Zarządzanie informacją w nauce w świetle dokumentów Unii Europejskiej : wybrane zagadnienia

(1)

DOKUMENTÓW UNII EUROPEJSKIEJ.

WYBRANE ZAGADNIENIA

⁶⁴

Wprowadzenie

We współczesnym świecie badania naukowe i innowacje stanowią o jakości życia i pracy, wpływają na poziom konkurencyjności, stymulują wzrost gospodarczy, przy- czyniając się do tworzenia nowych miejsc pracy, coraz bardziej związanych z ryn- kiem cyfrowym. Postępująca globalizacja i rozwój techniki i technologii informa- cyjnej znacząco zmieniają dzisiejsze społeczeństwo, otoczenie, w których działają współczesne organizacje:

Globalizacja jest zatem procesem dynamicznym, dlatego jej stopień i przebieg może się zmieniać w różnych dziedzinach, może dotyczyć zarówno rynków towarowych, jak i rynków usług, produkcji, przemysłu, technologii i wiedzy, a także wzorców konsumpcji i kultury masowej (Maśloch 2005).

A zatem postępujące zjawisko globalizacji to także szybszy proces globalizacji badań naukowych i postępu technicznego oraz nowe potęgi w nauce i technologii:

Korea Południowa, Chiny czy Indie.

Unia Europejska jest jednym z głównych aktorów na scenie światowej nauki i technologii, liderem w wielu dziedzinach (np. odnawialne źródła energii czy ochrona środowiska naturalnego). Niemniej jednak UE musi sprostać globalnej konkuren- cji na rynku badań naukowych i technologii, dlatego konieczne są działania, które przyspieszą przekształcanie innowacyjnych pomysłów w nowe produkty i technologie. Oprócz skutecznie funkcjonującej sieci ośrodków badawczych zorientowanych na osiąganie optymalnych wyników należy zapewnić najlepsze warunki do pracy wybitnym badaczom, opracować i zastosować otwarte i przejrzyste procedury re- krutacyjne w badaniach naukowych. Dlatego – niezależnie od polityki w zakresie badań naukowych każdego państwa członkowskiego – w celu realizacji problemów o charakterze ogólnym wypracowano unijną politykę w zakresie badań naukowych i innowacji, której odzwierciedleniem jest Europejska Przestrzeń Badawcza (Europe- an Research Area – ERA) oraz nowy program ramowy „Horyzont 2020”.

64 Diana Pietruch-Reizes, Uniwersytet Jagielloński.

(2)

Jakość procesów komunikacyjno-informacyjnych 220

Już w latach pięćdziesiątych XX wieku Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS, 1951 r.) przyjęła przepisy w odniesieniu do badań naukowych, podobnie Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom, 1958 r.) wspierał badania naukowe i zapewniał rozpowszechnianie wiedzy technicznej, za- chęcając państwa członkowskie, osoby lub przedsiębiorstwa do opracowywania programów dotyczących badań jądrowych. Traktat powołujący Europejską Wspól- notę Gospodarczą (EWG, 1957 r.) umożliwiał realizację projektów badawczych stanowiących w tamtym okresie programy priorytetowe (np. energia czy ochrona środowiska). Lata osiemdziesiąte XX wieku przyniosły program ESPRIT (Euro- pean Strategic Programme for Research in Information Technologies), to jest Eu- ropejski Program Strategiczny w Dziedzinie Badań Technologii Informatycznych, w ramach którego zrealizowano zintegrowane projekty badawcze w zakresie nowych technologii informatycznych oraz projekty rozwojowe dotyczące transferu technologii przemysłowych. W 1984 roku zainicjowano pierwszy program ramowy w dziedzinie badań naukowych w odniesieniu do biotechnologii, telekomunikacji i technologii przemysłowych. Od tej pory programy ramowe stały się kluczowym unijnym instrumentem fi nansowania badań naukowych. Nowy rozdział otwierał Jednolity akt europejski (JAE 2004), poprzez wprowadzenie odrębnych przepisów dotyczących badań naukowych i rozwoju technicznego, które zapewniły badaniom naukowym status ofi cjalnej polityki wspólnotowej. Jej celem jest „umacnianie naukowych i technicznych podstaw przemysłu europejskiego i wspieranie rozwoju jego konkurencyjności na poziomie międzynarodowym” (JAE 2004). Należy także zauważyć, że JAE wprowadził artykuły w odniesieniu do programu ramowego:

„Wspólnota przyjmuje wieloletni program ramowy określający wszystkie jej dzia- łania. Program ramowy ustala cele naukowe i technologiczne, określa priorytety, które się z nimi wiążą, wskazuje ogólne kierunki przewidywanych działań” (JAE 2004, art. 130i).

Zarządzanie informacją a „europejski paradoks”

Dlaczego Unii Europejskiej brakuje kultury innowacji ? Najczęściej wskazuje się na słabe powiązania między obszarami edukacji, nauki i biznesu. W Zielonej Księ- dze Innowacji wystąpiło określenie „europejski paradoks” (le paradoxe europeén) – w porównaniu z głównymi konkurentami wydajność naukowa UE jest doskonała, jednakże wydajność technologiczna, przemysłowa, handlowa w zaawansowanych sektorach, jak elektronika czy technologie informacyjne, pogorszyła się. Dzisiaj przykładem niepowodzeń UE w odniesieniu do przekształcenia swojej doskonało- ści w badaniach podstawowych w innowacje rynkowe, czyli wspomnianego „europejskiego paradoksu” jest przypadek grafenu, materiału strukturalnego opartego na węglu, odkrytego w 2004 roku przez Andrieja Gejma, profesora fi zyki na Uniwer- sytecie w Manchesterze. Grafen charakteryzuje się licznymi niezwykłymi właści-

(3)

wościami (jest lżejszy od stali, lecz od niej wytrzymalszy, bardzo dobrze przewodzi ciepło i elektryczność), dlatego odznacza się ogromnymi możliwościami wykorzystania do różnorodnych zastosowań. „Od czasu jego odkrycia na całym świecie zgłoszono ponad 11 tys. patentów i wniosków patentowych związanych z gra- fenem. Na Zjednoczone Królestwo przypada jednak tylko niecały 1% tej liczby, podczas gdy organizacje azjatyckie zgłosiły prawie dwie trzecie tych patentów i wniosków patentowych, jak wynika z danych przedstawionych przez Cam- bridge IP, brytyjską spółkę specjalizującą się w strategii technologicznej” (Sprawo- zdanie specjalne 2016, 10).

W celu sprostania temu problemowi UE podejmuje działania, które mają w za- mierzeniu prowadzić do stworzenia przyjaznego dla innowacji otoczenia. Wymagają one modyfi kacji unijnej polityki badawczej, w której „zaniedbywano jednak często zdolność absorpcyjną rynku i potrzebę wsparcia innowacji w sektorze prywatnym”

(Sprawozdanie specjalne 2016, 11). Dążenia UE w kierunku systemu gospodarki opartej na wiedzy zwracają uwagę na szczególną rolę informacji i jej przepływu w kształtowaniu jakości procesów rozwoju społeczno-gospodarczego oraz na spraw- ne zarządzanie informacją na różnych płaszczyznach – naukowej, biznesowej czy administracyjnej. Nieumiejętne zarządzanie działaniami w obszarze badań i innowacji oraz transferu wiedzy wpływa negatywnie na realizację celu priorytetowego UE, jakim jest rozwój gospodarki opartej na wiedzy.

Rozważając problemy zarządzania informacją w nauce, można posłużyć się przykładem nanotechnologii (Nanotechnologia 2007). Znaczący dzisiaj rozwój tej dziedziny byłby niemożliwy bez sprawnego zarządzania informacją i komunikacją, stanowiących istotne czynniki dla odpowiedzialnego kształtowania jej rozwoju. Re- alizacja interdyscyplinarnego podejścia koniecznego w przypadku nanotechnologii wymaga dobrze zorganizowanych zasobów informacji, jak i specjalistów zarządzania informacją, dobrze wykwalifi kowanych do zarządzania takimi procesami, jak: gro- madzenie, organizowanie, przetwarzanie, poszukiwanie czy udostępnianie informacji. To także zarządzanie informacją w ramach infrastruktur badawczych – obiektów, zasobów, powiązanych z nimi usług, z których korzysta środowisko naukowe w celu realizacji badań naukowych; to wyposażenie naukowe i materiał badawczy; zasoby oparte na wiedzy, zbiory, archiwa i uporządkowane informacje naukowe, technologie informacyjno-komunikacyjne i „wszelkie inne środki niezbędne do osiągnięcia do- skonałości w badaniach naukowych” (Pietruch-Reizes 2015, 31).

W ramach szeroko rozumianej problematyki funkcjonowania informacji w nauce w kontekście budowy Europejskiej Przestrzeni Badawczej znajdują się problemy te- oretyczne i praktyczne, w szczególności:

• procesy informacyjne zachodzące w systemie nauki – tworzenie, gromadze- nie, przechowywanie, przetwarzanie, udostępnianie i upowszechnianie informacji naukowej i naukowo-technicznej;

• bariery informacyjne w nauce;

• kreowanie i użytkowanie wiedzy za pomocą nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, także bibliometrii, informetrii, naukometrii i webometrii;

(4)

• zdobywanie, rozpowszechnianie i wykorzystanie wiedzy jako podstawa systemu naukowo-badawczego, otwarcie dostępu do wiedzy (wyników badań naukowych), jej przepływ w społeczeństwie;

• tworzenie bibliotek internetowych, repozytoriów wiedzy naukowej, baz publikacji;

• system publikowania informacji naukowych;

• infrastruktury informatyczne, informacyjne i telekomunikacyjne dla nauki;

• nowatorskie sposoby komunikacji naukowej, absorpcji wiedzy;

• zarządzanie własnością intelektualną i transfer wiedzy pomiędzy uczelniami wyższymi i przedsiębiorstwami.

Europejska Przestrzeń Badawcza dla badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji

Działania Unii Europejskiej w kierunku utworzenia Europejskiej Przestrzeni Badaw- czej (EPB) rozpoczęły się w 2000 roku w Lizbonie podczas nadzwyczajnego posie- dzenia Rady Europejskiej. Opracowano wówczas nową strategię dla Unii, uwzględnia- jącą wyzwania gospodarki opartej na wiedzy. Podkreślając wpływ badań naukowych i rozwoju technologii w gospodarce, wskazano na działania związane z budową EPB, między innymi poprzez „ułatwienie utworzenia do końca 2001 r. bardzo szybkiej trans- europejskiej sieci do celów elektronicznej komunikacji naukowej, (…) łączącej in- stytucje badawcze i uniwersytety, jak również biblioteki naukowe, ośrodki naukowo- -badawcze i – stopniowo – szkoły” (Posiedzenie Rady Europejskiej 2000). Szósty Program Ramowy Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie badań w ramach priorytetu tematycznego „Technologie społeczeństwa informacyjnego” przewidywał działa- nia związane z rozwojem narzędzi „tworzenia, organizowania, nawigacji, wyszuki- wania, dzielenia, zachowywania i upowszechniania zawartości cyfrowej” (Decyzja nr 1513/2002/WE Parlamentu Europejskiego 2002). Znaczenie stworzenia Europej- skiej Przestrzeni Badawczej dla rozwoju gospodarczego i społecznego Europy i jej innowacyjności zostało potwierdzone w Traktacie lizbońskim z 2007 roku w art. 163 ust. 1 w następującym brzmieniu: „Unia ma na celu wzmacnianie swojej bazy naukowej i technologicznej przez utworzenie europejskiej przestrzeni badawczej, w której naukowcy, wiedza naukowa i technologie podlegają swobodnej wymianie”.

W Zielonej Księdze na temat Europejskiej Przestrzeni Badawczej Komisja Europej- ska przedstawiła nowe spojrzenie na EPB, formułując „pytanie o zdolność Europy do utrzymania przewagi konkurencyjnej w dziedzinie wiedzy i innowacji, która stanowi trzon odnowionej strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia”

(Zielona Księga 2007). Obok światowej klasy infrastruktur naukowo-badawczych czy wzmocnienia instytucji naukowo-badawczych jednym z kluczowych wymiarów funkcjonowania EPB jest zapewnienie skutecznego przepływu wiedzy. Zwrócono uwagę na otwarcie dostępu do wiedzy w całej Europie poprzez wykorzystanie potencjału technologii informacyjno-komunikacyjnych, tworzenie bibliotek internetowych, repo-

(5)

zytoriów wiedzy naukowej, a także baz publikacji i wyników badań fi nansowanych ze środków publicznych, podkreślając konieczność zintegrowania tych elementów na poziomie europejskim i połączenia z podobnymi bazami danych poza Unią. Szczególne znaczenie dla poziomu prowadzonych prac naukowo-badawczych ma system publikowania informacji naukowych, dlatego „UE powinna wspierać tworzenie «kontinuum»

dostępnych i wzajemnie powiązanych informacji naukowych, od danych pierwotnych po publikację, wewnątrz poszczególnych społeczności i państw oraz pomiędzy nimi”

(Zielona Księga 2007, 19). Zagadnienia te były przedmiotem wcześniejszego Komu- nikatu KE dotyczącego informacji naukowej w epoce cyfrowej z lutego 2007 roku (Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego 2007).

Podkreślając znaczenie skutecznego przepływu wiedzy, KE zwracała uwagę na konieczność zharmonizowania regulacji w zakresie praw własności intelektualnej, w tym przyjęcia wspólnych zasad transferu wiedzy i współpracy pomiędzy publicz- nym sektorem naukowym a sektorem przemysłowym. W tym kontekście w Zielonej Księdze sformułowano pytania:

• Czy istnieje potrzeba realizacji na szczeblu UE polityki i rozwiązań prak- tycznych w zakresie zapewnienia otwartego dostępu do danych pierwotnych i wzajemnie weryfi kowanych publikacji wyników badań fi nansowanych ze środków publicznych oraz ich rozpowszechniania?

• Jakie przepisy powinny się składać na europejskie regulacje dotyczące prze- pływu wiedzy pomiędzy instytucjami naukowo-badawczymi, a sektorem przemysłowym w oparciu o dobrą praktykę i modele?

• Jakie warunki należy stworzyć do propagowania nowatorskich sposobów komunikacji, nauczania, dyskusji i oceny osiągnięć naukowych i technicznych przez Europejczyków oraz absorpcji wiedzy w celu podejmowania decyzji w oparciu o dowody? (Zielona Księga 2007, 21).

Dostęp do informacji naukowych – nowe tendencje

Wspomniany już wcześniej Komunikat KE w sprawie informacji naukowej w epoce cyfrowej stanowił pierwszy, bardzo ważny, krok w kierunku „stworzenia jednolitego obszaru informacji naukowej, obejmującego szereg społeczności naukowych i kra- jów oraz sięgającego od danych pierwotnych po gotowe publikacje” (Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego 2007, 3).

Dostrzeżono nowe tendencje w zakresie dostępu do publikacji naukowych i do danych badawczych, „rozwój ruchu otwartego dostępu, wychodzącego z założenia, że w epoce Internetu dostęp do publikacji i danych powinien zostać udoskonalony.

Ruch ten ma na celu zapewnienie bezpośredniego i swobodnego dostępu interneto- wego do publikacji naukowych” (Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskie- go 2007, 3). Komisja przewidywała wsparcie lepszego dostępu do wyników badań fi nansowanych przez Wspólnotę, „koszty projektów związane z publikacją, w tym

(6)

publikacją otwartego dostępu, kwalifi kować się będą do wspólnotowej pomocy fi - nansowej” (Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego 2007, 9). Podkreślo- no kluczowe znaczenie Deklaracji berlińskiej w sprawie otwartego dostępu do wiedzy w naukach ścisłych i humanistyce z 2003 roku.

Unia Europejska, podejmując działania w kierunku podwyższenia konkurency- jności gospodarki opartej na wiedzy, jest zobowiązana nie tylko usprawnić gene- rowanie wiedzy, ale także zwiększyć rozpowszechnianie i wymianę wyników badań naukowych fi nansowanych ze środków publicznych. Polityka KE dotycząca dostępu do informacji naukowej znalazła odzwierciedlenie w konkluzjach Rady w formie przyjętej na posiedzeniu Rady ds. Konkurencyjności w dniu 23 listopada 2007 roku.

Rada uznała, że „inicjatywy, służące opracowaniu trwałych modeli gwarantujących otwarty dostęp do informacji naukowych, mają strategiczne znaczenie dla rozwoju nauki w Europie” (Konkluzje Rady… 2007). Państwa członkowskie – zgodnie z zale- ceniami Rady – miały wzmocnić krajowe strategie i struktury służące udostępnianiu i rozpowszechnianiu informacji naukowych, przyjmując jasne strategie rozpowszechniania informacji naukowych i ich udostępniania (Konkluzje Rady… 2007, 8–9).

Także w komunikacie z 2009 roku, dotyczącym strategicznej roli infrastruktur TIK (technologii informacyjno-komunikacyjnych) jako ważnego elementu europejskiej polityki badań naukowych wskazano na poprawę dostępu do informacji naukowych, między innymi poprzez europejskie i krajowe e-infrastruktury, które muszą sprostać nowym wyzwaniom współczesnej nauki opartej na danych, poprzez utworzenie spójnego, dobrze zarządzanego ekosystemu repozytoriów informacji naukowej (Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego 2009, 11).

Kwestie stworzenia lepszych warunków dla innowacji, upowszechniania, transferu i wykorzystania wyników badań, między innymi poprzez otwarty dostęp do publikacji i danych pochodzących z badań naukowych fi nansowanych ze środków publicznych zostały poruszone w kolejnych dokumentach stanowiących sedno strategii „Europa 2020”, przyjętej podczas szczytu Rady Europejskiej w czerwcu 2010 roku w komuni- katach „Unia innowacji” czy „Agenda cyfrowa”.

W ramach działań związanych z promowaniem otwartości i korzystaniem z twór- czego potencjału Europy szczególne znaczenie ma „piąta swoboda”, czyli zagwaran- towanie swobodnego przemieszczania się nie tylko pracowników naukowych, ale także innowacyjnych pomysłów.

Prawdziwie otwarte innowacje wymagają brokerstwa, pośrednictwa oraz tworzenia sieci (…). Konkurencyjne w skali międzynarodowej klastry odgrywają kluczową rolę w skupianiu w jednym miejscu – fi zycznie i wirtualnie – wielkich przedsiębiorstw i MŚP, uczelni, ośrodków badawczych oraz społeczności naukowców i praktyków w celu wy- miany wiedzy i pomysłów. Trzeba zintensyfi kować transfer wiedzy pomiędzy przedsię- biorstwami a ośrodkami akademickimi i sprawić, by odbywał się on ponad granicami (Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego 2009, 20).

W związku z tym KE będzie promować otwarty dostęp do wyników badań fi nansowanych ze środków publicznych, a ponadto wspierać rozwój „inteligentnych usług informacji w dziedzinie badań naukowych” (Komunikat Komisji do Parlamentu Eu- ropejskiego 2009, 22).

(7)

Prawa dostępu do istniejącej wiedzy i wyników

Unijny program fi nansowania badań i innowacji „Horyzont 2020” na lata 2014–2020, przyjęty 30 listopada 2011 roku wprowadza otwarty dostęp do publikacji naukowych:

Art. 18.

1. Zapewnia się otwarty dostęp do publikacji naukowych będących wynikiem badań fi nansowanych ze środków publicznych w ramach programu „Horyzont 2020”. Jest on realizowany zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1290/2013.

2. Promuje się otwarty dostęp do danych naukowych będących wynikiem badań fi - nansowanych ze środków publicznych w ramach programu „Horyzont 2020”. Jest on realizowany zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1290/2013 (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1291/2013).

Przyjęcie takiego rozwiązania powinno służyć zwiększeniu potencjału innowacyjnego Europy.

Rozporządzenie dotyczące zasad wykorzystywania i upowszechniania wyników działań podejmowanych w ramach programu „Horyzont 2020”⁶⁵ określa prawa do- stępu do istniejącej wiedzy i wyników (Sekcja II, art. 45–49). Uczestnicy określają istniejącą wiedzę, którą wykorzystują w swym działaniu w dowolny sposób, w formie umowy pisemnej. Przepisy regulują kwestie zasad w zakresie praw dostępu (art. 46), prawa dostępu w zakresie realizacji (art. 47), regulacje prawa dostępu w zakresie wykorzystania (art. 48) oraz prawa dostępu dla Unii i państw członkowskich (art. 49).

Poprawa dostępu do informacji naukowej

Działania KE zmierzające do poprawy dostępu do informacji naukowej i wzmocnienia korzyści wynikających z inwestowania środków publicznych w badania naukowe stanowią treść komunikatu „W stronę lepszego dostępu do informacji naukowej”

(Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego2012). Realizacja polityki otwartego dostępu w ramach programu „Horyzont 2020” wymaga współdziałania państw członkowskich, instytucji fi nansujących badania naukowe, instytucji realizujących te badania, wydawnictw naukowych, uczelni wraz z bibliotekami akademickimi, innowacyjnych gałęzi przemysłu oraz społeczeństw. Prowadzenie nowoczesnych badań wiąże się z intensywną wymianą wiedzy naukowej, pełniejszym i szerszym dostępem do informacji naukowych, co wpływa korzystnie na wzrost innowacyjności, rozsze-

65 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r.

ustanawiające zasady uczestnictwa i upowszechniania dla programu „Horyzont 2020” – programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020) oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1906/2006. Tekst mający znaczenie dla EOG Dz.U. L 347 z 20.12.2013, Sekcja II, art. 45-49, http://

eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R1290&qid=1414266458702&from

=PL (data dostępu: 15.04.2016).

(8)

rzenie i wzmocnienie współpracy naukowej, uniknięcie powielania badań. Przy- czynia się także do wzrostu poziomu otwartości i przejrzystości procesu naukowo- -badawczego.

Dostęp do wyników badań naukowych

Kwestie odpowiedzialnych badań naukowych i innowacji (Responsible Research and Innovation – RRI), które określa się jako „integrujące podejście do badań naukowych i innowacji, łączące proces i wyniki z wartościami, potrzebami i oczekiwania- mi naszych społeczeństw”, a także dostępu do wyników badań naukowych i danych badawczych wiążą się z dużym problemem długoterminowej konserwacji zasobów cyfrowych. Postęp technologii cyfrowej, nowe rozwiązania w zakresie infrastruktury sprzętowej i sieciowej, kierunki rozwoju rozwiązań dostępowych i komunikacji elektronicznej wpływają na niestabilność informacji cyfrowej, co stanowi problem klu- czowy w odniesieniu do publikacji i danych badawczych, na przykład ze względu na możliwości odtworzenia i powtarzalności eksperymentów. Uwzględniając kontekst rozwoju e-nauki opartej na dużej ilości danych będących skutkiem wzrostu wartości surowych danych obserwacyjnych i doświadczalnych w obszarze prawie wszystkich dziedzin nauki (nauki humanistyczne, bioróżnorodność, fi zyka cząstek elementar- nych, astronomia itd.), konserwacja cyfrowej informacji naukowej – począwszy od danych pierwotnych przez analizę aż do publikacji wyników badań – jest nie do przecenienia.

Na podstawie analizy dokumentów sprawozdawczych KE dotyczących Europej- skiej Przestrzeni Badawczej można stwierdzić, że europejskie uniwersytety, instytu- cje badawcze oraz podmioty fi nansujące badania przyjęły pozytywnie rozwiązania w odniesieniu do otwartego dostępu do publikacji wyników badań. Potwierdza to między innymi duże zainteresowanie wykorzystaniem internetowej platformy in- formacyjnej Erawatch (http://erawatch.jrc.ec.europa.eu/, data dostępu: 15.04.2016), utworzonej w celu wspierania trwającego procesu tworzenia Europejskiej Przestrze- ni Badawczej, platformy udostępniającej informacje o najnowszych dokumentach, programach badawczych, agencjach fi nansujących badania, wynikach badawczych, a także informacje w formie wskaźników dotyczących na przykład publikacji czy patentów.

Rozwój e-nauki (Otwarta Nauka, Nauka 2.0) dynamizuje optymalizację prze- pływu informacji i wiedzy naukowej, wykorzystując e-infrastruktury dysponujące dużymi zbiorami danych, ogromnymi mocami obliczeniowymi, odpowiednimi na- rzędziami wizualizacji danych i wyników badań.

(9)

Bibliografi a

Dane naukowe: otwarty dostęp do wyników badań przyczyni się do zwiększenia potencja- łu innowacyjnego Europy. Komisja Europejska. Komunikat prasowy, Bruksela, dnia 17 lipca 2012 r., http://europa.eu/rapid/press-release_IP-12-790_pl.htm (data dostę- pu: 15.04.2016).

Decyzja nr 1513/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2002 r.

dotycząca szóstego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji, przyczyniającego się do utworzenia Euro- pejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacji (2002–2006). Załącznik 1. Cele naukowe i technologiczne, ogólne kierunki działań i priorytety. 1.1.2. Technologie społeczeństwa informacyjnego (IST). Zarządzanie informacją i interfejs informacyjny pkt a), http://

eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32002D1513&rid=1 (data dostępu: 15.04.2016).

Dokument roboczy służb Komisji. Streszczenie oceny skutków towarzyszące dokumen- towi: Zalecenie w sprawie dostępu do informacji naukowej oraz jej ochrony (C(2012) 4890 fi nal) (SWD(2012) 222 fi nal), http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/

PDF/?uri=CELEX:52012SC0221&from=PL (data dostępu: 15.04.2016).

Jednolity akt europejski (2004), http://www.abc.com.pl/du-akt/-/akt/dz-u-2004-90-864-5 (data dostępu: 15.04.2016).

Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie informacji naukowej w epoce cyfrowej: do- stęp, rozpowszechnianie i konserwacja (SEC(2007)181) / COM/2007/0056 końcowy, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52007DC0056&fr om=PL (data dostępu: 15.04.2016).

Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „W stronę lepszego dostępu do informacji naukowej”. Zwiększanie korzyści z inwestowania środków publicznych w badania naukowe, COM/2012/0401 fi nal, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/

TXT/PDF/?uri=CELEX:52012DC0401&qid=1414268686139&from=PL (data do- stępu: 15.04.2016).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Infrastruktury TIK dla e-nauki (2009), http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52009DC 0108&qid=1414256471081&from=PL (data dostępu: 15.04.2016).

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Eko- nomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Projekt przewodni strategii Europa 2020 Unia innowacji, SEC(2010) 1161 / COM/2010/0546 końcowy, http://eur-lex.

europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52010DC0546&qid=14142576 66966&from=PL (data dostępu: 15.04.2016).

Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego Europejska Przestrzeń Badaw- cza. Sprawozdanie z postępu prac za 2014 r., COM(2014) 575 fi nal, http://eur-lex.

europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52014DC0575&qid=14143167 42254&from=PL (data dostępu: 15.04.2016).

Konkluzje Rady w sprawie informacji naukowych w erze cyfrowej w formie przyjętej na posiedzeniu Rady ds. Konkurencyjności w dniu 23 listopada 2007 r., http://register.

(10)

consilium.europa.eu/doc/srv?l=PL&f=ST%2015362%202007%20INIT (data dostę- pu: 15.04.2016).

Maśloch P. (2005). Globalizacja i jej wpływ na rozwój współczesnej cywilizacji, http://

cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-0d33bf0b-b03b-4afd- 9e5d-c5be005582ed/c/710-2155-1-PB2.pdf (data dostępu: 15.04.2016).

Nanotechnologia (2007). Innowacja dla świata przyszłości, https://ec.europa.eu.research/in- dustrial_technologies/pdf/nano-brochure/nano_brochure_pl.pdf (data dostępu: 15.04.

2016).

Pietruch-Reizes D. (2015). Dostęp do informacji naukowej w kontekście europejskich infrastruktur badawczych. Praktyki i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej, 1, 31.

Posiedzenie Rady Europejskiej w Lizbonie, 23 i 24 marca 2000 r. Wnioski Prezydencji, http://archiwum-ukie.polskawue.gov.pl/HLP/fi les.nsf/0/A6EEAD75D21463E1C125 6F4F0038454C/$fi le/1PL.pdf (data dostępu: 15.04.2016).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające zasady uczestnictwa i upowszechniania dla programu „Hory- zont 2020” – programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–

2020) oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1906/2006, http://eur-lex.europa.eu/

legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R1290&qid=1414266458702&from

=PL (data dostępu: 15.04.2016).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020) oraz uchylające decyzję nr 1982/2006/WE, http://eur- -lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013R1291&from=PL (data dostępu: 15.04.2016).

Sprawozdanie specjalne (2016). Europejski Instytut Innowacji i Technologii musi zmody- fi kować swoje mechanizmy operacyjne oraz pewne elementy koncepcji w celu osiąg- nięcia spodziewanego oddziaływania, s. 10, http://www.eca.europa.eu/Lists/ECA/

Documents/SR16_04/SR_EIT_PL.pdf (data dostępu: 15.04.2016).

Zielona Księga Innowacji – Europejska Przestrzeń Badawcza: Nowe perspektywy.

KOM(2007) 161 wersja ostateczna, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/

PDF/?uri=CELEX:52007DC0161&rid=4 (data dostępu: 15.04.2016).