Henryk Rybus
Zbiór materiałów do dziejów
opactwa kanoników regularnych w
Czerwińsku
Studia Theologica Varsaviensia 7/2, 261-269
M
A
T
E
R
I
A
Ł
Y
S tu d ia T heol. V ars. 7 (1969) nr 2
K S. H E N R Y K R Y B U S
ZBIÖR MATERIAŁÓW DO DZIEJÖW OPACTWA KANONIKÓW REGULARNYCH W CZERWIŃSKU
K s. H en r y k F o lw a r sk i, w y k ła d o w c a h isto r ii k o śc ie ln e j w S em in a riu m D u ch o w n y m w Ł odzi, zm a rły 30 X 1948 r . 1, zeb rał w la ta ch 1936— 1940 dość p o w a żn y zesp ó ł m a te r ia łó w do za m ierzon ej m o n o g ra fii o p a ctw a k a n o n ik ó w r eg u la rn y ch w C z e r w iń sk u 2. N a krótk o przed śm iercią jako osob n ą ro zp ra w ę o p ra co w a ł ż y cio r y sy p o szczeg ó ln y ch o p a tó w czerw iń sk ich , k tó ra sta ra n iem X . prof, dra Z d zisła w a O b erty ń - sk ieg o , prom otora zm arłego h isto ry k a 3, zo sta ła o p u b lik o w a n a w 1957 r . 4 P oza ty m n ie p o z o sta w ił już żad n ego stu d iu m opartego na zeb ran ym m a teria le źró d ło w y m . W y d a je się, że m ia ł p rzek o n a n ie o in teg ra ln o ści zeb ran ego m a teria łu do ca ło ści d ziejó w k a n o n ik ó w reg u la rn y ch w Czer w iń sk u , o czym m oże św ia d czy ć o d p o w ied n ie p o seg reg o w a n ie n o tâ t w p o szczeg ó ln y ch “tek a ch , jak i o p ra co w a n y k a ta lo g rzeczo w y z od n oś n ik a m i do w sz y stk ic h tek , a sta n o w ią c y sta r a n n ie w y szczeg ó ln io n ą p r o b le m a ty k ę sk ła d a ją cą się na całość p rocesu h isto ry czn eg o n ie n a p i-
san ej m on ografii.
1 H. R y b u s , S. p. ks. d r H e n r y k F o lw a r s k i . W iad om ości D iecezji Ł ódzkiej X X II (1949), s. 26— 29.
2 D z ie je tego o p a ctw a jeszcze n ie zo sta ły op racow an e; p o sia d a m y je d y n ie próbę p r z e d sta w ie n ia jego p oczątk ów : A. B a c h u l s k i , Z a ł o ż e
nie k l a s z t o r u k a n o n i k ó w r e g u l a r n y c h w C z e r w i ń s k u . K sięg a p a m ią tk o
w a ku czci prof. M. H a n d elsm a n n a , W arszaw a 1929, s. 51— 76. Por. r ecen zję tej p racy M. N i w i ń s k i e g o w K w a rta ln ik u H isto ry cz n y m
1929, s. 554— 558.
3 D o k to ry zo w a ł się na p o d sta w ie rozp raw y: E r a z m C io ł e k — b is k u p
d y p l o m a t a . S tu d ia e c c le sia s tic o -h isto r ic a 1, W arszaw a 1935.
4 H. F o l w a r s k i , P o c z e t o p a t ó w k l a s z t o r u k a n o n i k ó w r e g u l a r n y c h w C zerw iń sk u . N asza P rzeszło ść V I (1957)', s. 5— 81 i o d d zieln a n a d bitk a, ss. 77.
262 K S . H E N R Y K R Y B U S [ 2 ]
P o z o sta łe po zm arłym m a te r ia ły z o sta ły p rzez jego n a jb liższą rod zin ę p rzek azan e do d y sp o zy cji pod p isan ego. W sw ej części za w iera ją cej w y p is y i streszczen ia źró d eł r ę k o p iśm ien n y ch zarów n o a rch iw a ln y ch jak b ib lio teczn y ch m a te r ia ły te sta n o w ią w w ie lk ie j m ierze n iezm iern ie cen n ą w a rto ść, jak o je d y n e śla d y p rzeszło ści ze w z g lę d u na z n iszcze n ie p odczas o sta tn ie j w o jn y św ia to w e j w ie lu o ry g in a łó w , z k tórych z o sta ły za czerp n ięte. Są tu b o w iem w y n ik i k w e r e n d y m. in. p rzep ro w adzonej w A rch iw u m G łó w n y m A k t D a w n y ch w W arszaw ie, P a ń stw o w y m A rch iw u m S k a rb o w y m oraz w d ziałach ręk o p isó w w a rsza w sk ich b ib liotek : N a ro d o w ej, U n iw e r sy te c k ie j, O rd yn acji K ra siń sk ich , O rd y- n a c j f Z am ojsk iej. W y m ien io n e zb iory p o n io s ły ogrom n e i p rzew a żn ie n ie p o w e to w a n e stra ty 5.
N ie ste ty p o m in ię ty z o sta ł ogrom n y zesp ó ł ak t a r cy b isk u p ó w g n ie ź n ień sk ich od Jan a Ł a sk ieg o do Ign acego R a czy ń sik eg o , p rzech o w y w a n y w K urii m e tro p o lita ln ej w W arszaw ie, a zn iszczo n y też c a łk o w icie p odczas P o w sta n ia W a rsza w sk ieg o 1944 r . 6. N ie m a ró w n ież w zb io rze m a te r ia łó w ża d n y ch śla d ó w w y k o r z y sta n ia a r ch iw ó w i b ib lio tek zagran icznych.
C ały zbiór z a w a rty je s t w 26 tek a ch n u m ero w a n y ch k o lejn o liczb am i rzym sk im i. T ek i są w s z y stk ie jed n a k o w e, z k arton u o w y m ia r z e 29 na 33 cm i każd a z n ich za w iera ok, 300 kart ró w n eg o fo rm a tu 26 n a 22 cm z b ezlin io w eg o p a p ieru k a n cela ry jn eg o jed n ego g a tu n k u , К 9. W o b rę b ie p o szczeg ó ln y ch tek k a rtk i z w y p isa m i i streszczen ia m i p osiad ają k o lejn ą n u m era cję od 1. W szy stk ie p ra w ie k a rtk i z m in im a ln y m u sz czerb k iem za c h o w a ły się w sta n ie dość dobrym , poza d w ie m a tek am i, k tó ry ch k a rtk i u le g ły częścio w em u zb u tw ien iu na sk u te k p rz e c h o w y w a n ia w w ilg o tn y m m iejscu . O d czytan ie te k stu p isa n eg o p rzez ks. F o l- w a rsk ieg o n a stręcza p o w a żn e tru d n ości, g d y ż p ism o to je s t bardzo n ied b a łe i p e łn e n ie k o n w e n c jo n a ln y c h sk rótów . C zęść m a teria łu , s t a n o w ią ca od p isy z A rch iw u m G łó w n eg o A k t D a w n y ch , dokonana inną ręką, je s t bardzo sta ra n n ie i c z y te ln ie w yk on an a.
W y k o rzy sta n e p rzez au tora zbioru rę k o p isy są o k reśla n e w różn y i n ie je d n o lity sposób; n iera z b rak je s t ozn aczen ia a rch iw u m czy b ib lio te k i p rzech o w u ją cy ch o k reślo n e ręk op isy, i w ó w cza s sy g n a tu ra p o zw a la
5 S t r a t y a r c h i w ó w i b i b l i o t e k w a r s z a w s k i c h w z a k r e s i e ź r ó d e ł h i s t o
r y c z n y c h , t. 1: A rch iw u m G łó w n e A k t D a w n y ch , W arszaw a 1957; t. 2:
A rch iw a p orozb iorow e i n a jn o w sze, W arszaw a 1956; t. 3: B ib lio tek i, W arszaw a 1955.
6 Por. H. R y b u s , K i l k a u w a g o z a g i n io n y c h a k ta c h a r c y b i s k u p ó w
gn ie ź n ie ń sk ic h . A rch iw a, B ib lio te k i i M uzea K o ścieln e, t. 2, s. 303— 316;
ten że (w yd.), R e g e s t y w y b r a n y c h z a p i s e k z a k t d z i a ła l n o ś c i a r c y b i s k u
[3] Z B I Û R M A T E R I A Ł Ó W 263 na ich od gad n ięcie; n iejed n o k ro tn ie brak n a w e t sy g n a tu r, k tó r y r e k o m p en su je ty tu ł ręk o p isu i liczb a o k reśla ją ca k o le jn y v olu m in ; poza k ilk u p rzyp ad k am i brak jest o p isów zew n ętrzn y ch p o szczeg ó ln y ch r ę k op isów ; d yp lom y p erg a m in o w e i d o k u m en ty p a p iero w e z r eg u ły o p i só w ty ch n ie posiad ają.
Z aw artość całego zbioru p rzed sta w ia m y w k o le jn o śc i u sta lo n ej p rzez jeg o autora, p op rzestając n a o g ó ln y m ty lk o za sy g n a lizo w a n iu r ę k o p i só w w y k o r z y sta n y c h w ob ręb ie p o szczeg ó ln y ch tek, stąd te ż n ie m ożna b y ło u n ik n ąć p o w tó rzeń n a zw in s ty tu c ji, k tó ry ch ręk o p isy są cy to w a n e.
W to k u op isu ca łeg o zbioru zo sta ły u ży te n a stę p u ją c e skróty: A G A D — A rch iw u m G łó w n e A k t D a w n y ch ; A D P ł. — A rch iw u m D ie c ezja ln e w P łock u ; B N — B ib lio tek a N arodow a; ÈÔZ — B ib lio tek a O rd yn acji Z am ojsk iej; BO K ·— B ib lio tek a O rd yn acji K rasiń sk ich ; B U W — B ib lio te k a U n iw e r sy te c k a w W arszaw ie.
I
T ek a za w iera 308 k art liczb o w y ch , z k tó ry ch brak je s t 3-ch p ie r w szych. Są tu w y p isy , a p rzew a żn ie streszczen ia po ła c in ie i po > p olsk u z k opiarza d o k u m en tó w dla o p actw a k a n o n ik ó w r e g u la rn y ch w C zer w iń sk u za okres 1354— 1731 z sy g n a tu rą i o p isem z ew n ętrzn y m ręk o pisu: BOZ, Cim 70; ok ład k a z ok u ciam i na 3-ch rogach, z 4-go spadła. N a o d w ro cie o k ła d k i (w ierzch n iej) notatka: A d A r c h i w u m seu a d B i-
b li o th e c a m C e r v e n e n s e m li b e r hic p e r t i n e n t , r e p a r a t u s anno D - n i 1732.
W y sta w ca m i d ok u m en tó w są p rzew a żn ie k sią żęta m a zo w ieccy i k ró lo w ie polscy.
II
K art 317. W y p isy i streszczen ia n a stęp u ją cy ch rp só w BOZ:
1) Cim 71, b ez op isu i ty tu łu . T reść: kop iarz d o k u m en tó w opatów c z e r w iń sk ic h d o ty czą cy ch so łe c tw za okres 1390— 1521.
2) Cim 72 z ty tu łe m : A c t a c a p i t u l o r u m g e n e r a l iu m p e r a b b a t e s o r d i -
nis ca n o n ic o r u m r e g u l a r iu m m o n a s t e r i i C e r v e n e n s i s c e l e b r a t o r u m an- n is 1471— 1529.
III
K art 292. P ie r w sz a część te k i za w iera stre sz c z e n ia zap isek z ręk o p i só w n ieo zn a czo n y ch sy g n a tu ra m i i bez p r o w e n ie n c ji b ib lio teczn ej, le c z o g ó ln y dla w s z y stk ic h tytuł": .Acta c a p i t u l o r u m z za zn a czen iem v o lu m in u p o zw a la n a stw ierd zen ie, że są to ak ta k a p itu ły k o n w en tu c zerw iń sk ieg o , p r z e c h o w y w a n e w BOZ: 1) v. 1, 1439— 1503; 2) v. 2,
264 K S . H E N R Y K R Y B U S W] 1509— 1524; 3) v. 3, 1526— 1538; 4) v. 4, 1539— 1554; 5) v. 5, 1538— 1561; 6) v. 6, 1564— 1577; 7) v. 7, 1578— 1591; 8) v. 8, 1593— 1601; 9) v. 8a, 1605— 1624; 10) v. 8b, 1628— 1643; 11) v. 10, 1658— 1662, 12) v. 14, 1705— 1721; 13) v. 16, 1722— 1724; 14) v. 17, 1725— 1739; 15) v. 18, 1739— 1749; 16) v. 11, 1671— 1674; 17) v. 12, 1684— 1694; 18) v. 13, 1694— 1700; 19) v. 15, 1714— 1722; 20) v. 16, 1723— 1724; 21) v. 19, 1749— 1753; 22) v. 20, 1753— 1759; 23) v. 21, 1760— 1763.
N a część drugą p rzyp ad ają rp sy ADPŁ, d aw n ego A rch iw u m K on sy sto rsk ieg o i K ap itu ln ego: 1) A c t a c a p it u li P lo cen sis, dw a tum y za o k res 1420— 1519; 2) A c t a c o n s i s to r ii P o lt o v ie n s i s , v. 16; 3) reg esty d o k u m en tó w p erg a m in o w y ch bez sygn atu r.
IV
A D P ł. 1) V is i ta t io g e n e r a l is ecclesia e c a th e d r a li s P lo c e n s i s z 1774 r.; 2) w iz y ta c ja z 1599 r.; 3) w iz y ta c ja S zem b ek a 1754— 1755; 4) a c ta co n si
s t o r ii P lo c e n s i s za ok res 1508— 1819 ; 5) a c ta c o n s i s to r ii P o l t o v i e n s i s ,
nr 13, 1480— 1691; 6) p o szy t z kart p erg a m in o w y ch bez sy g n ., za w ie r a ją c y p raw a i p r z y w ile je k o ścio ła w P rzasn yszu ; 7) opis k o ścio ła w C zer w iń sk u z 1817 r.; 8) m e tr y k i urod zen ia i ch rztu k o ścio ła w C zerw iń sk u , 1649— 1688; 9) ak ta k o n sy sto rza p ło ck ieg o , v. 14, 1777— 1778 oraz V. 42, 1819— 1826.
V T ek a liczą ca 310 kart zaw iera:
1) A D P ł.: A c t a ep is co p a lia , k ilk a n a śc ie to m ó w za ok res 1446— 1824. 2) BOZ, Cim 96: R e g e s t r u m p r i v i l e g i o r u m , i m m u n i t a t u u m e t cau sa-
r u m m o n a s t e r i i C z e r v e n e n s i s c a n o n ic o r u m r e g u l a r i u m z n a stęp u ją cy m
o p isem au tora zbioru: „P oczątk u brak, n a k. 1 je s t k o n iec ja k ieg o ś aktu e f e r ia II p o s t d o m i n i c a m C o n d u c tu s P a s c h a e a. D. 1539. C ałość p isa n a ró żn y m i ręk am i, rozm iary 20,5 n a 30 cm , op raw a sk órk ow a, zn iszczon a; z a ch o w a n y g rzb iet w sk a zu je, że ręk o p is b y ł jeszcze raz ta k gru b y, jak je s t o b ecn ie, k art 162, 1539— 1651”.
VI K art 308.
BOZ: 1) D y p lo m y p e r g a m in o w e z sy g n a tu ra m i, r e g e sty 81 d yp lom ów za la ta 1280— 1540; 2) rp s 1785: d ek ret k ró lo w ej B o n y dla opata czer w iń sk ie g o Jan a L e w ick ieg o , 1538 r.; 3) rp s 1181, v. II: reg esty ; 4) rps 862 pt. L i t t e r a e p a s t o r a l e s e p is c o p o r u m P o lo n o r u m , i m p r i m i s p r i n c i -
p is C a roli F e r d in a n d i e t S t a n i s l a i Ł u b ie ń s k i , t u m b r e v i a e t a d m o n i t i o - n es p o n t i f i c u m d e anno 1630— 1656.
[5] Z B I Ó R M A T E R I A Ł Ó W 265
A G A D : 1) M etryk a koronna; 2) k się g i są d ó w sejm o w y c h — c o n v e n t i o n a l ; 3) ak ta r a d ziec k ie starej W arszaw y; 4) w y ro k i asseso rsk ie; 5) w y szo g ro d zk ie g ro d zk ie ■— p erp etu ita tis i rela cje; 6) d o k u m en ty p er g a m in o w e i p a p iero w e z syg n a tu ra m i; 7) w y r o k i T ry b u n a łu P io tr k o w sk iego; 8) za k ro czy m sk ie g ro d zk ie w ie c z y ste ; 9) k się g i k a n c le r s k ie (nr 61, r. 1780); 10) so c h a c z e w sk ie g ro d zk ie re c o g n i ti o n e s ; 11) o b la t io n e s grodu w a rsza w sk ieg o ; 12) akta grodu i ziem i w a r sz a w sk ie j; 13) con-
v e n tio n a lia .
V II K art 316.
B N , rp sy: 1) L at. F. v. I 45; 2) L at. F ol. N el. I 32; 3) L at. F. C hart. I 534; 4) Lat. O. v. I 123; 5) L at. F. v. II 22; 6) L at. O. N el. I 155; 7) Lat. Q -N . I 209; 8) L at. F ol. C hart. II 48 pt. A c t a c a p it u la r ia c a n o n ic o r u m
r e g u l a r iu m l a t e r a n e n s i u m c o n v e n t u s C e r v e n e n s i s e t o m n i u m p r a e p o - s i t u r a r u m m i l i t a n t i u m s u b ti t u l o a b b a ti a e C e r v e n e n s i s e t ré g u l a s a n c- ti s s i m i p a tr ia r c h a e A u g u s t i n i e p is c o p i H y p p o n e n s i s e t E ccle siae d o c to - ris. Q uae m e i f u i t ad c o n n o ta n d u m anno a p a r t u V irg in e o 1697, die v e r o 13 fe b r u a r ii ; za ok res 1697— 1719.
V III
T eka liczą ca 298 kart, za w iera w y p is y z ręk o p isu ozn aczon ego przez au tora zbioru: A. Cz. nr 2, b ez p od an ia p ro w en ien cji. B y ł to p ra w d o p o d ob n ie rps p r z e c h o w y w a n y w B N , n ie p odano jed n a k jego b ib lio teczn ej sy g n a tu ry ; rps ten z a w ie r a ł ak ta k a p itu ły k a n o n ik ó w reg u la rn y ch w C zerw iń sk u za la ta 1741— 1761.
IX
285 kart. S ą tu w y p isy z rpsu ozn aczon ego p od ob n ie ja k w te c e p o p rzed n iej: A. Cz. nr 3, ró w n ie ż p raw d op od obn ie zn a jd u ją cy się w zb io rach B N , b ez sy g n a tu ry , lecz z ty tu łe m : A c t a c a p it u li C e r v e n e n s i s c a
n o n ic o r u m regula riu m ... 1759— 1765, lic z ą c y 252 karty.
X
K art 297. W y p isy z n a stęp u ją cy ch r ęk o p isó w BN:
1) L at. F. II 49: A c t a c a p i t u l i C e r v e n e n s i s ca n o n ic o r u m r e g u l a r iu m
la t e r a n e n s i u m s u b auspiciis... l o a n n i s C h r y s o s t o m i M alach iae Z d z a r s k i,
266 K S . H E N R Y K R Y B U S [6 ] 2) R óżn. F. I, 2 z ty tu łe m w w in ie c ie : A c t a v is i i a t i o n i s g e n e ra lis сα- n o n ic o r u m la t e r a n e n s i u m o r d i n is s, A u g u s t i n i ecclesia e c o n v e n tu a l is e t a li a r u m e c c l e s i a r u m e t p r a e p o s i t u r a r u m iu r i s p a t r o n a t u s a b b a tia e Сe r v e n e n s i s p r a e s i d e n t e ü l - m o d o m i n o B u g u sla o c o m i té d e L e szn o L e s z c z y ń s k i a d m i n i s t r â t ore a b b a ti a e C e r v e n e n s i s , p r a e p o s i t o ecclesia e c a th e d r a li s P lo cen sis, p e r nos I a c o b u m l o a n n e m M i t k i e w i c z p r a e p o s i- t u m Ł o m n e n s e m , F r a n c is c u m I o s e p h u m J a g o d k o w i c z d e c a n u m C e r v e - n e n s e m e t p r a e p o s i t u m K r a s n e n s e m , L a u r e n t i u m P h i l i p p u m K a m i ń s k i p r a e s i d e n t e m c o n v e n t u s C e r v e n e n s i s , in c a p itu lo g e n e r a l i a d hunc a c t u m g e n e r a l is v i s i t a t i o n i s e le c tis e t d e p u t a t i s a. D. 1687, d i e b u s mail, iu nii e t iu lii con tin u ata.
3) L at. F. II 240: Canonia g e n e r a l is la te ra n o — C e r v e n e n s i s , p ro c e s su s
causae a c tio n is f r u c t u u m .b e n e fic ii B lo n e n sis p e r M. K r a s z e w s k i ,
a. 1759— 1763, k art 155. Z a w iera sz c zeg ó ło w y opis w sz y stk ic h p rep ozy- tur n a leżą cy c h do o p a ctw a czerw iń sk ieg o .
4) R óżn. 9. IV 48, ty tu ł k a ta lo g o w y : V a ria e e p is to l a e e t alia d o c u
m e n t a p a r o c h i a m in B ło n ie sp e c t a n ti a , k art 123.
R ęk o p isy BUW :
1) sygn. 1 1/32: R eg est k lejn o tó w ... do cu d o w n eg o obrazu M. B. C zer w iń sk ie j n a le ż y ty c h per lo a n n e m F ra n ciscu m Ja g o d k o w icz e i u s d e m co n
v e n t u s p r o f e s s u m o d eb ran ych in a. 1663, d ie X III n ovem b ris.
2) sygn. 427 111 31: In w e n ta r z e k o śc io łó w p rep o zy tu ra ln y ch C zerw iń sk a z 1631 r.
X I K art 309. R ęk o p isy p raw d op od obn ie BN:
1) A. Cz. 4 pt. A c t a c a p itu li C e r v e n e n s is c a n o n ic o r u m reg u la r iu m
l a t e r a n e n s i u m su b auspiciis... Io s e p h i F u g id ia n i G o d z i e m b a S o s n k o w - ski... a b b a tis , 1776— 1797, k art 370.
2) A. Cz. P erg a m in y . R óżni w y s ta w c y dla o p actw a w C zerw ińsku, sy g n a tu ry : 4, 1, 6, 7, 5, 9, 1Î, 12, 17, 16, Г5, 18, po rok 1793. X II K art 303. R ęk o p isy p ra w d o p o d o b n ie BN: 1) A. Cz.: A c t a c a p it u li C e r v e n e n s i s , 1791— 1833, v. 5, k art 139. 2) A. Cz., v. 8: C o n s t i t u t i o n u m ca n o n ic o r u m r e g u l a r i u m la t e r a n e n s i u m c o n g r e g a t io n i s C e r v e n e n s i s li b r i du o su b f e l ic i regim ine... I o s ep h i F r ig id ia n i G o d z i e m b a d e S o s n k o w o S o s n k o w s k i ... a b b a ti s p e r p e t u i, B ło n en sis, V a r s a v i e n s i s a d s. G e o g iu m e t K r a s n e n s i s p r a e p o s iti , e x v e t e r i b u s d e n o v i t e r r e s c r i p t i anno s a lu tis 1782 in M o n t e C l a r o - C e r v e - n e n s i su b ti tu l o A s s u m p t i o n i s В. V. M., k art 211.
[7] Z B I Ó R M A T E R I A Ł Ó W 267 3) A. Cz., v. 6: R e g u ła v i t a e a p o s t o li c o - c a n o n ic a e i n s t i t u t a p r o u t r i - ąu e fo ro, t a m in t e r n o q u a m e x te r n o , su is le g i b u s lu c u l e n ti s s i m e in s t r u - c t u m p r a e f e r e n s r e g u l a m d i v i A u r e l i i A u g u s t i n i e p is c o p i H y p p o n e n s is... ca n o n ic o r u m i n s ta u r a t o r i s e t p r i n c ip i s , una c u m m e d i t a t i o n i b u s s u p e r e a n d e m re g u l a m , t u m c o n s t it u ti o n e s d i s c r e t i s s i m a s s e c u n d u m ss. p o n t i - f i c u m d é c r é t a c o m p i ll a ta s , u su i e t c o n s u e t u d in i c a n o n ic o r u m r e g u l a - r i u m l a t e r a n e n s i u m co n g r e g a t io n i s C e r v e n e n s i s a c c o m m o d a tu u m . E k s
libris: „W łączona do b ib lio te k i w B ło n iu 1763 r.”
4) A. Cz., v. 1, zaw iera: E x p o s i t i o d. H u g o n is s u p e r r e g u l a m b e a ti s s i -
m i p a t r i s A u g u s t i n i e p is c o p i H y p p o n e n s is , E cclesia e d o c to r is, e x p e r - v e t u s t o m a n u s c r i p t o libro p e r I o s e p h u m C za r l iń s k i , can reg. lat. r e - sc r i p t a a. D. 1778. Z a w iera te ż sp is zm a rły ch za k o n n ik ó w i dobro dziejów .
5) A. Cz. 7. Je'st to k sią żeczk a sk ła d a ją ca się z k ilk u z u p e łn ie c z y s ty c h kart; na 2 stro n a ch zn a jd u je się op is k o ścio ła w C zerw iń sk u z w i zy ta c ji g en era ln ej 25 III 1764. X III K art 305. A G A D : A k ta n u n cja tu ry , 1597— 1685. X IV K a rt 317. A G A D : A k ta n u n cja tu ry , 1685— 1692. X V K art 287. A G A D : A k ta n u n cja tu ry , 1693— 1722. X V I K art 306. A G A D : A k ta n u n cja tu ry , 1723·—1731. X V II K art 309. A G À D : A k ta n u n cja tu ry , 1731— 1751. X V III K art 289. A G A D : A k ta n u n cja tu ry , 1752— 1761. X IX K art 315. A G A D : A k ta n u n cja tu ry , 1761— 1763.
268 K S . H E N R Y K R Y B U S
[8 ]
X X
K art 308. A G A D : A k ta n u n cja tu ry , 1765— 1791. X X I
K art 279. A rch iw u m P a r a fia ln e w Ł om nie:
1) A k ta k o resp o n d en cji X . Z a k rzew sk ieg o z T ręb ick im , r. 1807. 2) K sięg a o p isu ją ca w p ro w a d zen ie do p a ra fii Ł om n a B ra ctw a R ó ża ń co w eg o , 1792— 1900.
3) D o w o d y za m ia n y d izesięcin w p a r a fii Ł o m iń sk iej, 1819.
4) A k ta doręczn e T om asza P lo ń sik eg o ad w o k a ta Sąd u A p ela cy jn eg o K r ó le stw a P o lsk ie g o w sp r a w ie i ze stro n y X . P io tra Z a k rzew sk ieg o p rzeciw k o A n to n iem u T rem b ick iem u , 1817.
5) E rectio, iura, p r i v i l é g i a e t v is i t a t i o n e s ecclesia e p a r o c h l ia l is Ъ от г-
nen sis. A n n o 1859 c o m p a r a t u s (s.) — ty tu ł na o k ład ce, kart 303.
A G A D , ręk op isy:
1) W yrok i T ry b u n a łu P io trk o w sk ieg o , 1610— 1701. 2) C onvent, grodu W a rsza w sk ieg o (13), r. 1601. 3) W yszogrod zk ie g ro d zk ie re la c je (31) od 1776 r. 4) M etryk a koron n a, 276.
5) D ok. perg. nr 3988, r. 1582.
A rch iw u m S k a rb o w e w W arszaw ie: A k ta K o m isji R ząd ow ej spraw w e w n ę tr z n y c h (2), 2991, v. I, 1819 r.
A r c h iw u m K o n sy sto r sk ie w W arszaw ie: sygn . 2 (1548); v. 57 (1750— 1751).
BOK: rps 4596: M a teria ły do h isto r ii k o ścio łó w w a rsza w sk ich . BN: R ozn. F. X V II 48, k art 63.
A D P ł.: C zerw . 4a (1671); 3 (1757); 13 (1765): 9 (1788). X X II
K art 303. BOZ: rp sy 1181, 862, 73a; p erg a m in y , sygn . 105, 110, 115, 157, 162, 163, 171, 179, 183, 186, 230, 232, 236, 272, 274, 280, 199, 304, 308, 323.
A D P ł.: A c t a ca p itu li, v. I, v, II; p erg a m in y bez sy g n a tu r z lat: 1504, 1506, 1514, 1515.
X X II I— X X IV W y p isy i stre sz c z e n ia ze źró d eł d ru k ow an ych .
X X V —X X V I
[9] Z B I Û R M A T E R I A Ł Ó W 269 M a t é r i a u x p o u r u n e h i s t o i r e d e l ’a b b a y e j e s
C h a n o i n e s R é g u l i e r s d e C z e r w i ń s k R ésu m é
A b b é H en ry k F o lw a rsk i, an cien p ro fesseu r au G rand S ém in a ire de Ł ódź, m ort en 1948, q u i s ’a n n o n ça it b ien com m e sp é c ia liste d e l’h isto ir e e c c lé sia s tiq u e , a la is s é p arm i se s - tr a v a u x 26 d ossiers des m a téria u x h isto r iq u e s pour une m on ograp h ie, q u ’il p e n sa it écrire, de l ’ab b aye des C h an oin es R ég u liers de C zerw iń sk . La p lu s gra n d e p a rtie de ces m a té r ia u x co n tien t des cop ies et des résu m és des m a n u scrits p ro v en a n t des a rch iv es et des b ib lio th èq u es des d iffé r e n ts in titu ts de P ologn e. B eau cou p de d o m u m en ts o r ig in a u x o n t é té p erd u durant la d ern ière g u e r r e m on d iale. D e là su rto u t v ie n t la p récie u se v a le u r des d ossiers de l ’abbé F o lw a rsk i. C’est au ssi, n ou s p en so n s, un m o tif s u ffis a n t de p u b lier le u r s con ten u . S u rto u t que, a c tu e llm e n t, on o b se r v e ch ez les h isto rien s un in té r ê t p a rticu lier m a n ife sté à l ’h isto ire et à l ’o rg a n isa tio n de la v ie m o n a stiq u e à p lu s a n cien n e ép oq u e du d év elo p p em en t du c h r istia n ism e en P ologn e.
