Uniwersytet Jagielloński Kraków
Pani szuka Pana - Pan szuka Pani.
O ogłoszeniach matrymonialno-towarzyskich
Gatunek tekstów, o którym mowa w tytule, stanowi dość interesujący obiektob
serwacji. Interesujące byłoby bez wątpienia prześledzenie jego historii, co mogłoby dostarczyćsporociekawych informacji natemat przemiany obyczajów, poglądów na związki męsko-damskie, wreszcie wyobrażeń dotyczących „drugiej strony”. W ostat
nich latach na przykład dokonała się dość istotna zmiana, której objawemjestpoja
wienie się ogłoszeń o charakterze „towarzyskim”, przy czym nie mam tu na myśli tylko inseratów instytucji zwanych eufemistycznie agencjami towarzyskimi (tymi akurat zajmować się nie będę), ale myślę o tekstach, których autorzy nie szukają partnera do małżeństwa, ale (także eufemizm) do towarzystwa, nie wyłączając jaw
nego mówienia o sponsoringu (i tu eufemizm). Tu jednak zajmę się przede wszyst
kim stronąjęzykową inseratów.
Materiałem jest zbiór 70 ogłoszeń matrymonialno-towarzyskich pochodzących z krakowskiego „Dziennika Polskiego”. Wszelkie więc uwagi ich dotyczące mają charakter raczej dośćogólnych konstatacji, choć biorąc pod uwagę inne teksty tego typu, z jakimi można się spotkać w wielu gazetach, nie sądzę, by ostateczny obraz był nieprawdziwy.
Na wspomniane 70 tekstów 42 jest autorstwa kobiet, 28 zaś to ogłoszenia
„męskie”, a proporcja ta mniej więcej oddaje stosunki demograficzne w naszym społeczeństwie, charakteryzującym się pewną ilościową przewagą kobiet.
Ogłoszenie interesującego mnie tu rodzaju jest tekstemo dośćszczególnych funk
cjach, które motywowane są sytuacją życiową nadawcy i założonym przez niego celem. Na ogół nadawcami są ludzie,którzy nie mają lub uważają,że nie mają moż
liwości poznania partnera w swoimśrodowisku, względnie - co częstew przypadku nadawców ogłoszeń towarzyskich - nie mają czasu poszerzyć obszaru poszukiwań poza własne środowisko już pod tym względem przez nich wyeksploatowane. Tak czy inaczej, mamy tu do czynienia z aktami mowy, których ostatecznym celem jest nakłonienie (zachęcenie)odbiorcy do nawiązania kontaktu z nadawcą. Celowi temu służy z jednej strony naszkicowany w tekście portret nadawcy,z drugiej zaś projek cja poszukiwanego partnera. Słowo naszkicowanyjest tu jak najbardziej na miejscu, ponieważ długość tekstu ogłoszenia jest limitowana, nie ma więc mowy o jego roz
budowywaniu. Zebrane ogłoszenia liczą na ogół od dziesięciu do dwudziestu kilku wyrazówtekstowych. Możliwości autoprezentacji są więc dośćwyraźnieograniczo
ne.
Jeśli spojrzeć na rzeczoneogłoszenia odstronyskładniowej, to teksty te są bardzo jednorodne. Poza jednym przypadkiem, w którym autorka odstąpiła od standardu składniowego1, 69 tekstów opartych jest na tym samym schemacie syntaktycznym:
Z = GNn - V - GNa«, ewentualnie zdodatkiem fakultatywnej, choć wcale nierzad kiej {GPrZok0i.«In},np.:
1 Ciało pyszne, serce złote na obydwa mam ochotę. Ewa - młoda duchem i ciałem, superzgrabna, romantyczna 60-latka. Adam może być długi, niebiedny, najważniejsze by miał serce i dusze. Tu i gdzie indziej zachowuję interpunkcję i pisownię oryginalną.
‘ Brak przecinka po wyrazie zobowiązań czyni informację nieco dwuznaczną - może bowiem sugerować zarówno to, że autorka ogłoszenia jest osobą bez zobowiązań, jak i to, że nie przewi
duje zobowiązań wobec tego, kto odpowie na ogłoszenie, ale w poetyce tego typu ogłoszeń okre
ślenie bez zobowiązań sygnalizuje tylko pierwszą z możliwości.
3 Często drugie wypowiedzenie, niezdaniowe precyzuje geograficzny obszar zainteresowań nadaw
cy, np. Wdowiec pozna Pannę lub Wdowę do lat 45. Cala Polska.
4 Szczególna kolejność, jeśli zważyć, że użyty przymiotnik towarzyski jest eufemizmem w tym gatunku tekstów.
Krakowianka lat 55. bez zobowiązań2 pozna dobrego, odpowiedzialnego, kulturalnego mężczy
znę z poczuciem humoru.
18-letnia Krakowianka, ładna i inteligentna szuka bardzo przystojnego studenta, inteligentnego z kulturą osobistą.
Pan po 40. poszukuje miłej, sympatycznej Pani z temperamentem, która nie chce tracić ucieka
jącego czasu.
Podany schemat opiera się na dwumiejscowym czasowniku, konotującym grupę podmiotową, wyrażającą nadawcę i grupę dopełnieniową opisującą obiekt przez niego poszukiwany. Dodatkowo może być wprowadzona, wspomniana wcześniej grupa w funkcji okolicznika celu lub też ten składnik treściowy stanowi odrębne wypowiedzenie niezdaniowe3 (rzadko zdaniowe):
Zmotoryzowany brunet, 40/180 pozna milą, sympatyczna kobietę z Krakowa w celu towarzy
skim.
Miody chłopak pozna młoda dziewczynę. Cel matrymonialny i towarzyski4.
Jakocentrum zdania w grę wchodzą trzy czasowniki: poznać, szukać, poszukiwać, przy wyraźnej przewadze pierwszego z nich (53 użycia wobec 11 użyć czasownika szukać i 3 użyć czasownikaposzukiwać). Tylko w jednym przypadku nadawca użył frazychcezatroszczyćsię o... zamiastktóregoś ze standardowych czasowników:
50/175/73, wolny, własna działalność gosp. optymista z Polski Płd.-wsch. zwiedzający świat chce zatroszczyć się o atrakcyjną kobietę ok. 40. Nie interesuje mnie przygoda.
Obok ograniczenia długości tekstu, powszechnie przyjęty schemat syntaktyczny jest drugim czynnikiem obniżającym atrakcyjnośćogłoszeń. Także przyjmowany na ogół sposób konstruowania tekstu w3 os. 1. poj. - Marek (...) pozna....·, ...mężczyzna poszukuje...·, Wolna (...) pozna powoduje, że brzmią one sucho, niemal urzędowo.
Tym bardziej więc atrakcyjnie prezentują się na tym tle pojedyncze ogłoszenia sfor mułowane np. w 1.os. lub winny sposób nierealizujące ogólnie stosowanego sche matu. Można jednak mówićo swego rodzaju rytualności stosowanych formuł, choć, jak sądzę, jest ona zawiniona przez ogłoszeniodawców, którzy naśladują czytane
wcześniej teksty.
Jeśli spojrzeć na zajmujące mnie tu teksty z punktu widzenia ich składników in formacyjnych, to dość łatwo można zauważyć, że i pod tym względem inseraty ma- trymonialno-towarzyskie są mocno zestandaryzowane, przekazuje się bowiem mini mum niezbędnych i tych samych (jeśli chodzi o meritum)informacji,ale właśnie ich dobór i sposób zwerbalizowania są najważniejsze z punktu widzenia skuteczności tekstów. Wątki informacyjne, o których mowa, to wspomniany już wcześniej szkic osobynadawcy ogłoszenia, zarysowana wizjapotencjalnego partnera, cel nawiązania kontaktu. Te trzy wątki są właściwym terenem działań językowych autorów ogło szeń, tu też stosuje się rozmaite strategie, bowiem z jednej strony nadawca chce się przedstawić wjak najkorzystniejszym świetle, zdrugiej zaś ma świadomość tego, że podane w ogłoszeniu dane o sobie będą mogły być zweryfikowane przez odbiorcę w przypadku nawiązania kontaktu. Z kolei określając swoje oczekiwania wobec potencjalnego kandydata, nadawcamusi liczyćsię z tym, że nie może ich katalogiem odstraszyć odbiorców, ponadto owa projekcja postaci poszukiwanej osoby jest też źródłeminformacjio nadawcy tekstu, czasem lepszym niż część autoprezentacyjna.
Cała ta gra toczy się w obrębie obu grup przyczasownikowych, których centra rozbudowywanesą modyfikatoramiw postaci grup syntaktycznych jedno- lub wielo składnikowych, rzadziej zdań: Sympatyczna lekarka...·, Młoda, szczupła dziewczy
na...·, Kobieca, zmysłowa, atrakcyjna, bardzo elegancka, zgrabna blondynka po 40....; ...bardzo przystojnegostudenta z kulturą osobistą...miłą, ładną krako wiankę,zktórą chciałbydzielićnie tylko przyjaźń, alecoświęcej...
1. Portret nadawcy. Składa się nańmaksymalnie 5 informacji, które odnoszą siędo a) wyglądu zewnętrznego, b) charakteru i cech umysłu, c) sytuacji rodzinnej i/lub materialnej, d) wykształcenia i/lub zawodu, e)zainteresowań, przy czym nie wszyst
kie są wprowadzane zawsze, owa fakultatywność dotyczy składników c), d) i e).
Pytanie, które warto teraz postawić, dotyczytego, które cechy uważają autorzy inse- ratów za ważne i jak są onesygnalizowane językowo.
Hierarchia ważności cech własnych przedstawia się w badanych ogłoszeniachza
mieszczonych przezpanie następująco5: 1. wiek i wygląd (w ponad 83% ogłoszeń6),
5 Hierarchię tę ustaliłem na podstawie powtarzalności cech w ogłoszeniach.
6 Podaję w pełnych procentach, ponieważ ze względu na wielkość badanego zbioru dane ilościowe mają charakter wyłącznie ogólnie informujący o proporcjach w tym zbiorze.
2. charakter (66%),3. sytuacja rodzinna (58%), 4. wykształcenie (22%), 5. sytuacja materialna(19%), 6. zainteresowania (15%), 7. zawód (5%).
1.1. Kobiety o sobie. Opis postaci sprowadza się do informacji o kolorze włosów {blondynka, ciemna blondynka, szatynka, brunetka, o czarnych włosach, jasnowło
sa), nieistotny wydaje się kolor oczu (podany tylko w jednym przypadku: niebie- skoooka1), być może dlatego, że funkcjonują stereotypowe skojarzenia koloru wło sówi oczu (jak blondynka, to oczy niebieskie,jak brunetka, tobrązowe lub czarne).
Następnym elementemjest informacja o typie sylwetki: szczupła,zgrabna, wysoka (to zamiastdokładnej informacji o wzroście, choć i ta często jest podawana, zazwy
czaj razem z wiekiem, np. Interesująca wolna blondynka, 48/160). Kobiety chętnie posługują się w swych ogłoszeniach ogólniejszymi określeniami odnoszącymi siędo wyglądu: niebrzydka', ładna', z klasą;, o dobrej prezencji', o miłej aparycji', o miłej i młodej aparycji ; młody wygląd', młoda (...) ciałem', zgrabna', superzgrabna; ele
gancka', bardzo elegancka', bardzo atrakcyjna", interesująca ; o dobrej prezencji', puszysta (tylkow jednym przypadku). W większości tekstów ogłoszeń pojawiająsię
całe ciągi określeń odnoszących się do wyglądu: Młoda, szczupła dziewczyna...', ...atrakcyjna, bardzo elegancka zgrabna blondynka po 40....; Niebieskooka, 30- letnia, 170 cm, (...), zgrabna, o miłej i młodej aparycji...; 25-letnia wysoka 175 cm, niebrzydka, o czarnych włosach... W sumie ten element autoprezentacji raczej wskazuje tylko ogólnie typ urody poprzez konfigurację najbardziej stereotypowych określeń.
1 W ogłoszeniach męskich jest także jeden przypadek, w którym nadawca określa się jako zielono
oki, uważając widocznie ten atrybut za szczególnie atrakcyjny, choć właściwie bardziej interesu
jące jest to, że w taki sposób mówi o sobie mężczyzna.
8 Ta cecha skorelowana z wiekiem wyraźnie podanym: 30-letnia.
’ To określenie może się odnosić też do osobowości, jest więc podwójnie informacyjne.
Charakter i cechy umysłu pań- autorekogłoszeń szkicowane są zapomocą kilku nastu przymiotników, bądźzłożonych konstrukcji (to rzadziej): zpoczuciem humoru;
wesoła; pogodna; miła; kobieca; pełna kobiecego wdzięku; o ciepłym charakterze;
delikatna; ciepła; subtelna; romantyczna; zmysłowa; przedsiębiorcza; wiedząca, czego chce od życia; optymistka; kulturalna; owysokiej kulturze osobistej;o bogatej osobowości; ceniąca wierność i uczciwość.
Informacje o stanie rodzinnym są znacznie rzadsze, co jest oczywiste, bowiem milczącym założeniem jestbrak partnera, natomiast jeśli jużsą podawane jawnie, to status precyzowany możebyćwyraźnie- panna, wdowa, lubz niedopowiedzeniem:
samotnie wychowująca dziecko(podaję się też czasemliczbę dzieci, ich płeć i wiek), bez zobowiązań; niezależna; wolna.
Małopań informuje o swej sytuacji materialnej, wykształceniu i zawodzie: nieza leżnafinansowo; dobrzesytuowana; pracująca; aktywna zawodowo; dyplomowana pielęgniarka(alew kontekście: zamieszkała na stałe w Holandii); lekarka; wykształ
cenie wyższe; wykształcona.
Tylko osiem ogłoszeńzawiera informacje ozainteresowaniachito niezbyt zróżni cowanych.Autorki ich przedstawiają się jako: lubiącazabawę; lubiącasport, dobrą muzykę i podróże; kochająca życie i naturę; kochająca taniec i góry; lubiąca (dalekie) podróże;o licznych zainteresowaniach.
Osobnym wątkiem jestcel zamieszczenia inseratu. Podaję go w sposób wyraźny 12 pań, co oczywiście nieznaczy, że pozostałych 36 zamieściło ogłoszenia bezcelu.
Ten wyznaczony jest tematyką rubryki w „Dzienniku Polskim”, a więc chodzi albo o małżeństwo, albo o bliższą znajomość (eufemizm: [cel] towarzyski). Wyraźne po wiedzenie w tekście, jakie są plany autorki, eliminuje drugi z możliwych wtejrubry
ce powodów, dla których umieszcza się w niej ogłoszenie. Ta informacja jest for
mułowanaw sposób dość różnorodny, od kategorycznego i jednoznacznego stwier dzenia (zastrzeżenia) - Tylko stały związek;Nieszukamprzygód, liczę na fascynacje i uczucie; poprzez suche i równie kategoryczne- Cel matrymonialny; ...w celu to
warzyskim; ...w celu trwałego związku, albo poprzez ujęcie celu w postać cechy charakteryzującej autorkę - ...pragnącazałożyć rodzinę... lub cechy charakteryzu
jącej potencjalnego kandydata - ...szuka (...)domatora pragnącego stałegozwiąz
ku; ...pozna (...) Pana, który zapewnijej i jej dziecku poczucie bezpieczeństwa;
Odpowiedzialnegozaradnego męża...; aż po emocjonalną deklarację -Chcę kochać i byćkochaną, nie precyzującą jednak, o którą z dwóch możliwości chodzi.
Jeśli spojrzeć na użyte wtekstach zamieszczanych przez kobiety określenia odno szące się do nich samych (grupy przymiotnikowe i rzeczownikowe,jedno- i wielo składnikowe),to okazuje się, że jest ich w sumie94, tak więcdużaczęść znich po
wtarza się w wielu ogłoszeniach. Przy zastrzeżeniu, że badany zbiór ogłoszeń jest mały, można jednak spróbować pewnych uogólnień, opierając się na przykład na tychwyrazach, którewnaszym zbiorze wystąpiły co najmniej 5 razy. Jakwięcrysuje się obraz kobiety - autorki omawianych inseratów? Otóż można przyjąć, że pani zamieszczająca ogłoszenie to - szczupła, zgrabna, wysoka, blondynka, atrakcyjna, z poczuciem humoru, sympatyczna,wolna.
1.2. Mężczyźnio sobie. Hierarchia ważności elementów składających się na ob
raz własny mężczyzny - nadawcy ogłoszenia, ustalona na podstawie stopnia ich powtarzalnościw tekstach, jest podobna do pokazanej wyżej: 1) wiek(92%), 2) wy gląd (64%) (tu jestróżnica- kobietywygląd stawiały na pierwszym miejscu łącznie z wiekiem), 3) sytuacja rodzinna (46%), 4) charakter (39%) i sytuacja materialna (39%) (też odmiennie niż wprzypadku kobiet), 5) wykształcenie (21%),6)zaintere
sowania (17%), 7) zawód (14%). Trudno byłoby zresztą oczekiwać innego układu, zwłaszcza na pierwszych pozycjach, które są obligatoryjnymi elementami tekstów tego gatunku. Natomiastróżnice tkwiąw sposobie ich realizacji. „Męskie” inseraty operująo wiele mniejszym zasobemokreśleń odnoszących siędowyglądu zewnętrz
nego niż„kobiece”. Jeśli więc kobieta, formułując swoje ogłoszenie, używa naogół od 3 do 5 określeń odnoszących się do jej wyglądu i cech charakteru, za których pomocą tworzy swój „portret”, to autor mężczyzna w większości tekstów naszego zbioru używa 1-2określeń. Na ogół teżodnoszą się one do wyglądu, natomiast po
mijane są składniki portretu „wewnętrznego”, co sugerowałoby, że w autoprezentacji mężczyźni za ważniejsze uznają informacje dotyczące ich powierzchowności. Prze
mawia za tym także i to, żew całości ogłoszeńmęskichokreślenia odnoszące się do charakteru lub umysłowości tylkowtrzech przypadkach występująw liczbie równej określeniom wyglądu, atylko w jednym przeważają. Podobnie jestw tekstach ogło
szeń pań, jeśli chodzi oproporcje określeń odnoszących się do wyglądu i do charak teru (umysłu). Nie należy jednak sądzić, że takie stosunki ilościowe świadczą o uznawaniu przez autorów ogłoszeń cech charakteru i intelektu za nieistotne lub mało istotne. Wysunięcie na pierwszy plan określeń odnoszących się do wyglądu oddaje naturalny porządek postrzeganianowej osoby w sytuacji kontaktu bezpośred
niego.Najpierw uwagę zwracawygląd, co zaśsiętyczy„wnętrza”, tojego poznanie należy do dalszych etapówznajomości. Redagując ogłoszenie, autorzy odwołująsię więc do naturalnego mechanizmu poznawania. Jeśli więc, co należy do rzadkości, w ogłoszeniuniema żadnychokreśleń wyglądu (Gosia [...],pogodna, wesołalubią
cazabawę...; Krakowianka [...] bez zobowiązań...; 27-latek, pracujący, beznało
gów...; Młody chłopak...) możetobyć odebrane jako sugestia tego, że niekoniecznie można liczyć napoznanie miss lub „mister” Polonia.
W całości ogłoszeń autorstwa mężczyzn znaleźć można 57 określeń, za których pomocą autorzy mówią o sobie. Mimo żejest dość znaczna różnica między liczbą ogłoszeń pań i panów (42 : 28), to proporcjonalnie nie ma zasadniczej rozbieżności międzyobydwomawyróżnionymi grupami inseratów. Zasadniczej - bowiem zróżni
cowanie widoczne jest dopiero na poziomie stopnia różnorodności określeń odno
szących się do poszczególnychcech charakteryzujących nadawców. Tak np. w ogło szeniach kobiecych znaleźć możnaznacząco większyzbiórokreśleń odnoszących się do wyglądu (26) niż w męskich (8); podobnie jeśli chodzi o charakter (22 określenia w inseratachpań wobec 11 określeń odnoszących się do mężczyzn- autorów ogło szeń). Jeśli podobnie jak poprzednio wykorzystamy najczęściej powtarzające się określenia charakteryzujące, to schematyczny obrazmężczyzny poszukującego part nerki przedstawić można następująco: szczupły, brunet, przystojny, z poczuciem hu
moru, wykształcony.
2. ProjekcjaJEGO i JEJ. Do rzadkości należą przypadki, kiedy ogłoszenie matry monialne (towarzyskie) nie zawiera ogólnie choćby naszkicowanego obrazu poszu kiwanego przez autoraogłoszenia obiektu. Zasadą jest zasygnalizowanie w tekście przynajmniej minimalnych oczekiwań czy może wymagań: ...Pana do lat45 z okoli cyKrakowa; ...Pana do 35 lat; ...Panią do 38 lat,które winien spełniać potencjalny reflektant. Repertuar cech, które są brane pod uwagę przez zamieszczających ogło
szenia, jest taki, jak ten, który służy autoprezentacji, nieco inna natomiast jest ich gradacja. Opierając się na powtarzalności cech sygnalizowanych, da się ustalić ich hierarchię. Otóż dla kobiet autorek ogłoszeń najważniejszy (jeśli wziąć pod uwagę częstość występowaniaodpowiednich wyrazów określających) jest charakter, dopie ro ponim - innecechy10 i miejsce zamieszkania poszukiwanego mężczyzny, natrze cim miejscu - wiek, dalej - wygląd i na ostatnim (najmniej pań umieszcza to w swych tekstach) wykształcenie. W porównaniu z tą„skaląważności”, w hierarchii cech opisujących poszukiwaną przez mężczyzn kobietę pierwszą pozycję zajmują-
10 Te „inne cechy” to np. brak zobowiązań, bycie wolnym, brak nałogów, stan finansowy (tylko w pojedynczych przypadkach) i bardzo niejasna cecha nazywana przymiotnikiem odpowiedni - odpowiednia.
wiek i miejsce zamieszkania, drugie - wygląd i charakter, trzecie - inne cechy, czwarte(także) wykształcenie.
Wirtualny kandydatna męża czy przyjaciela projektowany jest, jak widać, przede wszystkimw zakresie swych cech charakteru i umysłu. Operuje się tu takimi okre
śleniami,jak wrażliwy, odpowiedzialny, inteligentny; pogodny; opiekuńczy; sympa
tyczny; kulturalny (z wysoką kulturą osobistą)-w sumiejest to zbiór 27 określeń, przy czympierwsze trzy miejsca zajmują: z poczuciem humoru; kulturalny; wrażliwy.
W porównaniu z tym określenia wyglądu zewnętrznego to tylko 11 przymiotników i konstrukcji o funkcji atrybutywnej; na początku tej listy stoją: atrakcyjny; wysoki;
przystojny; przy czym warto zauważyć, że pierwszy z nich jestnajbardziej ogólnym, a co za tym idzie najmniejsprecyzowanymokreśleniem powierzchowności.
W ogłoszeniach autorstwa mężczyzn określenia odnoszące się do wyglądu to 7 przymiotników, wśród których na pierwszych trzech miejscach mamy: ładna; atrak cyjna; szczupła(i zgrabna). Charakter i umysł opisuje9 przymiotników i określają
cych te cechy konstrukcji składniowych; trzy pierwsze miejsca na tej liście to miła;
sympatyczna; z poczuciemhumoru (orazinteligentna).
O ile mężczyźni wśród cech projektowanej partnerki rzadko umieszczają wyma gania odnoszące się do jej sytuacji rodzinnej, o tyle obraz potencjalnego partnera zawiera tego typu elementy w 21 przypadkach. Za ważną uznają autorki ogłoszeń sytuację kandydata określaną przymiotnikiem wolny" oraz frazą bez zobowiązań, które wbrew pozorom nie są synonimiczne, bowiem bez zobowiązań oznacza ‘nie mający(-a) na utrzymaniu dzieci’. Stąd też można spotkać sformułowanie ...Pana wolnego, bezzobowiązań... Niejest natomiast elementem jawnie werbalizowanym sytuacja finansowa poszukiwanego obiektu. Do wyjątków zupełnie sporadycznych należą określenia: ...niezależnegofinansowo...;niezależnego...; niebiedny...; w miarę zamożną...; niezależną'2, a kuriozalnejest sformułowanie: ...pozna Panią w wieku 45-52 lat, którapomożemuukończyćstudia'2czy Studentka (...) poszukujesponsora (spoza naszego materiału). Nieznaczy to, że ta właściwość poszukiwanej /poszuki wanego jestuznanaza nieistotną przezautorów ogłoszeń, ale działa tu z jednej stro ny hamulec kulturowy (w naszym modelu kultury nie wypada mówić wprost o pie niądzach), z drugiej strony element strategii (aby nie zasugerować odbiorcy nega tywnej cechy własnej lub „niskich pobudek”* 12 1314).
" Określenie to może oznaczać zarówno kawalera, wdowca, jak i rozwiedzionego. Jest też urzędo
wym terminem pozwalającym nie użyć w dokumentach określenia rozwiedziony - rozwiedziona.
Zdają sobie z tego sprawę autorki ogłoszeń, w niektórych przypadkach precyzujące rodzaj owej wolności, wyraźnymi nazwami kawaler, wdowiec, oraz autorzy (rzadko zresztą o tym wspomi
nający) - panna, wdowa.
12 Znaczenie tego przymiotnika, stosowanego zarówno w autoprezentacji, jak i w obrazie poszuki
wanego obiektu, nie jest do końca jasne. Może odnosić się zarówno do sytuacji finansowej, jak i być określeniem cechy charakteru (w autoprezentacji).
13 W tym inseracie humorystyczny efekt daje (na tle przytoczonego) następne sformułowanie:
Małżeństwo niewykluczone.
14 Co nie znaczy, że oczekiwania co do sytuacji materialnej ewentualnego partnera są niejasne, zwłaszcza w ogłoszeniach towarzyskich. Jest to jednak czytelne dopiero na etapie interpretacji, nie zaś na powierzchni tekstu.
Obraz wirtualnego mężczyzny konstruowany jest przy użyciu łącznie 38 określeń nazywających cechy zewnętrzne i wewnętrzne, podczas gdyokreśleniaodnoszące się do kobiet w ogłoszeniach zamieszczonych przez mężczyzn dają zbiór 19 określeń.
Proporcjonalnie rzecz biorąc, różnica wielkości repertuaru nie jest zbyt duża, acz
kolwiek trzeba zauważyć, że słownik dotyczący interesującego mnie zakresu jest nieco bogatszy w inseratach zamieszczanych przez kobiety. Zasadnicza różnicamię
dzy obydwoma rodzajami ogłoszeń polega (jak w przypadku autoprezentacji) na przedstawionej wyżej hierarchii cech uznawanych zaważne przez obie grupy auto
rów oraz na przeciętnej liczbiecech przypisywanych. Kobiety charakteryzująposzu kiwanego mężczyznę przy pomocy liczby cech od I do 6, przy czym najczęściej posługująsię trzema,czteremalub pięcioma cechami. Z kolei w wizerunku poszuki wanej partnerki mężczyźni stosują także od 1 do 6 cech, ale zazwyczaj wymieniane są dwie cechy, rzadziej natomiast 3 lub cztery. Wymagania w ogłoszeniach pań są bardziejokreślone,mniej ogólne niż w przypadku panów.
Szuka się na ogół Pana (zawsze dużą literą, podobnie jak Pani w ogłoszeniach
„męskich”), znacznie rzadziej mężczyzny, sporadycznie tylko nazwa obiektu poszu kiwań jest opartana cesze pożądanej -brunet', domator,kawaler, student', mąż', od
powiedzialny5. Te właśnie rzadko wykorzystywane sposoby nazwania obiektu są mniej standardowe, za to bogatsze informacyjnie. Pomijając dodawaną zwykle in formację o wieku lub przedziale wiekowym, można powiedzieć, że naogół poszuki wany jest Pan / mężczyzna - atrakcyjny, wysoki, przystojny, zpoczuciem humoru, wrażliwy, odpowiedzialny, wolny, bez zobowiązań (+ obszar zamieszkania).
15 Dwukrotnie użyty jest rzeczownik chłopak, mający uzasadnienie w wieku autorek ogłoszeń.
16 To nie ma na ogól nic wspólnego z wiekiem autora ogłoszenia, natomiast z wiekiem szukanej tak.
17 W pojedynczych przypadkach pojawia się panna, wdowa, przyjaciółka (eufemizm). Podobnie poza dwoma przypadkami (krakowianka, blondynka) nie znaleziono przypadku stosowania ce
chy (substantywizowanego kontekstowo przymiotnika) zamiast nazwy rzeczownikowej, co czę
ściej występowało w ogłoszeniach kobiet.
Z kolei z ogłoszeń zamieszczanych przez mężczyzn można zrekonstruowaćnastę
pujący obraz: Pani /dziewczyna'6/ kobieta'1 ładna, atrakcyjna, szczupła, zgrabna, miła, sympatyczna, z poczuciem humoru, inteligentna(+obszarzamieszkania).
W obu więc sytuacjach (kobieta o mężczyźnie i mężczyznao kobiecie) na pierw szym miejscustawia się cechy fizyczne, w drugiej dopiero kolejności projektuje się cechy charakteru i umysłu. Zarówno jedne,jak drugie są sygnalizowane w sposób dośćogólny(atrakcyjny, ładna,z poczuciem humoru,sympatyczna). Bardziejwyraź
nie określone cechy(wrażliwy, odpowiedzialny) pojawiająsię znacznie rzadziej i na liście frekwencyjnej sporządzonej dla potrzeb tego artykułu należą do hapax lego- menów.Nie powinno todziwić, ponieważogłoszenie tegorodzaju, który nas tu inte
resuje, nie ma na celu maksymalnego zawężania kręgu potencjalnych odbiorców, poprzez formułowanie wyraźnych i ostrych oczekiwań czy wymagań. Weryfikacja kandydata (kandydatki) należy do etapu późniejszego - bliższej i bezpośredniej zna jomości, rzadko więc spotkać można bardzo wyraźnie sprecyzowane oczekiwania,
np. Wdowiec, pozna Pannęlub Wdowę, wierzącą. Mimo zwięzłej formy, sygnalizo
wane są tu bardzo wyraźnie oczekiwania i cele nadawcy, które można odczytać, opierając sięna konotacjach związanych z określeniem wierząca.
3. W omawianym zbiorze inseratów znajdują się łącznie 83 określenia (jedno- lub wielowyrazowe) odnoszące się do cech zewnętrznych (wygląd, wiek) i wewnętrz nych (charakter, umysł) nadawców i poszukiwanych, przy czym określeń odnoszą cych się do wyglądu jest 31, natomiast walory „wnętrza” oddawane są przy pomocy 52 wyrazów i wyrażeń, co zważywszy naliczebność zbioru ogłoszeń (70) czyni wra żenie leksykalnego bogactwa. Podstawę tego zbioru stanowi jednaktylko 20 jedno
stek, które powtarzają się od 5 do 21 razy w tekstach, zaś drugi biegun stanowi 47 jednostek użytych jednokrotnie. Dość wysoka (biorąc pod uwagę wielkość zbioru inseratów) liczba jednokrotnie użytych jednostek wynika z jednej strony zindywidu
alnych opinii nadawcy o sobie, lub (rzadziej) z wyobrażeń o poszukiwanym partne rze oraz po prostu z synonimii. Znacznie bardziej interesującyjest początek listy, a więc owe 20jednostek o wysokiej i bardzo wysokiej frekwencji18. I tu w najwyż
szym przedziale częstości (od 15 do 9) znajdująsię (podaję w formach podstawo
wych): atrakcyjny, szczupły, sympatyczny, z poczuciem humoru, wysoki, przystojny, miły, młody, kulturalny, ładny, zgrabny. Jeśli przywołamy zrekonstruowane wcze śniej autoportrety ogłoszeniodawców nie sposób nie zauważyć, że w zakresie cech zewnętrznych mamy dwa stereotypowe obrazy, składające się w równie stereotypo wy obraz inseratowej pary autorskiej: ona - wysoka,atrakcyjna,szczupła blondynka, on- przystojny, szczupły brunet, agdzieś w tle snująsię romansowo-serialowe pary.
Tak obiecującoprzedstawianepostacie poszukują: (ona)- atrakcyjnego, wysokiego, przystojnego, z poczuciem humoru, wrażliwego, odpowiedzialnego, wolnego, bez zobowiązań',(on zaś)- ładnej, atrakcyjnej, szczupłej,zgrabnej, miłej, sympatycznej, z poczuciem humoru, inteligentnej.
Pierwsze miejsce zajmuje tu przymiotnik wolny (21 użyć), wykorzystywany przede wszystkim w przedstawieniu się nadawcy (13 razy wobec 7 użyć w odniesieniu do osoby poszukiwanej) tyl
ko w ogłoszeniach, których autorkami są kobiety. W inseratach mężczyzn stan cywilny poten
cjalnej partnerki pojawia się tylko trzykrotnie, za pomocą wyraźnego wskazania - panna, wdo
wa.