"Związki zawodowe w systemie politycznym Unii Europejskiej", Bogusław Jagusiak, Warszawa 2011 : [recenzja]

Bogdan Koszel

"Związki zawodowe w systemie

politycznym Unii Europejskiej",

Bogusław Jagusiak, Warszawa 2011 :

[recenzja]

Rocznik Integracji Europejskiej nr 5, 503-504

2011

Nr

5

ROCZNIK INTEGRACJIEUROPEJSKIEJ

₂₀₁₁

OCENY

I

OMÓWIENIA

Bogusław

Jagusiak,

Związki

zawodowe

w

systemie

politycznym

Unii

Europejskiej,

Warszawa

2011, Dom

Wydawniczy

Elipsa,

ss.

503.

Badanianaukowe nadpolskim ieuropejskim ruchemzwiązkowymnie cieszą się szczególną popularnością w kraju, gdyż w powszechnym odczuciu uchodzą zatrudne, w niemałym stopniu nasiąknięte polityką i ideologią. Warto było jednakponieść ten olbrzymi trud i przedstawić tak oryginalne ujęcietematu,na jakie zdecydowałsię Autor monografii,gdzie myśląprzewodnią jest analiza miejsca i roli związków zawodowychw systemie politycznym UniiEuropejskiej. Jest to z pewnością przedsięwzięcie nowatorskie, ponieważ Autormusiał wykazać się olbrzymią znajomościąproblematyki integracji europejskiej i tozarówno na płaszczyźniespołecznej, poli­ tycznej, gospodarczej, prawnej i instytucjonalnej.Autor z powodzeniem starałsię odpowiedzieć na pytanie jakie wyzwania stawiaintegracjaeuropejska dla ruchu związkowego iw jaki sposób szuka onodpowiedzina szybko zmieniające się uwarunkowania na rynku pracy, ale i w polityce międzynarodowej oraz naświatowych rynkach finansowych.

Przystępując do pracy B. Jagusiakprzeprowadził szeroko zakrojoną kwerendę i w efekcie zgromadził sporą ilośćmateriałów źródłowych, książek, artykułów w periodykach naukowych i tekstów pochodzących ze stron internetowych. Przeważa literatura polska,ale jest również spo­ rowydawnictw obcojęzycznych.Ewidentniebrakuje obcojęzycznej prasyzwiązkowej,wmniej­ szym stopniu dotyczy to wydawnictw polskich. Książkajest niezwykle obszerna,ale ze względu na precyzję słowa izwięzłość wypowiedzenianiesprawiatrudności w lekturze. Pod względem merytorycznym,alei warsztatowym książka podzielona została na 4 przejrzyste, dobrzezróżni­ cowaneczęści, nie licząc Wstępu, Zakończenia, Bibliografii, Wykazu tabel, schematów, wy­ kresów i rysunków,Podstawowych pojęć używanych w pracy, oraz Indeksu osobowego.

W bardzo dobrze napisanym WstępieAutor dokonał prezentacjiproblemu badawczego, na­ kreśliłcezury pracy, przedstawił głównei poboczne hipotezy badawcze. Zaprezentował kon­ strukcję pracy i układ treści. Precyzyjnie określił obszar badawczy i warsztat, którym się posłużył. Niezwyklecenna i wartościowa jest obszerna prezentacja dorobkunaukowego poprzed­ ników i oceny wartościujące konkretne pozycje.

W części pierwszej (Wymiar teoretyczno-doktrynalny i ustrojowy ruchu związkowego)

w trzech rozdziałach Autor opisuje zmiany dokonujące się w państwie, będące rezultatem prze­ obrażeń zachodzących w ruchu związkowym. Habilitantanalizujew jaki sposóbmalała ichtra­ dycyjna funkcja rewindykacyjna, rozwijała sięnatomiast funkcja partycypacyjna i jak zwiększał się polityczny ciężar związków zawodowych wsystemachpolitycznych państw. Interesowały go problemy badawcze dotyczące postrzegania relacjina stykupaństwo-związkizawodowe w kontekście historycznym iw jaki sposób ideologia wpływała nakształt przemian wruchu związkowym. Iwreszcie zastanawiasię, jakimaktorem nascenie politycznej są związkizawo­ dowe, jakąrealnąpozycjęzajmująw systemie polityczno-ustrojowym państwa i jaki jest ich wpływ na proces decyzyjny.

Druga część recenzowanej książki (Procesy internacjonalizacjiieuropeizacji związków za­ wodowych) dotyczywpływu procesu integracji europejskiej po IIwojnie światowej nametody funkcjonowania związków zawodowych. Nie ulega wątpliwości, żemusiały odnaleźćsię w no­ wejrzeczywistości.Regulacjewspólnotowew zakresie polityki społecznej,poszerzanieWE/UE o nowych członków wymuszałyzmiany w strategii działania, aleiw bieżącejpolityce. Procesy europeizacji nakładałysię na globalizację co również determinowałorozwój i wpływ związków zawodowych w społeczeństwach państwczłonkowskich UE. W tej częścimonografiiAutora

504

Oceny i omówienia

RIE5

’11

interesuje również wątek, czywnowych uwarunkowaniach,będącepod pewną presją związki zawodowe zdolne sądo osiągania kompromisów iprowadzenia wspólnych działań programowych.

W części trzeciej monografii(Związki zawodowe w systemie instytucjonalnym UE)wczte­ rech rozdziałach Autor zajął się analizą prawodawstwa wspólnotowego w odniesieniu do związków zawodowych, ich relacjami z głównymi instytucjamiUE i wyspecjalizowanymiorga­ nami doradczo-konsultacyjnymi, a zwłaszcza wyspecjalizowanymi agendami. Ciekawe wątki stanowią opis lobbingu związkowego w UE iosiąganeefekty oraz miejscei rolazwiązków dia­ loguspołecznym wUE.Jak słuszniezauważa Autor, stopniowe przesuwanie sięzwiązków za­ wodowych zpoziomunarodowego na poziom wspólnotowy(ponadnarodowy)i coraz większe „wpisywanie” się ich w system polityczny Unii Europejskiej zaowocować musiałoposzukiwa­ niemnowychform działania ielastycznością w formułowaniu nowych celówizadań.

W ostatniej w moim ujęciu najbardziejinteresującejczwartej części (Ruch związkowy wobec wyzwań rozwojowychUE)uwagę Autora absorbowałystosunek związków zawodowych do pro­ cesów modernizacyjnychw Unii Europejskiej,poszerzaniao nowepaństwa, a przedewszyst­ kim jakzwiązki zawodowe powinny się zachowywać wobec olbrzymich wyzwań XXI wieku, charakteryzującychsię gwałtownymi procesami zachodzącymina rynkach finansowych iw ob­ szarze rynków pracy. Autor ma świadomość, żeUniaEuropejska znajdujesięw małokomforto­ wej sytuacji. Z jednej stronyzgodnie zeStrategia Lizbońską i StrategiąEuropa 2020 chciałaby mieć elastyczny rynek pracyszybkoprzystosowującysiędonowych wyzwań,otwarty na inno­ wacyjność i modernizację, a z drugiej strony Europejczycy pragnęliby zachować kosztujące mi­ liardy euro istniejące przywileje socjalne. Słusznie więc Autor w ostatnim rozdziale pyta o współczesną kondycję europejskich związków zawodowych, ich elastycznośćwdziałaniu i nakreślapróby stworzenia nowego modelu ich funkcjonowania w społeczeństwach państw unijnych.

BOGDAN

KOSZEL

Poznań

Luuk van

Middelaar,

Przejście

do

Europy.

Historia pewnego

początku,

Wyd.

ALETHEIA,

Warszawa

2011,

ss.

465.

Przejście do Europy. Historia pewnego początku Luukavan Middelaara to barwna prezenta­ cja trzech perspektyw integracjiStarego Kontynentu. Autor jest Holendrem, pracujew gabine­ cie Hermanavan Rompuya, aw recenzowanej książce piszeo Europie Państw, Obywateli i Urzędów. Badacz wnikliwiewyjaśnił tajniki niemieckiego, rzymskiego i greckiego zapatrywa­ nia się na integrację europejską w oparciu o bogatą wiedzęzzakresufilozofiii historii.

Konstrukcja książki jestnietypowa. Autor swoje zamierzenia przedstawił w prologu, w któ­ rymzwrócił uwagę na istotę trzechdyskursów europejskich i trzech sfer europejskich. Trzon pracystanowiątrzy części. Część pierwsza ma sprzyjać odkryciu tajemnicy stołu,któregometa­ forę Autorszczegółowo wyjaśnił. W drugiej części, zatytułowanej Odmianylosu, młody badacz pokazywał ewolucjęprojektu europejskiegow czasie. Ostatniaczęść-Wposzukiwaniu publicz­ ności - to moim zdaniempróba rozważańouczestnikach integracji europej skiej. Wzakończeniu Autor nie rozprawia się z ideą pointof noreturn, lecz dostrzega nieuchronnośćprocesu integracji, podkreślając:„niedokończona Europa oferuje doskonale podium dlapolitycznej woli tworzenia” (s.361). W dalszej części pracy natrafimy na „uzasadnienia”, gdzie Autor odsyłado wspomnień zasłużonychdla integracji europejskiejpolityków: Deana Achesona, Konrada Adenauera, Jana Willema Beyena, Jacquesa Delorsa, Charlesa de Gaulle’a, Giscardad’Estaing, HenryKissingera, Helmuta Kohla, Linthorsta Homana, Roberta Marjolina,Karelavan Mierta, Franęoisa Mitter-