Clinical Study of Perinatal Hysterectomy Between 2000-2011 in the Clinic of Obstetrics, Gynecological Diseases and Oncological Gynecology in Bydgoszcz

Analiza kliniczna okołoporodowego wycięcia macicy w latach 2000-2011 w Klinice

Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej w Bydgoszczy

Clinical Study of Perinatal Hysterectomy Between 2000-2011 in the Clinic of Obstetrics, Gynecological Diseases and Oncological Gynecology in Bydgoszcz

,ZRQD-DJLHOVND

$QLWD.D]GHSND=LHPLĔVND

0DáJRU]DWD7\ORFK

0DFLHM3DSLHUVNL



.U]\V]WRIĩRáQLHĪHZLF]

0DUHN*UDELHF

:LHVáDZ6]\PDĔVNL

1 Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej, CMUMK Bydgoszcz, Polska

2 Oddział Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Naczyń, Specjalistyczny Szpital Miejski, Toruń, Polska

Streszczenie

Wstęp: Okołoporodowe wycięcie macicy(OWM) jest zabiegiem ratującym życie. Częstość wynosi 0,04-0,23%.

Najczęstszymi wskazaniami są: nieprawidłowe zagnieżdżenie łożyska, łożysko przodujące, pęknięcie i atonia macicy.

Cel pracy: Analiza przypadków OWM z uwzględnieniem częstości, wskazań, powikłań i czynników ryzyka. Materiał i metody. Badaniem objęto 16 pacjentek, u których wykonano OWM.

Materiał i metody: Przeanalizowano: wiek, rodność, czas trwania ciąży, liczbę przebytych cięć cesarskich, operacji ginekologicznych. Oceniono częstość, wskazania i powikłania OWM, sposób ukończenia ciąży i stan noworodka.

Do analizy statystycznej wykorzystano program Statistica 9.1 firmy StatSoft. Wyniki podano w postaci średniej arytmetycznej i odchylenia standardowego (SD).

Wyniki: OWM stanowiło 0,066% wszystkich porodów. Średni wiek kobiet wynosił 31,6 lat [SD±6,3], średni czas trwania ciąży 36,1 tygodni [SD±3,4]. OWM częściej wykonywano u wieloródek (81,25%) oraz po porodzie drogą cięcia cesarskiego (87,5%). 62,5% kobiet przebyło w przeszłości cięcie cesarskie lub inny zabieg ginekologiczny na macicy. Nieprawidłowe zagnieżdżenie łożyska, rozpoznawane częściej u pacjentek z cięciem cesarskim w wywiadzie (57%) stanowiło 43,75% wskazań do OWM. Wstrząs krwotoczny rozpoznano u 37,4%, uszkodzenie pęcherza moczowego u 18,7% kobiet. Każda pacjentka wymagała przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych, średnio 4,7 ± 3,5 j. 25% noworodków urodziło się w stanie ciężkim (1-3 pkt. w skali Apgar). W 93,75% przypadków decyzję podejmowano w trakcie cięcia cesarskiego lub w ciągu 2 godzin po porodzie, zawsze po nieskutecznym postępowaniu zachowawczym.

Wnioski: Cięcie cesarskie w obecnej jak i poprzedniej ciąży stanowi czynnik ryzyka OWM.

Patologia łożyska jest najczęstszym wskazaniem do okołoporodowego wycięcia macicy.

Obserwowany wzrost liczby cięć cesarskich powinien skłonić położników do bardziej wnikliwej analizy wskazań.

Słowa kluczowe: poród / oNoáoporodoZH Z\FLĊFLH PDFLF\ / FLĊFLH FHVDrVNLH /

Otrzymano: 06.03.2013

Zaakceptowano do druku: 15.12.2013 Adres do korespondencji:

Iwona Jagielska

Kliniki Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej,Szpital Uniwersytecki Nr 2 im. dr J. Biziela,Bydgoszcz, Polska ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz

tel. 52 36-55-526; fax: 52 36-55-245 e-mail: iwonajagielska@o2.pl

Wstęp

2NRáRSRURGRZHZ\FLĊFLHPDFLF\2:0MHVWF]ĊVWR]DELH

JLHPUDWXMąF\PĪ\FLHSU]HSURZDG]DQ\PZSU]\SDGNXFLĊĪNLHJR

NUZRWRNX]PDFLF\ZV\WXDFMDFKJG\]DZLRGąZV]\VWNLHPHWRG\

SRVWĊSRZDQLD]DFKRZDZF]HJR>12@

.UZRWRNSRSRURGRZ\QDGDOVWDQRZLQDMF]ĊVWV]ąSU]\F]\QĊ

]JRQyZPDWHNQDĞZLHFLH>@2SHUDFMDWDSU]HSURZDG]DQDMHVW

ZWUDNFLHSRURGXOXESU]HGXSá\ZHP2JRG]LQRGMHJR]DNRĔ

F]HQLD>@3U]HGSRáRĪQLNLHPVWRLNRQLHF]QRĞüGRNRQDQLDZ\

ERUXPLĊG]\]DFKRZDQLHPSáRGQRĞFLDUDWRZDQLHPĪ\FLDNRELH

W\7\ONRZQLHZLHONLPRGVHWNXSU]\SDGNyZ2:0PRĪHE\ü]D

ELHJLHPSODQRZDQ\PZ\QLNDMąF\P]ZF]HĞQLHMV]\FKVFKRU]HĔ

JLQHNRORJLF]Q\FKQSUDNV]\MNLPDFLF\PLĊĞQLDNLPDFLF\>@

&]ĊVWRĞüZ\NRQ\ZDQLD2:0Z\QRVL±2

1DMF]ĊVWV]\PL ZVND]DQLDPL GR 2:0 Vą QLHSUDZLGáRZH

]DJQLHĪGĪHQLH áRĪ\VND áRĪ\VNR SU]RGXMąFH SĊNQLĊFLH L DWRQLD

PDFLF\>2111@

2EVHUZRZDQ\ Z]URVW F]ĊVWRĞFL Z\NRQ\ZDQ\FK KLVWHUHNWR

PLLRNRáRSRURGRZ\FKPRĪHPLHü]ZLą]HN]HVWDOHURVQąF\PRG

VHWNLHPFLĊüFHVDUVNLFK:\ND]DQRĪHU\]\NR2:0URĞQLHZUD]

]HZ]URVWHPOLF]E\SU]HE\W\FKFLĊüNWyUHPXWRZDU]\V]\WDNĪH

Z]URVW Z\VWĊSRZDQLD QLHSUDZLGáRZHJR ]DJQLHĪGĪHQLD áRĪ\VND

>121@

+LVWHUHNWRPLD RNRáRSRURGRZD ] XZDJL QD ]PLDQ\ DQDWR

PLF]QH ]ZLą]DQH ] FLąĪą RE¿WH XQDF]\QLHQLH RUD] F]ĊVWR Z\

VWĊSXMąFH]DEXU]HQLDNU]HSQLĊFLDZLąĪHVLĊ]ZLHORPDSRZLNáD

QLDPL 'R QDMSRZDĪQLHMV]\FK L QDMF]ĊVWV]\FK QDOHĪą NUZRWRN

SRRSHUDF\MQ\LXV]NRG]HQLHGUyJPRF]RZ\FK>1@

8WUDWD]GROQRĞFLUR]URGF]\FKPRĪHE\üWDNĪHSU]\F]\QąSUR

EOHPyZSV\FKRORJLF]Q\FKXSDFMHQWNL:áDĞFLZHSRVWĊSRZDQLH

SU]HGRSHUDF\MQH RUD] GREUH SU]\JRWRZDQLH ]HVSRáX FKLUXUJLF]

QHJR DQHVWH]MRORJLF]QHJR L SLHOĊJQLDUVNLHJR PRJą ]PQLHMV]\ü

U\]\NRSRZLNáDĔSRRSHUDF\MQ\FK1DMF]ĊĞFLHMQDMWUXGQLHMV]HMHVW

SRGMĊFLHGHF\]MLRZ\NRQDQLX2:0

Cel pracy

$QDOL]D NOLQLF]QD SU]\SDGNyZ RNRáRSRURGRZHJR Z\FLĊFLD

PDFLF\]XZ]JOĊGQLHQLHPF]ĊVWRĞFLZVND]DĔSRZLNáDĔLF]\Q

QLNyZU\]\ND]ZLą]DQ\FK]WąSURFHGXUą

Materiał i metody

5HWURVSHNW\ZQą DQDOL]ą REMĊWR 1 URG]ąF\FK Z .DWHGU]H

L .OLQLFH 3RáRĪQLFWZD &KRUyE .RELHF\FK L *LQHNRORJLL 2QNR

ORJLF]QHMZODWDFK2211XNWyU\FKZ\NRQDQR2:0'DQH

GRW\F]ąFHSU]HELHJXFLąĪ\SRURGXLSRáRJXX]\VNDQR]GRNXPHQ

WDFMLPHG\F]QHM3U]HSURZDG]RQRFKDUDNWHU\VW\NĊEDGDQHMJUXS\

Abstract

Introduction: Perinatal hysterectomy (PH) is usually a life-saving procedure, which is performed after all conserva- tive treatment options fail. The PH frequency rate ranges from 0.04 to 0.23%. The most frequent indications for this procedure include: abnormal placental implantation, placenta previa, uterine rupture and uterine atony.

Objective. Clinical study of perinatal hysterectomy cases taking into consideration the frequency, indications, com- plications and risk factors related to this procedure.

Materials and methods: The study included 16 women who underwent perinatal hysterectomy at the Depart- ment and Clinic of Obstetrics and Gynecological Diseases between 2000-2011. The following data were collected from medical records: course of pregnancy, labor and puerperium. The profile of the study group was conducted in terms of: maternal age, parity, gestation length, history of caesarean sections and gynecological operations. The following factors were studied: the termination of pregnancy, indications for caesarean section, hysterectomy-rela- ted complications and indications, neonatal birth weight and Apgar score. The statistical analysis was performed using Statistica 9.1 by StatSoft. Data are expressed as the arithmetic mean and standard deviation (SD).

Results: Sixteen perinatal hysterectomy procedures were performed, accounting for 0.066% of the overall number of labors. Average maternal age and pregnancy length were 31.6 years [SD±6.3] and 36.1 weeks of gestation [SD±3.4], respectively. PH was more frequently performed among multiparous women (81.25%) and after caesare- an sections (87.5%). Fetal asphyxia was the most frequent indication for caesarean section (35.7%). Fourteen per- cent of all indications accounted for the lack of consent from a pregnant woman to make an attempt at spontaneous vaginal delivery after previous c-section. Fifty percent of the women from the study group had a previous caesarean section, whereas 25% had more than one prior c-section. Between 2009-2011, as compared to previous years, the highest percentage of hysterectomies (80%) was reported in pregnant women after a previous caesarean section.

The most frequent indication for hysterectomy included abnormal placental implantation (43.75%) diagnosed more often in patients with a history of caesarean section (57%). Among PH complications, a hemorrhagic shock was reported in 37.4% and bladder injury in 18.7% of the women. Every patient required a transfusion of erythrocyte concentrate, 4.7 units [SD±3.5] on average. Twenty-five percent of the neonates were born in poor condition with an Apgar score of 1-3. In case of all women, the therapy required cooperation of different specialists including ob- stetricians, anesthesiologists, urologists, surgeons and general practitioners.

Conclusions:

1. Current and previous caesarean section constitutes a risk factor for perinatal hysterectomy.

2. Placental pathology is the most frequent indication for perinatal hysterectomy.

3. The growing number of caesarean sections should encourage obstetricians to conduct a more careful analysis of indications.

Key words: labor / perinatal hysterectomy / caesarean section /

SRGNąWHPZLHNXURGQRĞFLF]DVXWUZDQLDFLąĪ\OLF]E\SU]HE\

W\FKFLĊüFHVDUVNLFKLRSHUDFMLJLQHNRORJLF]Q\FK2FHQLRQRF]Ċ

VWRĞüSU]HSURZDG]DQ\FK2:0ZODWDFK22222

2222113U]HDQDOL]RZDQRVSRVyEXNRĔF]HQLDFLą

Ī\ZVND]DQLDGRFLĊFLDFHVDUVNLHJRZVND]DQLDRUD]SRZLNáDQLD

]ZLą]DQH]2:0PDVĊXURG]HQLRZąLVWDQQRZRURGNDZHGáXJ

VNDOL$SJDU$QDOL]Ċ VWDW\VW\F]Qą SU]HSURZDG]RQR SU]\ XĪ\FLX

SURJUDPX6WDWLVWLFD1¿UP\6WDW6RIW3DUDPHWU\RSLVXMąFHDQD

OL]RZDQ\PDWHULDáSRGDQRZSRVWDFLĞUHGQLHMDU\WPHW\F]QHMLRG

FK\OHQLDVWDQGDUGRZHJR6' Wyniki

: ODWDFK 2211 Z .DWHGU]H L .OLQLFH 3RáRĪQLFWZD

&KRUyE .RELHF\FK L *LQHNRORJLL 2QNRORJLF]QHM Z\NRQDQR 1

RSHUDFMLRNRáRSRURGRZHJRZ\FLĊFLDPDFLF\ĝUHGQLZLHNNRELHW

ZEDGDQHMJUXSLHZ\QRVLá1“ODWPLQ2PD[2ODWD

ĞUHGQLF]DVWUZDQLDFLąĪ\1“W\JRGQLDPLQ2PD[

W\JRGQLSU]HZDĪDá\ZLHORUyGNL12EDGDQ\FK7DEHOD,

3U]HSURZDG]RQH Z .OLQLFH KLVWHUHNWRPLH RNRáRSRURGRZH

VWDQRZLá\  ZV]\VWNLFK SRURGyZ D Z\NRQDQH FLĊFLD FH

VDUVNLHSUDZLH1LH]DREVHUZRZDQRZ]URVWXRGVHWND2:0

ZDQDOL]RZDQ\FKSU]HG]LDáDFKF]DVRZ\FKSRPLPRZ]URVWXOLF]

E\FLĊüFHVDUVNLFK7DEHOD,,:ODWDFK2211ZSRUyZQDQLX

GRODWSRSU]HGQLFKVWZLHUG]RQRQDMZ\ĪV]\RGVHWHNZ\NR

QDQ\FK2:0XFLĊĪDUQ\FKSRSU]HE\W\PXSU]HGQLRFLĊFLXFHVDU

VNLP :H ZV]\VWNLFK SU]HG]LDáDFK F]DVRZ\FK ]DREVHUZRZDQR

Z\ĪV]\RGVHWHN2:0XNRELHWURG]ąF\FKGURJąFLĊFLDFHVDUVNLH

JR2:0SRSRURG]LHGURJąSRFKZRZąVWDQRZLáRW\ONR12

7DEHOD ,,, *áyZQH ZVND]DQLD GR FLĊFLD FHVDUVNLHJR SU]HGVWD

ZLRQRZWDEHOL,91DMF]ĊVWV]\PZVND]DQLHPE\áR]DJUDĪDMą

FH ZHZQąWU]PDFLF]QH QLHGRWOHQLHQLH SáRGX  D MHGQ\P

z QDMUzDGVz\FK ± PLĊĞQLDNL PDFLF\ 1 =ZUDFD XZDJĊ IDNW

ĪH ZĞUyG ZVNDzDĔ DĪ 12 VWDQRZLá EUDN zJRG\ FLĊĪDUQHM QD SUyEĊ SRURGX GURJDPL QDWXU\ SR SUzHE\W\P FLĊFLX FHVDUVNLP

1DMFzĊVWVzH ZVNDzDQLH GR 2:0 Z QDVz\P PDWHULDOH VWD

QRZLáR QLHSUDZLGáRZH zDJQLHĪGĪHQLH áRĪ\VND  URz

SRzQDZDQH FzĊĞFLHM X SDFMHQWHN z FLĊFLHP FHVDUVNLP Z Z\ZLD

GzLH  :H ZVz\VWNLFK SUz\SDGNDFK SDWRORJLĊ áRĪ\VND SR

WZLHUGzRQR EDGDQLHP KLVWRSDWRORJLFzQ\P 8 WUzHFK FLĊĪDUQ\FK 1 PLĊĞQLDNL PDFLF\ E\á\ SUz\Fz\Qą LQWHUZHQFML FKLUXU

JLFzQHM ZH ZVz\VWNLFK SUz\SDGNDFK GHF\zMĊ SRGMĊWR Z WUDNFLH FLĊFLD FHVDUVNLHJR X GZyFK FLĊĪDUQ\FK zDPLDVW 2:0 Z\NRQD

QR QDGVz\MNRZH RGFLĊFLH WUzRQX PDFLF\ 7DEHOD 9 3RZLNáD

QLD zZLązDQH z 2:0 SUzHGVWDZLRQR Z WDEHOL 9, 8VzNRGzHQLH SĊFKHUzD PRFzRZHJR URzSRzQDQR Z 1 SUz\SDGNyZ =JRQ VWZLHUGzRQR Z MHGQ\P SUz\SDGNX X ZLHORUyGNL ODW  SR  SR

URGDFK  GURJą FLĊFLD FHVDUVNLHJR ZVNXWHN SRZLNáDĔ ZVWUząVX NUZRWRFzQHJR L QLHZ\GROQRĞFL ZLHORQDUząGRZHM .DĪGD SDFMHQW

ND Z\PDJDáD SUzHWRFzHQLD NRQFHQWUDWX NUZLQHN FzHUZRQ\FK ĞUHGQLR  “ M 7\ONR X MHGQHM SDFMHQWNL GHF\zMD R LQWHUZHQFML FKLUXUJLFzQHM SRGMĊWD zRVWDáD SR XSá\ZLH 1 JRGzLQ RG Z\NRQD

QHJR FLĊFLD X SRzRVWDá\FK GHF\zMĊ SRGHMPRZDQR Z WUDNFLH FLĊFLD FHVDUVNLHJR OXE Z FLąJX 2 JRGzLQ SR SRURGzLH 'HF\zMĊ SRGHMPR

ZDQR zDZVzH SR QLHVNXWHFzQ\P SRVWĊSRZDQLX zDFKRZDZFz\P

REHMPXMąF\P IDUPDNRWHUDSLĊ WDPSRQDGĊ RUDz zDELHJL FKLUXU

JLFzQH PLQ VzHZ %/\QFKD SRGZLązDQLH QDFz\Ĕ PDFLFzQ\FK L ELRGURZ\FK ZHZQĊWUzQ\FK

Tabela I. Charakterystyka grupy badanej (n=16).

ĝUHGQLZLHNURG]ąF\FK“6' 31,6 ± 6,3 7\G]LHĔFLąĪ\“6' 36,1 ± 3,4 ĝUHGQLDURGQRĞü“6' 2,5 ± 1,45

3LHUZLDVWNL 3  1,5 

Wieloródki 13 1,25

Tabela II. Liczba cięć cesarskich i operacji okołoporodowego wycięcia macicy (OWM) w latach 2000-2011.

2000-2002 2003-2005 2006-2008 2009-2011 2JóáeP

/LF]ED SRURGyZ 4989

1

5724 1

6692 1

6782 1

24187 1

/LF]ED FLĊü FHVDUVNLFK 1334

26,7

1690 29,5

1948 29,1

2157 31,8

7129 29,5

OWM 4

0,08

4 0,07

3 0,045

5 0,074

16 0,066

Tabela III. Analiza kliniczna OWM w zależności od sposobu ukończenia ciąży w latach 2000-20011 (n=16).

2000-2002 2003-2005 2006-2008 2009-2011 2JóáeP

OWM 4

100

4 100

3 100

5 100

16 100

OWM SR SRURG]LH GURJą FLĊFLD FHVDUVNLHJR

4 100

4 100

2 66,6

4 80

14 87,5

OWM SR SRURG]LH GURJą

SRFKZRZą 0 0 1

33,3

1 20

2 12,5

OWM SR SU]HE\W\P FLĊFLX FHVDUVNLP Z Z\ZLDG]LH

2 50

1 25

1 33,3

4 80

8 50

1RZRURGNL DQDOLzRZDQHM JUXS\ NRELHW URGzLá\ VLĊ Z VWDQLH ĞUHGQLP z SUzHFLĊWQą SXQNWDFMą Z VNDOL $SJDU  7DEHOD 9,, ĝUHGQLD PDVD XURGzHQLRZD QRZRURGNyZ Z\QRVLáD 2 “ J

:Vz\VWNLH SDFMHQWNL Z SRVWĊSRZDQLX WHUDSHXW\FzQ\P Z\PD

JDá\ ZVSyáGzLDáDQLD OHNDUz\ UyĪQ\FK VSHFMDOQRĞFL SRáRĪQLNyZ

DQHVWHzMRORJyZ XURORJyZ FKLUXUJyZ LQWHUQLVWyZ

Dyskusja

2NRáRSRURGRZH Z\FLĊFLH PDFLF\ QDOHĪ\ GR QDMWUXGQLHM

Vz\FK zDELHJyZ RSHUDF\MQ\FK :\QLND WR z RGPLHQQ\FK ZDUXQ

NyZ VSRZRGRZDQ\FK FLąĪą RUDz z SRZDĪQ\FK QDMFzĊĞFLHM QD

Já\FK ZVNDzDĔ :HGáXJ GDQ\FK z SLĞPLHQQLFWZD FzĊVWRĞü 2:0 Z\QRVL 12  L MHVW Z\ĪVzD Z NUDMDFK URzZLMDMąF\FK VLĊ

JGzLH V\VWHP RFKURQ\ zGURZLD PDWNL L GzLHFND MHVW VáDER URzZL

QLĊW\ 1D SUzHVWUzHQL ODW REVHUZXMH VLĊ ZzURVW OLFzE\ Z\NRQ\ZD

Q\FK 2:0 >1  1 11 12@ : EDGDQLX <DPDVPLW¶D Z ODWDFK 212 OLFzED KLVWHUHNWRPLL ZzURVáD NURWQLH Z VWRVXQNX GR ODW 1 1 >@ : QDVz\P EDGDQLX RGVHWHN 2:0 Z\QLyVá

 L PLHĞFL VLĊ Z zDNUHVLH SRGDZDQ\P SUzHz F\WRZDQ\FK SR

Z\ĪHM DXWRUyZ : SUzHFLZLHĔVWZLH GR SUz\WDFzDQ\FK Z\QLNyZ QLH zDREVHUZRZDOLĞP\ ZzURVWX RGVHWND Z\NRQDQ\FK 2:0 QD SUzHVWUzHQL DQDOLzRZDQ\FK ODW 3UDZGRSRGREQLH ZSá\ZD QD WR GRVWĊSQRĞü QRZRFzHVQHM IDUPDNRWHUDSLL RUDz GREUzH SUz\JRWR

ZDQ\ RSHUDF\MQLH zHVSyá : ZLHOX SUz\SDGNDFK Z\VWDUFzDMąFH RNDzDáR VLĊ SRVWĊSRZDQLH zDFKRZDZFzH XZzJOĊGQLDMąFH WDNĪH WDNLH zDELHJL FKLUXUJLFzQH MDN VzHZ %/\QFK¶D SRGNáXFLH WĊW

QLF PDFLFzQ\FK ELRGURZ\FK ZHZQĊWUzQ\FK :Vz\VF\ EDGDFzH SRGNUHĞODMą NRQLHFzQRĞü Z\NRUz\VWDQLD WHFKQLN zDELHJRZ\FK L FKLUXUJLFzQ\FK zPQLHMVzDMąF\FK GRSá\Z NUZL GR PDFLF\ SUzHG SRGMĊFLHP GHF\zML R KLVWHUHNWRPLL >1 2  @ 3URVWVzą RSHUDFMą MHVW QDGVz\MNRZH XVXQLĊFLH WUzRQX PDFLF\ 6zSHMDQRZVNL L ZVS

SUz\WDFzD Z VZRMHM SUDF\ RSLQLĊ LQQ\FK DXWRUyZ ZHGáXJ NWyU\FK Z SUz\SDGNX PLĊĞQLDNyZ OXE SĊNQLĊFLD PDFLF\ Z\VWDUFzDMąF\P zDELHJLHP PRĪH E\ü DPSXWDFMD QDGVz\MNRZD >2@ =ZROHQQLF\

ZVNDzXMą QD PQLHMVzą XWUDWĊ NUZL RUDz UzDGVzH SRZLNáDQLD &Dá

NRZLWH 2:0 QDOHĪ\ MHGQDN zDZVzH Z\NRQDü Z SUz\SDGNX DN

W\ZQHJR NUZDZLHQLD z GROQHJR RGFLQND PDFLF\ > 1@ : .OL

QLFH X GZyFK NRELHW 12 Z\NRQDQR DPSXWDFMĊ QDGVz\MNRZą

Z REX SUz\SDGNDFK z SRZRGX PDFLF\ PLĊĞQLDNRZDWHM : SUDF\

3RUĊE\ L ZVS RGVHWHN WHQ Z\QLyVá  >@

:H ZVSyáFzHVQ\P SRáRĪQLFWZLH NODV\FzQH ZVNDzDQLD GR 2:0 WDNLH MDN QLHSUDZLGáRZD EXGRZD PDFLF\ Fz\ SRVRFz

QLFD Vą MXĪ QLHDNWXDOQH >@ : QDVz\P PDWHULDOH QDMFzĊVWVz\P ZVNDzDQLHP GR 2:0 E\áD QLHSUDZLGáRZD LPSODQWDFMD áRĪ\VND  -HVW WR zJRGQH z Z\QLNDPL LQQ\FK EDGDĔ :HGáXJ

$ZDQD L ZVS ZVNDzDQLH WR VWDQRZLáR  ,PXGLD ± 

0DKDGR ±  >11  1@ 1LĪVz\ RGVHWHN SRGDMH 3RUĊED L ZVS

±  RUDz 6zSHMDQRZVNL L ZVS ± 21 > 2@ 3DWRORJLD áRĪ\

VND FzĊĞFLHM URzSRzQDZDQD MHVW X NRELHW SR SUzHE\W\FK FLĊFLDFK FHVDUVNLFK L zDELHJDFK QD PDFLF\ >  1 12@ FR WDNĪH SRWZLHU

GzDMą QDVzH Z\QLNL :ĞUyG QDMFzĊVWVz\FK ZVNDzDĔ Z\PLHQLDQD MHVW WDNĪH DWRQLD PDFLF\ NWyUD Z QDVz\P EDGDQLX E\áD GUXJLP QDMFzĊVWVz\P ZVNDzDQLHP  >2    @

'R Fz\QQLNyZ U\z\ND 2:0 zDOLFzD VLĊ ZLHN URGQRĞü

SUzHE\WH FLĊFLH FHVDUVNLH L áRĪ\VNR SUzRGXMąFH >2@ :HGáXJ GDQ\FK OLWHUDWXURZ\FK ĞUHGQL ZLHN NRELHW X NWyU\FK Z\NRQDQR KLVWHUHNWRPLĊ SRGREQLH MDN Z QDVz\P EDGDQLX Z\QRVL RG 1 GR

 ODW /LFzED SUzHE\W\FK SRURGyZ SRZ\ĪHM WUzHFK zZLĊNVzD U\

z\NR 2:0 >1@ : DQDOLzRZDQHM SUzHz QDV JUXSLH ZLHORUyGNL VWDQRZLá\ DĪ  D ĞUHGQLD OLFzED SUzHE\W\FK SRURGyZ ± 2

=DREVHUZRZDOLĞP\ Z\ĪVz\ RGVHWHN 2:0 X NRELHW SR SUzHE\

W\P FLĊFLX FHVDUVNLP FR MHVW zJRGQH z SUz\WDFzDQ\P SRZ\ĪHM SLĞPLHQQLFWZHP 1LHNWyUH EDGDQLD VXJHUXMą QDZHW 1NURWQLH ZLĊNVzą FzĊVWRĞü 2:0 X NRELHW SR SUzHE\W\P Z Z\ZLDGzLH FLĊFLX FHVDUVNLP >2   @ 3RUyG GURJą FLĊFLD FHVDUVNLHJR MHVW per se Fz\QQLNLHP U\z\ND 2:0 >1@ 2:0 Z\NRQ\ZDOLĞP\

FzĊĞFLHM X NRELHW URGząF\FK GURJą FLĊFLD FHVDUVNLHJR VWDQRZLá\

RQH  ZVz\VWNLFK SUz\SDGNyZ : SUDF\ 6zSHMDQRZVNLHJR i ZVS RGVHWHN WHQ Z\QRViá  .QiJKW¶D ±  >2 1@ 6WD

OH URVQąFD OiFzED FiĊü FHVDUVNiFK RUDz FzĊĞFiHM Z zZiązNX z W\P REVHUZRZDQH SUz\SDGNi SDWRORJii áRĪ\VND EHz ZąWSiHQiD PDMą ZSá\Z QD ZzURVW OiFzE\ Z\NRQ\ZDQ\FK 2:0 : SRVWĊSRZDQiX SRáRĪQiFz\P QDOHĪ\ ZiĊF GąĪ\ü GR URzZDĪQHJR SRGHMPRZDQiD GHF\zMi R FiĊFiX FHVDUVNiP 7\PFzDVHP UHNRPHQGDFMH 3ROVNiH

Tabela IV. Analiza wskazań do cięcia cesarskiego (n=14).

=DJUDĪDMąFH ZHZQąWU]PDFLF]QH

QLHGRWOHQLHQLH SáRGX 5 35,7

3U]HGZF]HVQH RGG]LHOHQLH áRĪ\VND,

áRĪ\VNR SU]RGXMąFH 3 21,4

6WDQ SR FLĊFLX FHVDUVNLP, EUDN ]JRG\ QD

UR]ZLą]DQLH SRURGX GURJDPL QDWXU\ 2 14,2

3RáRĪHQLH SáRGX PLHGQLFRZH 1 7,1

=DJUDĪDMąFD LQIHNFMD ZHZQąWU]PDFLF]QD

SáRGX 1 7,1

=DJUDĪDMąFD U]XFDZND 1 7,1

MDFLFD PLĊĞQLDNRZDWD 1 7,1

Tabela V. Analiza wskazań do OWM (n=16).

3DWRORJLD UR]ZRMX áRĪ\VND áRĪ\VNR

ZURĞQLĊWH, SU]HURĞQLĊWH 7 43,75

$WRQLD PDFLF\, NUZRWRN ] GUyJ URGQ\FK 6 37,5

MDFLFD PLĊĞQLDNRZDWD 3 18,75

Tabela VI. Powikłania po OWM (n=16).

3RE\W QD O,OM 7 43

WVWU]ąV SRNUZRWRF]Q\ 6 37,5

8V]NRG]HQLH SĊFKHU]D PRF]RZHJR 3 18,7

=DEXU]HQLD NU]HSQLĊFLD 1 6,2

=DNDĪHQLH RJyOQRXVWURMRZH 1 6,2

5HODSDURWRPLD 1 6,2

=JRQ SDFMHQWNL 1 6,2

3U]HWRF]HQLH ..F] 16 100

Tabela VII. Stan kliniczny noworodka (n=16).

3XQNWDFMD

Z VNDOL $SJDU 13 47 810

/LF]ED

QRZRURGNyZ 4 25 5 31,25 7 43,25

JR 7RZDUz\VWZD *iQHNRORJiFzQHJR 37* zJRGQiH z NWyU\Pi FiĊĪDUQD PD SUDZR QiH Z\UDziü zJRG\ QD SUyEĊ SRURGX GURJDPi QDWXU\ SR FiĊFiX FHVDUVNiP QiHMHGQRNURWQiH XQiHPRĪOiZiDMą SR

áRĪQiNRZi GRNRQDQiD Z\ERUX QDMNRUz\VWQiHMVzHJR GOD SDFMHQWNi VSRVREX XNRĔFzHQiD FiąĪ\ 5RzVzHUzHQiH ZVNDzDĔ GR FiĊFiD FH

VDUVNiHJR zZiĊNVzD U\z\NR SRZiNáDĔ RNUHVX RNRáRSRURGRZHJR

NWyUH PRJą Z NRQVHNZQFMi Z\PDJDü Z\NRQDQiD RSHUDFMi RNRáR

SRURGRZHJR Z\FiĊFiD PDFiF\ 2SHUDFMD WD ZiąĪH ViĊ z PRĪOiZR

ĞFią Z\VWąSiHQiD EDUGzR SRZDĪQ\FK SRZiNáDĔ zQDFzQą zDFKRUR

ZDOQRĞFią i ĞPiHUWHOQRĞFią >1   1@ : zZiązNX zH zPiDQDPi WRSRJUD¿FzQ\Pi GRW\FząF\Pi VąViDGXMąF\FK z PDFiFą QDUząGyZ SĊFKHUz PRFzRZ\ PRFzRZRG\ FzĊVWR GRFKRGzi GR XVzNRGzH

QiD GROQ\FK GUyJ PRFzRZ\FK :ĞUyG EDGDQ\FK NREiHW Z 1

SUz\SDGNyZ VWZiHUGziOiĞP\ XVzNRGzHQiH SĊFKHUzD PRFzRZHJR

SRGREQiH MDN 6zSHMDQRZVNi i ZVS ± 1 >2@ : SUDF\ ,PXGiD i ZVS SRZiNáDQiH WR URzSRzQDQR X 1 NREiHW *XQJRUGXND i ZVS Z RN  SUz\SDGNyZ D 0DFKDGR i ZVS ±  >  1@

= 2:0 zZiązDQH Vą WDNĪH GXĪD XWUDWD NUZi U\z\NR WUDQVIXzMi

zDEXUzHQiD NUzHSQiĊFiD RUDz zDNDĪHQiD :Vz\VWNiH RSHURZDQH Z .OiQiFH SDFMHQWNi Z\PDJDá\ SUzHWRFzHQiD NUZi  NREiHW SUzHE\ZDáR QD 2GGziDOH ,QWHQV\ZQHM 2SiHNi 0HG\FzQHM X MHG

QHM SDFMHQWNi 2 URzSRzQDQR URzViDQH ZHQąWUzQDFz\QiRZH Z\NUzHSiDQiH ',& 3RZiNáDQiD WH SUzHGVWDZiDMą WDNĪH DXWRUz\

iQQ\FK SUDF : SUDF\ 0DWKHZV¶D i ZVS WUDQVIXzMi NUZi Z\PDJD

áR  Z SUDF\ 0DKDGR i ZVS ± 1 SDFMHQWHN >1 1@ ,PX

GiD i ZVS URzSRzQDOi ',& Z 22  SUz\SDGNyZ D 1iVDU i ZVS

1 > @ 'DQH z SiĞPiHQQiFWZD GRW\FząFH ĞPiHUWHOQRĞFi Vą EDUGzR URzEiHĪQH RG NiONX GR NiONXGziHViĊFiX SURFHQW :\QiND WR z UyĪQHM MDNRĞFi V\VWHPX RSiHNi zGURZRWQHM >2   1@ ĝPiHU

WHOQRĞü PDWHN Z 3DNiVWDQiH Z PDWHUiDOH 1iVDUD i ZVS Z\QiRVáD 1 Z 2PDQiH Z SUDF\ 0DKDGR ± 22 QDWRPiDVW Z $XVWUii 5RHWKOiVEHUJHU i ZVS RUDz Z 3ROVFH 6zSHMDQRZVNi i ZVS QiH zD

QRWRZDOi ĪDGQHJR zJRQX >1 1 1 2@ 3RG NRQiHF ;,; ZiHNX XPiHUDOQRĞü PDWHN Z\QRViáD DĪ  >@

: QDVz\P PDWHUiDOH VWZiHUGziOiĞP\ zJRQ W\ONR Z MHGQ\P SUz\SDGNX 2 3Uz\Fz\Qą E\á\ SRZiNáDQiD ZVWUząVX NUZR

WRFzQHJR i QiHZ\GROQRĞü ZiHORQDUząGRZD

'HF\zMH R Z\NRQDQiX 2:0 zZ\NOH SRGHMPRZDQH Vą Z WU\

EiH SiOQ\P >1@ 3RWZiHUGzDMą WR WDNĪH Z\QiNi QDVzHM SUDF\

1iH zDQRWRZDOiĞP\ ĪDGQHJR SUz\SDGNX 2:0 HOHNW\ZQHJR

QDWRPiDVW ,PXGiD NWyU\ DQDOizRZDá 1 2:0 VWZiHUGziá 

WDNiFK SUz\SDGNyZ D %DGHORQ i ZVS ± 2 > 1@ :VNDzDQiD GR HOHNW\ZQHJR RNRáRSRURGRZHJR Z\FiĊFiD PDFiF\ VWDQRZią QDMFzĊĞFiHM UDN MDMQiND UDN Vz\MNi PDFiF\ PiĊĞQiDNi PDFiF\ RUDz VWDQ SR ZiHORNURWQ\FK FiĊFiDFK FHVDUVNiFK >  1@

2:0 ZiąĪH ViĊ zH ZzURVWHP zDFKRURZDOQRĞFi i XPiHUDOQR

ĞFi QRZRURGNyZ >  1@ %RGHORQ i ZVS RUDz <DPDVPiW zDRE

VHUZRZDOi ZiĊNVzą OiFzEĊ QRZRURGNyZ XURGzRQ\FK z SXQNWDFMą SRQiĪHM  ZJ VNDOi $SJDU Z SRUyZQDQiX GR JUXS\ QRZRURGNyZ z SRURGyZ QiHSRZiNáDQ\FK 2:0 >1 @ : DQDOizRZDQ\FK JUXSDFK ZiĊFHM GziHFi Z\PDJDáR WHĪ SRE\WX QD 2GGziDOH ,QWHQ

V\ZQHM 2SiHNi 1RZRURGND : SUDF\ 2UEDFKD i ZVS XPiHUDOQRĞü RNRáRSRURGRZD QRZRURGNyZ Z\QiRVáD 1 D Z SUDF\ 0DFKD

GR i ZVS ± ĞUHGQiR 2 >12 1@ : QDVz\P EDGDQiX  QR

ZRURGNyZ XURGziáR ViĊ z SXQNWDFMą ”  1iH RGQRWRZDQR ĪDGQHJR zJRQX

6\WXDFMD SRáRĪQiFzD zZiązDQD z RNUHVHP RNRáRSRURGRZ\P

D WDNĪH z VDP\P zDEiHJiHP 2:0 Z\PDJD zDDQJDĪRZDQiD i ĞFi

VáHM ZVSyáSUDF\ OHNDUz\ UyĪQ\FK VSHFMDOQRĞFi SHUVRQHOX SiHOĊ

JQiDUVNiHJR RUDz GRVWĊSX GR QRZRFzHVQHJR zDSOHFzD ODERUDWRU\M

QRGiDJQRVW\FzQHJR i WUDQVIXzMRORJiFzQHJR

Wnioski

1 &iĊFiH FHVDUVNiH Z REHFQHM MDN i SRSUzHGQiHM FiąĪ\ VWDQR

Zi Fz\QQiN U\z\ND RNRáRSRURGRZHJR Z\FiĊFiD PDFiF\

2 3DWRORJiD áRĪ\VND MHVW QDMFzĊVWVz\P ZVNDzDQiHP GR RNR

áRSRURGRZHJR Z\FiĊFiD PDFiF\

 2EVHUZRZDQ\ ZzURVW OiFzE\ FiĊü FHVDUVNiFK SRZiQiHQ VNáRQiü SRáRĪQiNyZ GR EDUGziHM ZQiNOiZHM DQDOiz\ ZVND

zDĔ

Oświadczenie autorów

1. Iwona Jagielska – autor koncepcji i założeń pracy, przygotowanie manuskryptu i piśmiennictwa – autor zgłaszający i odpowiedzialny za manuskrypt.

2. Anita Kazdepka-Ziemińska – współautor tekstu pracy, korekta i aktualizacja literatury.

3. Maciej Papierski – zebranie materiału, analiza statystyczna wyników, przygotowanie manuskryptu.

4. Małgorzata Tyloch – współautor założeń pracy, analizy i interpretacji wyników.

5. Krzysztof Żołnieżewicz – współautor założeń pracy, analizy i interpretacji wyników.

6. Marek Grabiec – ostateczna weryfikacja i akceptacja manuskryptu.

7. Wiesław Szymański – ostateczna weryfikacja i akceptacja manuskryptu.

Źródło finansowania: Praca nie była finansowana przez żadną instytucję naukowo-badawczą, stowarzyszenie ani inny podmiot, autorzy nie otrzymali żadnego grantu.

Konflikt interesów: Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów oraz nie otrzymali żadnego wynagrodzenia związanego z powstawaniem pracy.

Piśmiennictwo

1. Matthews G, Rebarber A. A practical perspective on cesarean hysterectomy: When, why, and how. Contemporary OB/GYN. 2010, 55, 30-41.

2. Szpejankowski K, Obrzut B, Kluz T, [et al.]. Retrospektywna analiza operacji okołoporodowego wycięcia macicy. Gin Prakt. 2007, 1, 11-14.

3. Yamasmit W, Chaithongwongwatthana S. Risk factors for cesarean hysterectomy in tertiary center in Thailand: A case–control study. J Obstet Gynaecol Res. 2009, 35 (1), 60-65.

4. Oleszczuk J, Leszczyńska-Gorzelak B, Grzechnik M, [et al.]. Lubelski System błyskawicznego reagowania w ciężkich krwotokach poporodowych. W: Zagrożenia życia matek. Red. Oleszczuk J, Leszczyńska-Gorzelak B. Lublin: Oddział Lubelski Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. 2010, 29-45.

5. Bręborowicz G. Okołoporodowe wycięcie macicy. W: Operacje Położnicze. Red. Bręborowicz G. Poznań: Wydawnictwo UM w Poznaniu. 2007, 251-281.

6. Whiteman MK, Kuklina E, Hillis SD, [et al.]. Incidence and determinants of peripartum hysterectomy. Obstet Gynecol. 2006, 108 (6), 1486-1492.

7. Imudia AN, Awonuga AO, Dbouk T, [et al.]. Incidence, trends, risk factors, indications for, and complications associated with cesarean hysterectomy: a 17-year experience from a single institution. Arch Gynecol Obstet. 2009, 280 (4), 619-623.

8. Poręba R, Jastrzębski A, Obcowska-Lech M, [et al.]. Okołoporodowe wycięcie macicy w nagłych przypadkach położniczych. Klin Perinat Ginekol. 2007, 43, 29-31.

9. Güngördük K, Yildirim G, Dugan N, [et al.]. Peripartum hysterectomy in Turkey: a case-control study. J Obstet Gynaecol. 2009, 29 (8), 722-728.

10. Bodelon C, Bernabe-Ortiz A, Schiff MA, Peed SD. Factors associated with peripartum hysterectomy. Obstet Gynecol. 2009, 114 (1), 115-123.

11. Awan N, Bennett MJ, Walters WA. Emergency peripartum hysterectomy: A 10-year review at the Royal Hospital for Women, Sydney. Aust N Z J Obstet Gynaecol. 2011, 51 (3), 210-215.

12. Orbach A, Levy A, Wiznitzer A, [et al.]. Peripartum cesarean hysterectomy: critical analysis of risk factors and trends over the years. J Matern Fetal Neonatal Med. 2011, 24 (3), 480-484.

13. Knight M, Kurinczuk JJ, Spark P, [et al.]. Cesarean delivery and peripartum hysterectomy. Obstet Gynecol. 2008, 111 (1), 97-105.

14. Machado LS. Emergency peripartum hysterectomy: Incidence, indications, risk factors and outcome. N Am J Med Sci. 2011, 3 (8), 358–361.

15. Roethlisberger M, Womastek I, Posch M, [et al.]. Early postpartum hysterectomy: incidence and risk factors. Acta Obstet Gynecol Scand. 2010, 89 (8), 1040-1044.

16. Nisar N, Sohoo NA. Emergency peripartum hysterectomy: frequency, indications and maternal outcome. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2009, 21 (1), 48-51.

17. Powolny M, Szafranko K, Pietrzak P, Namirski M. Okołoporodowe wycięcie macicy. Ginekol Pol.

1998, 69 (9), 693-697.