Tadeusz Klimski
Życie i działalność naukowa
Profesora Mieczysława Gogacza
Studia Philosophiae Christianae 32/2, 7-10
R
O
Z
P
R
A
W
Y
Studia Philosophiae Christianae A TK
32 (1996) 2
TADEUSZ K LIM SKI
ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA PROFESORA MIECZYSŁAWA GOGACZA
I. P rofeso r d r hab. M ieczysław G ogacz u ro d z ił się 17.X I. 1926 roku w N a d ro ż u koło R ypina. N a u k ę w szkole powszechnej ro z począł w N a d ro ż u , a ukończył w O b o ra ch d o k ą d przeniosła się jego rodzina w ro k u 1934. O k u p acja niem iecka przerw ała n au k ę w szkole, do której nie m iały w stępu dzieci polskie. Poza przym usow ą p racą pozostaw ało nielegalne czytanie tru d n o dostępnych polskich ksią żek.
Po zakoń czeniu w ojny dalszą n au k ę M ieczysław G ogacz k o n ty n u uje w gim nazjum w R ypinie, w któ rym uzyskuje tzw. m ałą m aturę, a następnie w liceum biskupim w P łocku. H um anistyczny p rog ram liceum um ożliw iał rozw inięcie i sto pn iow e pogłębianie jego zaintere sowań teologicznych (dogm atycznych i eklezjologicznych), które już w szkole podstaw ow ej zrodziły się głów nie dzięki lekturze „R ycerza N iepokalanej” , w któ ry m św. M aksym ilian M a ria K olbe uczył teologii T rójcy Świętej i m ariologii. N a u k ę w liceum kończy uzys kaniem św iadectw a dojrzałości w dniu 27 kw ietnia 1949 roku. W tym czasie podejm uje decyzję o podjęciu studiów w K atolickim U niw er sytecie Lubelskim .
Początkow e rozległe zaintereso w an ia hum anistyczne dotyczące literatury, h isto rii sztuki, zaczynają się ko ncentrow ać na p ro b lem a ty ce głównie filozoficznej ja k rów nież mistyce ja k o teorii życia religijnego. S tu d ia na W ydziale Filozofii K U L w ypełniają w ykłady ks. prof. S tanisław a A dam czyka z m etafizyki, teodycei i kosm ologii, prof. S tefana Sw ieżawskiego z h istorii filozofii i m etafizyki, ks. prof. Antoniego K o rc ik a z logiki i ogólnej m etodologii n a u k , ks. prof. Wojciecha F eliksa B ednarskiego z etyki, a także ks. d r Śtanisław a Kamińskiego z logiki i ks. doc. M ieczysław a A lb erta K rąp ca z metafizyki. 27 kw ietnia 1952 r. M ieczysław G ogacz uzyskuje magisterium n a p odstaw ie rozpraw y pt. D efinicja ruchu u A rys
totelesa napisanej p o d kierunkiem ks. p ro f S.A dam czyka.
Po dw óch latach, 30 czerw ca 1954 ro k u M ieczysław G ogacz zostaje d o k to rem filozofii na p odstaw ie publicznej obrony rozpraw y
Filozofia bytu w ’Beniamin m a io r’ R yszarda ze Św iętego W iktora
przygotow anej p o d kierunkiem prof. S.Swieżawskiego. R ecenzen tam i rozpraw y byli ks. prof. M .A .K rąp iec i ks. prof. A leksander Usowicz. Po d o k to rac ie M . G og acz podejm uje zajęcia dydaktyczne w K U L .
18 p aźd ziern ika 1960 r. W ydział Filozoficzny K U L p rzep ro w adza jego kolokw ium habilitacyjne n a p odstaw ie rozpraw y pt. Problem
istnienia Boga u A nzelm a z Canterbury i problem praw dy u H enryka z Gandawy. R ozpraw ę recenzowali: prof. S. Swieżawski, prof.
Izydora D ą m b sk a i prof. Lech K alinow ski. W d n iu 13 kw ietnia 1962 r. R ad a W ydziału Filozofii podejm uje uchw ałę o nad an ie sto pn ia naukow ego d ocen ta. W tym sam ym ro k u Senat K U L zatw ierdza tę uchw ałę.
W ro k u 1966 n a zaproszenie ks. re k to ra Józefa Iw anickiego przenosi się na W ydział Filozofii C hrześcijańskiej A kadem ii Teologii K atolickiej w W arszaw ie gdzie podejm uje 1 października zajęcia ja k o starszy w ykładow ca. 10 g ru d n ia tegoż ro k u zostaje m ianow any docentem etatow ym .
W A T K M ieczysław G ogacz uzyskuje tytuły naukow e: 6 lipca 1973 ro k u R a d a P aństw a przyznaje m u ty tu ł p ro feso ra nadzw yczajnego, a 17 w rześnia 1982 r. tytu ł nauk o w y p ro feso ra zw yczajnego. D o dzisiaj jest w A T K profesorem i kierow nikiem specjalizacji historii filozofii.
W o statn ich latach, w zw iązku ze zm ianam i w Polsce, podejm uje się p row adzen ia zajęć, głównie z filozofii realistycznej i etyki, na U niw ersytecie W arszaw skim , w A kadem ii M edycznej w W arszaw ie i w W ojskow ej A kadem ii Technicznej.
Prof. M . G o gacz jest członkiem wielu krajow ych i zagranicznych tow arzystw n aukow ych. M iędzy innym i: Société In tern atio n ale p o u r l’E tude de la P hilosophie M édiévale, In te rn a tio n a l Society o f N eop- latonic Studies, In te rn a tio n a l Society fo r M etaphysics, Società T om m aso d ’A qu in o, T ow arzystw a N aukow ego K U L , jest w spół założycielem N auk ow eg o T ow arzystw a T om istycznego w W arsza wie.
II. Po październikow ej odwilży 1956 ro k u , p ro feso r M . G ogacz otrzym uje p asz p o rt n a w yjazd do P aryża. K o rzysta z jedn oroczn ego stypendium R ząd u F ran cu sk ieg o um ożliw iającego studiow anie na Sorbonie i prow adzenie b a d a ń w B ibliothèque N a tio n a l w Paryżu. P o b y t we F rancji zostaje poszerzony o w yjazd w ram ach studenckiej pielgrzym ki do W łoch, Ziem i Świętej, Jo rd a n ii, Grecji. Jest to spo tk an ie z m iejscam i i p am iątk am i, św iadczącym i o źró dłach k u ltu ry europejskiej i chrześcijańskiej. Przez wiele lat P ro feso r dzieli się tym dośw iadczeniem z kolejnym i pokoleniam i stud entów i z czyte
lnikami swoich książek. Z F ran cji P ro feso r w yjeżdża d o K an ady , do Pontifical In stitu te o f M ediaeval Studies w T o ro n to na stu dia specjalistyczne do najw ybitniejszego h istoryka filozofii naszych czasów, E tienne G ilsona.
Przez 10 n astęp ny ch lat P rofesor nie otrzym uje zgody n a wyjazdy zagraniczne. D o p iero w 1967 ro k u udaje m u się zrealizow ać za proszenie n a M iędzy narodo w y K ongres Filozofii Średniow iecznej do Kanady i n a K on gres A p ostolstw a Świeckich w Rzym ie. W latach 70-tych w yjazdy n auk ow e stały się częstsze. W arto je d n a k w spo mnieć w yjazdy do R zym u po w yborze ks. kard. K .W ojtyły na papieża. W iązały się bow iem z nimi sp o tk a n ia z Ojcem Świętym n a obiadach i kolacjach, k tó re były rozm ow am i o filozofii i katolicyz mie. Te w spólne posiłki i rozm ow y zostały op isan e w książkach i artykułach P rofesora. W sum ie prof. M . G og acz odw iedził 25 krajów.
III. Pierwsze lata działalności naukow ej dotyczyły poznaw an ia różnorodnych k ierunk ów filozoficznych i auto ró w . D o k u m en tu ją te badania publikacje pośw ięcone Szkole W iktorynów , H enrykow i z G andaw y, A nzelm ow i z C an terb u ry , Tom aszow i z A kw inu, neoplatonikom np. P roklosow i. W tym sam ym czasie prof. M . Gogacz stud iow ał problem y m etafizyki bytu, o d m ian y tom izm u i teorie m istyki. T em a t np. filozofii H e n ry k a z G an d aw y stał się podstawą b a d a ń zespołow ych. Z ajm ując się filozofią ara b sk ą prof. M. G ogacz budził zain teresow ania tą filozofią, w w yniku czego ponownie pow stały b a d a n ia zespołow e, d o k u m en to w an e p racą zbiorową. Z ain teresow anie prof. M . G o g acza Księgą o przyczynach wywołało p o d o b n e b a d a n ia zespołow e i podjęcie przez stud entó w tematów dyplom ow ych z tej dziedziny. Pow oli prof. M. G o gacz zaczął sk upiać uw agę n a tekstach św. T o m asza z A kw inu. D a ło to w wyniku przygotow anie wielu p ra c m agisterskich i stało się inspiracją do przyg oto w yw ania p rac d okto rskich. Z kolei b a d a n ia nad tekstam i zaczęły przybierać p o stać analizow ania i do sk o n alen ia dyscyplin filozoficznych, takich ja k filozofia bytu, an tro p o lo g ia filozoficzna, etyki i pedagogika. W m etafizyce przedm iotem uwagi stal się p roblem istnienia. W an tro p o lo g ii filozoficznej została rozwinięta i w y korzystana p ro b lem a ty k a transcenden taliów . W etyce uwyraźnienie istnieniow ych relacji osobow ych różnych od istotnych relacji p o zn an ia i postępow ania. P o n a d to w etyce prof. M . G ogacz uznał za n orm ę m oralności m ąd ro ść ja k o u spraw nienie intelektu i uwyraźnienie rozum nej n a tu ry człow ieka. O praco w ał w pedagogice osobne n o rm y w yb o ru czynności uspraw niających władze człow ieka i chroniących przed skutkam i fałszu i zła w kulturze. T em at k ultury przewijał się przez w szystkie lata działalności badaw czej i p ublikacyj
nej P rofesora. B adania n ad m istyką często uzyskiw ały po stać publikacji n a tem at katolickiego życia religijnego.
P od kierunkiem prof. M . G og acza uzyskało m agisterium 88 absolw entów . S topień nau kow y d o k to ra filozofii uzyskało 16 osób. R ecenzow ał 28 p ra c d o k to rsk ich w różnych uniw ersytetach. B rał udział w 16 przew od ach habilitacyjnych i przygo tow ał 9 recenzji do tytułów profesorskich.
Prof. M . G ogacz o p ublikow ał 816 pozycji. W śró d tych publikacji jest 30 książek. D w adzieścia jed en tytułów to książki filozoficzne,
a w dziesięciu książkach są podjęte zagadnienia religijne.
P rofesor M . G ogacz oddziałuje przez swoje w ykłady uniw ersytec kie i n a sp o tk an iac h w wielu środow iskach intelek tualny ch w Polsce oraz przez liczne i chętnie czytane publikacje. O ddziałuje przede w szystkim sw oją osobow ością, k tó ra m obilizuje o d b io rcó w do poszukiw ania praw dy i do w ierności d o b ru . Skierow anie do p raw dy i d o b ra jest uspraw nieniem w m ądrości potrzebnej ludziom w każ dych czasach. O dczytuje się działalność P rofesora M . G o gacza ja k o o b ro n ę w ku ltu rze i w życiu ludzi postaw y m ąd rości i w ierności C hrystusow i.
W swoich dw óch książkach, a m ianow icie w książce pt.: M ądrość
buduje państw o, i w książce pt.: O kruszyny, prof. M . G ogacz napisał,
że w p ro st pro g ram em dla Polski, dla jej k u ltu ry i duchow ości P olak ów jest m ąd ro ść i C hrystus.
