1
Załącznik do Uchwały Nr XVIII /162/2012 Rady Miejskiej w Pruszkowie
z dnia 23 lutego 2012 roku
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2012 - 2 016
I. Wprowadzenie
II. Analiza wykonania zadań Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2008 - 2011
III. Diagnoza aktualnych problemów narkotykowych w aspekcie społecznej sytuacji lokalnej
IV. Cele i priorytety Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2012 - 2016
V. Strategie działań i planowane zadania
VI. Realizatorzy Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2012 - 2016
VII. Harmonogram, źródła i zasady finansowania Programu VIII. Postanowienia końcowe
I. Wprowadzenie
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2012- 2016 określa lokalną strategię w zakresie profilaktyki oraz minimalizacji szkód społecznych i indywidualnych wynikających z używania narkotyków i jest podstawą do praktycznej realizacji zadań wynikających z Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz.1485 z późn. zm.).
Ustawa nakłada na gminy obowiązek realizacji następujących zadań: zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych i osób zagrożonych uzależnieniem, udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii, szerokiej pomocy psychospołecznej i prawnej, prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży a także wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów narkomanii.
Program w swej konstrukcji merytorycznej jest zgodny z założeniami Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2016.
Program realizuje cele strategiczne założone w Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Pruszkowa na lata 2011 – 2015.
2
II.
Analiza wykonania zadań Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2008 – 2011
Uchwałą Nr XVII/157/2007 z dnia 20 grudnia 2007 został przyjęty przez Radę Miejską w Pruszkowie do realizacji czteroletni Programu przeciwdziałania narkomanii dla miasta Pruszkowa na lata 2008-2011, którego głównymi celami było:
1. zwiększenie zaangażowania społeczności lokalnej w działania ograniczające używanie środków psychoaktywnych
2. zredukowanie wśród młodzieży eksperymentowania z narkotykami
3. podniesienie poziomu wiedzy społeczności lokalnej dotyczącej problemu narkomanii Powyższe cele przez okres 4 lat realizowano poprzez:
- powołanie Zarządzeniem Prezydenta Miasta Pruszkowa z dnia 13 lutego 2008 roku 9 osobowego zespołu osób działających na rzecz przeciwdziałania narkomanii w mieście Pruszkowie. Zespół tworzący koalicję spotykał się 15 razy, czuwał nad
wdrażaniem Programu, opracował i rozpowszechniał informacje w formie ulotki pt. ”Narkomania – gdzie szukać pomocy” a członkowie zespołu byli autorami
artykułów nt. profilaktyki uzależnień;
- coroczne organizowanie w okresie ferii zimowych zimowiska z programem socjoterapeutycznym dla 30 osób z grupy ryzyka w wieku 15-17 lat – były to wyjazdy do miejscowości górskich: Karpacz, Murzasichle oraz Wisła;
- udział nauczycieli, pedagogów, kuratorów, policji i straży miejskiej oraz pracowników socjalnych w 18 szkoleniach;
- prowadzenie szerokiej pedagogizacji rodziców w szkołach w formie prelekcji, warsztatów oraz poprzez dostarczanie im materiałów informacyjnych m.in. takich jak:” Czynniki chroniące i czynniki ryzyka”, „Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki”, „Szukaj porozumienia ze swoim dzieckiem”, „Sygnały ostrzegawcze”, „Szkoła dla rodziców i wychowawców”, „Gdzie szukać pomocy”;
- edukację uczniów, czyli we wszystkich szkołach godziny wychowawcze cyklicznie poświęcone były profilaktyce uzależnień i rozwijaniu umiejętności życiowych, przygotowano gazetki ścienne poświęcone tej problematyce. W szkołach
podstawowych prowadzono zajęcia wg programów „Spójrz inaczej”, „ Jak być sobą i oprzeć się presji innych osób”, „Zanim spróbujesz”, „Czy mnie dotyczy”
a w szkołach gimnazjalnych prowadzono warsztaty pt. „Uwierz w siebie”,
„ Spowiedź narkomana”, „Alkohol i narkotyki – pomyśl zanim będzie za późno” oraz „Profilaktyka HIV/AIDS oraz ryzykownych zachowań seksualnych pod wpływem środków zmieniających świadomość”;
- coroczne prowadzenie przez Straż Miejską w Pruszkowie ok. 50 szkoleń skierowanych do nauczycieli , rodziców oraz dzieci i młodzieży z przedszkoli, szkól podstawowych i gimnazjalnych;
- zakup książek i specjalistycznej prasy, w tym miesięcznika „Remedium” a także informatorów o tematyce uzależnień;
- organizowanie od 2009 roku międzyszkolnego konkursu teatralnego pt. „Narkotyki – dlaczego?... NIE!”;
- realizację przez Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii Programu wczesnej interwencji „FreD” - w kwietniu 2011r ;
- otwarcie w grudniu 2011r przy ul. Jasnej 3 kącika internetowego dla dzieci;
- zorganizowanie konferencji na temat profilaktyki narkomanii;
3
- przeprowadzenie w 2011 roku badań w szkołach na temat używania środków psychoaktywnych.
W ewaluacji Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2008 – 2011 założono uzyskanie dwuprocentowego zmniejszenia odsetka uczniów
eksperymentujących ze środkami psychoaktywnymi.
Na podstawie raportu badań nad problemami związanymi z piciem alkoholu i używaniem narkotyków wynika, że powyższy cel został osiągnięty.
III. Diagnoza aktualnych problemów narkotykowych w aspekcie społecznej sytuacji lokalnej
Według danych statystycznych Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego na koniec 2011 roku Pruszków liczył 56 657 mieszkańców. Osoby w wieku produkcyjnym stanowią 63%, a w wieku szkolnym 12 %. Stopa bezrobocia dla Pruszkowa w grudniu 2011r wynosiła 3,5%. Do publicznych szkół pruszkowskich (szkoły podstawowe z klasami „0” i gimnazja) uczęszcza 4.512 uczniów
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Pruszkowie w ciągu całego 2011 roku różnymi formami pomocy i wsparcia obejmował 1371 środowiska z czego w 8 środowiskach występował problem narkomanii.
Świadczenia zdrowotne specjalistyczne dla osób uzależnionych i ich rodzin realizowane są w Poradni Leczenia Uzależnień oraz Wojewódzkim Samodzielnym Psychiatrycznym Zespole Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej.
W mieście funkcjonuje Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, w której psycholog
– terapeuta prowadzi zajęcia dla dzieci i młodzieży z problemem uzależnień – pracuje również z ich rodzicami.
Przestępczość narkotykowa na terenie miasta Pruszkowa:
Dane Komendy Powiatowej Policji w Pruszkowie dotyczące zatrzymanych na terenie miasta Pruszkowa w związku z łamaniem przepisów Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
2009 2010 2011
dorośli młodzież dorośli młodzież dorośli młodzież Posiadanie
narkotyków 98 10 93 18 63 9
Handel 23 9 32 9 16 1
Produkcja 2 0 0 0 4 0
Łącznie 123 19 125 27 83 10
Ogółem
142 152 93
4
Straż Miejska w 2011 roku przeprowadziła 3 interwencje związane ze spożywaniem narkotyków na terenie miasta, w związku z którymi ujęto 6 osób, w tym 1 osobę nieletnią.
Pod opieką kuratora rodzinnego w 2011 roku pozostawało 2 nieletnich mających kontakt ze środkami psychoaktywnymi a pod opieką kuratora dla dorosłych pozostawało 31 osób mających kontakt ze środkami psychoaktywnymi.
W 2011 roku zrealizowano na terenie Pruszkowa badania ankietowe w szkołach podstawowych i gimnazjalnych na temat używania alkoholu i narkotyków pt.
„Problemy związane z piciem alkoholu, używaniem narkotyków i przemocą rówieśniczą w szkole w ocenie uczniów w Pruszkowie” - przeprowadzone przez Pracownię Badawczo- Szkoleniową MIRABO.
Badania zostały przeprowadzone wśród uczniów 6 klas szkół podstawowych oraz 1 i 3 klas gimnazjów. Badaniem objęta była reprezentatywna próba 909 uczniów z 45 klas:
326 uczniów szóstych klas szkoły podstawowej (15 klas) 303 uczniów pierwszych klas gimnazjum ( 15 klas) 280 uczniów trzecich klas gimnazjum ( 15 klas)
Uzyskane wyniki pozwalają na dokonanie charakterystyki doświadczeń badanej młodzieży z używaniem substancji psychoaktywnych oraz poznanie ich opinii dotyczących rozpowszechnienia tego zjawiska w szkolnym środowisku rówieśniczym.
Dane z Raportu:
- Wśród uczniów klas szóstych szkół podstawowych odsetek tych, którzy przynajmniej raz w życiu używali narkotyków wynosił 1,9%;
- W pierwszych klasach gimnazjum do używania narkotyków przyznaje się już co szósty uczeń grupy badanej czyli 17,1%. Oznacza to kilkunastokrotny wzrost odsetka badanych sięgających po narkotyki – w porównaniu z wynikami uczniów klas szóstych SP;
- W klasach trzecich gimnazjum odnotowano „skokowy” 2-krotny wzrost odsetka uczniów, którzy choć raz w życiu sięgnęli po narkotyk (34,4%) w porównaniu z wynikami uczniów klas pierwszych gimnazjalnych (17,1%);
- Substancją psychoaktywną najczęściej używaną przez uczniów, oprócz alkoholu i nikotyny, jest marihuana,
- Odsetki uczniów używających narkotyków w klasach szóstych są bardzo niskie. Największy odsetek wśród używających, stanowiły osoby, które użyły marihuany (6,4%). Wśród substancji używanych przez uczniów klas pierwszych gimnazjum, najczęściej wymieniana jest marihuana lub haszysz. W całej badanej populacji użyło jej przynajmniej raz w życiu 13,4%. Drugą substancją wskazywaną przez pierwszoklasistów są substancje wziewne takie jak kleje, lakiery, rozpuszczalniki - 3,9% , a kolejną kokaina -2,8%,
- Wśród uczniów klas trzecich wyraźnie (ponad dwukrotnie) wzrasta odsetek osób, które sięgnęły przynajmniej raz w życiu po marihuanę lub haszysz. Różnica pomiędzy odsetkami jest istotna statystycznie. Takie doświadczenia ma za sobą 27,5% piętnastotolatków.
Marihuany używało 25,3% dziewcząt i 30,5% chłopców. Drugą substancją
„najpopularniejszą”wśród uczniów klas trzecich okazały się grzyby halucynogenne, po które
5
przynajmniej raz w życiu sięgnęło 7,2% uczniów, a kolejną kokaina- 5,6%. Pojedynczy uczniowie deklarowali, że używali ecstasy, kokainy, heroiny oraz substancji wziewnych;
- Używanie sterydów anabolicznych jest mało rozpowszechnione wśród pruszkowskich uczniów: W klasach szóstych używało ich 1,6% ( istotnie więcej chłopców), w klasach pierwszych gimnazjum 2,9% , a w trzecich 1,8% badanych uczniów;
- Problem używania leków uspokajających lub nasennych bez zalecenia lekarza jest bardziej widoczny w populacji dziewcząt. W grupie trzecioklasistek kończących naukę w
gimnazjum, po tego typu leki sięgało 3-krotnie więcej dziewcząt niż chłopców;
- W badaniu poddano analizie używanie (w skali całego życia) tzw. dopalaczy i sterydów anabolicznych. Nie odnotowano istotnej różnicy w zakresie rozpowszechnienia używania dopalaczy pomiędzy badanymi rocznikami. W klasach szóstych sięgnęło po nie przynajmniej raz 4,1%, w pierwszych gimnazjum- 3,4% , a w trzecich 2,6% badanych uczniów.
Najczęstszym powodem pierwszego sięgnięcia po narkotyki była ciekawość. Badani uczniowie, pytani o to, skąd wzięli narkotyki, których użyli, wskazywali na koleżankę/kolegę (poczęstunek lub zakup). Zdaniem uczniów najłatwiej narkotyki można zdobyć w Pruszkowie w klubach i pubach, dyskotekach, w parku lub na dworcu, bezpośrednio kontaktując się z dealerem oraz, co niepokojące, także w szkole ( wskazania uczniów klas III gimnazjów) – 9,8% (to tam uczniowie nawiązują kontakt z osobami mającymi dostęp do narkotyków).
Wśród uczniów wszystkich badanych grup, największy odsetek stanowiły osoby, które po raz pierwszy zapaliły papierosa w wieku 10-13 lat, a więc pomiędzy klasą czwartą a szóstą szkoły podstawowej. Osoby, które przyznały się do używania marihuany najczęściej wskazywały, że po raz pierwszy sięgnęły po nią pomiędzy 14 a 16 rokiem życia, rzadziej gdy mieli 10-13 lat, a w pojedynczych przypadkach w wieku 9 lat t lub mniej. Oznacza to, że wiek inicjacji narkotykowej (marihuana i inne środki) jest na ogół późniejszy niż w przypadku papierosów i najczęściej przypada już na okres gimnazjalny. Oddziaływania profilaktyczne należy jednak rozpocząć przynajmniej w 4 klasie szkoły podstawowej, tak aby wyprzedzić wiek inicjacji nikotynowej i alkoholowej.
Przekonania normatywne uczniów dotyczące substancji psychoaktywnych i pozytywnych oczekiwań wobec nich, są istotnym czynnikiem ryzyka. Jak pokazują wyniki badania, jednym z najważniejszych powodów sięgania po substancje psychoaktywne wymienianych przez badanych uczniów, jest zaspokojenie ciekawości. Uczniowie chcieli sprawdzić efekty działania tych substancji na organizm i zachowanie oraz potwierdzić przekonania upowszechniane przez rówieśników, dorosłych i media. Wyniki badań wskazują, że bardziej podatni na mity są uczniowie klas III gimnazjum niż klas VI szkół podstawowych.
W wynikach dotyczących doświadczania negatywnych konsekwencji używania narkotyków, nie stwierdzono istotnej różnicy pomiędzy badanymi rocznikami.
6
IV. Cele i priorytety Programu Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2012 – 2016
Cel główny Programu
Ograniczenie używania narkotyków oraz związanych z tym problemów poprzez:
- profilaktykę
- leczenie, rehabilitację i ograniczenie szkód zdrowotnych - ograniczenie podaży
- badania, monitoring i ewaluację
Priorytety Programu:
1. Wspieranie realizacji programów profilaktycznych w placówkach oświatowych, wychowawczych oraz w środowisku lokalnym;
2. Zredukowanie wśród młodzieży eksperymentowania z narkotykami 3. Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób używających eksperymentalnie i szkodliwie oraz uzależnionych od narkotyków;
4. Podnoszenie kwalifikacji i wspieranie rozwoju zawodowego osób zawodowo zaangażowanych w działalność profilaktyczną oraz zatrudnionych w placówkach
prowadzących leczenie i rehabilitację osób uzależnionych od narkotyków oraz innych grup zawodowych mających styczność z osobami uzależnionymi od narkotyków i ich rodzinami;
5. Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku
narkomanii.
V. Strategie działań i planowane zadania
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Pruszkowa na lata 2012-2016 realizowany będzie w oparciu o następujące strategie profilaktyczne:
Strategii Przekazu Informacji – polegać ona będzie na przekazaniu rzetelnych informacji na temat, m.in.: rozpowszechnieniu problemu używania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, zagrożeń związanych z używaniem tych substancji, skutków używania miejsc, w których można uzyskać pomoc.
Strategii Kształtowania Umiejętności Życiowych – tzw. uczeniu bądź wzmacnianiu umiejętności życiowych, m.in. takich jak: nawiązywanie relacji z innymi, rozwiązywanie problemów, określanie celów, asertywność, komunikacja, budowanie pozytywnego obrazu siebie.
Strategii Alternatyw – polegać będzie na zaangażowaniu młodzieży w atrakcyjne, bezpieczne aktywności będące np. formą spędzania czasu wolnego - zajęcia teatralne, plastyczne, sportowe.
7
Strategii Rozwijania Umiejętności Wychowawczych - polegającej na uczeniu i wzmacnianiu umiejętności wychowawczych w grupie rodziców i opiekunów, a w konsekwencji wzmacnianiu więzi rodzinnych.
Strategii Zmian Środowiskowych – polegać będzie na modyfikowaniu systemu organizacji życia społecznego (poprawie planowania i organizacji działań, współpracy służb, dostępności do pomocy) , - modyfikowaniu postaw społecznych i standardów obyczajowych sprzyjających używaniu środków psychoaktywnych (jasne i precyzyjne zasady, ograniczaniu podaży legalnych i nielegalnych środków psychoaktywnych) oraz tworzeniu atmosfery stymulującej prawidłowy i wszechstronny rozwój dzieci i młodzieży.
Planowane zadania:
1. Wspieranie realizacji programów profilaktycznych w placówkach oświatowych, wychowawczych oraz w środowisku lokalnym, poprzez :
- prowadzenie profilaktyki uniwersalnej oraz organizację konkursów, turniejów o tematyce profilaktycznej w placówkach oświatowych i placówkach wsparcia dziennego,
- organizowanie międzyszkolnych konkursów o tematyce narkomanii,
- promowanie innowacyjnych projektów profilaktycznych w ramach współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi jednostkami uprawnionymi ustawowo w obszarze profilaktyki rozwiązywania problemów uzależnień,
- realizacja programów wczesnej interwencji ( np. Programu FreD).
- wdrażanie i upowszechnianie programów mediacyjnych w szkołach,
2. Zredukowanie wśród młodzieży eksperymentowania z narkotykami, poprzez : - poszerzenie oferty alternatywnego spędzania czasu wolnego, m.in. przez
organizowanie letniego wyjazdu z programem profilaktycznym dla młodzieży oraz prowadzenie kącika internetowego dla dzieci przy ul. Jasnej 3,
- przygotowanie liderów młodzieżowych do pracy środowiskowej w roli street workerów,
- patrolowanie miejsc okolic szkół oraz pubów, dyskotek, klubów i miejsc rekreacji, w których gromadzi się młodzież;
3. Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób
używających eksperymentalnie i szkodliwie oraz uzależnionych od narkotyków, poprzez:
- realizację w zakładach lecznictwa odwykowego ponadpodstawowych programów psychoterapii leczenia osób uzależnionych i współuzależnionych oraz innych świadczeń zapobiegawczo- leczniczych i rehabilitacyjnych- w ramach dodatkowych zajęć terapeutycznych wykraczających poza standardowy, podstawowy program terapii uzależnienia, prowadzonych w formie
treningów i zajęć służących dalszemu zdrowieniu i rehabilitacji społecznej,
- uaktualnianie i upowszechnianie informacji o miejscach i sposobach leczenia narkomanii poprzez opracowanie i wydruk tych informacji, oraz zakup specjalistycznych broszur, czasopism i książek,
- uruchomienie i prowadzenie punktu konsultacyjnego, w którym dyżury pełnił będzie specjalista ds./uzależnień;
8
4. Podnoszenie kwalifikacji i wspieranie rozwoju zawodowego osób zawodowo
zaangażowanych w działalność profilaktyczną oraz zatrudnionych w placówkach prowadzących leczenie i rehabilitację osób uzależnionych od narkotyków oraz innych grup zawodowych mających styczność z osobami uzależnionymi od narkotyków i ich rodzinami poprzez:
- organizację i finansowanie zajęć oraz programów dla nauczycieli rodziców dzieci ze szkół pruszkowskich mających na celu podniesienie kompetencji wychowawczych, - finansowanie szkoleń dotyczących interwencji profilaktycznych i mediacji
rówieśniczych nauczycieli, pedagogów oraz innych przedstawicieli grup zawodowych realizujących zadania z zakresu profilaktyki;
5. Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku
narkomanii poprzez :
- zorganizowanie konferencji poświęconej omówieniu wyników badań dotyczących problemu narkomanii w Pruszkowie,
- upowszechnienie wyników badań i analizy porównawczej danych,
- upowszechnianie wiedzy na temat problemów związanych z używaniem narkotyków przez zakup i dystrybucję materiałów edukacyjnych z zakresu przeciwdziałania narkomanii ( broszury, plakaty, ulotki, kalendarze, czasopisma),
- upowszechnienie informacji na temat działań profilaktycznych realizowanych w mieście Pruszkowie;
VI. Realizatorzy Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2012 -2016
Jednostką organizacyjną odpowiedzialną za prawidłową realizację Gminnego Przeciwdziałania Narkomanii jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Pruszkowie, który składa Radzie Miejskiej roczne sprawozdania a następnie raport za okres 5 lat z wykonania Programu.
Współrealizatorami Programu są: Poradnia Leczenia Odwykowego, Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia w Pruszkowie, Rada Miejska, Urząd Miejski a w szczególności: Wydział Edukacji Urzędu Miejskiego wraz z placówkami oświatowymi z terenu miasta i Samodzielne Stanowisko ds. Zdrowia oraz Sąd, Kuratorzy, Policja, Straż Miejska, Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, kościół, organizacje pozarządowe, w tym także kluby i stowarzyszenia sportowe, działające na terenie miasta Pruszkowa na rzecz przeciwdziałania narkomanii.
9
VII. Harmonogram, źródła i zasady finansowania Programu.
• Gminny Programu Przeciwdziałania Narkomanii realizowany będzie przez okres 5 lat, tj.
od 2012 roku do końca 2016 roku.
• Zadania realizowane w ramach Programu finansowane będą ze środków:
- budżetu miasta pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i są one zapisane w Dziale 851 - Ochrona Zdrowia, Rozdział 85153 – Zwalczanie Narkomanii;
- poszczególnych jednostek realizujących zadania tego programu;
- pozyskanych z innych funduszy ( np. z Unii Europejskiej ).
• Podmioty chcące realizować zadania w ramach Gminnego Programu winny złożyć ofertę według obowiązujących ustaw oraz ogłoszonych zasad, zawierające merytoryczny opis projektu, kosztorys oraz podstawowe dane na temat oferenta z uwzględnieniem standardów oraz wytycznych zawartych w konkursie. Oferta zostanie następnie zaopiniowana i zweryfikowana pod względem merytorycznym i finansowym przez Komisję powołaną do rozstrzygania konkursów ofert. Po zakończeniu realizacji zadania podmioty zobowiązane są do przedstawienia sprawozdań oraz ewaluacji rezultatów swojej działalności.
• Zlecenie realizacji zadań publicznych o charakterze lokalnym lub regionalnym z pominięciem otwartego konkursu ofert w oparciu o art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, będzie możliwe wyłącznie przy uznaniu celowości przedsięwzięcia, w szczególności na nowatorskie, autorskie projekty zgłaszane przez organizacje pozarządowe na wykonanie zadań nieprzewidzianych i wymagających pilnej realizacji.
VIII. Ewaluacja Programu
Powtórzenie badań ankietowych ESPAD jesienią 2016 roku (analogiczna grupa badana) i uzyskanie dwuprocentowego zmniejszenia odsetka uczniów używających środków
psychoaktywnych.
