III Liga Piłki Nożnej: MKS Kluczbork zakończył na 5!
Nr 13/19 (195), Rok XIII, poniedziałek, 25 listopada 2019 r., ISSN 1898-9713, Nakład 12.000 egz. + 975 w pdf. Cena 20 groszy
s. 19
-
W
W y y d d a a n n i i e e b
b e e z z p p ł ł a a t t n n e e
s.10
Kluczbork:
Zasłużeni
dla miasta
2 25 listopada 2019, nr 13 (195)
Na talerzu
Pieczenie w soli jest znane od dawna. Zresztą nie tylko pieczenie: przecież suszenie mięsa czy ryb, kiszenie warzyw i owoców to zawsze obecność soli. Pieczenie ryb w skorupie solnej ponow- nie powróciło do łask. Może dlatego, że jest nieskomplikowane, a może dlatego, że ryba wycho- dzi przepyszna, soczysta i wcale nie za słona, a dodatkowo łatwa do filetowania. Poza tym jest efektownie podana. Najlepiej do tego celu nadaje się dorada, łosoś, dorsz czy właśnie pstrąg.
Składniki:
2 sprawione pstrągi (każdy o wadze około 350 gramów) 1,5 cytryny pokrojonej w cienkie półplasterki
1 ząbek czosnku pokrojony w cienkie plasterki
5-6gałązekkoperkulub tymianku 1 łyżeczka białego pieprzu 2 białka
około 1/4 szklanki wody 1 kilogram gruboziarnistej soli kamiennej albo morskiej.
Sposób przygotowania:
Ryby dokładnie myjemy, wycinamy skrzela, osuszamy i nacieramy pieprzem. Do środka wkładamy plasterki czosnku, zioła i cytrynę. Na około godzinę odstawiamy do lodówki. Do miski wsypujemy sól i dolewamy wodę.
W oddzielnej misce delikatnie rozbijamy białka i dodajemy do soli. Łączymy ze sobą wszystkie składniki. Kie- dy masa zaczyna robić się kleista to naczynie żaroodporne wykładamy papierem do pieczenia i rozprowadzamy nanim1,5-centymetrowąwarstwę soli. Naniej układamy pstrągi i przykrywamy je pozostałąsoląpozostawiając
„nie zasoloną głowę i ogon. Ryby tej wagi pieczemy około 35-40 minut w piekarniku nagrzanym do 190-200°C.
Po upieczeniu pstrągi wraz z pergaminem wyjmujemy i obtłukujemy sól, aż skorupa pęknie i delikatnie zdejmu- jemy ją z ryby. Delikatnie oczyszczamy pstrągi z soli, zdejmujemy z nich skórę i oddzielamy kawałki mięsa od kręgosłupa. Doskonale smakują z miską zielonych sałat i kieliszkiem wina.
Smacznego!
Pstrągi w soli
Od 4 listopada obowiązuje nowy rozkład jazdy Komunikacji Gminnej.
Utworzono dodatkowe przystanki w Kraskowie i Ligocie Dolnej.
Gmina Kluczbork: Nowy rozkład jazdy
Tekst i fot.:
Jacek Placety
SzanowniCzytelnicyGazety„Spiker”.
Dziś kolejna „porcja” prac senackich. Poniżej przedstawiam kolejne ważne dla każdego z Pola- ków - choć nienagłaśniane tak przez ogólnokrajo- we media - ustawy. W bieżącym odcinku
„Informacji o pracach Senatu RP” opisuję usta- wy uchwalone przez Sejm i Senat jeszcze w trak- cie kadencji zakończonej 11 listopada, ale które zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw i weszły w życie tuż przed, lub po wyborach parlamentar- nych,albodopierowejdąw życie...
1.Korytarzżycia,jazdanasuwak
Rządowy projektustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym zmierza do rozwiązania dwóch istotnych pro- blemów związanych z rozwojem sieci drogowej i rosną- cym natężeniem ruchu drogowego. Pierwszy to zapewnienie szybkiego przejazdu służb ratowniczych po- dejmujących działaniaratunkowe w przypadku wystąpienia zdarzenia drogowego, a drugi - zmniejszenie zatorów dro- gowych poprzez wprowadzenie jednolitych zasad wykony- wania manewru zmiany pasa ruchu, jeżeli na jezdni z co najmniej dwoma pasami ruchu w jednym kierunku konty- nuowaniejazdyjednymz pasówjestniemożliwe.
W dotychczasowymstanie prawnymuczestnikruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić prze- jazd pojazdu uprzywilejowanego, w szczególności przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi, a w razie potrzeby zatrzymanie się. Nieułatwienie przejazdu pojazdowi uprzy- wilejowanemu stanowi wykroczenie. W noweli dodano przepisy regulujące zasady tworzenia tzw. korytarza życia, umożliwiającego sprawne poruszanie się pojazdu uprzywi- lejowanego na wypadek zatoru drogowego. W celu umoż- liwieniaswobodnegoprzejazdutegopojazdu:
- na jezdni z dwoma pasami ruchu w tym samym kierunku kierujący pojazdem poruszający się lewym pasem ruchu będzie obowiązany usunąć się z drogi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej lewej kra- wędzi pasa ruchu, a kierujący pojazdem poruszający się prawym pasem ruchu będzie obowiązany usunąć się z dro- gi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jaknajbliżej prawej krawędzipasaruchu,
- na jezdni z więcej niż dwoma pasami ruchu w tym sa- mym kierunku kierujący pojazdem poruszający się skraj- nym lewym pasem ruchu będzie obowiązany usunąć się z drogi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego przez zje- chanie jak najbliżej lewej krawędzi pasa ruchu, a kierujący pojazdami poruszający się pozostałymi pasami ruchu będą obowiązani usunąć się z drogi przejazdu pojazdu uprzywi- lejowanego przez zjechanie jak najbliżej prawej krawędzi pasówruchu.
Ten jasno sprecyzowany sposób ustępowania miejsca po- jazdowi uprzywilejowanemu będzie miał szczególnie istot- ne znaczenie na autostradach i drogach ekspresowych. Co ważne, kierujący pojazdem innym niż uprzywilejowany nie będzie mógł korzystać z drogi przejazdu pojazdu uprzywi- lejowanegoutworzonej w wyżej opisanysposób.
Tak jak dotychczas, w „zwykłym ruchu” kierujący pojaz- dem, zmieniając zajmowany pas ruchu, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać oraz pojazdowi wjeżdżającemu na ten pas ruchu z prawej strony. Nowela dodaje jeden ważny wyjątekod tej ogólnej zasady (tzw. jazdę na suwak):
przypadek, gdy na jezdni z co najmniej dwoma pasami ru- chu w jednym kierunku, co najmniej jeden z pasów kończy się. Dokładnie: „w warunkach znacznego zmniejszenia prędkości na jezdni z więcej niż jednym pasem ruchu w tymsamymkierunku jazdy, w przypadku gdy nie istnieje możliwość kontynuacji jazdy pasem ruchu z powodu wy- stąpienia przeszkody na tym pasie lub jego zanikania”.
Wtedy kierujący pojazdem poruszający się sąsiednim (przejezdnym) pasem będzie obowiązany bezpośrednio przed miejscem wystąpienia przeszkody lub miejscem za- nikania pasa ruchu ustąpić pierwszeństwa jednemu pojaz- dowi lub jednemu zespołowi pojazdów, znajdującym się na takimpasie.
W przypadku jezdni z więcej niż dwoma pasami ruchu w tym samym kierunku jazdy, gdy kończąsię dwa pasy ru- chu, a pas przejezdny znajduje się pomiędzy nimi, kierujący pojazdem poruszający się tym pasem będzie obowiązany ustąpić pierwszeństwa dwóm pojazdom lub zespołom po- jazdów: najpierw jadącemu z jego prawej strony, potem ja- dącemuz lewej stronyodniego.
Senat nie wniósł do ustawy żadnych poprawek. Wejdzie onaw życie6grudniabr.
2.Karaniehandludziećmi
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego ma na celu spenalizowanie (uczynienie karalnym) nielegalnych lub przeprowadzonychz obejściemprawaadopcjidzieci.
Dotychczasowe rozwiązania prawne niedostatecznie chro-
nią dzieci przed groźbą dostania się w niepowołane ręce - odpowiedzialność karna grozi dziś jedynie za organizowa- nie nielegalnych adopcji na szeroką skalę. Konsekwencją bezprawnych adopcji jest zagrożenie bezpieczeństwa dziecka w wielu aspektach życiowych, psychologicznych i prawnych. Groźne zjawisko rozszerzyło się do tego stop- nia, że państwowe ośrodki zajmujące się znajdowaniem ro- dzin dla samotnych dzieci alarmują o istnieniu w Polsce szarej strefy adopcyjnej. W Internecie bez problemu można znaleźć ogłoszenia kobiet, które oferują urodzenie dziecka i oddanie go tuż po porodzie. Są też ogłoszenia „zamawia- jących” dziecko. Według szacunkowych ocen w Polsce może dochodzić rocznie nawet do 2 tys. przypadków han- dludziećmi, przyokoło3 tys. legalnychadopcji.
Ustawa wprowadza karalność zarówno oddania dziecka do adopcji przez osobę, której przysługuje nad nim władza ro- dzicielska, jak i przyjęcie dziecka do adopcji przez osobę, od której to dziecko nie pochodzi, niebędącej jego biolo- gicznym rodzicem - jeżeli osoba oddająca dziecko czyni to w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej przy jednoczesnym zatajeniu tego faktu przed sądem orzekają- cym w postępowaniu o przysposobienie, albo czyni to z pominięciem takiego postępowania. Karalne będzie rów- nież zatajenie faktu działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej przed sądem przyjmującym oświadczenie o wyrażeniu zgody na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabia- jącego.
Ustawa wprowadza na potrzeby prawa karnego legalną de- finicję terminu „adopcja” jako „nabycie władzy rodziciel- skiej nad dzieckiem przez inną osobę niż ta, od której dziecko pochodzi”. W prawie karnym termin ten nie był dotychczas zdefiniowany, na gruncie prawa rodzinnego jest używany jako synonim kodeksowego pojęcia „przysposo- bienie”. Wprowadzona przez ustawę szeroka definicja obejmie również inne instytucje prawne, poprzez obejście prawa wykorzystywane w celu osiągnięcia skutku adopcji.
Np. fikcyjne uznanie dziecka (przez osobę niebędącą biolo- gicznym rodzicem), zrzeczenie się praw rodzicielskich przez matkę w celu dokonania przez inną osobę takiej ad- opcji.
Ustawa nakłada na sąd opiekuńczy obowiązek pouczenia uczestników postępowania o przysposobienie o treści norm karnych przez nią wprowadzonych. Obowiązek pouczenia dotyczy również spraw związanych z wyrażeniem zgody na przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. Przepis przejściowy nakazuje stosowanie obowiązku pouczenia także do spraw będących w tokuw dniuwejściaustawyw życie.
Sankcją przewidzianą za dokonanie wyżej opisanych czy- nów zabronionych będzie kara pozbawienia wolności od 3 miesięcydolat5.
Senat nie wniósł do ustawy żadnych poprawek. Data jej wejściaw życie: 20listopadabr.
3.Niższaakcyzanasamochodyhybrydowe
Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym został wniesiony przez grupę posłów z Klubu Parlamentar- nego Prawo i Sprawiedliwość. Ogólnie jego celem jest ob- niżenie o 50% stawek akcyzy na samochody osobowe o napędzie spalinowo-elektrycznym (hybrydowym). Ma to stanowić zachętę dla nabywców pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi oraz producentów tego typu po- jazdów, a to z kolei sprzyjać rozwojowi elektromobilności w Polsce i redukcji emisji dwutlenku węgla w sektorze transportu.
Zgodnie z ustawą wysokość stawki podatku akcyzowego na samochody osobowe uzależniona będzie od rodzaju na- pędu (napęd spalinowy lub napęd hybrydowy) oraz od po- jemnościsilnika.
W przypadku samochodów o napędzie tradycyjnym (spali- nowym) stawka akcyzy wynosić będzie takjakdotychczas:
3,1% podstawy opodatkowania - dla samochodów o po- jemności silnika 2000 cm3lub niższej oraz 18,6% podsta- wy opodatkowania - dla samochodów o pojemności silnika powyżej 2000cm3.
Nowa stawka akcyzy - 1,55% podstawy opodatkowania - obejmie samochody o napędzie hybrydowym, o pojemno- ści silnika spalinowego 2000 cm3lub niższej, w którym energia elektryczna nie jest akumulowana przez podłącze- niedozewnętrznegoźródłazasilania.
Nowa stawka akcyzy - 9,3% podstawy opodatkowania - obejmie samochody o napędzie hybrydowym, o pojemno- ści silnika spalinowego w przedziale powyżej 2000 cm3do 3500 cm3, w którym energia elektryczna nie jest akumulo- wana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania, a także w którym energia elektryczna jest akumulowana przezpodłączeniedozewnętrznegoźródłazasilania.
Niższa stawka akcyzy nie obejmie pozostałych samocho- dów osobowych o napędzie hybrydowym, czyli samocho- dów o pojemności silnika spalinowego powyżej 3500 cm3 oraz samochodów o pojemności silnika spalinowego
2000 cm3lub niższej, w którym energia elektryczna jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania. Ta ostania kategoria samochodów, zgodnie z obo- wiązującym stanem prawnym jest objęta zwolnieniem od akcyzydodnia1 stycznia2021 roku.
W przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstanie przed dniem wejścia w życie ustawy, zastosowanie znajdą przepi- sy dotychczasowe - bez zniżek. Lepiej więc się wstrzymać z zakupemhybrydy do następnego roku, bo ustawawejdzie w życie1 stycznia2020roku.
Senatniewniósłdoustawyżadnychpoprawek.
4.Szerszeuprawnieniaosóbrepresjonowanych zadziałalnośćniepodległościową
Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za nie- ważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Pol- skiego jest jednym z najdłużej rozpatrywanych przez Sejm VIII kadencji projektów ustaw. Wpłynął do laski marszał- kowskiej 13 czerwca 2016 roku, trzecie czytanie projektu miałomiejscenaposiedzeniuSejmu30sierpnia2019 roku.
Podstawowym celem ustawy jest poszerzenie zakresu pod- miotowego (tj. zakresu osób uprawnionych) ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób re- presjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego o osoby, które poniosły szkodę lub do- znały krzywdy w związku z wydaniemwobec nich, niewy- konanych orzeczeń sądowych albo niewykonanych decyzji o internowaniu w stanie wojennym. W dotychczasowym stanie prawnym osobie, wobec której stwierdzono nieważ- ność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, przysługu- je od Skarbu Państwaodszkodowanie zaponiesionąszkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe jedynie z wykonania orzeczenia albo decyzji. Brzmienie tego prze- pisu wyłącza z zakresu ustawy możliwość dochodzenia od- szkodowania lub zadośćuczynienia wynikłych z wydania orzeczenia lub decyzji. W efekcie nowelizacji możliwe bę- dzie dochodzenie odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłe nie tylko z samego wykonania orzeczenia albo decyzji, ale także (szerzej) z jegowydania.
Nowelizacja wydłuża także okres, w którym możliwe jest zgłoszenie żądania odszkodowania lub zadośćuczynienia
z jednego rokuoddatyuprawomocnieniasiępostanowienia stwierdzającego nieważność orzeczenia do 10 lat od tej da- ty. Ustawa zawiera także dodatkową zmianę, której celem jest doprecyzowanie już obowiązujących rozwiązań - jed- noznacznie przesądza, że w sprawach objętych ustawą koszty pomocy prawnej (ustanowienia pełnomocnika, np. adwokatalub radcyprawnego) ponosiSkarb Państwa Senatnie wniósł do ustawy żadnych poprawek. Weszłaona w życie29 październikabr.
5.Narodowyspispowszechnyludnościi mieszkań
Obowiązekprzeprowadzenia spisu powszechnego ludności i mieszkań raz na 10 lat wynika z przepisów unijnych.
Ostatni spis był w Polsce przeprowadzony w 2011 roku.
Stąd rządowy projekt ustawy o narodowym spisie po- wszechnymludnościi mieszkańw 2021 roku.
Spis dostarczy najbardziej szczegółowych informacji o liczbie ludności, jej terytorialnym rozmieszczeniu, struk- turze geograficzno-społecznej i zawodowej, a także o spo- łeczno-ekonomicznej charakterystyce gospodarstw domowych i rodzin wraz z informacją o warunkach miesz- kaniowych, a także o liczbie i stanie zasobów mieszkanio- wych i budynkowych na wszystkich szczeblach podziału terytorialnego kraju: ogólnokrajowym, regionalnym i lo- kalnym.
Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań odbędzie się w dniach 1 kwietnia 2021 r. - 30 czerwca 2021 r., we- dług stanu na dzień 31 marca 2021 r., godz. 2400. Zasadą będzie przeprowadzenie samospisu internetowego.
W przypadku jeżeli osoba fizyczna nie będzie w stanie przeprowadzić samospisu internetowego, dane będą zbie- rane w drodze wywiadu telefonicznego lub wywiadu bez- pośredniego przeprowadzanego przez rachmistrzów spisowych.
Spis powszechny zostanie poprzedzony dwoma spisami próbnymi. Pierwszy już się odbył w październiku br.
w wybranych dwóch gminach w kraju. Drugi będzie prze- prowadzony w kwietniu 2020 roku we wskazanej gminie w każdym województwie. W opolskim będzie to gmina Prószków.
Senatnie wniósł do ustawy żadnych poprawek. Weszłaona w życie26wrześniabr.
JerzyCzerwiński- SenatorRP
25 listopada 2019, nr 13 (195) 3
Informacja o pracach Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
4 25 listopada 2019, nr 13 (195)
Namysłów: Uczciwy znalazca
15 października do KPP w Namysłowie zgłosił się mężczyzna z nietypowym pakunkiem. Jak wyjaśnił policjantom, w centrum miasta znalazł saszetkę pełną pieniędzy. Mundurowi wspólnie ze znalazcą policzyli, że zawartość saszetki to prawie 10 tysięcy zło- tych. Niestety, nie było żadnych dokumentów ani danych, do ko- go zguba mogła należeć. Udało się ustalić, że saszetka prawdopodobnie może być własnością jednego z kurierów, który chwilę wcześniej stał swoim busem na namysłowskim rynku. Po chwili byli już w kontakcie telefonicznym z mężczyzną, do które- go należała saszetka. Gdy 27-letni kierowca busa pojawił się w komendzie potwierdził, że uczciwy znalazca przekazał całość w nienaruszonym stanie. Jak oświadczył, w roztargnieniu musiał zostawić saszetkę obok swojego auta i odjechać z miejsca.
Praszka: Narkotyki
Policjanci z oleskiej komendy zajmujący się zwalczaniem prze- stępczości narkotykowej podejrzewali, że 31-letni mieszkaniec Gminy Praszka może mieć narkotyki. Ich przypuszczenia po- twierdziły się. Podczas przeszukania jego miejsca zamieszkania kryminalni zabezpieczyli worki strunowe z ponad 300 gramami
suszu roślinnego. Wstępne badanie testerem potwierdziło, że jest to marihuana. Mężczyzna usłyszał zarzut posiadania znacznej ilo- ści narkotyków. Prokurator zastosował wobec niego policyjny dozór. Przestępstwo to zagrożone jest karą do 10-lat pozbawienia wolności.
Boroszów: Obywatelskie zatrzymanie
24 października przed południem olescy policjanci otrzymali in- formacje o obywatelskim ujęciu nietrzeźwego kierowcy na dro- dze wojewódzkiej nr 487 w okolicy Boroszowa. Na miejscu mundurowi ustalili, że 64-latek kierujący Renaultem Clio jechał
„wężykiem”. Zauważyli to inni uczestnicy ruchu z powiatu ole- skiego i kluczborskiego. Zmusili go do zatrzymania, zabrali klu- czyki aby uniemożliwić dalszą jazdę i wezwali mundurowych.
Badanie alkomatem pokazało, że mieszkaniec gminy Radłów miał ponad 3 promile alkoholu w organizmie. Za takie przestęp- stwo grozi kara do 2 lat więzienia, sądowy zakaz prowadzenia pojazdów oraz minimalnie 5000 złotych grzywny.
Goła: Pożar
1 listopada po godzinie 00.35 do dyżurnego oleskiej straży pożar-
nej wpłynęło zgłoszenie o pożarze budynku gospodarczego w miejscowości Goła w gminie Gorzów Śląski. Okazało się, że pożarem objęty jest budynek gospodarczy o wymiarach 14 m × 8 m. Zagrożony pożarem był także budynek mieszkalny, który znajdował się około 4-5 metrów od płonącego budynku gospo- darczego. Wewnątrz budynku znajdował się ciągnik rolniczy, sa- mochód osobowy, quad, siewnik oraz inne maszyny rolnicze, które spłonęły doszczętnie. Strażacy również odnaleźli butlę z acetylenem. W wyniku pożaru nikomu nic się nie stało.
(IMK)
Z notatnika szeryfa
Olesno: Perły 2019
14 listopada podczas XI Forum Ekonomicznego Kooperacja Sta- rosta Oleski Roland Fabianek wręczył „Perły Powiatu Oleskiego”
- doroczne nagrody gospodarcze oraz „Czarną Perłę Powiatu Oleskiego” za szczególny wkład w rozwój przedsiębiorczości i promocję Powiatu Oleskiego. Laureatami nagrody „Perła Po- wiatu Oleskiego” w roku 2019 zostali: Innowacyjny pro- dukt/usługa roku - Firma Elektromatik Sp. z o.o. za ekoinnowacyjny system sterowania maszynami i urządzeniami wraz z wizualizacją procesu. Modernizacja roku - Dom Seniora
„Paulinka” w Pawłowicach za przebudowę i adaptację budynków zespołu pałacowego w Pawłowicach na potrzeb Domu Seniora i stworzenie nowoczesnego obiektu służącego opiece nad osoba- mi starszymi. Menedżer roku - Sylwia Responek prezes Spółki Akcyjnej De Silva Haus, za stworzenie mocnej i stabilnej marki De Silva Haus zajmującej się budową mieszkań oraz budową i wynajmem pomieszczeń komercyjnych oraz hoteli. Czarna Per- ła Powiatu Oleskiego została przyznana Alojzemu Bardzorzowi - właścicielowi firmy „Bardorz” oraz Starszy Cechu Rzemiosł Różnych w Oleśnie za szczególny wkład w rozwój przedsiębior- czości i promocję Powiatu Oleskiego.
Kolonia Łomnicka: Koniec przebudowy
20 listopada w Kolonii Łomnickiej uroczyście otwarto ponad 5 kilometrowy odcinek drogi powiatowej 1942 O Wygoda - Wyso- ka - Klekotna. To kolejny etap realizacji przebudowy drogi w ra- mach Regionalnego Programu Operacyjnego, który trwał prawie dwa lata. Zakres prac obejmował poszerzenie jezdni do 5,80 m, wykonanie zatoki autobusowej w Kolonii Łomnickiej, wykonanie
kanalizacji deszczowej, chodników z kostki betonowej o szero- kości 75 cm, oznakowania poziomego i pionowego, przebudowa- nia skrzyżowań z drogami o nawierzchni bitumicznej, wykonania zjazdów i przejść dla pieszych. Dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego wyniosło 2 076 351 zł., wkład gminy Olesno to kwota 806 746 zł.
Namysłów: Nowy żłobek
22 listopada w Namysłowie został otwarty żłobek integracyjny prowadzony przez Fundację Ekologiczną - Wychowanie i Sztuka
„Elementarz”. W nowoczesnej placówce znajdują się m.in. sala doświadczania świata, sala integracji sensorycznej i rehabilitacji, a to wszystko w ekologicznym, dobrze doświetlonym budynku.
Placówka jest przygotowana na przyjęcie 100 dzieci, rekrutacja wciąż trwa.
Kostów: Nowy most
Zakończono gruntowny remont mostu na drodze krajowej nr 11 w Kostowie. Most na rzece Pratwie ma ponad 24 metry. W ra- mach prac robotnicy zrobili nową nawierzchnią, krawężniki, ba- riery, izolację do poziomu płyty żelbetowej. Przy moście zamontowano także bariery drogowe. Całkowita wartość inwe- stycji kosztowała 1,7 miliona zł. Inwestorem była Generalna Dy- rekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Opolu.
Bodzanowice: Święto Niepodległości w Przedszkolu
- 11 listopada to jedna z najważniejszych dat w historii Polski.
O tym dniu pamiętają również dzieci z Publicznego Przedszkola w Bodzanowicach, które od najmłodszych lat uczą się patrioty- zmu. Z tej okazji wszystkie dzieci uroczyście świętowały ten wy- jątkowy dla nas Polaków dzień - mówi dyrektor przedszkola Irena Syrek. - Głównym celem uroczystości było kształtowanie miłości i przywiązania do kraju ojczystego, jego kultury, tradycji
oraz symboli narodowych. W tym dniu uczestniczyliśmy również w akcji Rekord dla Niepodległej poprzez wspólne odśpiewanie Mazurka Dąbrowskiego o godz.11.11. Następnie wyruszyliśmy na spacer z flagami.
(IMK)
5 25 listopada 2019, nr 13 (195)
Wypadkowa
Namysłów:
Zderzenie na skrzyżowaniu
8 listopada około godziny 9.00 w Namysłowie na skrzyżo- waniu ulic Wileńskiej i Kombatantów 53-letni kierowca Mitsubishi wymusił pierwszeństwo na 42-letniej kobiecie jadącej Hyundaiem. Kierująca odniosła niegroźne obraże- nia.
Ligota Dolna:
Potrójne zderzenie
31 października na obwodnicy Kluczborka (wysokość Li- goty Dolnej) zderzyły się trzy samochody. Kierowca Volks- wagena Bory zajechał drogę Mercedesowi Sprinterowi w wyniku czego oba pojazdy zderzyły się. W zdarzeniu brał udział też Opel Vectra. W zdarzeniu nikt nie ucierpiał.
Kluczbork: Wjazd do rzeki
6 listopada przed godziną 21.00 na skrzyżowaniu ul. Opol- skiej i Strzeleckiej w Kluczborku kierująca Renault Mega- ne chcąc uniknąć potrącenia psa, gwałtownie skręciła, zjechała na chodnik, przejechała przez trawnik, skrzyżowa- nie i wjechała do Stobrawy. Drobne obrażenia odniósł pa- sażer.
Wojciechów:
Śmiertelny karambol
28 październikaprzedgodziną23.00 nadrodzekrajowej nr 11 w Woj- ciechowie doszło do zderzenia trzech aut osobowych i ciężarowego DAF-a. 38-letnikierowcaMercedesazatrzymałsięchcąc skręcić w le- woi ustąpić pierwszeństwapojazdomjadącymz przeciwka. Wtedyna jego tył najechał 20-latekkierujący BMW. Siłą rozpędu Mercedes zo- stałwepchanynaprzeciwnypas, uderzyłw drugiegoosobowegoMer- cedesa, a następnie zderzył się czołowo z ciągnikiemsiodłowymDAF kierowanymprzez43-latka. 38-latekzmarłw drodzedoszpitala.
Fot.: dzięki uprzejmości jednostek OSPoraz www.ratownictwo.opole.pl
Wachów: Laweta w rowie
1 listopada po godzinie 4.30 na DW 901 w Wachowie 43- letni mieszkaniec Wielkopolski, jadący lawetą marki Sca- nia, przewożąc 7 nowych samochodów marki Kia Sportage zjechał na pobocze i wpadł do rowu. Mężczyzna z niewiel- kimi obrażeniami trafił do szpitala; okazało się, że miał bli- sko 2 promile alkoholu w organizmie.
Kowale: Śmiertelne zderzenie
21 listopada po godzinie 21.15 na drodze krajowej nr 45 w Kowalach z niewyjaśnionych przyczyn kierująca oso- bówką zjechała na przeciwny pas jezdni zderzając się z sa- mochodem ciężarowym. Pojazdami podróżowali tylko kierowcy. Niestety, kobieta jadąca samochodem osobowym zmarła.
Praszka: Zderzenie
5 listopada przed godziną 21.00 w Praszce doszło do zde- rzenia samochodu osobowego z samochodem ciężarowym.
Kierujący osobówką został odwieziony do szpitala.
Praszka: Zderzenie osobówek
3 listopada w Praszce doszło do zderzenia dwóch samocho- dów osobowych. Szczęśliwie podróżujący pojazdami nie ucierpieli, a przybyły na miejsce zespól karetki pogotowia po przebadaniu pozostawił wszystkich na miejscu.
6 25 listopada 2019, nr 13 (195)
Szlakiem drewnianych kościółków
Brzezinki: pw. Narodzenia NMP dr Kazimierz Stefańczyk
Nazwa Brzezinki wzmiankowana była w 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episco- patus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń bi- skupstwa wrocławskiego) jako Bresinki.
W XV wieku nadano jej nazwę „Nowo planta- tion”. W czasach niemieckich wioska nosiła nazwę Birksdorf. Jest jedną z większych osad w gminie Wołczyn, zamieszkałą przez około 400 osób.
W 1938 roku wykopaliska na terenie wioski potwier- dziły, że osada była zlokalizowana na wschodnim krań- cu wioski i rozbudowywała się ku zachodowi.
Wioska szczyci się pięknym kościołem drewnianym pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Pierwotny obiekt został zbudowany w średniowieczu, a obecny w 1550 roku, następnie w 1693 został rozbudowany.
Postawiono go dokładnie w miejscu poprzedniego, śre- dniowiecznego kościoła. Nie spalił się jednak, jak to często bywa z drewnianymi budowlami tego typu, po prostu został rozebrany ze względu na zagrożenie za- walenia się. Już nowo wybudowany obiekt w 1527 ro- ku przejęli protestanci. W latach 1565-1571 ludność wioski tworzyła samodzielną parafię ewangelicką, póź- niej uzależnioną od parafii w Wołczynie. W 1649 roku została przyłączona do Rożnowa. W 1708 roku w para- fii Brzezińskiej nastąpił rozłam, w wyniku którego pa- rafia w Brzezinkach została podporządkowana parafii w Krzywiźnie. Przez pewien czas, aż do 1945 roku, ko- ściół stał nieczynny, a wierni z Brzezinek musieli uczęszczać na nabożeństwa do Wołczyna. Dopiero po zakończeniu II Wojny Światowej - po przeprowadze- niu prac remontowych, konserwatorskich i porządko- wych - kościół został oddany do użytku wiernym katolickim i w takim stanie pozostaje czynny do dziś.
Kościół posiada prezbiterium zamknięte trójbocznie, przy którym od północy znajduje się prostokątna za- krystia. Kształt nawy głównej zbliżony jest do kwadra- tu, przedłużony chórem muzycznym. Kruchta zajmuje południowo-zachodnią część kościoła. Wnętrze ko- ścioła nakryte jest stropem wzdłużnym. W części nawy znajdują się dwa stragarze wsparte na profilowanych słupach, stanowiących podstawę wieży. Chór muzycz- ny, wsparty na trzech słupach, przedłużony jest empo- rami wzdłuż ścian nawy i prezbiterium. Parapet chóru muzycznego wybrzuszony jest w części środkowej.
Okna kościoła są zamknięte łukiem spłaszczonym. Na zewnątrz ściany są nieszalowane z wyjątkiem zakrystii, która obita jest gontem. Szczyt zachodni kościoła rów- nież jest szalowany, ponad nim znajduje się kwadrato- wa wieżyczka o pionowych ścianach. Dachy siodłowe
świątyni o trzech kalenicach, natomiast dach prezbite- rium przechodzi nad zakrystię. Nad kruchtami dach jest typu siodłowego z zadaszeniem w szczytach. Wieża zwieńczona jest wysmukłym hełmem namiotowym ze ściętymi narożnikami i wklęsłymi połaciami. Przy na- wie zachowane są częściowo drewniane rynny. W wej- ściu pod wieżą i w kruchcie znajdują się drzwi klepkowe z starymi okuciami. Drzwi na chór muzycz- ny i do zakrystii umieszczono stare zamki, z których pierwszy jest grawerowany, datowany na koniec XVII wieku. Wewnątrz kościoła zachowała się polichromia ornamentalna: w prezbiterium dekoracja pochodzi z 1693 roku, jest o motywach kasetonowych z prymi- tywnymi rozetami; na ścianach pod stropem znajduje się fryz dekoracyjny o motywach festonowych; na ścia- nach prezbiterium i nawy, na stropie nawy, na stropie zakrystii, na belce tęczowej oraz w kruchcie widać de- korację o motywach roślinnych, wykonaną w 1776 ro- ku przez Michała Głomba, miejscowego organistę;
empory pokryte zostały polichromią imitującą marmo- ryzację.
Nad chórem muzycznym zbudowano kartusz z podpi- sem malarza i datą. Drzwi do zakrystii mają dekorację imitującą okucie skośną kratą. Na chórze muzycznym znajduje się malowana skrzynia na miechy organowe.
Ołtarz główny w stylu barokowy pochodzi z II połowy XVII wieku i został przeniesiony do kościoła w 1847 roku. Odnowiono go w 1891 roku. Posiada dekorację snycerską z rzeźbami czterech aniołów i insygniami Męki Pańskiej oraz Chrystusem Zmartwychwstałym i trąbiącymi aniołami. W predelii znajduje się płasko- rzeźba Ostatniej Wieczerzy. Rzeźbiony tryptyk gotycki z I połowy XV wieku, w części środkowej przedstawia św. Dorotę, Barbarę i Katarzynę, na skrzydłach święte- go Piotra i św. Paweła. Ambona jest późnorenesansowa z I połowy XVII wieku. Ławy pochodzą z XVIII wie- ku.Na poddaszu kościoła i pod wieżą znajdują się frag- menty barokowego ołtarza z II połowy XVII wieku.
Konfesjonał pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku.
Na wyposażeniu ołtarza znajdują się: kielich klasycy- styczny z około 1800 roku, puszka cynowa zapewne z XVIII wieku, dzbanek cynowy z XVIII/XIX wieku, krzyż ołtarzowy cynowy z XVIII/XIX wieku, taca cy- nowa ufundowana przez Zuzannę Rosch z połowy XIX wieku, sześć lichtarzy cynowych z XVIII/XIX wieku oraz trzy mosiężne sześcioramienne pająki: ro- kokowy, z 1772 roku ufundowany przez Karola Pietru- skiego, klasycystyczny ufundowany przez Andrzeja, Ewę i Marię Delligów, a także rzeźby: krucyfiks gotyc- ki z I połowy XV wieku, barokowa rzeźba św. Jana,
pochodząca z XVIII wieku, barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena, rzeźba anioła chrzcielnego z przełomu XVIII/XIX wieku.
W dzwonnicy zamontowano dzwon odlany w 1819 roku przez Jerzego Beniamina Kriegera z Wrocławia.
W otoczeniu kościoła, na którym znajduje się cmen- tarz, częściowo zachowało się drewniane ogrodzenie nakryte daszkiem siodłowym, gontowym. W tym drewnianym parkanie stoją dwie bramy wjazdowe.
Jedna z nich prowadzi do kościoła, a druga na cmen- tarz. Obie zostały zbudowane przez cieślę Michała Bienaka (Bieńka) z Nagodowic w latach 1753-54. Na- tomiast fundatorem bram był Mateusz Pietruski, miej- scowy sołtys, gospodarz i cieśla. Istnieją przesłanki, że ten cieśla przyczynił się także w 1693 roku do rozbu- dowy kościoła nadając mu wewnętrzny piękny baro- kowy wystrój.
Przodkowie Mateusza Pietruskiego byli Polakami, po- chodzili spod Krosna i Sandomierza. Dokumenty mó- wią, że w 1503 roku Adam Aleksander Pietruski, rycerz wielce zasłużony dla kraju pieczętował doku- menty herbem „Starykoń”. Posiadał dworek szlachecki w okolicach Krosna. Jego prawnuk Tomasz z bliżej nieznanych powodów przywędrował na Śląsk i osiedlił się w Brzezinkach. W 1619 roku w spadku dziedzicz- nym objął urząd sołtysa. Tu rozpoczęła się śląska linia rodu Pietruskich.
Potomkowie małopolskiej linii rodu Pietruskich cieszy- li się uznaniem polskich królów. Stanisław Pietruski był przyjacielem króla Władysława IV, Marcin wyka- zał męstwo w odsieczy wiedeńskiej Jakub był darzony uznaniem przez króla Augusta II Mocnego Sasa.
Mateusz Pietruski - fundator bram mieszkał koło ko- ścioła w budynku, który kryty był strzechą. Budynek ten przetrwał do lat trzydziestych XX wieku. Potomko- wie śląskiej linii rodu Pietruskich posiadali w swoich zbiorach kronikę rodową, a na ścianie wisiał wizerunek herbu „Starykoń”. Rodzina chętnie udostępniała i po- kazywała swoje zbiory rodowe innym ludziom.
Z upływem lat uległa zgermanizowaniu, lecz nigdy nie wyrzekła się swoich korzeni polskich. Jej przedstawi- ciele przez dziesiątki lat pełnili funkcje sołtysów Brze- zinek. Urząd ten w owych czasach był dziedziczny i otrzymywało się go w spadku wraz z dobrami ziem- skimi Grunty te były wypożyczane sołtysowi, nad któ- rymi sprawował pieczę i wypełniał zadania miejscowej policji. Urząd sołtysa był dziedziczny w linii męskiej i reprezentował wiejską wspólnotę w interesach pu- blicznych. Sołtys był odpowiedzialny za losy miesz- kańców. W przypadku, gdy nie mógł reprezentować
urzędu z przyczyn losowych, wyręczał go w tym jego zastępca, którego musiał zatrudnić. Gdy sołtys zmarł, a jego spadkobierca był niepełnoletni, to żona jego mu- siała wynająć kogoś innego do pełnienia tej funkcji.
Symbolem urzędu sołtysa Brzezinek i jego godności publicznej była laska z mosiężną gałką, na której wid- niał napis nazwy wioski, a od 1774 roku również herb.
Sohysowi przysługiwało prawo handlu piwem i prze- miału zboża, zagwarantowane miał prawo polowania na terenie gminy Wołczyn. Do własnych celów wyko- rzystywał grunty niczyje. W 1774 roku wieś otrzymała herb. Jego wizerunek nawiązywał do tematyki rolnej.
Na złotej tarczy umieszczony był czerwony burak z zielonymi liśćmi. Taki sam wizerunek znajdował się na lasce sołtysa i na wiejskiej pieczęci, którą używano do sygnowania oficjalnych pism.
W 1807 roku w wiosce kwaterowały wojska napoleoń- skie. W czasie Wiosny Ludów (1848) w wiosce nie by- ło poważnych wystąpień społecznych, bo tutejsi gospodarze mieli wielohektarowe gospodarstwa i nie cierpieli biedy. Majątek ziemski liczył zaledwie 264 ha i znajdował się pod zarządem państwowym. W latach 1900-1945 kolejnymi dzierżawcami byli Bedau i Mi- kulla.
W 1825 roku została wybudowana pierwsza szkoła w wiosce. Następnie w okresie międzywojennym wy- budowano nowy obiekt szkolny, którego oddanie do użytku zbiegło się z otwarciem wiejskiego przedszkola w 1936 roku.
Drewniana zabudowa wioski narażona była na częste pożary. Kryte strzechą zabudowania paliły się jak za- pałki. Ostatni wielki pożar w wiosce zdarzył się w 1910 roku i strawił 11 budynków drewnianych.
W 1923 roku wioska została zelektryfikowana. W la- tach 1928-1931 przeprowadzono drenaż podmokłych gruntów, co przyczyniło się do poprawienia wilgotno- ści gleby i zwiększenia zbiorów plonów.
W styczniu 1945 roku, w wyniku zbliżającej się ofen- sywy Armii Radzieckiej do Ziemi Kluczborskiej, większość ludności opuściła wieś i orientując się w sy- tuacji politycznej, już nigdy nie wróciła. W maju i czerwcu tego roku do wioski zaczęli przybywać repa- trianci ze Wschodu. Znaleźli się tu też osadnicy z cen- tralnej Polski oraz kilku autochtonów.
Współcześnie wieś starzeje się, ponieważ młode poko- lenie przenosi się do większych miast lub wyjeżdża za granicę z przyczyn losowych i ekonomicznych. Wio- ska coraz bardziej pięknieje, ma wiele budynków z no- wymi elewacjami, oraz cenny zabytek w postaci drewnianego kościoła.
Rys.:KazimierzStefańczyk
Rys.: Kazimierz Stefańczyk
7 25 listopada 2019, nr 13 (195)
Poznawaj Świat ze "Spikerem"
Położony w Afryce Środkowej Czad jestjednym z mniej znanych krajów. W państwie, liczącym za- ledwie 15 milionów mieszkańców jest kilka stref:
od pustynnego regionu Sahary po pas sahelijski, sawannę i jezioro Czad - największy zbiornik wodny kraju. Niestety, charakteryzuje się małą stabilnością polityczną i skrajnym ubóstwem, choć posiada ogromne ilości imponujących skar- bów natury. Są one trudne do odkrycia, ale od- ważni podróżnicy mają gwarancję przeżycia wspaniałej przygody.
Jedną z największych atrakcji jest położony w południowo- wschodniej części kraju Park Narodowy Zakouma - świet- ne miejsce do safari i jedno z ostatnich głównych skupisk dzikiej przyrody w Afryce. Dzikie zwierzęta, szczególnie słonie, są chronione przez wynajętych przez rząd strażni- ków, aby ustrzec przed kłusownikami. Spotkać tu można rzadkiegatunkissakówiptaków.
Park Narodowy Zakouma jest jedną z najbardziej niezwy- kłych historii przemian w Afryce. Pomiędzy latami 2002- 2010 kłusownicy wybili 95% populacji słoni - prawie 4000 zabitych zwierząt w celu zdobycia kości słoniowej. Zabija- ne były całe rodziny tych pięknych zwierząt. Kłusownicy nie tylko niszczyli dziką faunę w parku, ale siali spustosze- nie wśród miejscowej ludności. W roku 2010, przedstawi- ciele African Parks, na zaproszenie rządu Czadu, podpisali długoterminową umowę na zarządzanie Zakoumą i po- wstrzymanierozlewukrwi.
Dzięki ogromnym wysiłkom i efektywnej pracy społecznej strażników od 2010 roku zabito tylko 24 słoni. Mimo ataku w 2012 roku, w wyniku którego sześciu strażników zostało zastrzelonych podczas porannych modlitw, ich niezłomni koledzy nie poddali się i nadal strzegą zwierząt parku.
Stworzyli tzw. „Szkołę Słoni” dla lokalnej społeczności, fi- nansując pełne wyposażenie i wynagrodzenia dla nauczy- cieli, dzięki czemu ponad 1 500 dzieci miało szansę zdobyć wykształcenie. Zbudowali lądowiska i zainstalowali radio VHF, by mieszkańcy okolic parku mogli kontaktować się z nimi i informować o wszelkich nielegalnych działaniach.
Zatrudniono ludzi do pomocy w zarządzaniu parkiem, co czyni Zakouma jednym z największych pracodawców w regionie. Dzięki tym działaniom turyści zaczęli odwiedzać park, dostarczając potrzebne przychody dla parku i lokalnej społeczności.
Przywrócenie pokoju w regionie pozwoliło słoniom nor- malnie żyć. Mieszkańcy mówią o cudzie, ponieważ słonie zaczęły się rozmnażać i wychowywać młode. Na początku 2018 roku doliczono się 103 słoniątek poniżej 3 roku życia (w 2011 roku było zaledwie jedno). Populacja słoni prze- kracza obecnie 559 osobników i rośnie po raz pierwszy od dekady. Wpaździerniku 2017 roku African Parks podwoiło obszar swojego działania, podpisując z rządem protokół ustaleń w sprawie zarządzania Wielkim Ekosystemem Za- koumy, który obejmuje Rezerwat Fauny w Siniaka Minia i inne ważne miejsca, w tym ważne korytarze dla zwierząt.
Od 2010 roku była to długa droga. Historia Zakoumy jest przykładem parku powstającego z popiołów i stającego się nieprawdopodobną opowieścią o odkupieniu, zarówno lu- dzi, jakizwierząt.
Wielki Ekosystem Zakoumy obejmuje obszar o po- wierzchni 30 693 km2, z czego 7 692 km2 obejmuje Park Narodowy Zakouma (3 049 km2) i rezerwat fauny Siniaka Mania (4 643 km2). Oba obszary są bezpośrednio zarzą- dzane przez African Parks. Ekosystem ten, położony na południe od pustyni Sahara i powyżej żyznych regionów lasów deszczowych, obejmuje ważne obszary ochrony klu- czowych gatunków w Afryce Środkowej. Całkowity ob- szar objęty rozszerzoną umową o zarządzaniu obejmuje również Bahr-Salamat (13 000 km2) i przyległe korytarze dladzikichzwierząt(10000km2).
NajważniejszeinformacjeoZakouma:
- Zakouma został ogłoszony Parkiem Narodowym w 1963 r. w Dekrecie Prezydenckim, co zapewnia najwyższą for- męochronyzgodniezprawemCzadu.
- Wciągu dwóch lat od przejęcia zarządzania przez African Parks całkowiciepowstrzymanokłusownictwosłoni.
- Obecnie populacja słoni Zakoumy rośnie, co stwierdzono podczas obserwacji młodych słoniątek, które pojawiają się odpołowy2013 roku.
- Coraz liczniejsze są także inne gatunki w parku, w tym żyrafa kordofan (z czego 50% ich globalnej populacji znaj- duje się w Zakouma), antylopa końska i antylopa Lelwela.
Populacja bawołów w parku, zmniejszona do około 220 zwierzątw1986r., liczydziśponad10000sztuk.
- Słoniom założono kołnierze satelitarne, co pozwala ze- społowi zarządzającemu parkiem monitorować je i odpo- wiedniorozmieszczaćpatrolepolowe.
- W 2018 r. partnerstwo między rządami Czadu i Republiki
Południowej Afryki umożliwiło African Parks przeniesie- nie sześciu czarnych nosorożców do Zakouma, po prawie półwiekunieobecnościtegogatunku.
- Społeczność lokalna współpracuje z parkiem, aby zapew- nić ochronę fauny i flory. Dzięki rozszerzeniu sieci komuni- kacyjnej parku na wioski poprawiono przepływ informacji, aby powiadamiać władze parku o wszelkich podejrzanych działaniachlub zagrożeniach.
- Zakouma jest jednym z największych pracodawców w regionach Salamat i Guera oraz generuje dodatkowe do- chodydziękizaopatrzeniuparkuiobozuturystycznego.
- W wyniku organizacji wycieczek dla mieszkańców Cza- du w 2017 r. park odwiedziło około 3 500 dzieci i miesz- kańcówCzadu.
- Powstało wiele nowych szkół, zwanych Elephant Scho- ols.- Obóz Tingaw parku, Camp Nomade i Camp Salamatod- notowały napływ turystów lokalnych i międzynarodo- wych, zapewniając tym zatrudnienie i możliwości handlowe.
źródło: africanparks.org; kumakonda.com
Czad: Zakouma - Park Narodowy Grzegorz Polak
Jeśli macie Państwo jakieś zapytania do Powiato- wego Rzecznika Praw Konsumentów, możecie to zrobić również za pośrednictwem „Spikera”. Wy- starczy przysłać e-maila na naszą pocztę elektro- niczną: spiker@onet.pl, lub też napisać do Redakcji Gazety „Spiker” na adres: ul. Byczyń- ska 3/3, 46-200 Kluczbork. Niektóre z ciekaw- szych zapytań, wraz z odpowiedziami Pana Janusza Kuliberdy, opublikujemy na łamach
„Spikera”, pozostawiając nazwiska zainteresowa- nychosóbdowiadomościRedakcji .
Niechcianereklamy
PaniAnna z Olesna pyta:
„Czy jest jakaśustawa, która chroni przed niechcianymi reklamami, promocjami czy konkursami? Chodzi o te wszystkie oferty telefoniczne, pocztowe i e-mailowe - już nie mam siły tego odbieraći usuwać.”
Informacja handlowa może naruszać (i to dotkliwie) na- szeprawodoprywatności.
Chociaż prawo to jest naszym dobrem osobistym chro- nionym przepisami Kodeksu cywilnego (art. 23 i 24), w praktyce ochronę można realizować jedynie metodą czynnegodziałania.
W polskim systemie prawnym funkcjonuje bardzo wie- le ustaw ograniczających reklamę, dotyczą one jednak- że tylko pewnych grup produktów (na przykład wyrobów tytoniowych, mocnych alkoholi) albo stoso- wania przez reklamodawców nieuczciwych praktyk rynkowych.
W pozostałych przypadkach stosowana jest zasada „co niejestzabronione, jestdozwolone”.
Jeżeli atakowana jest Pani niechcianymi materiałami re- klamowymi wrzucanymi do skrzynki pocztowej albo podrzucanymi na wycieraczkę mieszkania, powinna Pa- ni podjąć działania polegające na poinformowaniu dys- trybutorów materiałów reklamowych o swoim stanowisku wobec niechcianej reklamy- na przykład wywieszając na skrzynce pocztowej albo drzwiach mieszkaniastosownąinformację.
Na nasze szczęście Poczta Polska - wychodząc z inicja- tywą ochrony naszej prywatności, od początku 1999r.
zadeklarowała, że nie będzie dostarczać przesyłek beza- dresowych, jeżeli adresat złoży a swoim Urzędzie Pocz- towym zastrzeżenie w formie pisemnej, więc proponuję takiezastrzeżeniezgłosićjaknajprędzej.
Jeżeli materiały reklamowe pochodzą od zidentyfikowa- nego nadawcy (na przykład supermarketu), należ taki podmiot poinformować pisemnie, że nie życzy sobie Pani, abyjej dostarczanotakiemateriały.
Gorsza sprawa, gdy chodzi o natarczywe oferty telefo- niczne.
Jak się domyślam, jest Pani posiadaczką stacjonarnego numeru telefonu, gdyż właśnie ta grupa konsumentów najczęściej atakowana jest przez telemarketerów wszel- kiej maściproduktów.
W przypadku użytkowników telefo- nów komórkowych przypadki mole- stowania ze strony sprzedawców są nieporównywalnie rzadsze, ponie- waż - w przeciwieństwie do tele- fonów stacjonarnych, nie istnieje zintegrowana baza numerów tych telefonów.
Informacje o numerze stacjonar- nym jest stosunkowo łatwo uzy- skać.
Często sami zawieramy taką informację w książkach tele- fonicznych, a nu- mer jest dostępny w bazieoperatora.
Są dwa sposoby, aby uniknąć albo
przynajmniej znacznie ograniczyć napastliwą reklamę telefoniczną: można zlikwidować telefon stacjonarny lub teżzastrzecjegonumeru operatora.
Trudno jest zwalczać napastliwą i niechcianą reklamę w Internecie. Przyczyna jest prosta: administratorzy por- tali komunikacyjnych i społecznościowych generują do- chody właśnie z dystrybucji reklam. Jeżeli reklam nie będzie, wówczas zmuszeni będziemy płacić za utrzy- manie kont mailowych, bo przecież ich obsługa kosztu- je. Jakwidać, w tej sferzeniemamydużegowyboru.
Istnieją również komputerowe programy antyspamowe
„filtrujące” dane przesyłane na nasze skrzynki poczty elektronicznej, jednakże o ich dostępność i skuteczność należyzapytaćinformatyka.
Jeżeli będzie stanowić to dla Pani pewne pocieszenie, informuję, że od kilu lat nie posiadam własnego e-maila
właśnie z powodu nadmiernej ilości przesyłanych tam reklam.
Jakwidać, bezskrzynkimailowej możnażyć.
„Postępowaniewyjaśniające”
Pan Kazimierzz Namysłowa pyta:
„Spotkałem się z określeniem „postępowanie wyjaśniające”. Czym ono różni się od „postę- powania właściwego?”
Każda dziedzina prawa składa się z norm dwo- jakiegorodzaju.
Jedne z tych norm (ustaw) regulują nasze pra- wa lub obowiązki - to normy prawa material- nego, kształtujące obowiązujący system
prawny.
Druga grupa określa procedurę stosowa- nia norm prawa materialnego, są to normy procesowe, określające sposób postępowania przez orga- nypubliczne.
Normy procesowe zebrane są w zamknięte i jednolite zbiory zwane kodeksami. Normy te ści- śle wyznaczają sposób postępo-
wania w urzędach publicznych (kodeks postępowania administracyjnego) przed sądami cywilnymi i rodzinny- mi i sądami pracy (kodeks postępowania cywilnego) czy też organami ścigania i sądami karnymi (kodeks po- stępowania karnego), albo w sprawach o wykroczenia (kodeks postępowaniaw sprawacho wykroczenia).
Każde postępowanie rozpoczyna się postanowieniem o wszczęciu postępowania wydawanym z urzędu albo na wniosek strony, która żąda od organu czynności prawnej.
Po wszczęciu postępowania, uprawniony urzędnik albo funkcjonariusz ustala, czy okoliczności sprawy, stan fak- tyczny oraz przedłożone dowody uzasadniają kontynu- owaniepostępowania.
Czynności te nazywa się postępowaniem wyjaśniają- cym, gdyż ich celem jestwyjaśnienie czy sprawa „nada-
je się” do przeprowadzenia w konkretnym trybie prawnym.
Jedną z najważniejszych części składowych postępowa- niawyjaśniającegojestpostępowaniedowodowe.
Wartość prawidłowej i obiektywnej oceny zgromadzo- nego materiału dowodowego jest nie do przecenienia, gdyż to właśnie odprawidłowości oceny tychdowodów zależy prawidłowość dalszych czynności procesowych - a finalnie rzetelność orzeczenia końcowego (decyzji, wyrokusądu).
Tak więc, każde postępowanie przed organem publicz- nym rozpoczyna się od postępowania wyjaśniającego, chociaż nie we wszystkich przepisach procesowych jest onowyodrębnione.
Na przykład, w Kodeksie postępowania cywilnego po- stępowania wyjaśniającego nie wyodrębniono do osob- negorozdziałualbotytułu.
Pomocprawnadlanie-konsumentów
SzanowniPaństwo.
Często trafiają do mnie osoby, które potrzebują pomocy prawnej, lecz problematyka ich spraw merytorycznie wykraczapozaustawowe kompetencje RzecznikaKon- sumentów, więcniejestemw stanieimpomóc.
Nie oznacza to jednak, że osoby takie nie mają możli- wości korzystania z pomocy prawnej organizowanej przezPowiatKluczborski. Dlanichprowadzonesądwie formy pomocowe: nieodpłatna pomoc prawna świad- czona przez profesjonalnych prawników w punktach:
Kluczbork, ul. Sienkiewicza 20B (PCPR) i Wołczyn, ul. Rzeczna 3 (PGKiM), a także nieodpłatne poradnic- twoobywatelskiew Byczynie, ul. Rynek1 (Ratusz).
Zachęcam do korzystania z tych form pomocy prawnej.
Więcej informacji na ten temat: na stronie internetowej PowiatuKluczborskiego-
www.powiatklczborski.pl.
8 25 listopada 2019, nr 13 (195)
Między nami konsumentami
Niechciane reklamy Janusz Kuliberda Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Kluczborku
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Kluczborku udziela porad codziennie od poniedziałku do piątku w godz. 7.00-15.00 w Starostwie Powiatowym w Kluczborku przy ul. Katowickiej 1, pokój nr 409.
Tel.: 77 418 52 18 wewn. 176.
Dyżury telefoniczne:
wtorek i czwartek: 7.30-10.00 oraz środa: 13.00-15.00.
W pozostałe dni połączenia telefoniczne nie będą realizowane, gdyż automatyczna centrala telefoniczna nie łączy z numerem wewnętrznym. Kiedy nie ma dyżurów telefonicznych, udzielane są porady osobiste.
Rys. Leszek Zapotoczny
25 listopada 2019, nr 13 (195) 9
10 25 listopada 2019, nr 13 (195)
W poniedziałek, 11.11.2019. w hali OSiR uroczystą Galą uczczono 101. Rocznicę Odzyskania Niepodległości przez Państwo Polskie w 1918 roku. Gala rozpoczęła się od programu artystycznego „Nie bój się chcieć” w wy- konaniu dzieci i młodzież z Kluczborskiego Domu Kul- tury. Uroczystego otwarcia gali dokonał Burmistrz Kluczborka, Pan Jarosław Kielar, podkreślając donio- słość i wagę jakie Święto Odzyskania Niepodległości ma dla nas wszystkich. Następnie, wręczone zostały medale Zasłużony dla Kluczborka. Ten zaszczytny tytuł, który w tym roku wręczono już po raz 20, otrzymali: Janina Baj i Jerzy Krzciuk. W dalszej części wręczono odzna- czenia Związku Inwalidów Wojennych RP. Następnie wręczono Kluczborskie Baszty 2019, stypendia dla uczniów i sportowców oraz nagrody dla osób promują- cych miasto i gminę Kluczbork. Uroczystą galę zwień- czył występ ABS - Artur Barciś Show.
Gmina Kluczbork: Wydarzenia
Obchody rocznicowe 11. listopada Fot.: www.kluczbork.eu
Maciej Knapa
Karta do głosowania
na zadania zgłoszone do Kluczborskiego Budżetu Obywatelskiego na 2020r.
Zasady głosowania:
1. Prawo do glosowania ma każdy mieszkaniec Miasta Kluczborka.
2. Można zagłosować tylko na jedno zadanie, stawiając znak „X” przy zadaniu, na który oddaje głos.
3. Głosujący powinien wpisać czytelnie swoje imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, złożyć podpis w odpowiednie wyznaczone miejsce na karcie, a także zakreślić zawarte w karcie wszystkie oświadczenia.
4. W przypadku osób głosujących poniżej 16 r. ż. wymagany jest podpis rodzica lub opiekuna prawnego.
5. Głosujący może wziąć udział tylko raz w głosowaniu na zadania do Kluczborskiego Budżetu Obywatelskiego na 2020r.
Głos uznaje się za nieważny, jeśli zachodzi co najmniej jedna z poniższych okoliczności:
1. Na karcie wybrano więcej niż 1 zadanie, lub nie oddano żadnego głosu.
2. Oddano więcej niż jedną kartę w głosowaniu lub zagłosuje jednocześnie przez Internet oraz papierowo (unieważnia się wszystkie oddane głosy).
3. Wpisane na karcie dane osobowe głosującego są nieczytelne 4. Wszystkie oświadczenia nie zostały zakreślone.
5. Karta do głosowania nie została podpisana (nie dotyczy głosowania przez Internet) przez głosującego, a w przypadku osób głosujących pon. 16 r. ż. przez rodzica/opiekuna.
Imię i nazwisko osoby głosującej:...
Adres zamieszkania:...
PESEL
………(DATA i PODPIS osoby głosującej lub rodzica/opiekuna prawnego (w przypadku osób pon. 16 r. ż)
Dane rodzica/opiekuna: Imię i nazwisko: ………..
PESEL
Oświadczenia ( wypełnia osoba głosująca, a w przypadku osób pon. 16 r. ż. rodzic/opiekun prawny ) Proszę zaznaczyć znakiem „X” wszystkie pola
Oświadczam, że jestem / dziecko */ podopieczny* jest osobą uprawnioną do wzięcia udziału w głosowaniu, mieszkam na terenie miasta Kluczborka i wyrażam zgodę na przetwarzanie ( dane osobowe przetwarzane są na podstawie art. 6 ust.1 lit. a RODO ) moich danych osobowych oraz mojego dziecka/podopiecznego * przez Urząd Miejski w Kluczborku dla potrzeb niezbędnych do realizacji Kluczborskiego Budżetu Obywatelskiego na 2020r.
Wiem, że podanie danych jest dobrowolne oraz że mam prawo dostępu do treści danych i ich poprawiania oraz kontroli ich przetwarzania. Administratorem danych osobowych jest Burmistrz Miasta Kluczborka. Podanie danych jest niezbędne w celu realizacji Kluczborskiego Budżetu Obywatelskiego na 2020r.
Jestem również świadomy/-ma odpowiedzialności karnej wynikającej z podania nieprawdziwych informacji i składania nieprawdziwych oświadczeń.
………...……….(PODPIS głosującego lub rodzica/opiekuna w przypadku osób głosujących, które nie ukończyły 16 r. ż.) Obszar Nr
zadania
Nazwa zadania Orientacyjny
koszt *2
Wybór wstaw X 1 1.1 Czyste powietrze dla mieszkańców Kluczborka – STOP SMOG 99.800,00zł
1.2 Zakup drona z mobilnym systemem obserwacji i wspomagania analizy powietrza
80.579,00 zł
1.3 Wielofunkcyjny plac zabaw przy ul. Kościuszki 120.000,00 zł 1.4 „Śladami PSICH łapek” – zagospodarowanie przestrzeni dla
czworonożnych braci mniejszych
96.225,66 zł
2 2.1 Rozbudowa parkingu przy ul. Cybisa o kolejne miejsca postojowe 67 000,00 zł 2.2 Bezpieczne przejścia dla pieszych na ulicy Chopina 3.000,00 zł 2.3 Pokrycie boiska asfaltowego nawierzchnią sportowo-modułową
„gerflor sport court” Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 z o.i.
im. Emilii Plater w Kluczborku
125.000,00 zł
3 3.1 Rozbudowa placu zabaw na terenie Parku Miejskiego w Kluczborku 50.000,00 zł 3.2 Zakup i montaż trampolin ziemnych w Parku Miejskim w
Kluczborku
49.999,50 zł
* niepotrzebne skreślić
*2Przedstawione koszty są szacunkowe i poglądowe, koszt realizacji może ulec zmianie w zależności od ostatecznego zakresu inwestycji.
25 listopada 2019, nr 13 (195) 11
Kluczbork: Wydarzenia
Kluczborski Budżet Obywatelski
Informujemy, że:
1) Administratorem danych wskazanych w zgodzie na przetwarzanie danych osobowych wyra- żonej powyżej jest Burmistrz Miasta Kluczborka z siedzibą Kluczbork 46-200 ul. Katowicka 1 2) W przypadku pytań lub wątpliwości, czy dane w Urzędzie Miejskim są przetwarzane prawi- dłowo, można zwrócić się do wyznaczonego Inspektora Ochrony Danych, którym jest obecnie pan Andrzej Pawłowicz, adres e-mail; rodo@kluczbork.pl.
3) Celem zbierania danych jest realizacja Kluczborskiego Budżetu Obywatelskiego na 2020r.
Dane zbierane i przetwarzane są na podstawie art. 6 ust. 1 lt. A RODO)
4) Przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści danych oraz ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, a także prawo sprzeciwu, zażądania zaprzestania przetwarzania i przenoszenia danych, jak również prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie oraz prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego (tj.: do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych).
5) Podanie danych jest dobrowolne, lecz niezbędne do realizacji Kluczborskiego Budżetu Oby- watelskiego na 2020r.
6) Dane udostępnione przez Panią/Pana nie będą podlegały udostępnieniu podmiotom trzecim.
Odbiorcą danych będzie tylko Urząd Miejski w Kluczborku.
7) Dane udostępnione przez Panią/Pana nie będą podlegały profilowaniu.
8) Administrator danych nie ma zamiaru przekazywać danych osobowych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej.
9) Dane osobowe będą przechowywane przez okres niezbędny do realizacji Kluczborskiego Budżetu Obywatelskiego na 2020r. oraz okres przechowywania dokumentacji związanej z re- alizacją Kluczborskiego Budżetu Obywatelskiego na 2020r. wynikający z odrębnych przepisów.
Prace nad strategią
Urząd Miejski w Kluczborku rozpoczął prace nad nową Strategią Rozwoju Miasta i Gminy Kluczbork na lata 2021 – 2030. W związku z tym Urząd zwraca się do mieszkańców Gminy Kluczbork z prośbą o wypełnienie ankiet. – W pierwszym etapie prosimy o wypełnienie an- kiety oceniającej działania podejmowane przez ostatnie 5 lat – mówi Dariusz Morawiec, Za- stępca Burmistrza Kluczborka. – Ten głos pozwoli nam ocenić jak zmieniły się zapatrywania naszych mieszkańców na konkretne problemy i działania. Dlatego tak ważne jest, żeby jak najwięcej mieszkańców wyraziło swoją opinię. Natomiast już w nowym roku zwrócimy się do naszych mieszkańców z prośbą o wypełnienie kolejnej ankiety, w której będą już propozycje kierunków rozwoju i działań na zbliżającą się dekadę. Głos mieszkańców jest tutaj kluczowy, ponieważ ta strategia ma służyć całej gminie i jej mieszkańcom – kontynuuje Zastępca Burmi- strza.
Pierwsza z ankiet będzie dostępna na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Kluczborku jeszcze w listopadzie i będzie można ją wypełnić on-line (www.kluczbork.eu). Ankieta będzie też w formie papierowej, dostępna czy to w samym urzędzie czy w przedszkolach, szkołach i innych jednostkach na terenie gminy. Na wypełnione ankiety urzędnicy będą czekać do 20.12.2019.
12 8 października 2019, nr 12 (194)
15 listopada w Kluczborskim Domu Kultury odbyło się już XVII Gminne Spotkanie z Poezją Dziecięcą organi- zowane przez kadrę Publicznego Przedszkola nr 1 w Kluczborku.
Kluczbork: Wydarzenia w obiektywie "Spikera"
"Co echo w lesie niesie" Fot.: Jacek Placety
25 listopada 2019, nr 13 (195) 13
Zachowuj się...
Opublikowany w poprzednim numerze „Spikera”
artykuł dotyczący porad savoir-vivre (czyli „znajo- mości życia”) w restauracjach pt. „Wiedz jak zjeść...”, wywołał lawinę zapytań do naszej Redakcji, na temat sposobów zachowań nie tylko przy stole.
Za wszystkie serdecznie dziękujemy, a kilka najcie- kawszych pytań wraz z odpowiedziami publikujemy poniżej, oczywiście dane pytających pozostawiając dowiadomościRedakcji.
- Mam wrażenie, że w Polsce na chodniku nie obo- wiązujążadneprawa.Jakz tymjestnaprawdę?
Niestety, naukazasad dobrego wychowanianie jestobo- wiązkowa. Na chodniku obowiązuje ruch prawostronny.
Powinniśmy też zachować odstęp na odległość około trzech kroków od innych przechodniów. Czekając na zielone światło, nie należy stać przy samymkrawężniku, już nawet biorąc pod uwagę własne bezpieczeństwo.
Gdykogośpotrącimy, zawszemówimy„przepraszam”.
- Wychodzę powtórnie za mąż. Z byłym mężem nie mamy dzieci i utrzymujemy luźne, ale neutralne kontakty.Czymamgozaprosićnauroczystość?
Zasada mówi, że powinnaś, a on nie powinien się tam pojawić, tylko przesłać kwiaty. Rzeczywistość jednak nie zawsze stosuje się do ogólnie przyjmowanych zasad.
Jeśli jego obecność miałaby popsuć ten ważny dzień, to zastanówsię, czywarto...
- Niedawno podjęłam współpracę z poważną insty- tucją. Spotkałam określenie „dress-code”. Co to oznacza?
Jest to określenie stroju służbowego. W urzędach, ban- kach i podobnych im instytucjach nie można ubierać się dowolnie. Kobieta powinna mieć zawsze rajstopy lub pończochy, obuwie z zakrytymi stopami, zasłonięte ra- miona i spódnicę zakrywającą kolana. Kolory powinny być stonowane, podobnie jak makijaż; należy także za- chować umiar w noszeniu biżuterii. Panowie mają ła- twiej- garnitur w łagodnych barwach, bez poluzowanego krawata, dopasowane kolorystycznie bu- ty i skarpety nie odsłaniające łydek. Z biżuterii dopusz- czalnajestobrączkai ewentualniesygnet.
- Zostałam zaproszona na imieniny do znajomego.
Czy oprócz butelki wina mogę podarować mu rów- nieżkwiaty?
Tak. Jest to coraz powszechniejsze. Panowie także lubią otrzymywać kwiaty. Jednak lepiej, żeby byłaby to kla- syczna, neutralna wiązanka niż bukiet czerwonych róż, który może zostać niewłaściwie odczytany. Pamiętajmy:
kwiaty podajemy lewą ręką, gdyż witamy się za pomo- cąprawej.
- Otrzymałam zaproszenie na ślub i wesele. Czy mo- gę ubrać czarną sukienkę? Nie mam żałoby, po pro- stulubiętenkolor.
A dlaczego nie? Czerń to najelegantszy kolor. Wpraw- dzie u pewnego pokolenia kojarzy się jednoznacznie, ale wybór należy do ciebie. Natomiast nie należy ubierać się na biało, bowiem biel jest zarezerwowana dla panny młodej. O tymwartopamiętać.
- Nigdy nie wiem, co zrobić z rękoma przy stole.
Mamjetrzymaćnanim,czypod?
Przede wszystkim nie opieramy się łokciami oblat. Po- łóżmy ręce tak, żeby nadgarstki spoczywały w pobliżu talerza. Nie trzymajmy jednej dłoni pod stołem, a dru- giej na nim. Obie powinny być widoczne. Ważne, żeby- śmy nie bawili się sztućcami - ręce powinny być nimi
zajętewyłączniepodczas jedzenia.
- W jakichgodzinachwypadatelefonować?
Najlepiej, niezależnie od pory dnia, zapytać rozmówcę, czy ma czas i czy nie przeszkadzamy. Przyjmuje się, że w sprawach prywatnych dzwonimy pomiędzy godziną 9.00 a 20.00. Staramy się też ograniczyć telefony w weekendy, czy święta. W sprawach służbowych dzwonimy w godzinach pracy, najlepiej dodatkowo
jeszczeuwzględnićprzerwęobiadową.
- Jakmampowiedzieć: „proszękawę”,czy„kawy”?
Poprawnie brzmi „proszę o kawę”. Prawidłowe jest również sformułowanie: „poproszę kawy”, chociaż mniej popularne.
- Z racji wykonywanej pracy często otrzymuję wizy- tówki.Czyodrazumamjąschować?
Jest to mało eleganckie, gdyż może zostać odebrane ja- ko brak zainteresowania. Dlatego najpierw należy ją obejrzeć, a dopieropóźniej schowaćdowizytownika.
- Jakeleganckowręczaćkwiaty?
Bukiet podajemy po powitaniu, zawsze rozpakowany, kwiatostanem do góry, trzymając go w lewej ręce. Licz-
ba kwiatów nie musi być nieparzysta, pod warunkiem, żejestichnaprawdędożo.
- Kiedywznosići wygłaszaćtoasty?
Należy pamiętać, że toasty należy wznosić między po- siłkami, a pierwszy należy do gospodarza lub honoro- wego gościa, dla którego jest zorganizowana uroczystość. Należy się upewnić, że każdy ma napeł- niony kieliszek, co należy do osoby organizującej przy- jęcie. Nie dolewamy alkoholu, gdy kieliszek nie jest zupełniepusty.
- Ostatnio zwrócono mi uwagę, że żuję gumę pod- czasrozmowy.Czytonieprzesada?
Żucie gumy jest dopuszczalne tylko w jednym wypad- ku: na osobności. Reklamy pokazują coś innego, ale to tylko reklamy. Publiczne żucie gumy i to jeszcze pod- czas rozmowy świadczy o braku naszej kultury i spra- wia, że nasz rozmówca ma prawo poczuć się zlekceważony. Podobnie ma się sprawa z mówieniem z ustami pełnymi jedzenia. A poza tym osoba namiętnie kręcąca szczęką na wszystkie strony nieodparcie przy- wodzinamyślpoczciwakrowęnapastwisku.
- Ze względu na alergię często kicham. Czy bardzo będzie niegrzeczne jak po raz kilkunasty z rzędu nie podziękujęzakomentarz?
Kichanie jest naturalnym odruchem, jednak należy pa- miętać, żeby robić to w miarę dyskretnie, zasłaniając usta i nos chusteczką. Najlepiej też odejść od stołu. Co do powszechnego „na zdrowie” to z jednej strony jestto przejaw troski, lecz z drugiej nietakt, bowiem ktoś suge- ruje nasz nie najlepszy stan organizmu. Nie trzeba dzię- kować, również inne komentarze można pominąć milczeniem. Wystarczyskinięciegłową.
- Czy jedzenie posiłku przy biurku jest dopuszczal- ne,jeśliw pokojupracuje6osób?
Jedzenie przy stanowisku pracy jest nieeleganckie i nie powinno mieć miejsca. Z reguły zapachy i odgłosy to- warzyszące posiłkowi działają na innych rozpraszająco, a nawet drażniąco. Posiłki należy spożywać w czasie i miejscudotegowyznaczonym.
Savoir-vivre Iwona Kosałka
Rys. Leszek Zapotoczny
Zdrowie to skarb
Olej lniany
Olej lniany - jego spożywanie może zmniejszyć ryzyko wystąpienia zawałów, udarów, nowotwo- rów i stanów zapalnych. Ponadto poprawia kon- dycję skóry, włosów i paznokci. Olej lniany jest także składnikiem wielu diet odchudzających.
Znany był od starożytności, ale dopiero niedawno naukowcy odkryli jego niezwykłe właściwości.
Dlategodietetycyzalecajągow codziennej diecie.
Len jest jedną z najstarszych roślin uprawnych. Od staro- żytności wykorzystywany był do wyrobu tkanin i oleju.
W naszej części Europy olej lniany tłoczono już w średnio- wieczu. W Polsce do XVIII wieku był jedynym powszech- nie dostępnym olejem. Rzepak co prawda uprawiano na naszych ziemiach już w XVI wieku, ale ze względu najego nieprzyjemny zapach nie był używany w celach spożyw- czych. Słonecznik trafił do Europy z Ameryki i olej sło- necznikowy zaczęto produkować dopiero w XVIII wieku.
Oliwa z oliwek była wprawdzie znana od czasów starożyt- nych, ale w północnej Europie była zawsze towarem rzad-
kim. Dlaczego zatem olej lniany został wyparty przez inne?
Większa wydajność produkcji oleju rzepakowego i to, że można było go używać do pieczenia i smażenia, sprawiło, że stał się powszechniejszy. Wprowadzenie przemysło- wych metod tłoczenia, ekstrakcji i rafinacji olejów wyeli- minowało olej lniany z diety. Dopiero w ostatnich latach dzięki badaniom naukowym odkryto niezwykłe właściwo- ścitegotłuszczu.
Nowoczesną metodę analizy tłuszczów rozwinęła niemiec- ka biochemiczka dr Johanna Budwig. Jej prace udowodni- ły szkodliwość tłuszczów trans i duże znaczenie dla zdrowia nienasyconych kwasów tłuszczowych, a przede wszystkim kwasu linolenowego. Budwig opracowała dietę zapobiegającą nowotworom, której podstawą jest olej lnia- ny z twarogiem. Dzięki jej pracom olejem lnianym zainte- resowali się inni naukowcy. Okazało się, że jest on produktem o unikatowych właściwościach. Charakteryzuje się wysoką zawartością tłuszczów wielonienasyconych, a przede wszystkim kwasów tłuszczowych omega-3.
W innych olejach roślinnych nienasycone kwasy tłuszczo-
we omega-3 występują rzadko i w małych ilościach. Tym- czasem ich spożycie reguluje pracę układu krążenia, zapobiegając zawałom i udarom, reguluje system odporno- ściowy organizmu oraz gospodarkę tłuszczową. W oleju lnianym jest pięć razy więcej omega-3 niż w oleju rzepako- wym i nawet 50 razy więcej niż w oliwie z oliwek. Kwasy omega-3 w nim zawarte, mają wpływ na poziom choleste- rolu, co zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy, a w kon- sekwencji zawałów serca i udarów. Oprócz tego stanowi profilaktykę chorób nowotworowych. Wspomaga pracę mózgu i zapobiega przewlekłym stanom zapalnym, w tym zapaleniu stawów i jelita grubego. W dodatku olej lniany może uniemożliwiać rozwijanie się kamieni żółciowych.
Kwasy tłuszczowe omega-3 wpływają korzystnie na stan zdrowia skóry. Są pomocne w przypadku egzemy, łuszczy- cy, trądziku różowatego oraz oparzeń słonecznych. Spoży- wanie oleju lnianego zaleca się też w ciąży i podczas karmienia, bo zapotrzebowanie na kwasy omega-3 wów- czas rośnie. Olej lniany doskonale wzbogaca też dietę dziecka, wspomagając procesy uczenia się i zapamiętywa-
nia. Ma on też zastosowanie w dietach odchudzających, a także dlauprawiających sport. Pomagabowiemw reduk- cji tkanki tłuszczowej, a jednocześnie jest dobrym źródłem energii.
Aby olej lniany nie tracił swoich cennych właściwości, musi być wytwarzany tradycyjną metodą tłoczenia na zim- no. Najkorzystniej jest spożywać go z jogurtem lub z twa- rogiem. Dieta budwigowa zakłada codzienną porcję składającą się z zmiksowanych kilku łyżek oleju z połową kostki chudego twarogu. Można do tego dodać odtłuszczo- ny jogurt lub kefir. Danie przyprawia się solą, pieprzem lub miodem. Taką mieszankę warto wzbogacić płatkami zbo- żowymi, owocami lub warzywami, np. pomidorem lub ogórkiem. Olej lniany jestrównież składnikieminnychdiet, w tymwielu odchudzających. Możnago dodawać do suró- wek, sałatek, past kanapkowych czy koktajli. Nie wolno go jednak podgrzewać czy używać do smażenia, ponieważ traci swojewłaściwości. Ważnejestteż, aby przechowywać go w lodówce i przestrzegać terminów przydatności do użycia.
