• Nie Znaleziono Wyników

Zmniejszenie stopnia zagrożenia tąpaniami pokładowymi poprzez wtłaczanie roztworów do pokładów na podstawie badań laboratoryjnych

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Zmniejszenie stopnia zagrożenia tąpaniami pokładowymi poprzez wtłaczanie roztworów do pokładów na podstawie badań laboratoryjnych"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

S e r ia : GÓRNICTWO z. 205 Nr k o l. 1179

G rzegorz BOBKOWSKI

I n s t y t u t M e ch a n iza cji G órnictw a P o lite c h n ik i Ś l ą s k i e j

G liw ice

ZMNIEJSZENIE STOPNIA ZAGROŻENIA TAPANIAMI POKŁADOWYMI POPRZEZ WTŁACZANIE R0ZTW0R0W DO POKŁADÓW

NA PODSTAWIE BADAN LABORATORYJNYCH

S tr e s z c z e n ie . W p rac y przed staw io n o w yniki badań nad zmianą p o ło ż e ­ n i a obszarów w ystępowania z ja w isk a tą p a n ia w trójkierunkow ym s t a n i e na­

p r ę ż e n ia na sk u te k b ez ciśn ien io w eg o o ra z w ysokociśnieniow ego n a s ą c z a n ia wodą i roztw oram i m etanolu. Uzyskano w zro st w spółczynnika b e z p ie c z e ń ­ stw a m ożliw ości w y s tą p ie n ia z ja w isk a tą p a n ia wynoszący 25-62JL Omówiono metodę chem icznej d e z i n t e g r a c j i pokładu.

DECREASE OF THE DEGREE OF CRUMPS HAZARDS IN SEAMS BY MEANS OF INJECTION OF SOLUTIONS TO THE SEAMS ON THE BASIS OF LABORATORY TESTS

Summary. The p ap e r p r e s e n ts th e r e s u l t s o f in v e s t i g a t i o n s on a v a r i a t i o n o f crump a r e a s d e fin e d in g e n e ra l s t a t e o f s t r e s s e s caused by p r e s s u r e l e s s and h ig h - p re s s u r e h u m id ific a tio n w ith w ate r and w ater s o l u t i o n o f m ethyl a lc o h o l. I t h as been a c h ie re d t h a t th e f a c t o r o f s a f e t y a g a in s t crumps i s in c re a s e d

,

by 25-62K. The method chem ical d é s in t é g r a t i o n o f seams was d is c u s s e d .

yMEHbEBHHE CTEIIEHH YTP03H rOPHHX yjJLPOB B yrOJIBHHX IUIACIAX nyTEM HArHETAHHH PACTB0P0B B IUIACTH HA 0CH0BA- HHH JIAEOPAIOPHHX HCOnEflOBAHHtt

P e g j a t g j B p a C o x e r t p e a c x a B J i e H H p e

3

y j i b x a z n H c o j i e n o B a H H f l H 3 U 6 H e H H H p a c n a n o x e H H f l y ; r ç a p o o n a c H H x 3 o h b n p o c T p a H C T B e H — h o u H a n p a x e H H O M o o c z o a h h h b c j i

6

a c x b h

6

f i e s n a n o p a o r o h b u-

c o K O H a n o p H o r o a a c H n e H M b o h o K h p a c x B o p a i m u e z a B O J i a . I I o - j i y a e H n o B u r a e H H H lt x o B $ $ H U H e H X 6 e 3 o n a c H 0 C T H n p o a B n e h h h r o p - h h x y u a p o B p a s s u * 2 5 - 6 2 % . I l e p e i t o i a B j i e H u e x o f l x E U H H e c K o f t A e s H H x e r p a i i H H n n a c x o B y i v u x .

(2)

1. WSTĘP

N i n i e j s z a p r a c a s t a n o w i p o d s u m o w a n ie p r a c y n a u k o w o - b a d a w c z e j p t . " Z m n i e j ­ s z e n i e s t o p n i a z a g r o ż e n i a t ą p a n i a m i p o k ła d o w y m i p o p r z e z w t ł a c z a n i e r o z t w o r ó w d o p o k ł a d ó w n a p o d s t a w i e b a d a ń l a b o r a t o r y j n y c h " , p r o w a d z o n e j w I n s t y t u c i e M e c h a n i z a c j i G ó r n i c t w a w l a t a c h 1 9 8 6 - 1 9 8 9 .

W k o l e j n y c h e t a p a c h p r a c y n a u k o w o - b a d a w c z e j p r z e d s t a w i o n o : m e t o d ę b a d a ń p r ó b e k w ę g l a w t r ó j k i e r u n k o w y m s t a n i e n a p r ę ż e n i a , z a s a d y d o b o r u c i e c z y i s p o s o b u n a s ą c z a n i a p r ó b e k w ę g l a [

6

] , w y n i k i b a d a ń n a s ą c z o n y c h p r ó b e k w ę g l a w y c i ę t y c h z b r y ł p o b r a n y c h w k o p a l n i a c h : M ie c h o w ic e [

6

] , G o t t w a l d [ 7 ] , P s t r o w s k i , K a t o w i c e [

8

] o r a z m e to d ę c h e m i c z n e j d e z i n t e g r a c j i p o k ł a d u w ę g l a w c e l u o g r a n i c z e n i a w y s t ę p o w a n i a t ą p a ń p o k ł a d o w y c h [ 9 ] .

2. WYNIKI BADAŃ LABORATORYJNYCH

B a d a n i a l a b o r a t o r y j n e p r z e p r o w a d z o n o o p i e r a j ą c s i ę n a m e t o d z i e b a d a ń p r ó b e k w ę g l a w t r ó j k i e r u n k o w y m s t a n i e n a p r ę ż e n i a z d o p r o w a d z e n i e m d o w y s t ą ­ p i e n i a z j a w i s k a t ą p a n i a [ 5 ] .

E f e k t u z y s k a n e j d e z i n t e g r a c j i w ę g l a w s k u t e k n a s ą c z a n i a , m a j ą c e j n a c e l u z m n i e j s z e n i e j e g o w ł a s n o ś c i t ą p i ą c y c h , o k r e ś l o n y z o s t a ł p o p r z e z p r z e s u n i ę c i e o b s z a r u w y s t ę p o w a n i a z j a w i s k a t ą p a n i a w p r z e s t r z e n i n a p r ę ż e ń w g ó r ę w z d ł u ż p i o n o w e j s k ł a d o w e j s t a n u n a p r ę ż e n i a ( w z r o s t s t a ł e j C h i p o t e z y o b s z a r u wy­

s t ę p o w a n i a z j a w i s k a t ą p a n i a , t j . m i n i m a l n e g o n a p r ę ż e n i a p io n o w e g o , p r z y k t ó ­ rym m o że d o j ś ć d o u z y s k a n i a z j a w i s k a t ą p a n i a ) [

1

] ,

M i a r ę t e g o e f e k t u s t a n o w i s t a ł a w z r o s t u w s p ó ł c z y n n i k a b e z p i e c z e ń s t w a m oż­

l i w o ś c i w y s t ą p i e n i a z j a w i s k a t ą p a n i a - tj o r a z w s p ó ł c z y n n i k w z r o s t u b e z p i e ­ c z e ń s t w a Ę [

2

] ,

B a d a n io m p o d d a n o p r ó b k i w ę g l a w y c i ę t e z b r y ł w ę g l a p o b r a n y c h z p o k ł a d u 5 1 0 k o p a l ń : M i e c h o w i c e , G o t t w a l d , P s t r o w s k i , K a t o w i c e . P o k ł a d 5 1 0 w t y c h k o p a l ­ n i a c h z a l i c z o n y j e s t d o I I I s t o p n i a z a g r o ż e n i a t ą p a n i a m i .

P r z e p r o w a d z o n o b a d a n i a p r ó b e k w ę g l a w s t a n i e p o w i e t r z n o - s u c h y m , n a s ą c z o ­ n y c h w o d ą , m e t a n o l e m b ezw o d n y m o r a z w o d n y m i r o z t w o r a m i m e t a n o l u o s t ę ż e n i a c h 5'/., 10%, 20% i 40%.

S t o s o w a n o r ó ż n e s p o s o b y n a s ą c z a n i a p r ó b e k w ę g l a :

- p o d c i ś n i e n i e m ( p r z y p a r a m e t r a c h n a s ą c z a n i a p = 2 0 MPa, t = 7 2 h , T = 2 0 ° C ) p o p r z e z ś c i a n k i b o c z n e p r ó b e k o r a z p r z e z o t w ó r w y w i e r c o n y w p r ó b k a c h , - b e z w y w i e r c a n i a c i ś n i e n i a .

(3)

U z y s k a n o p o d o b n e r e z u l t a t y b a d a ń d l a ww. s p o s o b ó w n a s ą c z a n i a , p r z y czym w p r z y p a d k u n a s ą c z a n i a b e z c i ś n i e n i o w e g o n i e z b ę d n y c z a s d e z i n t e g r a c j i w ę g l a w y d ł u ż a s i ę .

W y n ik i b a d a ń p r ó b e k w ę g l a n a s ą c z o n y c h r o z t w o r a m i m e t a n o l u (w o d a s t a n o w i 0%

r o z t w ó r m e t a n o l u , n a t o m i a s t

100

% r o z t w ó r m e t a n o l u j e s t m e ta n o le m b e zw o d n y m ) p r z e d s t a w i o n o n a r y s .

1

.

R y s . 1 . Z m ia n a w a r t o ś c i t)c o r a z £ w f u n k c j i s t ę ż e n i a r o z t w o r u R F i g . 1 . C h a n g e o f v a l u e rj a n d ę a s a f u n c t i o n o f a s o l u t i o n R /

J a k w y n i k a z r y s . 1 , d o b r e e f e k t y d e z i n t e g r a c j i u z y s k u j e s i ę j u ż p r z y s t ę ­ ż e n i u r o z t w o r u m e t a n o l u w y n o s z ą c y m 20%. P r z y s t ę ż e n i a c h n i ż s z y c h n i ż 20% d a j e s i ę z a u w a ż y ć g w a ł t o w n y s p a d e k w a r t o ś c i w s p ó łc z y n n i k ó w t)c o r a z £ , n a t o m i a s t p r z y s t ę ż e n i a c h w y ż s z y c h o d 40% w z r o s t u z y s k i w a n y c h e f e k t ó w j e s t n i e w i e l k i . M ożna z a t e m s t w i e r d z i ć , i ż

do

p r o c e s u d e z i n t e g r a c j i w ę g l a n a j b a r d z i e j o p t y ­ m a ln e s t ę ż e n i a w o d n e g o r o z t w o r u m e t a n o l u w a h a j ą s i ę w g r a n i c a c h 2 0 -4 0 % , u z y s ­ k u j ą c w z r o s t w s p ó ł c z y n n i k a b e z p i e c z e ń s t w a w g r a n i c a c h 2 5 -5 2 % d l a 20% r o z t w o r u m e t a n o l u o r a z 3 2 -6 2 % d l a 40% r o z t w o r u m e t a n o l u .

(4)

3. METODA CHEMICZNEJ DEZINTEGRACJI POKŁADU

M e to d a c h e m i c z n e j d e z i n t e g r a c j i p o k ł a d u w c e l u z m n i e j s z e n i a r y z y k a w y s t ą ­ p i e n i a t ą p n i ę c i a w ę g l a p o l e g a n a w t ł a c z a n i u w p o k ł a d w o d n y c h r o z t w o r ó w m e t a ­ n o l u , w s k u t e k c z e g o w ę g i e l u l e g a s to p n i o w e m u p r z e o b r a ż e n i u . W w y n i k u p r o c e s ó w c h e m i c z n y c h z a c h o d z ą c y c h w m i n e r a l n y c h s k ł a d n i k a c h w ę g l a n a s t ę p u j e j e g o s i l n e p ę c z n i e n i e i s p ę k a n i e . Z m i e n i a j ą s i ę r ó w n i e ż j e g o w ł a s n o ś c i w y t r z y m a ł o ś c i o w e i s p r ę ż y s t e . P o w o d u je r ó w n i e ż p o d n i e s i e n i e o b s z a r u w y s t ę p o w a n i a z j a w i s k a t ą p a n i a . P r o c e s z m ia n z a c h o d z ą c y w s t r u k t u r z e w ę g l a j e s t s t a ł y i n i e o d w r a c a l ­ n y .

S z y b k o ś ć , s k u t e c z n o ś ć o r a z z a s i ę g d e z i n t e g r a c j i p o k ł a d u w o d n y m i r o z t w o r a m i m e t a n o l u z a l e ż e ć b ę d ą o d w ł a s n o ś c i p e t r o g r a f i c z n y c h w ę g l a , s t ę ż e n i a r o z t w o r u o r a z z a s t o s o w a n e j t e c h n o l o g i i w t ł a c z a n i a r o z t w o r ó w w g ó r o t w ó r .

Z a s t o s o w a n i e p r o p o n o w a n e j m e to d y p o w in n o b y ć p o p r z e d z o n e b a d a n i a m i l a b o r a ­ t o r y j n y m i w ę g l a o r a z d o k ł a d n y m i p r z y g o t o w a n i a m i z a r ó w n o w s f e r z e o p r a c o w a n i a d o k u m e n t a c j i , j a k i o r g a n i z a c j i w y k o n a n i a o p e r a c j i .

P o w s z e c h n i e w ia d o m o j e s t , ż e m e t a n o l j e s t z w i ą z k i e m s i l n i e t o k s y c z n y m z a ­ ró w n o w t e d y , g d y d o s t a n i e s i ę d o o r g a n i z m u d r o g ą d o u s t n ą , w z ie w n ą c z y p o ­ p r z e z s k ó r ę . Z a t r u c i a zaw o d o w e m e ta n o le m sp o w o d o w a n e s ą n a j c z ę ś c i e j w d y c h a ­ n ie m p a r i m a j ą c h a r a k t e r p r z e w l e k ł y . M e t a n o l j e s t r ó w n i e ż z w i ą z k i e m c h e ­ m ic z n y m ł a t w o p a ln y m , l e c z t y l k o w s t a n i e s t ę ż o n y m ł a t w o i s z y b k o p a r u j e o r a z w p e w n y c h s t ę ż e n i a c h t w o r z y z p o w i e t r z e m m i e s z a n i n ę w y b u c h o w ą .

Z a s t o s o w a n i e d o d e z i n t e g r a c j i c a l i z n y w ę g l o w e j m e t a n o l u b e z w o d n e g o m o g ło b y s t a n o w i ć d u ż e r y z y k o z a t r u ć p r a c o w n i k ó w , l o k a l n y c h p o ż a r ó w c z y g r o ź b y w y b u c h u p o w i e t r z a k o p a l n i a n e g o . S t o s o w a n i e , z p u n k t u w i d z e n i a p r o f i l a k t y k i p r z e c i w - t ą p a n i o w e j m e t a n o l u s t ę ż o n e g o j e s t n i e c e l o w e . J a k w y n i k a z r y s . 1 , o p t y m a l n y p r z e d z i a ł s t ę ż e n i a m e t a n o l u w i n i e n w a h a ć s i ę w g r a n i c a c h 2 0 -4 0 % , c o s k u t e c z ­ n i e z m n i e j s z y m o ż l i w o ś ć w y s t ą p i e n i a d o d a t k o w y c h z a g r o ż e ń .

N a d t o s t o s o w a n i e o d p o w i e d n i c h ś r o d k ó w b h p p r z y t r a n s p o r c i e r o z t w o r ó w , n a p e ł n i a n i u o tw o r ó w w c a l i ź n i e , o d p o w i e d n i e g o i c h u s z c z e l n i a n i a , w ł a ś c i w e j w e n t y l a c j i w y r o b i s k p o w in n o s k u t e c z n i e z l i k w i d o w a ć t e z a g r o ż e n i a . U d o w o d n iły t o p r o w a d z o n e j u ż p r z e m y s ł o w e m e to d y d e z i n t e g r a c j i p o k ł a d ó w w ę g l a w y k o n y w a n e w k o p a l n i a c h "Nowy W ir e k " ( 1 9 8 0 - 1 9 8 2 r . ) , " Z i e m o w i t" i " B r z e s z c z e " ( 1 9 8 4 r . ) , w y k o n y w a n e w a s p e k c i e p o p r a w y u r a b i a l n o ś c i w ę g l a ( 3 ] , [ 4 ] . .

Z a s t o s o w a n i e m e to d y d e z i n t e g r a c j i c a l i z n y j a k o p r o f i l a k t y k i p r z e c i w t ą p a ­ n io m p o k ła d o w y m n i e w ą t p l i w i e z w i ę k s z y w y s i ł e k p r a c o w n i k ó w o d p o w i e d z i a l n y c h z a u t r z y m a n i e r u c h u k o p a l ń , z w ł a s z c z a s ł u ż b : BHP, w e n t y l a c j i , t ą p a ń , p r z e c i w ­

(5)

p o ż a r o w y c h i i n n y c h , a l e w o b e c u d o w o d n io n e g o z m n i e j s z e n i a z a g r o ż e n i a t ą p a n i a ­ m i p o k ła d o w y m i o r a z n i e w ą t p l i w y c h k o r z y ś c i e k o n o m i c z n y c h u z y s k a n y c h n i e j a k a

" p r z y o k a z j i " ( p o p r a w a u r a b i a l n o ś c i w ę g l a , z m n i e j s z e n i e z u ż y c i a e n e r g i i e l e k ­ t r y c z n e j , n o ż y k o m b a jn o w y c h , p o p r a w i e n i e w y c h o d u g r u b y c h s o r t y m e n t ó w ( 4 1 ) , j e s t c e l o w e j e j p r z e m y s ł o w e w y k o r z y s t a n i e .

4. WNIOSKI

1 . M e to d a d e z i n t e g r a c j i c a l i z n y w ę g l o w e j w od n y m i r o z t w o r a m i m e t a n o l u w c e ­ l u z m n i e j s z e n i a n i e b e z p i e c z e ń s t w a w y s t ą p i e n i a t ą p a ń p o k ł a d o w y c h m o że z o s t a ć z a s t o s o w a n a j a k o j e d n a z m e to d p r o f i l a k t y k i p r z e c i w t ą p a n i o w e j .

2 . O p ty m a ln e z e w z g l ę d u n a s k u t e c z n o ś ć d z i a ł a n i a , b e z p i e c z e ń s t w o z a ł ó g g ó r n i c z y c h , z a g r o ż e n i a p o ż a r o w e o r a z w y b u c h o w e s ą r o z t w o r y m e t a n o l u o s t ę ­ ż e n i a c h w p r z e d z i a l e 2 0 -4 0 % .

3 . S t o s o w a n i e r o z t w o r ó w m e t a n o l u o s t ę ż e n i a c h 2 0 -4 0 % z w i ę k s z a b e z p i e c z e ń ­ s t w o m i e r z o n e w s p ó ł c z y n n i k i e m w z r o s t u b e z p i e c z e ń s t w a o 2 5 -6 2 % w s t o s u n k u d o w ę g l a n l e n a s ą c z o n e g o .

LITERATURA

[ 1 ]

Bobko wski G.:

W pływ d e z i n t e g r a c j i w y w o ła n e j c i e c z a m i n a t ą p l i w o ś ć p r ó b e k w ę g l a w t r ó j k i e r u n k o w y m s t a n i e n a p r ę ż e n i a . P r a c a d o k t . , m a s z y n o p i s , B i b l i o t e k a P o l . Ś l . G l i w i c e 1 9 8 6 .

[ 2 ]

Bobkowski G . :

I n f l u e n c e o f t h e d i s i n t e g r a t i o n c o u s e d b y l i q u i d s o n c r u m p s i n c o a l s a m p l e s i n g e n e r a l s t a t e o f s t r e s s e s . I n t e r n a t i o n a l C o n f e r e n c e G e o m e c h a n ic s 9 1 , H r a d e c ( O s t r a v a ) , 1 9 9 1 .

[ 3 ]

P a ż d z i o r a J . :

M e to d a p o p r a w y u r a b i a l n o ś c i c a l i z n y w ę g lo w e j p r z e z j e j d e z i n t e g r a c j ę wodnym r o z t w o r e m m e t a n o l u . P r a c e G IG , S e r i a d o d a tk o w a , K a t o w i c e 1 9 8 3 .

[ 4 ]

P a ż d z i o r a J . :

M e to d a p o p r a w y u r a b i a l n o ś c i c a l i z n y w ę g lo w e j p r z e z j e j d e ­ z i n t e g r a c j ę wodnym r o z t w o r e m m e t a n o l u . C z ę ś ć I I . W e r y f i k a c j a p r z e m y s ł o w a m e to d y . P r a c e G IG , S e r i a d o d a t k o w a , K a t o w i c e 1 9 8 4 .

[ 5 ]

S z u ś c i k V. , Z a sta w n y E. :

Z j a w i s k o t ą p a n i a m a t e r i a ł u w ę g lo w e g o . P r z e g l ą d G ó r n i c z y N r 1 1 , 1 9 8 0 . .

(6)

[

6

]

S z u ś c i k W., Bobkowski G . , Bąk J . :

B a d a n i a z j a w i s k a t ą p a n i a w ę g l a w s t a n i e p o w i e t r z n o - s u c h y m i n a s ą c z o n y m r o z t w o r a m i w o d n y m i w c e l u z m n i e j s z e n i a z a ­ g r o ż e n i a t ą p a n i a m i p o k ła d o w y m i. P r a c e ZZMwG IMG P o l i t e c h n i k i S l . E t a p 1, G l i w i c e 1 9 8 6 , m a s z y n o p i s , B i b l i o t e k a IMG.

[ 7 ]

S z u ś c i k W., Bobkowski G. :

Z m n i e j s z e n i e s t o p n i a z a g r o ż e n i a t ą p a n i a m i p o ­ k ła d o w y m i p o p r z e z w t ł a c z a n i e r o z t w o r ó w d o p o k ł a d ó w w o p a r c i u o b a d a n i a

l a b o r a t o r y j n e . P r a c e ZZMwG IMG P o l i t e c h n i k a Ś l . E t a p 2 , G l i w i c e 1 9 8 7 , m a s z y n o p i s , B i b l i o t e k a IMG.

[

8

]

S z u ś c i k U ., B obkowski G. :

Z m n i e j s z e n i e s t o p n i a z a g r o ż e n i a t ą p a n i a m i p o ­ k ła d o w y m i p o p r z e z w t ł a c z a n i e r o z t w o r ó w d o p o k ł a d ó w w o p a r c i u o b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e . P r a c e ZZMwG IMG P o l i t e c h n i k a Ś l . E t a p 3 , G l i w i c e 1 9 8 8 , m a s z y n o p i s , B i b l i o t e k a IMG.

[ 9 ]

S z u ś c i k V. , Bobkowski G. :

Z m n i e j s z e n i e s t o p n i a z a g r o ż e n i a t ą p a n i a m i p o ­ k ła d o w y m i p o p r z e z w t ł a c z a n i e r o z t w o r ó w d o p o k ł a d ó w w o p a r c i u o b a d a n i a l a b o r a t o r y j n e . P r a c e ZZMwG IMG P o l i t e c h n i k a Ś l . E t a p 4 , G l i w i c e 1 9 8 9 , m a s z y n o p i s , B i b l i o t e k a IMG.

R e c e n z e n t : D o c. d r i n ż W ł a d y s ł a w KONOPKO

W p ł y n ę ł o d o R e d a k c j i w p a ź d z i e r n i k u 19 9 1 r .

Cytaty

Powiązane dokumenty

P-CIAŁA ANTY SARS IgG; IgM- JAKOŚCIOWO 85 Surowica 1 P-CIAŁA ANTY SARS COV-2 total - ILOŚCIOWO 75 Surowica 1 surowica ** - parametr niestabilny wskazane pobranie w

Istnieje możliwość wykonania oznaczeń nieobjętych cennikiem po wcześniejszym uzgodnieniu z

kszości przypadków zmuszona jest do wybierania partii pokładów zagrożonych tąpaniami w otoczeniu zrobów oraz w strefach oddziaływania krawędzi eksplo­.. atacji zatrzymanej

trzebę nowego ukierunkowania zarówno prac badawczych, jak i kopalnianych sposobów zwalczania tego zagrożenia - wydaje się niezbędne sformułowanie podstawowych

Badanie kału w kierunku krwi utajonej

W górnej i dolnej części profilu zbiorczego średnie zawartości dla pokładów kształtują się poniżej średniej dla obszaru, w środkowej części - powyżej

kardiolipinie IgA met.. kardiolipinie

Ogólnie, zainteresowani stwierdzają, de przedmiotowa klasyfikaoJa Jest mało preoyzyjna i powoduje szeroki wachlarz interpretaoji w zaliczaniu pokładów lub i oh' partii