżących po s tro n ie sam y ch pacjentów , a ta k ż e św iadczeniodaw ców i N arodow ego F u n d u sz u Z d ro w ia1. Z p u n k tu w id ze n ia niniejszeg o o p raco w an ia n a jisto tn ie jsz e s ą je d n a k o g ra n ic zen ia d ostępności w yn ik ające z n ie d o sta te c z n y c h środków p rz ezn a cza n y ch n a opiekę zdrow otną.
Zgodnie z a r t. 68 u st. 2 K o n sty tu cji R P 2, w ład z a p u b liczn a w in n a za p ew nić obyw atelom rów ny d o stęp do św iad czeń o pieki zdrow otnej fin an so w an ej ze środków publicznych. E w e n tu a ln e o g ra n ic zen ia m ogą w yn ik ać z u sta w y ok reślającej w a ru n k i i z a k re s u d z ie la n ia ty ch św iadczeń3. Is to tn e , że „kon sty tu c y jn a z a s a d a rów ności wobec p ra w a n ie m oże być ro z u m ia n a ja k o w a r tość bezw zględna. J e j g ra n ic e w y zn aczają też in n e za sad y k o n sty tu cy jn e oraz p rz ep isy szczególne. O n a r u s z e n iu k o n sty tu cy jn ej za sad y m o żn a m ów ić gdy w to żsam ej sy tu a c ji różnicuje się p ra w a je d n o s tk i”4. P odobnie tr a k tu je poję 1 Zob. A. Musiałowicz, J. Stępień, Ograniczona dostępność do świadczeń zdrowotnych - analiza potencjalnych przyczyn, „Antidotum” 2000, nr 9, s. 3.
2 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.). 3 Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r., nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).
cie rów ności K. T ym ow ska, k tó ra tw ierd z i, iż rów ność o znacza jed n o lito ść sz a n s d o stę p u d la każdego o b yw atela, n ieza leżn ie od jego sy tu acji m a te ria l- n e j5. Zgodnie z w yrokiem są d u , „Równość wobec p ra w a n a le ż y rozu m ieć ta k , iż w szy stk ie podm ioty c h a ra k te ry z u ją c e się d a n ą cechą is to tn ą w sto p n iu ró w nym m a ją być tra k to w a n e rów no, a więc w ed łu g jed n ak o w ej m iary, bez zróżnicow ań d y sk ry m in u jący c h czy też faw oryzujących. J e ś li o k re ślo n a n o r m a p ra w n a tr a k tu je odm ien n ie ad resató w , k tó rzy o d zn a cza ją się o k re ślo n ą cech ą w spólną, w ów czas m am y do cz y n ien ia z o d stę p stw e m od za sad y rów n o ści. O d stęp stw o ta k ie n ie j e s t to żsam e z n a ru s z e n ie m a r t. 32 K onstytucji. N ie z b ę d n a sta je się w ów czas ocena przy jęteg o k ry te r iu m zróżnicow ania. R ów ność wobec p ra w a to ta k ż e zasad n o ść w y b ra n ia tak ieg o , a nie innego k ry te riu m różn ico w an ia podm iotów p ra w a ”6.
W zw iązk u z pow yższym n a le ż y przyjąć, iż chodzi o t a k ą in te rp re ta c ję sy tu acji, w k tó rej praw o do do chodzenia św iad czeń o pieki zdrow otnej p rz y słu g u je w szy stk im podm iotom n a p rz e jrz y sty c h i w spólnych z a s a d a c h 7. Zgod n ie z ty m , co sygnalizow ano powyżej, w a ru n k i i z a k re s u d z ie la n ia św iad czeń o k re śla u s ta w a o św iad c zen iac h opieki zdrow otnej fin an so w an y ch ze śro d ków publicznych. Oczywiście te w a ru n k i i z a k re s św iadczeń s ą ściśle u z a le ż n ione od kondycji m ajątk o w ej p a ń s tw a i obyw ateli. „U staw od aw ca je d n a k nie m oże zrezygnow ać w ogóle z o k re ś le n ia w a ru n k ó w i z a k re s u św iadczeń. N o rm a z a w a rta w a rt. 68 u st. 2 zd. d ru g ie nie je s t je d y n ie u p o w ażn ien iem u staw o d a w cy zw ykłego do o k re śle n ia w a ru n k ó w i z a k re s u św iadczeń, lecz n a k ła d a n a u staw o d a w cę ta k i obow iązek. U staw o d a w ca m oże sw obodnie o k reślić w a ru n k i i z a k re s św iad czeń fin an so w an y ch ze środków publicznych. N ie m oże w ogóle zrezygnow ać z fin a n so w a n ia św iad czeń opieki zdrow otnej z ty c h źródeł. [...] A rt. 68 K o n sty tu cji dotyczy obow iązków p a ń s tw a w z a k re sie o rg a n iz acji służby zdrow ia i ty m sam y m u m o żliw ien ia k o n k re tn e m u p a cjentow i re alizac ji jego p ra w a do ochrony zdro w ia”8. W zw iązk u z ty m po stro n ie p a ń s tw a p ozostaje p raw o do u s ta le n ia w a ru n k ó w i z a k re s u u d z ie la n ia św iadczeń. K onieczne je s t, aby nie czynić tego w sposób a r b itra ln y czy za g ra ż a ją c y życiu lu b zdrow iu obyw ateli. Isto tn e , że „rów ności z a r t. 68 u s t. 2 n ie n a le ż y u to ż sa m ia ć z nieog ran iczo n y m p ra w e m p a c je n ta do u z y s k a n ia w dow olnym m om encie każdego ro d z a ju św iad c zen ia”9.
5 K. Tymowska, Zasady finansowania a dostępność, „Prawo i Medycyna” 1999, nr 4, s. 85. 6 Wyrok WSA z 20 lipca 2005 r., VI SA/Wa 616/05, LEX 190562.
7 M. Śliwka, Prawa pacjenta w prawie polskim na tle prawnoporównawczym, Wyd. 2, Toruń 2010, s. 80. Podobnie J. Jończyk, Publiczna opieka zdrowotna, „Prawo i Medycyna” 2007, nr 1, s. 13.
8 A. Zoll, Problemy służby zdrowia w świetle doświadczeń RPO, „Prawo i Medycyna” 2000, nr 8, s. 8-9.
9 M. Śliwka, op.cit., s. 81. Podobnie T. Zimna, Zawieranie umów na świadczenia zdrowot ne, Warszawa 2004, s. 15.
A n a lizu ją c p ro b le m a ty k ę lim ito w a n ia d o stę p u do św iad czeń zdro w o t nych, n a w stęp ie n ależ y zauw ażyć, iż ż a d n e n o rm y - a n i k o n sty tu cy jn e, an i ustaw o w e - ta k ie j m ożliw ości n ie w yłączają. O becnie ob ow iązująca u s ta w a 0 św iad czen iach n a k ła d a n a N FZ, k tó ry d z ia ła n a rzecz ubezpieczonych, obow iązek u trz y m a n ia dyscypliny finansow ej. Liczne zap isy u sta w y n ie tylko um o żliw iają, ale w ręcz n a k ła d a ją n a N FZ obow iązek lim ito w a n ia d o stę p u do św iadczeń opieki zd ro w o tn ej10. P rz e m a w ia za ty m m .in . tre ś ć a r t. 97 u s t. 3 p k t 1 ww. ustaw y, zgodnie z k tó ry m do z a k re s u d z ia ła ń N FZ n a le ż y o k re śle nie jak o ści i dostępności o raz a n a liz a kosztów św iad czeń opieki zdrow otnej w z a k re sie n iezb ęd n y m d la praw idłow ego z a w ie ra n ia um ów o u d ziela n ie św iadczeń opieki zdrow otnej. P oza ty m a r t. 113-131 n a k ła d a ją n a N FZ obo w iąz ek p ro w a d z e n ia d z ia ła ln o śc i zrów now ażonej w z a k re s ie p rzychodów 1 kosztów, n a to m ia s t a r t. 132 u s t. 4 w sk azu je, iż św iad c zen ia nieo k reślo n e w za w arte j um ow ie m ogą zostać sfin an so w a n e p rzez N FZ tylko w p rz y p a d k a c h określonych w u sta w ie . Is to tn y w o m aw ian y m z a k re sie a r t. 132 u s t. 5 u sta w y o św iad c zen iac h w sk az u je, że w ysokość łączn y ch zo bow iązań NFZ, k tó re w y n ik a ją z um ów z a w a rty c h ze św iadczenio daw cam i, nie m oże p rz e kroczyć w ysokości kosztów p rz ew id zian y c h n a te n cel w p la n ie finan sow ym NFZ. W zw ią zk u z pow yższym p rzy jm u je się, że s tro n y um ow y za w arte j m iędzy N FZ a św iadczen iodaw cam i, d z ia ła ją c w ra m a c h za sad y swobody umów, m ogą w sk az ać z a k re s o raz ilość fin an so w an y ch św iadczeń.
S ąd N ajw yższy w orzeczen iu z d n ia 13 lipca 2005 r.11 stw ierd z ił, że ogólnie rzecz b io rą c nie m a p rzeszk ó d co do um ow nego u s ta la n ia lim itów św iadczeń. W sk a zał w ręcz, że um ow y m ięd zy k a s ą chorych a św iadczenio d aw cam i pow inny o k re śla ć m a k s y m a ln ą kw o tę zo b ow iązania k a s y w obec św iadczeniodaw cy. W in n y m o rz ecz en iu 12 podniósł, iż obow iązujące p rz ep isy d aw ały p o d staw ę do s tw ie rd z e n ia , że p raw o do ochrony zd ro w ia było i je s t lim ito w an e, choćby ze w zględów finansow ych. N ie m oże z a te m być tra k to w a ne ja k o praw o abso lu tn e.
P o d k reślić należy, ja k w sk az an o n a w stęp ie, iż podnoszony p rob lem nie dotyczy tylko Polski. W k aż d y m społeczeństw ie, bez w zg lęd u n a sto p ień zam ożności, n ie m a m ożliw ości sp e łn ie n ia św iad czeń zd ro w o tny ch w ta k im z a k resie, jak ieg o oczekiw aliby obyw atele, bow iem zaw sze b ę d ą one m iały c h a r a k te r deficytowy, a ty m sam y m s ą i b ę d ą dobrem lim itow anym .
L im ity s ą z a te m faktem . M im o w y k a z a n ia ich do puszczalności w św ietle obow iązujących przepisów , n ie u leg a w ątpliw ości, że w p ro w ad zan ie lim itów m oże n a ru s z a ć dobro p ac je n ta. S ta le w ięc p o szu k u je się rozw iązań , k tó re pozw oliłyby n a o g ran iczen ie ra cjo n o w an ia św iad czeń zdrow otnych. T rzeba
10 M. Śliwka, op.cit., s. 80.
11 Wyrok SN z 13 lipca 2005 r., I CK 18/05, OSP 2006, nr 6, poz. 70 z glosą M. Nesterowi- cza, „Prawo i Medycyna” 2006, nr 2, s. 146.
bow iem zdać sobie sp ra w ę, że całko w ite w yelim ino w an ie p ro b lem u je s t po p ro s tu niem ożliw e.
A k tu a ln ie coraz częściej w sk az u je się, że ro z w iąza n ie m m oże być d y re k ty w a z n a n a pod n a z w ą „Pacjenci bez g ra n ic ”, k tó ra m a ujednolicić k w estie zw ią zan e z leczeniem w k ra ja c h U E. W m om encie p rz y s tą p ie n ia P o lsk i do U n ii E u ro p e jsk ie j, tj. w m a ju 2004 r., oby w atele polscy u z y sk a li p raw o do św iad czeń zdro w otnych w y konyw anych poza te ry to riu m RP. K w estię t ą r e g u lu je zarów no T ra k ta t, j a k i R ozpo rządzen ie R ad y EW G w sp ra w ie sto so w a n ia system ów zabezp ieczen ia społecznego do p racow nikó w n a je m n y c h i ich ro d z in p rzem ieszczający ch się w g ra n ic a c h W sp ólno ty 13. W spom nieć rów nież n a le ż y o R o zp o rząd zen iu R ad y EW G w sp ra w ie w y k on yw an ia ww. rozporzą- d z e n ia 14. O becnie aby sk o rz y sta ć z m ożliw ości leczen ia za g ra n ic ą , trz e b a spełn ić dw a w a ru n k i jed n o cz eśn ie - konieczne je s t p o sia d a n ie u bezp ieczen ia zdrow otnego w pow szechnym sy stem ie ub ezpieczeniow ym k tó reg ok olw iek z p a ń s tw członkow skich, a dodatkow o k o rz y s ta n ie z p ra w a sw obodnego p rz e m ieszc zan ia się po te ry to riu m ty c h p a ń s tw 15.
P o d k reślić rów nież należy, iż je ż e li o b yw atel p o siad a w sp o m n ian e wyżej u b ezpieczenie zdrow otne w dow olnym k ra ju U E , to p raw o do o pieki zd row ot nej „podróżuje” ra z e m z nim . W ynika to z tego, iż k a ż d y ob yw atel p a ń s tw a członkow skiego U E m a p raw o do sw obodnego po dróżo w an ia, p od ejm ow ania pracy, stu d io w a n ia i z a m ie sz k a n ia w w y b ra n y m p rzez siebie p a ń stw ie W spól noty. Z asa d y zw iązan e z u d z ie la n ie m opieki zdrow otnej o raz jej z a k re s re g u lu ją p rz ep isy U E o koordy nacji system ów zabezp ieczen ia społecznego. W yraź n ie trz e b a w sk azać, iż k aż d e p a ń stw o członkow skie p o siad a w ła sn y sy stem u b ezp ieczen ia zdrow otnego i ty m sam y m sam o decyduje o p o d m io ta ch i z a s a d a c h p o d leg an ia u b ez p ie cze n iu oraz o k re śla z a k re s św iadczeń, k tó re w r a m a c h u b ezp ieczen ia b ę d ą p rz y słu g iw a ły (w Polsce w prow adzono tzw. koszyk św iad czeń g w a ran to w an y c h ). K oordy nacja w ty m z a k re sie polega n a w p ro w a d z e n iu i sto so w an iu w spólnych dla w szy stk ich p a ń s tw członkow skich z a sa d i re g u ł dotyczących w a ru n k ó w o trz y m a n ia pom ocy p rzez p a c je n ta (u b ez pieczonego) w in n y m k ra ju członkow skim U E 16.
N a g ru n c ie polskiego u sta w o d a w stw a kluczow ą rolę w k w e stii św iadczeń zd ro w o tn y ch u d z ie la n y c h poza g ra n ic a m i k r a ju odgryw a a r t. 25 u s ta w y
13 Rozporządzenie Rady EWG 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania syste mów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się w granicach Wspólnoty, Dz.U. L 28, 30.1.1997 (tekst skonsolidowany).
14 Rozporządzenie Rady EWG 574/72 z 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozpo rządzenia w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najem nych i ich rodzin przemieszczających się w granicach Wspólnoty, Dz.U. L 28, 30.1.1997 (tekst skonsolidowany).
15 M. Paszkowska, Prawo pacjenta do planowanego leczenia w innym państwie Unii Euro pejskiej, „Prawo i Medycyna” 2007, nr 3, s. 112.
16 M. Paszkowska, Ochrona zdrowia w Unii Europejskiej, „Prawo i Medycyna” 2004, nr 3, s. 113.
o św iadczeniach. Zgodnie ze w sk a z a n y m p rzep isem , z a s a d ą je s t, że N FZ nie fin a n su je kosztów leczen ia ubezpieczonego czy też b a d a ń d iag n ostyczny ch poza g ra n ic a m i k ra ju , poza k o sz ta m i św iadczeń, k tó re u d z ie la n e s ą zgodnie z p rz e p isa m i o koordynacji.
P rz e p isy w spólnotow e p rz e w id u ją n a to m ia st: 1) św iad czen ia w pełn y m za k re sie oraz 2) n a ty c h m ia s t k o n iecz n e17.
Ś w iad cz en ia w p ełn y m z a k re sie doty czą w szelk ich św iad c zeń lecz n i czych, ja k ie p rz y słu g u ją w procesie leczen ia i p o w ro tu do zdrow ia, p rz ew i d z ia n y c h p rz e z u sta w o d a w stw o p a ń s tw a członkow skiego. W p rz y p a d k u św iadczeń n a ty c h m ia s t konieczny ch chodzi o św iad c zen ia n iezb ę d n e do r a to w a n ia życia i zdrow ia. S ą one u d z ie la n e w p rz y p a d k u nieszczęśliw ych w y padków , u ra zó w oraz n ag ły ch zachorow ań.
Aby sk o rz y sta ć ze św iadczeń zdrow otn ych poza g ra n ic a m i k ra ju , obyw a te l polski m u si złożyć w nio sek w O ddziale W ojew ódzkim N FZ o w yd an ie m u E u ro p ejsk iej K a rty U bezp ieczen ia Zdrow otnego. C hodzi o sy tu acje, w k tó rych p a c je n t przeb y w ający za g ra n ic ą po p ro s tu w ym ag a sp e łn ie n ia o k reślo nego św iad c zen ia zdrow otnego n a sw oją rzecz. W sp o m n ian a k a r ta n ie po zw ala je d n a k n a celowe u d a n ie się n a te ry to riu m p a ń s tw a obcego w celu u z y sk a n ia św iad c zen ia zdrow otnego18. W ta k im p rz y p a d k u p a c je n t m oże sk o rz y sta ć ze św iad c zen ia zdrow otnego je d y n ie po u z y s k a n iu zgody, k tó rą w y ra ża P re z e s N FZ (a rt. 25 u s ta w y o św iadczeniach). B ra k je d n a k u z a s a d n ie n ia p raw n eg o d la u z n a n ia , że decyzja o zgodzie n a fin an so w an ie leczen ia za g ra n ic ą nie m oże być w y d a n a ta k ż e po jego p rz ep ro w a d zen iu . J e ż e li bo w iem p o n ad w sz e lk ą w ątpliw ość w y k a zan e zo stan ie, że leczenie za g ra n ic ą było z a sa d n e , to fa k t, że ju ż je przeprow adzo no , n ie sto i n a przeszko dzie podjęciu decyzji o jego s fin a n so w a n iu ze środków p u b liczn y ch 19. K w e stia zgody w y rażan ej p rzez P re z e sa N FZ z o sta ła doprecy zow ana w ro z p o rzą d ze n iu M in is tra Z drow ia z d n ia 27 g ru d n ia 2007 r.20 Zwrócić rów nież trz e b a uw agę, że w p a ń s tw a c h członkow skich U E od 1 m a ja 2010 r. obow iązują now e p o d staw y p ra w n e 21, k tó re poszerzyły m ożliw ości s k ła d a n ia w n io sk u
17 Por. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Twoje prawa i obowiązki podczas poru szania się po terytorium Unii Europejskiej. Opieka zdrowotna, Warszawa 2002, s. 19-20.
18 Szerzej: M. Śliwka, A. Gałęska, Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych w prawie Unii Europejskiej, „Prawo i Medycyna” 2006, nr 4, s. 42 i nast.
19 Wyrok NSA w Warszawie z 6 grudnia 2011 r., II GSK 82/11, LEX nr 1151729.
20 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 27 grudnia 2007r. w sprawie wniosku o leczenie lub badania diagnostyczne poza granicami kraju oraz pokrycie kosztów transportu (Dz.U. nr 249, poz. 1867 z późn. zm.).
21 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. UE. L. 04.166.1 z późn. zm.) oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 (Dz.U. UE. L. 09.284.1).
o leczenie p lan o w a n e poza g ra n ic a m i k r a ju p rzez po lsk ich ubezpieczonych o raz członków ich ro d z in za p o śre d n ic tw em in sty tu c ji m iejsca za m ie szk an ia.
P re z e s N F Z , zgodnie z a r t. 22 u s t. 2 ro z p o rz ą d z e n ia R a d y (EW G) n r 1408/71, m a obow iązek w y ra ż e n ia zgody n a leczenie w in n y m p a ń stw ie członkow skim , gdy spełn io n e s ą k u m u la ty w n ie d w a w a ru n k i:
1) św iadczenie je s t p rz ew id zian e p rzez u staw o d a w stw o Polski,
2) z a in te re so w a n y nie m oże być p o d d an y leczen iu w k ra ju w te rm in ie zw ykle k oniecznym 22.
Zgodnie z w yrokiem N SA z d n ia 7 lipca 2010 r., po dejm ując decyzję o zezw oleniu n a p rz ep ro w a d zen ie b a d a ń za g ra n ic ą w ściśle ok reślo ny m o śro d k u m edycznym , n a le ż y ocenić, czy n ie będzie to b ard ziej efektyw n e od lecz en ia krajow ego i rozw ażyć w szy stk ie a rg u m e n ty w nioskodaw cy p rz y to czone we w n io sk u 23.
Ś w iad czen ia zdrow otne u d z ie la n e poza g ra n ic a m i R P rozliczan e s ą w e d łu g kosztów rzeczyw istych lu b s ta w e k zry czałto w any ch. P od m iotem zobligo w a n y m do d o k o n an ia pow yższych rozliczeń je s t N FZ, k tó ry p ełn i fu nk cję tzw. in s ty tu c ji łącznikow ej w sy stem ie koordyn acji zabezp ieczen ia społecznego w z a k re sie św iadczeń zdrow otnych. P a m ię ta ć je d n a k trz e b a , iż obyw atele polscy k o rz y sta ją cy ze św iadczeń w in n y m p a ń stw ie s ą t a k sam o tra k to w a n i ja k obyw atele tego p a ń stw a . J e ż e li s ą więc d o p łaty do św iadczeń, to obow ią
z u ją one rów nież n asz y ch obyw ateli. Ze stro n y N FZ szczególnie is to tn ą kw e s tią j e s t fa k t, że te sam e św iad c zen ia w in n y m p a ń s tw ie członkow skim są z re g u ły zdecydow anie droższe niż an alo g iczn e św iad c zen ia re alizo w an e p rzez św iadczeniodaw ców n a te re n ie RP. Pow oduje to więc znaczn e obciąże n ie d la b u d ż e tu N FZ, a z d ru g iej s tro n y w pływ a bez w ą tp ie n ia n a p ow ściągli w ość w w y d a w a n iu zgody n a leczenie za g ra n ic ą 24.
S y tu a c ja z w ią z a n a z leczeniem poza g ra n ic a m i k ra ju m oże ulec zm ianie w o p arciu o d y rek ty w ę P a rla m e n tu E urop ejsk ieg o i R ad y 2011/24/U E z d n ia 9 m a rc a 2011 r. w sp ra w ie sto so w an ia p ra w pacjen tó w w tra n s g ra n ic z n e j opiece zdrow otnej, k tó ra z o sta ła p rz y ję ta p rzez m in istró w zdro w ia 8 czerw ca 2010 r. J u ż w tedy mówiono o niej jak o o d ru g im po S ch eng en w ielkim o tw a r ciu granic. W iązało się to z faktem , iż w szystkie k linik i, szp itale i przychodnie, bez w zględu n a to, czy p ry w a tn e , krajow e, czy za g ran icz n e, m iały być d o stę p n e d la każdego o b y w atela UE.
P ra c e n a d d y re k ty w ą trw a ły ju ż znaczn ie w cześniej. J e d n a k w lis to p a dzie 2009 r. P o lsk a w ra z z in n y m i p a ń s tw a m i sk u tecz n ie zab lok ow ała p rz y ję cie dyrektyw y. Później je d n a k g ru p a przeciw nik ów now ych ro z w iąza ń zn acz 22 J. Nowak-Kubiak, B. Łukasik, Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowa nych ze środków publicznych. Komentarz, Łódź 2006, s. 59. Podobnie M. Paszkowska, Prawo pacjenta..., s. 117.
23 Wyrok NSA w Warszawie z 7 lipca 2010 r., II GSK 587/10, LEX nr 716129.
nie zm ala ła , co spow odow ało, iż d y re k ty w a dotycząca tra n s g ra n ic z n e j opieki m edycznej - p rz y sprzeciw ie P olski, P o rtu g a lii i Słow acji - zo stała p rz y ję ta. D n ia 19 sty czn ia 2011 r. podczas sesji p le n a rn e j w S tr a s b u rg u d y re k ty w a zo stała p o d d a n a g łosow aniu i p rz y ję ta p rzez europosłów w d ru g im c z y ta n iu w w y n ik u k o m p ro m isu zaw arte g o u p rz ed n io z p a ń s tw a m i członkow skim i. D y re k ty w a u s ta n a w ia p rz ep isy u ła tw ia ją c e d ostęp do bezpiecznej tra n s g ra - nicznej opieki zdrow otnej o w ysokiej jak o ści i p ro m u je w spó łp racę w z a k resie opieki zdrow otnej m iędzy p a ń s tw a m i członkow skim i, z p ełn y m p o sza n o w a n iem k o m p eten cji krajo w y ch w z a k re sie o rg a n iz acji i św iad czen ia opieki zdrow otnej. D y re k ty w a m a za sto so w an ie do św iad czen ia o pieki zdrow otnej n a rzecz pacjentów , n ieza leżn ie od tego, ja k je s t ona zo rg an izo w an a, u d z ie la n a i fin a n so w a n a (a rt.1 u s t. 2). A rt. 21 p rz ew id u je w p row ad zen ie w życie przep isó w u staw ow ych, w ykonaw czych i a d m in istra c y jn y c h n iezb ę d n y ch do w y k o n a n ia dyrektyw y. O pow yższym p a ń s tw a członkow skie zobligow ane są pow iadom ić K om isję i p rz e k a z a ć te k s ty podstaw ow ych przep isó w p ra w a k r a jowego p rz y ję ty ch w d ziedzinie objętej n in ie js z ą d y rek ty w ą. Pow yższe p rz e p i
sy m a ją zostać w prow adzone do d n ia 25 p a ź d z ie rn ik a 2013 r.
P oczątkow o za k ła d a n o , że d y re k ty w a um ożliw i p ac je n to m k o rz y sta n ie ze św iadczeń zdrow otnych oferow anych p rzez dow olną placów kę w dow olnym k ra ju członkow skim . C hodziło z a te m o leczenie poza te ry to riu m P o lski, ja k też o m ożliw ość k o rz y s ta n ia z u s łu g p ry w a tn y c h podm iotów n a te re n ie k ra ju , k tó re nie m a ją z a w a rte j um ow y z NFZ. J u ż w u b ieg ły m ro k u M in iste r Z dro w ia w sk az y w ała, że k o n sekw en cje pro p o n o w an y ch ro z w iąza ń m ogą być d r a m atyczne. P o d k re śla n o w ów czas, że obaw y d otyczą p rz ed e w szy stk im m ożli w ości r e a liz o w a n ia z a g w a ra n to w a n e g o p r a w a u d o w o ln eg o p o d m io tu spełniającego św iad czen ia zdrow otne n a te re n ie k ra ju , n ieza leżn ie od k o n tr a k t u zaw arte g o z N FZ. Z ak ła d an o bow iem , że po w p ro w ad ze n iu zm ia n p a c je n t b ędzie m iał z u p e łn ą dowolność w w yborze św iadczeniodaw cy, czyli będzie m ógł sk o rz y sta ć z u s łu g poza g ra n ic a m i k ra ju , w ty m z u s łu g p ry w a t n y ch gabinetów , a p otem dom agać się re fu n d a c ji od NFZ. T ak a p e rsp e k ty w a b u d z iła s tr a c h p rz ed k o n sek w en cjam i fin anso w y m i, ja k o że obecnie n a po c z ą tk u każdego ro k u N FZ, zn a ją c swoje m ożliw ości fin anso w e, k o n tra k tu je św iad czen ia zdrow otne n a tyle, n a ile go stać, co p ro w ad zi do lim ito w an ia tychże św iadczeń. D zięki lim ito m p a n u je jed n o cześn ie n a d w y d a tk a m i. S y tu acja, w k tó rej p a c je n t sk o rz y sta łb y ze św iad czeń zd row o tn ych u dowolnego św iadczeniodaw cy i za żąd a łb y re fu n d ac ji, spraw iłab y, że cały sy ste m byłby „n iep rzew idyw alny”, a N FZ n ie w y trz y m a łb y tego finan sow o25.
W zw ią zk u z pow yższym ju ż w czerw cu 2010 r. M in iste rstw o Z drow ia sygnalizow ało, że zw róci się do eu ro d ep u to w an y c h , ab y próbow ali przefo rso w ać p o p ra w k i m ające zm inim alizow ać e w e n tu a ln e n e g a ty w n e konsek w en cje
d la N FZ, k tó ry będzie zobow iązany do pokry cia kosztów leczen ia poza g r a n i cam i k ra ju . D y re k ty w a p rz y ję ta p rzez P a rla m e n t E u ro p e jsk i u w z g lę d n ia po w yższe z a strz e ż e n ia i przew id u je za sto so w an ie o m aw ian y ch przep isó w do tra n s g ra n ic z n e j opieki zdrow otnej, k tó ra zgodnie z a r t. 3 lit. e ozn acza opiekę zd ro w o tn ą św iad czo n ą lu b p rz e p is a n ą w p a ń s tw ie członkow skim in n y m niż p a ń stw o członkow skie u bezpieczenia. Jed n o c ześn ie a r t. 1 u st. 4 dyrektyw y, p re z e n tu ją c y stan o w isk o P a rla m e n tu E u rop ejskieg o, w y ra źn ie w sk azu je, iż d y re k ty w a n ie n a r u s z a przep isó w u staw o w y ch a n i w ykonaw czych p a ń s tw czło nkow skich dotyczących o rg a n iz a c ji i fin a n s o w a n ia op ieki zdrow otnej w sy tu a c ja c h n iezw ią zan y c h z tra n s g r a n ic z n ą o p iek ą zdrow otn ą. W szczegól ności ż a d en p rz ep is d y rek ty w y nie zobow iązuje p a ń s tw a członkow skiego do zw ro tu kosztów opieki zdrow otnej św iadczonej p rzez św iadczeniodaw ców d ziałający ch n a jego te ry to riu m , jeże li tacy św iadczeniodaw cy n ie s ą częścią sy ste m u zab ezp ieczen ia społecznego lu b publicznego sy s te m u opieki zdro w o t nej tego p a ń s tw a członkow skiego. Pow yższe ro z w iązan ie rozw iało głów ne obaw y P o lsk i dotyczące k on sekw encji w p ro w ad ze n ia dyrektyw y.
Z auw ażyć należy, iż w o d n ie sie n iu do a k tu a ln e j reg u la cji w iele k w e stii u leg n ie zm ianie. Jesz cze ra z w ym ag a p o d k re śle n ia , że obecnie m am y praw o do leczen ia w in n y ch p a ń s tw a c h członkow skich U E , ale w p rz y p a d k u lecze n ia p lanow anego k o n ieczn a je s t zgoda P re z e s a N FZ, n a to m ia s t w sy tu acja ch n ag ły ch istn ie je m ożliw ość s k o rz y sta n ia z n iezb ę d n y ch św iad czeń bez w y m a g anej zgody. D y re k ty w a otw orzy p ac je n to m now e m ożliwości, k tó re z a k ła d a ją sk o rz y sta n ie ze św iadczeń zdrow otnych w in n y ch p a ń s tw a c h członkow skich bez w ym agan ej zgody n a leczenie. P rz y czym w n ie k tó ry c h p rz y p a d k a c h zgoda n a d a l będzie w y m ag an a. D otyczy to sy tu acji, k ied y leczenie obejm uje po byt w s z p ita lu p rzez co n ajm n iej je d n ą noc, w y stęp u je konieczność u życia wysoce specjalistycznej i kosztow nej in f r a s tr u k tu r y m edycznej lu b a p a r a tu r y m edycznej, leczenie stw a rz a szczególne ryzyko d la p a c je n ta lu b społeczeństw a, op ieka zdrow otna je s t św iadczona przez św iadczeniodaw cę, k tó ry w poszcze gólnych p rz y p ad k ac h m oże budzić pow ażne i szczególne w ątpliw ości zw iązane z jak o ścią lub bezpieczeństw em opieki, a ta k ż e w p rz y p a d k u opieki zdrow otnej w ym agającej za p la n o w an ia w celu zap ew n ien ia w ystarczającego i stałego do s tę p u do zrów now ażonego z a k re su leczenia wysokiej jak o ści w dan y m p a ń stw ie członkow skim lu b woli k o n tro lo w an ia kosztów i u n ikn ięcia, n a ile to m ożliwe, m a rn o tra w stw a zasobów finansow ych, technicznych i ludzkich.
Isto tn e je s t rów nież, iż n in ie jsz a d y re k ty w a, zgodnie z a rt. 1 u st. 3 nie m a z a sto so w an ia do:
1) św iad c zeń w d zied zin ie opieki d łu g o term in o w ej, k tó rej celem je s t w sp ie ra n ie osób p o trze b u jący c h pom ocy w z a k re sie w y k o n y w an ia ru ty n o w ych czynności życia codziennego;
2) p rz y d z ia łu n a rz ą d ó w i d o stę p u do n a rz ą d ó w p rzezn aczo n y ch do p rz e szczepów;
3) p ro g ram ó w pow szechnych szczep ień przeciw chorobom za k a ź n y m m a jący c h n a celu w yłącznie ochronę zd row ia lud n o ści n a te ry to riu m danego
p a ń s tw a członkow skiego i objęty ch szczegółow ym i śro d k a m i p lan isty czn y m i i w ykonaw czym i.
P o d k reślić trz e b a , iż w k aż d y m p rz y p a d k u p a c je n t będ zie m u sia ł sam wyłożyć w łasn e fu n d u sz e, ab y pokryć k o szt św iadczeń, a dopiero p o tem ż ą dać re fu n d a c ji od NFZ. K w e stią b ard zo is to tn ą je s t, że N FZ będzie zw racał tylko ta k ą kw otę, j a k ą p łaci za d a n e św iadczenie podm iotom , z k tó ry m i z a w a rł k o n tra k t. Zgodnie bow iem z a r t. 7 u s t. 4 k o szty tra n s g ra n ic z n e j opie ki zdrow otnej s ą z w raca n e do poziom u, n a k tó ry m k o szty byłyby p o k ry te przez p ań stw o członkow skie u bezpieczenia, gdyby t a s a m a o p iek a zd ro w o tn a b y ła św iadczon a n a jego te ry to riu m i w ta k ie j w ysokości, ab y n ie przekroczyć rzeczyw istego k o sz tu o trzy m a n ej opieki zdrow otnej.
W celu re alizac ji p ra w pacjen tó w g w a ra n to w a n y c h w om aw ianej d y re k tyw ie p a ń s tw a członkow skie zobligow ane z o s ta n ą do stw o rz en ia krajo w y ch p u n k tó w k o n ta k to w y c h do sp ra w tra n sg ra n ic z n e j opieki zdrow otnej. Zgodnie z a rt. 6 u st. 1, n a te re n ie k o n k re tn e g o p a ń s tw a członkow skiego konieczne będzie u tw o rz en ie co n ajm n iej jed n eg o p u n k tu k o n tak to w eg o d la org an izacji pacjentów , św iadczeniodaw ców i podm iotów oferu jący ch u b ez p ie cze n ia zdro w otne.
M in iste rstw o Z drow ia zw raca uw agę, że P o lsk a n ie będzie m u s ia ła w d ra żać zapisów dyrektyw y, je ż e li u z n a , że szk o d zą one k ra jo w em u system ow i ochrony zdrow ia. T akie ro z w iąza n ie g w a ra n tu je T ra k ta t L izboński, n a k tó ry m oże się pow ołać M in iste r Z drow ia, ilekroć u z n a , że j e s t to zgodne z in te r e sem polskiego sy ste m u o chrony zdrow ia, a p rz ed e w szy stk im p acjen tó w 26. S a m a d y re k ty w a p rzew id u je w a r t. 7 u s t. 9, że p ań stw o członkow skie u b ez p ieczen ia m oże ograniczyć sto so w an ie przep isó w dotyczących zw ro tu kosztów tra n sg ra n ic z n e j opieki zdrow otnej n a p o d staw ie n a d rz ę d n y c h w zględów po d y k to w an y ch in te re se m ogólnym , ja k np. wym ogi p la n o w a n ia w celu zap ew n ie n ia w ystarczająceg o i stałeg o d o stę p u do zrów now ażonego z a k re s u lecze n ia wysokiej jak o ści w d an y m p a ń stw ie członkow skim lu b dotyczące woli k o n tro lo w a n ia kosztów i u n ik a n ia , n a ile to m ożliw e, w szelkiego m a rn o tra w stw a zasobów finansow ych, tech n iczn y ch i lu d zk ich
T rudno p rzew idzieć ko nsekw encje an alizo w an ej dyrektyw y. Z apew ne b ę dzie to m ożliw e dopiero w p a ź d z ie rn ik u 2013 r. J e d n a k ż e z u w a g i n a w agę pro b lem u , w a rto ju ż te ra z za sta n o w ić się n a jej e w e n tu a ln y m i k o n sek w e n cja m i. D o tk n ą one p rzed e w szy stk im N FZ, k tórego ko ndycja fin an so w a ju ż te ra z d aje dużo do życzenia. B iorąc pod u w ag ę p ie rw o tn ą w ersję dyrektyw y, k tó ra z a k ła d a ła m ożliw ość leczen ia rów nież n a te re n ie P olsk i u podm iotów nie m ający ch k o n tra k tó w z N FZ, w skazyw ano , że s k u tk i s ą n iep rz ew id y w a l
n e i m ogą być d ra m a ty c z n e . S koro je d n a k d y re k ty w a w yłączyła w s k a z a n ą m ożliw ość, s k u tk i fin an so w e n ie b ę d ą aż t a k ogrom ne. K o m e n ta to rz y w s k a z u ją bow iem , że z uw ag i n a k o szty św iadczeń zdrow otn ych w in n y ch p a ń stw a c h członkow skich w yjazdy n a leczenie za g ra n ic ę nie b ę d ą ta k pow szech ne. T rzeba je d n a k zdać sobie sp ra w ę, że zapew ne z n a jd ą się c h ę tn i, k tó rzy z ta k ie j m ożliw ości zechcą sk o rzy stać, zw łaszcza b io rą c pod u w agę fa k t, że po w ejściu w życie d y re k ty w y będzie to dużo p ro stsze. W sk a li k ra ju k o szty tego zjaw isk a b ę d ą znaczne.
W stę p n a a n a liz a kosztów w d ro żen ia d y rek ty w y zo stała p rz ep ro w a d zo n a w e w rz e śn iu 2008 r. Z ak ła d an o wów czas, że w drożenie d y re k ty w y m ogłoby kosztow ać ok. 3,2 m ld zł. D okonując tej sym ulacji, założono je d n a k , że NFZ m u sia łb y pokryw ać k o szty św iadczeń u d z ie la n y c h p rzez po lsk ich św iad cze n iodaw ców n ie m a ją c y c h k o n tr a k tu z N FZ. A k tu a ln ie w sk a z a n e k o sz ty zn aczn ie się zm niejszą. S u g eru je się, że k o szty zw iązan e z tr a n s g r a n ic z n ą o p iek ą zd ro w o tn ą obejm ą ok. 1% kosztów w szy stk ich św iadczeń fin a n so w a n y ch p rzez NFZ. Do powyższej kw oty doliczyć trz e b a rów nież p ew ne koszty, rz ę d u n a w e t k ilk u n a s tu m ilionów rocznie, zw ią zan e np. z obow iązkiem u tw o rz e n ia krajow ego p u n k tu do sp ra w tra n s g ra n ic z n e j opieki zdrow otnej.
To, co m iało być ta k k o rz y stn e dla pacjentów , m oże w ięc p rz y n ie ść s k u te k zu p e łn ie odm ienny. Skoro n a k ła d y n a św iad czen ia zdro w o tn e poza k o n tr a k ta m i za w iera n y m i przez NFZ m a ją być znaczne, trz e b a będzie szukać środków n a ich pokrycie. W iadom o bowiem , że NFZ n ie będzie m ógł w y d atk o w ać więcej, niż w płynie do jego kasy. M ożna zatem przypuszczać, że za ja k iś czas konieczne będzie podw yższenie sk ład k i n a ubezpieczenie zdrow otne.
W ejście w życie om aw ianej d y re k ty w y przełoży się rów nież n a k w estie lim ito w a n ia św iadczeń zdrow otnych. Z je d n e j s tro n y m o żn a założyć, że dy re k ty w a pozytyw nie w płyn ie n a p ro b lem ra cjo n o w an ia św iad czeń zd row ot nych, poniew aż pacjenci obok św iad czeń z a k o n tra k to w a n y c h n a te re n ie k r a j u p rz e z N F Z b ę d ą m ogli k o rz y s ta ć z w ięk sz o ści ś w ia d c z e ń w in n y c h p a ń s tw a c h członkow skich. W zw ią zk u z ty m pozycja p a c je n ta , k tó ry często m u si czekać k ilk a m iesięcy n a d an e św iadczen ie, u leg n ie pozytyw nej zm ian ie i b ędzie m ógł on np. sk o rz y sta ć z opieki zdrow otnej w in n y m p a ń stw ie , gdzie czas o czek iw ania n a k o n k re tn ą p ro c ed u rę m oże być krótszy. P rz y czym p a m ię ta ć należy, że p ro b le m lim ito w a n ia doty czy p ra k ty c z n ie w s z y s tk ic h p ań stw , ale to n ie je s t je d n o zn a czn e z tym , że czas o czek iw ania n a d an e św iadczenie je s t podobny. C zęsto w y g ląd a to różnie. P o za ty m trz e b a wziąć pod uw agę, że poza g ra n ic a m i k ra ju św iad czen ia b ę d ą m ogły być u d ziela n e zarów no p rzez podm ioty publiczne, j a k i p ry w a tn e . Ś w iad czenio daw cą bo w iem , w m yśl a r t. 3 lit. g, je s t k a ż d a osoba fizyczna lu b p ra w n a lu b in n a je d n o s tk a o rg a n iz acy jn a leg aln ie św iadcząca opiekę z d ro w o tn ą n a te re n ie p a ń s tw a członkow skiego. W zw iązk u z ty m d ostępno ść do św iad czeń zdro w o tn y ch n a te re n ie U E b ędzie sze rsza niż obecnie. Z u w ag i n a to, m o żna by
przyjąć, że p ro blem lim ito w a n ia św iad czeń zdrow otn ych w pew n ym za k resie u leg n ie o g ra n ic zen iu , gdyż pacjenci k o rz y sta ją cy ze św iadczeń w in n y ch p a ń stw a c h członkow skich „zw olnią” m iejsca, k tó re n o rm a ln ie zajm ow alib y w ko lejce m edycznej do św iadczeniodaw ców re alizu jący c h św iad c zen ia zdrow otne n a te re n ie k ra ju . J e d n a k ż e p rz y jm u jąc ta k ie zało żen ia, od ra z u trz e b a zw ró cić uw agę, o czym b y ła m ow a w cześniej, że p a c je n t będzie w spó łfin anso w ał św iad czen ia u d z ie la n e za g ra n ic ą. W ynika to z fa k tu , iż N FZ będ zie po kryw ał k o szty tylko do kwoty, ja k ą p łaci św iadczeniodaw com , z k tó ry m i z a w a rł u m o wę. R óżnicę z a te m będzie zobligow any pokryć sa m p acjen t. Pow szechnie w iadom o, że n ie w szy stk ich ubezpieczonych będ zie n a to stać. To m oże z a te m doprow adzić do zu p e łn ie odm iennej sy tu acji, a m ianow icie skoro N FZ b ędzie m u sia ł pokryć k o szty św iadczeń w yn ik ający ch z om aw ian ej dyrektyw y, b ę dzie m iał m niej fu n d u sz y n a św iad c zen ia k o n tra k to w a n e . To doprow adzić m oże do zw ię k szen ia ju ż istn ie ją cy ch limitów. T ak a sy tu a c ja odbije się w ięc szczególnie n a naju b o ższy ch p a c je n ta c h , k tó rz y n ie b ę d ą m ieli środków n a d o p łaty i b ę d ą oczekiw ać n a św iad c zen ia zdrow otne z a k o n tra k to w a n e przez N FZ, z tym , że czas tak ieg o o czekiw an ia w zw iązk u z pow yższym zn acznie m oże się w ydłużyć. Z uw ag i n a pro b lem y finan sow e, z ja k im i zap ew n e będzie b o ry k a ł się N FZ po w ejściu w życie dyrektyw y, m oże dojść do znacznego o g ra n ic zen ia z a k re s u św iad czeń m ieszczących się w k o szy k u św iad czeń g w a ra n to w a n y c h , co rów nież w płynie n eg a ty w n ie n a sy tu ację pacjentów . L im ito w a n ie św iad czeń je s t bow iem n ajp ro stsz y m n a rzęd z ie m , ja k ie p o sia d a NFZ, po zw alającym n a w y k o rz y stan ie ogran iczo ny ch środków finansow ych.
Z up ełnie inaczej w y g ląd ałab y sy tu acja , gdyby p ac je n t, zgodnie z p ierw o t ny m i założeniam i, m ógł k o rz y sta ć ze św iad czeń re alizo w an y c h n a te re n ie k ra ju p rzez podm ioty n ie p o siad ające k o n tr a k tu z NFZ. W ted y rzeczyw iście m o żn a by przyjąć, że p ro b lem lim ito w a n ia m ógłby się zd ezaktu alizo w ać. J e d n a k n ie m o żn a w ykluczyć sy tu acji zu p e łn ie od w rotnej, gdy konieczność po k ry w a n ia kosztów p ra k ty c z n ie w szy stk ich św iad czeń re alizo w an y c h n a t e r e nie k ra ju całkow icie zachw ieje sy stem em służby zdrow ia.
Pow yższe ro z w a ż a n ia w sk az u ją, że kolejne ro zw iązan ie, k tó re m iało po lepszyć sy tu ację pacjentów , raczej n ie p rz y n ie sie oczekiw anych rezu ltatów . N ależy zdać sobie sp ra w ę, że „św iadczenia m edyczne n a le ż ą do d ó b r n ie u ch ro n n ie deficytow ych, tj. ta k ic h , k tó ry c h nie m a i n ie będ zie pod d o s ta t kiem d la w szy stk ich p o trzebujących. [...] P o niew aż racjo n o w an ie św iadczeń m edycznych je s t n ie u c h ro n n e , podejście do p ro b lem u ra cjo n o w an ia n ie m oże polegać n a podejm o w an iu prób u n ik n ię c ia go, lecz n a o p ra co w an iu sy stem u , w k tó ry m - n a w e t je ś li z tru d e m i n ie c h ę tn ie - racjo n o w an ie będzie m o raln ie ak c ep to w aln e d la le k a rz y i pacjen tó w ”27. K onieczne je s t więc, ab y społeczeń
27 P. Łuków, Racjonowanie świadczeń a obowiązek troski o dobro pacjenta, „Prawo i Medy cyna” 2004, nr 2, s. 20 i nast.
stw o zostało u św iadom ione w k w e stii ograniczonego d o stę p u do św iadczeń zdrow otnych. Do ubezpieczonych p o w in n a d otrzeć rz e te ln a , po zbaw io na z a b a rw ie n ia politycznego in fo rm ac ja dotycząca tego, że p raw o do o chrony zd ro w ia było i będzie lim ito w an e, a ty m sam y m nie m oże być tra k to w a n e jak o dobro ab so lu tn e.
S u m m a ry
D iective on the a p plicatio n o f p a tie n ts ’ righ ts in cross-border healthcare a n d ra tio n in g h ea lth services
Key words: patient, medical services, cross-border medical care, treatment abroad.
L im itin g m edical services is a com plex a n d m u lti-la y e re d problem . The m a jo rity o f c o u n trie s h av e to s tru g g le w ith it. E v en p u ttin g con sid erab le fin a n c ia l o u tla y on m edical ca re th e y a re n o t able to a s s u re th e a m o u n t of services t h a t p a tie n ts w ould d em an d . O n th e g ro u n d o f P o lish leg islatio n n e ith e r c o n s titu tio n a l n o r leg islativ e n o rm s exclude th e p o ssib ility to lim it th e access to th e m edical services. F ro m th e p o in t of a p a tie n t’s view th e co nsequences of th e in tro d u c e d lim its a re o ften d ra m a tic w h ich ca u se s con s t a n t se a rc h in g to solve th e above m e n tio n e d p roblem . T h e D irective a b o u t th e cro ss-b o rd er m ed ical ca re accep ted by th e m in is te rs o f h e a lth on 8th J u n e 2010 m ay h elp solve th is q u estio n . A ccording to it, all clinics, h o s p ita ls an d su rg e rie s, no m a tte r if th e y a re p riv a te , n a tio n a l or foreign, h av e to be accessible for ev e ry E U citizen. T he consequence o f th e above m en tio n ed so lu tio n w ill be th e p o ssib ility of tr e a tm e n t ab ro ad , a n d also in th e co u n try o f th e su b ject w h ich does n o t h av e a sig n ed a g re e m e n t w ith th e N a tio n a l F u n d of H e a lth . S u ch a so lu tio n w ill p ro b ab ly in flu en ce th e lim ita tio n of m ed ical services. H ow ever, u n til th e m o m en t we see th e fin a l sh a p e o f th e m e n tio n e d d irectiv e it is d ifficult to univ o cally fo reca st its consequences. T ak in g th e issu e of th e p roblem in to c o n sid e ra tio n it is w o rth a n a ly z in g th e p ossible re s u lts of th e su g g ested so lu tio n w hich is th e su b ject of th is study.
