Załącznik do Uchwały Nr Rady Miejskiej w Górze z dnia
GMINNY PROGRAM
PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE
GMINY GÓRA
NA LATA 2022-2026
SPIS TREŚCI
I. WPROWADZENIE ... 3
1. DEFINICJA ZJAWISKA PRZEMOCY DOMOWEJ ...3
2. RODZAJE I FORMY PRZEMOCY W RODZINIE ...3
3. SKALA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE W KRAJU...4
4. PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA PROGRAMU ...5
5. ADRESACI PROGRAMU...6
II. DIAGNOZA PROBLEMU PRZEMOCY W GMINIE... 7
1. CHARAKTERYSTYKA GMINY...8
2. PRZEMOC W RODZINIE W ŚWIETLE ŹRÓDEŁ ZASTANYCH ...10
2.1. PODMIOTY ŚWIADCZĄCE WSPARCIE W GMINIE...10
2.2. PODMIOTY SPOZA GMINY WSPIERAJĄCE MIESZKAŃCÓW GMINY...20
3. WSPÓŁPRACA KOŚCIOŁÓW W ZAKRESIE EDUKACJI NA TEMAT PRZEMOCY W RODZINIE I WSPIERANIA RODZIN W KRYZYSIE ...29
4. BADANIA ANKIETOWE DOTYCZĄCE PRZEMOCY ...32
4.1. BADANIA W ŚRODOWISKU LOKALNYM ...32
4.2. BADANIA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM...38
4.3. BADANIA W ŚRODOWISKU DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ...42
5. ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA KRZYWDZONYM DZIECIOM ...44
6. ANALIZA SWOT WYBRANYCH OBSZARÓW PROBLEMOWYCH ...44
7. OCENA WDROŻENIA ZAŁOŻEŃ POPRZEDNIO REALIZOWANEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE ...51
III PROJEKTOWANE DZIAŁANIA PROGRAMOWE... 54
1. CEL GŁÓWNY PROGRAMU ...54
2. CELE OPERACYJNE I DZIAŁANIA...55
IV REALIZACJA PROGRAMU... 64
1. KOORDYNATOR, PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE I PARTNERZY ...64
2. MONITORING I EWALUACJA ...64
3. FINANSOWANIE...65 SPIS TABEL I WYKRESÓW ___________________________________________________________ 66
I. WPROWADZENIE
1. DEFINICJA ZJAWISKA PRZEMOCY DOMOWEJ
Przemoc w rodzinie można oceniać w kategoriach prawnych, moralnych, psychologicznych i społecznych. Na potrzeby niniejszego Programu najbardziej odpowiednią definicją przemocy jest definicja zawarta w ustawie z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2021 r. poz. 1249). Artykuł 2. pkt 2. tejże ustawy definiuje przemoc w rodzinie jako „jednorazowe albo powtarzające się, umyślnie działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.
2. RODZAJE I FORMY PRZEMOCY W RODZINIE
Wyróżnia się cztery podstawowe rodzaje przemocy: fizyczną, psychiczną, seksualną i ekonomiczną. Rozszerzenie tych pojęć przedstawia poniższa tabela.
Tabela 1. Rodzaje i formy przemocy
rodzaje formy
przemoc fizyczna
popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie
przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy itp.
przemoc psychiczna
wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie
i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb itp.
przemoc seksualna
wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych itp.
przemoc ekonomiczna
odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy
zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny itp.
Dane Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”.
Ofiarami przemocy w rodzinie są na ogół kobiety i dzieci, rzadko mężczyźni.
Kategorią ofiar przemocy, o której mówi się nieco rzadziej niż o dzieciach i kobietach, są osoby niepełnosprawne i ludzie starsi. Najczęstszym objawem obserwowanym u osób doznających przemocy jest wyuczona bezradność. Jest ona poddaniem się, zaprzestaniem działania, co wynika z przekonania, że cokolwiek się zrobi, nie będzie to miało żadnego znaczenia, gdyż zawsze znajdzie się powód do zachowań agresywnych.
Wyuczona bezradność prowadzi do wielu negatywnych skutków, które mogą przejawiać się w trzech sferach:
• deficyty poznawcze, które polegają na ogólnym przekonaniu, iż nie ma takich sytuacji, w których możliwa jest zmiana, że w konkretnej sytuacji nic nie można zrobić i nikt nie jest w stanie pomóc;
• deficyty motywacyjne, które polegają na tym, że osoba zachowuje się biernie, jest zrezygnowana, nie podejmuje żadnych działań, aby zmienić swoją sytuację;
• deficyty emocjonalne, które objawiają się stanami apatii, lęku, depresji, uczucia zmęczenia, niekompetencji i wrogości.
Ofiara przemocy, jeśli przez lata była poniżana i wykorzystywana, potrzebuje dużo czasu, aby odbudować świadomość swojej wartości. Wielu ofiarom udaje się przeciwstawić sprawcy, niemniej jednak większość potrzebuje pomocy innych. Bez odpowiedniego wsparcia ofiara przemocy nigdy nie zdobędzie się sama na odwagę, żeby przeciwstawić się stosowaniu wobec niej przemocy.
3. SKALA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE W KRAJU
Statystyki policyjne, stanowiące dalece niewystarczające, ale nadal podstawowe źródło informacji o skali zjawiska przemocy w rodzinie ujawniają, że w 2020 r. liczba ofiar przemocy domowej kształtowała się na poziomie 85 575 osób (w tym 62 866 to kobiety, 11 787 to dzieci i młodzież do 18. roku życia, a 10 922 to mężczyźni). Szczegółowe dane za rok 2020 prezentuje poniższa tabela.
Tabela 2. Policyjne statystyki procedury „Niebieskie Karty” za rok 2020
liczba wypełnionych formularzy „Niebieskie Karty” 72 601 (w tym 59 701 wszczynających procedurę i 12 900 dotyczących kolejnych przypadków w trakcie
procedury)
ogólna liczba ofiar przemocy 85 575
liczba ofiar – kobiet 62 866
liczba ofiar – mężczyzn 10 922
liczba ofiar – małoletnich 11 787
ogólna liczba osób podejrzewanych o przemoc 73 228 liczba podejrzewanych sprawców – kobiet 6 677 liczba podejrzewanych sprawców – mężczyzn 66 198 liczba podejrzewanych sprawców – nieletnich 353 ogólna liczba podejrzewanych sprawców będących pod
wpływem alkoholu 39 798
podejrzewani sprawcy pod wpływem alkoholu – kobiety 1 986 podejrzewani sprawcy pod wpływem alkoholu – mężczyźni 37 781 podejrzewani sprawcy pod wpływem alkoholu – nieletni 31 liczba dzieci umieszczonych w nie zagrażającym im miejscu (np.
rodzina zastępcza, dalsza rodzina, placówka opiekuńcza) 288
Źródło: http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/przemoc-w-rodzinie/50863,Przemoc-w-rodzinie.html
Należy zaznaczyć, że w 2012 r. zmienił się system rejestracji statystycznej w związku z przemocą domową, stąd też prezentowane liczby dotyczą działań podjętych w procedurze
„Niebieskie Karty” wyłącznie przez Policję i nie obejmują danych dotyczących działalności innych podmiotów upoważnionych do zwalczania przemocy domowej.
Przytaczając powyższe dane, należy pamiętać, że przemoc w rodzinie wiąże się z lękiem ofiar i świadków przed ujawnianiem takich przypadków, w związku z czym bardzo trudno oszacować rzeczywistą skalę tego zjawiska.
4. PODSTAWY PRAWNE TWORZENIA PROGRAMU
Niniejszy Program został opracowany w Ośrodku Pomocy Społecznej w Górze przy merytorycznym wsparciu Ośrodka Kształcenia Służb Publicznych i Socjalnych – Centrum AV w Częstochowie. Jest zgodny z art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2021 r. poz. 1249), który w ramach zadań własnych gminy przewiduje „opracowanie i realizację gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie”.
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie określa dla samorządu gminnego także następujące zadania: prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie
przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia, tworzenie zespołów interdyscyplinarnych.
Akty prawne wspomagające podejmowanie działań na rzecz ofiar i sprawców przemocy to:
1. ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372 z późn. zm.);
2. ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1876 z późn.
zm.);
3. ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119);
4. ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2020 r. poz.
2050);
5. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury
„Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. z 2011 nr 209 poz. 1245);
6. uchwała nr 16 Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2021 r. w sprawie ustanowienia Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na rok 2021 (M.P. 2021 poz. 235);
7. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Góra na lata 2019-2024.
5. ADRESACI PROGRAMU
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie Gminy Góra na lata 2022-2026 jest adresowany w szczególności do rodzin i osób, które ze względu na przemoc w rodzinie wymagają wsparcia społecznego, sprawców przemocy w rodzinie, świadków przemocy w rodzinie, przedstawicieli instytucji, organizacji i służb zobowiązanych do udzielania pomocy w sytuacji przemocy oraz pozostałych mieszkańców gminy.
II. DIAGNOZA PROBLEMU PRZEMOCY W GMINIE
Diagnoza problemu przemocy w rodzinie w gminie Góra została oparta na analizie dostępnych danych, tzw. źródeł zastanych oraz ankiet skierowanych do mieszkańców i przedstawicieli funkcjonujących w gminie placówek systemu oświaty. Do analizy przedłożono 23 anonimowo wypełnione ankiety skierowane do dorosłych mieszkańców, 6 ankiet wypełnionych przez dyrektorów i pedagogów z placówek systemu oświaty funkcjonujących na terenie gminy oraz 81 ankiet skierowanych do uczniów ze szkoły podstawowej z terenu gminy.
Wśród respondentów ankiet skierowanych do dorosłych mieszkańców 87% stanowiły kobiety, a 13% mężczyźni. Najliczniej reprezentowane były grupy osób w wieku 36-45 lat (44%) i 46-55 lat (30%). Mniej licznie reprezentowane były grupy wiekowe 26-35 lat (13%), 56-65 lat (9%) oraz osoby w wieku powyżej 65 lat (4%). Strukturę ankietowanych ilustrują poniższe wykresy.
Wykres 1. Struktura ankietowanych według kryterium płci
Wykres 2. Struktura respondentów według kryterium wieku
13%
87%
kobiety mężczyźni
4% 13%
30%
9%
44%
26-35 lat 36-45 lat 46-55 lat 56-65 lat pow. 65 lat
Dane z badań ankietowych przeprowadzonych w środowisku lokalnym.
Większość wśród ankietowanych stanowiły osoby mieszkające w gminie od urodzenia (79%), a następnie osoby zamieszkujące gminę od 8 do 38 lat (17%), zaś 4% badanych nie określiło czasu przebywania na terenie gminy. Pod względem poziomu wykształcenia najliczniej reprezentowana była grupa osób z wykształceniem wyższym (74%). Kolejne grupy
stanowiły osoby legitymujące się wykształceniem średnim (13%) oraz zasadniczym zawodowym (9%), natomiast 4% badanych nie określiło poziomu wykształcenia.
W badaniu skierowanym do grupy dzieci i młodzieży szkolnej wzięło udział 81 uczniów ze szkół podstawowych z terenu gminy, z czego 52% stanowili mężczyźni, a 48% kobiety.
Uczniowie w wieku 13 lat stanowili 33% tej próby, 62% ankietowanych stanowili uczniowie w wieku 14 lat, a 2% osób było w wieku lat 15, zaś 1% badanych stanowili uczniowie w wieku 16 lat i taki sam odsetek respondentów nie określił swojego wieku. Ogół badanych stanowili uczniowie ze szkół podstawowych.
1. CHARAKTERYSTYKA GMINY
Gmina Góra jest gminą miejsko-wiejską położoną w powiecie górowskim, w województwie dolnośląskim. Powierzchnia gminy wynosi 266,1 km². W ramach struktury administracyjnej jej terytorium obejmuje swoim obszarem miasto Górę, będące siedzibą gminy oraz 35 miejscowości o charakterze wiejskim: Borszyn Mały, Borszyn Wielki, Bronów, Brzeżany, Chróścina, Czernina, Czernina Dolna, Czernina Górna, Glinka, Gola Górowska, Grabowno, Jastrzębia, Kłoda Górowska, Kruszyniec, Ligota, Łagiszyn, Nowa Wioska, Osetno, Osetno Małe, Polanowo, Radosław, Rogów Górowski, Ryczeń, Sławęcice, Stara Góra, Strumienna, Strumyk, Sułków, Szedziec, Ślubów, Wierzowice Małe, Wierzowice Wielkie, Witoszyce, Włodków Dolny i Zawieścice. Najliczniej zamieszkiwanym sołectwem jest Czernina (795 osób), natomiast najmniej mieszkańców liczy sołectwo Wierzowice Małe (37 osób).
Gmina ma charakter rolniczy. Użytki rolne zajmują ok. 67% powierzchni gminy, lasy stanowią blisko 27% jej terenu. Dominującą formą prowadzenia działalności rolniczej w gminie jest rolnictwo indywidualne, w 2020 r. na jej obszarze funkcjonowały 3 433 gospodarstwa rolne o średniej powierzchni 6 ha.
Z końcem 2020 r. gmina liczyła ogółem 19 179 mieszkańców, w tym 9 834 kobiety, które stanowiły 51,27% ogółu ludności, a gęstość zaludnienia wynosiła w przybliżeniu 72 osoby na 1 km2. Dane odnoszące się do demografii przedstawiają poniższe tabele.
Tabela 3. Liczba mieszkańców gminy w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba mieszkańców ogółem 19 762 19 501 19 179
w tym kobiet 10 133 9 979 9 834
Dane Urzędu Miasta i Gminy w Górze.
Tabela 4. Struktura wiekowa mieszkańców gminy w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba osób w wieku przedprodukcyjnym 3 663 3 575 3 442
liczba osób w wieku produkcyjnym 12 254 11 978 11 713
liczba osób w wieku poprodukcyjnym 3 845 3 948 4 024
Dane Urzędu Miasta i Gminy w Górze.
W roku szkolnym 2020/2021 w gminie funkcjonowało 19 placówek systemu oświaty (1 zespół placówek opieki nad dziećmi do lat 3, w tym żłobek i klub dziecięcy, 7 przedszkoli, w tym 1 niepubliczne, oraz 6 szkół podstawowych i 5 szkół ponadpodstawowych).
Działalność kulturalna w gminie skupia się wokół Domu Kultury w Górze oraz Biblioteki Miejskiej w Górze wraz z 3 filiami w Górze, Czerninie i Chróścinie, które zajmują się upowszechnianiem kultury, sztuki i tradycji, organizacją imprez gminnych oraz zajęć dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Na terenie gminy funkcjonuje także świetlica terapeutyczna dla dzieci i młodzieży oraz 25 świetlic wiejskich.
Zadania z zakresu upowszechniania kultury fizycznej, sportu i rekreacji w gminie realizuje Ośrodek Kultury Fizycznej w Górze.
Mieszkańcy gminy mają zapewnioną opiekę w 8 zakładach opieki zdrowotnej (w tym 5 publicznych i 3 niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej). W gminie działa 5 aptek i 2 punkty apteczne.
W latach 2018-2020 udział bezrobotnych w liczbie ludności gminy w wieku produkcyjnym wynosił odpowiednio: 7,32% , 7,14% i 8,09%. Stopa bezrobocia w powiecie górowskim w tym samym rozpatrywanym okresie wynosiła 15,2%, 14,1%, i 15,7%.
Na koniec 2020 r. w gminie było zarejestrowanych 2 047 podmiotów gospodarczych, w tym 1 424 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Najwięcej podmiotów gospodarczych w gminie prowadziło działalność w sferze handlu hurtowego i detalicznego oraz napraw, a także budownictwa i działalności związanej z obsługą rynku nieruchomości.
Na obszarze gminy funkcjonuje podstrefa Góra Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej
„Invest-Park”, posiadająca atrakcyjne tereny inwestycyjne, obecnie zarządzana przez Legnicką Specjalną Strefę Ekonomiczną.
Pomoc społeczną w gminie świadczy Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze, którego działalność często bywa uzupełniana przez współpracę z innymi instytucjami, organizacjami pozarządowymi czy Kościołem, co sprzyja poprawie efektywności działań podejmowanych w celu niwelowania skutków problemów społecznych dotykających mieszkańców.
2. PRZEMOC W RODZINIE W ŚWIETLE ŹRÓDEŁ ZASTANYCH
Podstawowe informacje dotyczące zjawiska przemocy w rodzinach zostały zebrane z instytucji i organów działających w gminie Góra. Uzupełniono je danymi pozyskanymi od instytucji, których działania obejmowały w latach 2018-2020 mieszkańców gminy.
2.1. PODMIOTY ŚWIADCZĄCE WSPARCIE W GMINIE
Zasobami umożliwiającymi przeciwdziałanie przemocy w rodzinie określa się instytucje i organizacje znajdujące się na terenie gminy lub obejmujące swoim zasięgiem działania jej mieszkańców, które prowadzą działalność na rzecz ofiar i sprawców przemocy.
Poniższa tabela zawiera dane adresowe jednostek działających w gminie i świadczących pomoc jej mieszkańcom.
Tabela 5. Podmioty świadczące wsparcie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie w gminie
lp. nazwa jednostki adres
liczba osób objętych wsparciem 1. Urząd Miasta i Gminy w Górze ul. Mickiewicza 1, 56-200 Góra
2. Ośrodek Pomocy Społecznej 3. Zespół Interdyscyplinarny ds.
Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
ul. Poznańska 23, 56-200 Góra
4. Miejsko-Gminna Komisja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych 305
5. Punkt Informacyjno-Konsultacyjny
ds. uzależnień i przemocy 214
6. Świetlica Socjoterapeutyczna „Tęcza” 20
7.
Świetlica typu podwórkowego ucząca języka esperanto i Klub Esperanto dla młodzieży i dorosłych
45
8. Klub Abstynenta „Nowa Przyszłość” 14
9. Grupa AA „Tęcza”
ul. Sportowa 1, 56-200 Góra
18
10.
Przychodnia i Poradnia dla osób
z problemami uzależnień i współuzależnienia Przychodnia Lekarzy Specjalistów „Pharma Medica”
ul. Świętosławy 1, 56-200 Góra
11. Świetlica wiejska z programem opiekuńczo- wychowawczym w Kłodzie Górowskiej
Kłoda Górowska 42,
56-200 Góra 118
12. Świetlica wiejska z programem opiekuńczo-
wychowawczym w Czerninie ul. Szkolna 2, 56-200 Czernin 30
13. Grupa AA „Desiderata” 15
14. Grupa Al.-Anon
ul. ks. Ściegiennego 29, 56-200 Góra
15
Dane Urzędu Miasta i Gminy w Górze.
Urząd Miasta i Gminy w ramach realizacji zadań własnych nałożonych na gminę odpowiada za zapewnienie środków i tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Wysokość środków finansowych przeznaczonych na ten obszar działań zatwierdza uchwałą Rada Miejska. Poniższe tabele przedstawiają dane dotyczące opłat z zezwoleń na sprzedaż alkoholu i wydatków na realizację programu profilaktyki i rozwiązywania problemu uzależnień oraz środków finansowych przeznaczonych na profilaktykę i rozwiązywanie problemów przemocy w rodzinie w gminie Góra w latach 2018- 2020.
Tabela 6. Opłaty z zezwoleń na sprzedaż alkoholu w gminie w latach 2018-2020 wartość w zł rodzaj
2018 2019 2020
opłaty z zezwoleń na sprzedaż
alkoholu 351 761,94 342 165,00 354 140,00
Dane Urzędu Miasta i Gminy w Górze.
Środki z opłat z zezwoleń na sprzedaż alkoholu w gminie w latach 2018-2020 ulegały wahaniom osiągając najwyższy poziom w 2020 r. – 354 140 zł.
Tabela 7. Środki finansowe przeznaczone w gminie w latach 2018-2020 na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień oraz przemocy w rodzinie
wielkość nakładów (w zł) w poszczególnych latach przeznaczenie
2018 2019 2020
na profilaktykę i rozwiązywanie problemów
alkoholowych 202 382,36 200 758,91 489 187,46
na profilaktykę i rozwiązywanie problemów
narkomanii 21 653,94 24 213,10 9 423,12
na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie 24 481,44 40 716,76 37 988,41
razem 224 036,30 224 972,01 498 610,58
Dane Urzędu Miasta i Gminy w Górze.
Środki przeznaczane na profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień oraz przemocy w rodzinie w latach 2018-2019 utrzymywały się na bardzo zbliżonym poziomie, natomiast w 2020 r. znacznie wzrosły. Największe kwoty w latach 2018-2020 wydatkowano
na walkę z alkoholizmem, znacznie mniejsze na przeciwdziałanie narkomanii i przemocy w rodzinie.
Ważną funkcję w procesie przeciwdziałania przemocy w rodzinie pełni Miejsko- Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która w ramach swoich zadań m.in. kontaktuje się z osobami z terenu gminy dotkniętymi przemocą w rodzinie i składa w stosunku do sprawców przemocy w rodzinie zawiadomienia do prokuratury o popełnieniu przestępstwa, prowadzi rozmowy motywujące do podjęcia leczenia odwykowego i terapii oraz zachęca członków rodziny do angażowania się w terapię rodzin, gdyż przemoc nie jest tylko problemem ze sprawcą, lecz stanowi o złożonych trudnościach wewnątrzrodzinnych.
Tabela 8. Liczba członków Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba osób zaangażowanych w prace MGKRPA 10 9 9
Dane Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Górze.
Miejsko-Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych kontaktowała się ze 191 osobami dotkniętymi przemocą w 2018 r., ze 152 osobami w 2019 r. i ze 138 osobami w 2020 r. W analizowanym okresie MGKRPA nie złożyła zawiadomienia do prokuratury o przestępstwie przeciwko żadnemu ze sprawców przemocy w rodzinie. Wybrane dane porównawcze dotyczące działalności Komisji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie przedstawia poniższa tabela.
Tabela 9. Działalność MGKRPA w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w gminie w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie, z którymi
kontaktowali się członkowie MGKRPA 191 152 138
liczba sprawców przemocy w rodzinie, przeciwko którym MGKRPA
złożyła zawiadomienie do prokuratury o przestępstwie 0 0 0
Dane Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Górze.
Miejsko-Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w gminie Góra przeprowadzała rozmowy interwencyjno-motywujące z osobami nadużywającymi alkoholu.
Do zadań Komisji należą także działania zmierzające do orzeczenia o zastosowaniu wobec osób uzależnionych od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. W latach 2018-2020 członkowie Komisji przeprowadzili w sumie 926 rozmów motywujących oraz
skierowali do sądu 8 wniosków o zastosowanie leczenia odwykowego, zaś 25 osób skierowano na badanie do biegłych sądowych. Dane w tym zakresie zestawiono w poniższej tabeli.
Tabela 10. Działalność MGKRPA w latach 2018-2020 w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień w gminie
zakres danych 2018 2019 2020
liczba osób, z którymi MGKRPA przeprowadziła rozmowy
interwencyjno-motywujące w związku z nadużywaniem alkoholu 305 309 312 liczba osób uzależnionych od alkoholu, wobec których MGKRPA
wystąpiła do sądu z wnioskiem o zobowiązanie do podjęcia leczenia odwykowego
1 4 3
liczba osób skierowanych na badanie do biegłych sądowych 7 11 7
Dane Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Górze.
W celu skutecznego przeciwdziałania problemom uzależnień i przemocy w rodzinie oraz eliminowania ich niekorzystnego wpływu na społeczeństwo konieczne jest prowadzenie działań związanych z ich rozwiązywaniem, profilaktyką oraz integracją społeczną osób nimi dotkniętych. Profilaktyczną działalność informacyjną i edukacyjną Miejsko-Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych podejmuje m.in. poprzez wspieranie, szczególnie wśród dzieci i młodzieży szkolnej, potrzeb w zakresie sportu i rekreacji, organizowanie warsztatów, wycieczek, imprez masowych i festynów propagujących zdrowy styl życia, finansowanie kampanii, programów i przedsięwzięć profilaktycznych, a także organizowanie i finansowanie szkoleń, jak również zakup materiałów edukacyjno-informacyjnych związanych z profilaktyką uzależnień (plakaty, broszury i ulotki).
Praca MGKRPA w 2020 r. była wyjątkowo trudna z powodu występującej pandemii oraz związanych z nią restrykcji, sprawiających okresową potrzebę odłożenia w czasie osobistych kontaktów z osobami uzależnionymi i ich rodzinami. Pomimo trudności członkowie Komisji spotykali się z osobami potrzebującymi pomocy, wspierano rodziny i udzielano im pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Szczególne wsparcie i dużo uwagi poświęcano dzieciom, które często są świadkami przemocy, co staje się dla nich źródłem traumy.
Profesjonalne wsparcie świadczy funkcjonujący w gminie Punkt Informacyjno- Konsultacyjny ds. uzależnień i przemocy. Placówka odgrywa istotną rolę nie tylko w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi, ale także w zakresie
przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W ramach działalności Punktu, czynnego dwa razy w tygodniu, osoby uzależnione i współuzależnione oraz uwikłane w przemoc mogą otrzymać specjalistyczną pomoc. W 2020 r. wsparciem objęto 175 osób uzależnionych i 40 osób współuzależnionych, pomocy w zakresie profilaktyki przemocy udzielono 14 osobom, natomiast 11 osób otrzymało pomoc z powodu innych problemów. Ponadto przyjęto 70 domniemanych sprawców przemocy w rodzinie. Ogromne zaniepokojenie i troskę jednostek pomocowych i służb socjalnych budzi nasilające się zjawisko przemocy domowej. Izolacja spowodowana pandemią Covid-19 uaktywniła wiele niewłaściwych zachowań niekorzystnych dla funkcjonowania rodziny. Zwiększyła się liczba „Niebieskich Kart” zakładanych po interwencjach domowych. Pandemia utrudniała dotarcie i bezpośredni kontakt z rodzinami, w których wystąpiła przemoc. Pomimo tego, każda osoba, która zgłosiła się do Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego, otrzymała wsparcie, a placówka świadczyła pomoc na dotychczasowych zasadach.
Na terenie gminy Góra działają też kluby i grupy samopomocowe – Klub Abstynenta
„Nowa Przyszłość” (14 uczestników), Grupa AA „Tęcza” (18 uczestników) i Grupa AA
„Desiderata” (15 uczestników), które udzielają wsparcia osobom uzależnionym od alkoholu w utrzymaniu trzeźwości własnej i wspomagają innych alkoholików w jej osiąganiu. Na otwartych mitingach, osoby z problemem alkoholowym dzielą się nawzajem doświadczeniem, wsparciem w rozwiązywaniu wspólnych problemów i pomagają innym w wyzdrowieniu z alkoholizmu. W gminie działa też Grupa Al.-Anon (15 uczestników) wspierająca osoby współuzależnione.
Utworzenie Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest efektem wejścia w życie nowych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Celem działania Zespołu jest integrowanie i koordynowanie działań podmiotów oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie na najniższym szczeblu samorządu terytorialnego – w obszarze gminy. W skład Zespołu wchodzą zwykle przedstawiciele Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, Policji, oświaty, ochrony zdrowia i kuratorskiej służby sądowej.
Do głównych zadań Zespołu należy:
• podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie, mających na celu zapobieganie zjawisku,
• diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie,
• inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą,
• opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach,
• rozpowszechnienie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym,
• inicjonowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie,
• monitorowanie sytuacji rodzin, w których istnieje zagrożenie występowania przemocy, oraz rodzin, w których dochodzi do przemocy,
• prowadzenie dokumentacji podejmowanych działań wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy.
Działalność Zespołu Interdyscyplinarnego ma na celu skupienie przedstawicieli wszystkich instytucji i służb z terenu gminy, których wspólne działania mogą kompleksowo przyczynić się do ograniczenia zjawiska przemocy w rodzinie i stworzenia systemu wsparcia dla osób i rodzin, gdzie występuje zjawisko przemocy. Członkowie Zespołu zajmują się tworzeniem i realizowaniem planu pomocy rodzinie, współpracą ze wszystkimi instytucjami z terenu gminy zajmującymi się problemem przemocy, podejmują w grupach roboczych indywidualną pracę z rodziną, w której istnieje przypuszczenie, że wystąpiła przemoc.
Wybrane dane dotyczące działalności Zespołu Interdyscyplinarnego w Górze w latach 2018- 2020 przedstawia poniższa tabela.
Tabela 11. Działalność Zespołu Interdyscyplinarnego w gminie Góra w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba członków Zespołu Interdyscyplinarnego 17 16 16
liczba spotkań ZI w ciągu roku 28 34 35
liczba spotkań grup roboczych ZI 179 246 268
liczba złożonych do ZI „Niebieskich Kart” 42 44 55
w tym
sporządzonych przez Policję 33 33 48
w tym
sporządzonych przez pracowników socjalnych 7 3 5
liczba zamkniętych „Niebieskich Kart” 26 33 35
liczba spraw toczących się w ZI z lat wcześniejszych 65 76 97
liczba spraw sądowych 1 0 0
zakończonych wyrokiem 1 0 0
Dane Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie w gminie Góra.
Tabela 12. Działania korekcyjno-edukacyjne wobec sprawców przemocy podjęte w gminie przez w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba sprawców przemocy domowej oraz osób przejawiających zachowania agresywne z terenu gminy objętych działaniami korekcyjno-edukacyjnymi
2 4 6
Dane Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie w gminie Góra.
W 2020 r. Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie w gminie Góra liczył 16 członków. W ciągu tego roku odbyło się 35 spotkań Zespołu Interdyscyplinarnego oraz 268 spotkań grup roboczych, które realizowały zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy. Przedstawiciele Zespołu Interdyscyplinarnego wszczęli ogółem 55 procedur „Niebieskich Kart” wśród rodzin z gminy, w tym 48 zostało sporządzonych przez Policję, 5 przez pracowników socjalnych, zaś 2 przez przedstawicieli innych instytucji.
W ramach działalności Zespołu prowadzono rozmowy ze sprawcami przemocy motywujące ich do podjęcia leczenia odwykowego oraz zachęcające do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych, rodzinom z dysfunkcją przemocy zapewniano pomoc w formie pracy socjalnej, natomiast dzieci objęte zostały opieką pedagoga szkolnego. Ponadto rozpowszechniano na terenie gminy plakaty i ulotki informacyjne dotyczące zjawiska przemocy oraz instytucji udzielających wsparcia ofiarom przemocy.
Przemoc w rodzinie jest problemem, którego nie determinuje ani kontekst regionalny, ani społeczny, dotyka on ludzi niezależnie od ich statusu i miejsca zamieszkania. Istotne jest więc dążenie do wypracowania uniwersalnego standardu wsparcia osób doświadczających przemocy (dzieci, dorosłych i osób starszych), adekwatnego do potrzeb i warunków miejscowych.
Pomocy osobom doświadczającym przemocy domowej udziela także Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze będący instytucją powołaną do wspierania mieszkańców w przezwyciężaniu trudności życiowych, których nie są oni w stanie pokonać samodzielnie, wykorzystując własne zasoby i możliwości. Należą do nich osoby i rodziny doświadczające przemocy, zarówno ofiary, jak i sprawcy.
Ośrodek Pomocy Społecznej udzielał mieszkańcom informacji o możliwości uzyskania pomocy, wypłacał świadczenia finansowe, wskazywał adresy instytucji wspierających, prowadził pracę socjalną w rodzinie dotkniętej przemocą oraz podejmował działania we współpracy z innymi instytucjami i organizacjami działającymi w tym obszarze.
W 2020 r. OPS do realizacji swoich zadań zatrudniał 2 osoby w kadrze kierowniczej, 13 pracowników socjalnych, 22 pracowników wykonujących usługi opiekuńcze, 2 pracowników wykonujących specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz 19 pozostałych pracowników. Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie w latach 2018-2020, zmniejszała się z roku na rok (z 1 499 w 2018 r. do 1 138 w 2020 r.). Podobnie malała liczba osób w rodzinach objętych pomocą OPS-u w tym okresie (z 2 282 w 2018 r. do 1 686 w 2020 r.). Poniżej zamieszczono dane liczbowe dotyczące beneficjentów objętych przez OPS wsparciem z zakresu pomocy społecznej w latach 2018-2020.
Tabela 13. Beneficjenci systemu pomocy społecznej w gminie objęci wsparciem OPS-u w latach 2018-2020
liczba beneficjentów 2018 2019 2020
liczba osób, którym przyznano decyzją
świadczenie 1 499 1 318 1 138
liczba rodzin 1 078 946 863
liczba osób w rodzinach 2 282 1 948 1 686
Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Górze.
Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze, wykonując zadania pomocy społecznej w gminie, udziela rodzinom z gminy wsparcia m.in. z powodu przemocy domowej, jak również alkoholizmu lub narkomanii, które niejednokrotnie przyczyniają się do jej wystąpienia. Liczba osób w rodzinach, którym w latach 2018-2020 decyzją administracyjną udzielano wsparcia z powodu alkoholizmu, ulegała wahaniom i wynosiła odpowiednio: 48, 36 i 45 osób, zaś z powodu narkomanii: 13, 4 i 10 osób. Jeśli chodzi o pomoc udzielaną rodzinom z powodu przemocy, to w 2018 r. było to 27 osób w rodzinach, w 2019 r. było to 21 osób w rodzinach, natomiast w 2020 r. było to ponownie 27 osób w rodzinach. Dane zestawiono w tabeli poniżej.
Tabela 14. Beneficjenci systemu pomocy społecznej w gminie objęci wsparciem OPS-u z powodu przemocy w rodzinie, alkoholizmu lub narkomanii w latach 2018-2020
liczba osób, którym decyzją administracyjną
przyznano świadczenie
liczba rodzin liczba osób w rodzinach rok
przemoc w rodzinie
alkoholizm i narkomania
przemoc w rodzinie
alkoholizm i narkomania
przemoc w rodzinie
alkoholizm i narkomania
2018 b.d. b.d. 9 28 alkoholizm
6 narkomania 27 48 alkoholizm
13 narkomania
2019 b.d. b.d. 8 27 alkoholizm
4 narkomania 21 36 alkoholizm
4 narkomania
2020 b.d. b.d. 9 35 alkoholizm
9 narkomania 27 45 alkoholizm
10 narkomania Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Górze.
W wykonywaniu zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie Ośrodek Pomocy Społecznej współdziała z różnymi podmiotami, m.in. z organami wykonawczymi gminy, innymi jednostkami organizacyjnymi, służbą zdrowia, Policją, kuratorami sądowymi oraz instytucjami i organizacjami zajmującymi się pomocą społeczną.
Podstawowym zadaniem pracowników socjalnych Ośrodka jest przeprowadzenie wywiadu środowiskowego mającego na celu zebranie informacji i ustalenie diagnozy dotyczącej zjawiska przemocy, jej form, powtarzalności, nasilenia, sposobów reagowania poszczególnych członków rodziny na przemoc oraz uruchomienie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy, który ustala plan pomocy rodzinie i podejmuje się jego realizacji.
Nie zawsze można jednak przeprowadzić wywiad środowiskowy przed zaistnieniem poważnego zdarzenia wywołującego znaczny kryzys w rodzinie, gdyż przemoc pozostaje nadal tematem wstydliwym.
Informacje o podejrzeniu stosowania przemocy może zgłosić do Ośrodka Pomocy Społecznej każdy, kto ma podejrzenie, iż w rodzinie dochodzi do przemocy. Każde zgłoszenie jest sprawdzane i wyjaśniane przez pracowników socjalnych. Jeżeli zgłoszenie okaże się bezpodstawne, rozpatrywane są ewentualne przyczyny innych trudności, które mogły wpłynąć na postrzeganie rodziny jako doświadczającej przemocy (niezaradność życiowa, niepełnosprawność, choroby członków rodziny, np.: zaburzenia psychiczne, zaburzenia zachowania i inne). W przypadku potwierdzenia występowania przemocy domowej rodzina jest obejmowana szerszym systemem monitoringu, wsparcia i pomocy przez działające lokalnie instytucje gminne, a jeżeli zachodzi taka potrzeba, również powiatowe. Przykładem uruchomienia szerszego systemu pomocy rodzinom doświadczającym przemocy jest zwołanie Zespołu Interdyscyplinarnego.
Mieszkańcy gminy Góra mają zapewnioną opiekę w 8 Zakładach Opieki Zdrowotnej.
Lekarz, w związku z wystąpieniem przemocy, ma obowiązek na prośbę poszkodowanego dokonać oceny obrażeń oraz wystawić stosowne zaświadczenie wykazujące uszkodzenia somatyczne i objawy psychiczne, będące efektem doświadczenia przemocy. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, udziela pomocy medycznej i kieruje na odpowiednie leczenie pacjenta, który doznał uszczerbku na zdrowiu. Każdorazowo przy zgłoszeniu się osoby doświadczającej przemocy domowej lekarz informuje o możliwościach szukania pomocy i wskazuje właściwe instytucje. Specjalistyczne wsparcie osobom uzależnionym i współuzależnionym świadczy także Przychodnia i Poradnia dla osób z problemami uzależnień „Pharma Medica” w Górze.
Pomoc w formie terapii, porad lekarskich i konsultacji mogą uzyskać osoby borykające się z problemem alkoholowym oraz osoby współuzależnione.
Gmina Góra oraz górowskie parafie rozwijają sieć i ofertę placówek wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży. Na jej terenie funkcjonują:
• Świetlica Socjoterapeutyczna „Tęcza” w Górze, w zajęciach placówki uczestniczyło 20 osób,
• Świetlica wiejska z programem opiekuńczo-wychowawczym w Czerninie, która objęła wsparciem 30 dzieci,
• Świetlica wiejska z programem opiekuńczo-wychowawczym w Kłodzie Górowskiej, z zajęć której skorzystało 118 uczestników,
• Świetlica typu podwórkowego ucząca języka esperanto i Klub Esperanto dla młodzieży i dorosłych – 45 uczestników.
Ważnymi placówkami wsparcia dzieci i młodzieży są szkoły i przedszkola na terenie gminy. W ramach zajęć opiekuńczych organizowane są koła zainteresowań oraz zajęcia świetlicowe. Placówki zapewniają także zajęcia przeznaczone dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, m.in. zajęcia wyrównawcze, korekcyjno-kompensacyjne, logopedyczne, socjoterapeutyczne, psychoterapeutyczne, pedagogiczne oraz zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne.
Wśród uczniów placówek systemu oświaty w gminie prowadzono liczne działania z zakresu profilaktyki uzależnień oraz przeciwdziałania przemocy, m.in.:
• program „Domowi Detektywi”, łączący profilaktykę szkolno-domową, przeznaczony dla dzieci i rodziców,
• warsztaty on-line z zakresu profilaktyki narkotykowej, dopalaczy oraz uzależnień behawioralnych prowadzone przez Centrum Profilaktyki i Edukacji Progres z Wrocławia,
• „Bezpieczny junior” i „Bezpieczna szkoła” – spotkanie uczniów z przedstawicielami Komendy Powiatowej Policji w Górze, Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, kuratorem oraz starszym specjalistą ds. uzależnień,
• programy profilaktyczne „Nie pal przy mnie”, „Znajdź właściwe rozwiązanie”, „Bieg po zdrowie”,
• projekty promujące zdrowy styl życia – „Szkoła promująca zdrowie”, „Umiem pływać”,
„Śniadanie daje moc”, „Szklanka mleka dla każdego”,
• autorskie programy przygotowane przez pedagogów i psychologów z placówek oświatowych – „Uczmy się tolerancji” oraz kampanie wewnątrzszkolne „Prawa dziecka”,
„Przemoc w rodzinie”, „Pomoc dzieciom krzywdzonym w rodzinie”.
Ponadto w placówkach oświatowych realizowano działania edukacyjne w zakresie pełnienia prawidłowych funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz zwiększające kompetencje i umiejętności rodzicielskie, prowadzono pedagogizację rodziców, rozwijano umiejętności rozwiązywania konfliktów bez przemocy oraz radzenia sobie ze stresem, zaś rodziców, u których zaobserwowano trudności opiekuńczo-wychowawcze, informowano gdzie i w jaki sposób korzystać ze specjalistycznego wsparcia, umożliwiano także kontakt z instytucjami pomocowymi.
Działania na rzecz dzieci i rodzin przeżywających trudności, przedsięwzięcia profilaktyczne i zapobiegające wykluczeniu społecznemu oraz przeciwdziałające uzależnieniom i patologiom społecznym realizują funkcjonujące na terenie gminy organizacje społeczne, m.in. jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej, świetlice wiejskie, kluby sportowe i uczniowskie kluby sportowe oraz parafie.
2.2. PODMIOTY SPOZA GMINY WSPIERAJĄCE MIESZKAŃCÓW GMINY
Mieszkańcy gminy Góra objęci są wsparciem instytucji i organizacji działających poza gminą w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Wykaz tych jednostek przedstawia poniższa tabela.
Tabela 15. Jednostki wsparcia dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie spoza gminy
lp. nazwa jednostki adres
1. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
2. Ośrodek Interwencji Kryzysowej przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie
ul. Armii Polskiej 8, 56-200 Góra
3. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Pl. Bolesława Chrobrego 27, 56-200 Góra
4. Komenda Powiatowa Policji w Górze ul. Podwale 26, 56-200 Góra 5. Sąd Rejonowy w Głogowie
6. I Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej
Wykonującej Orzeczenia w Sprawach Karnych 7. II Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej
Wykonujący Orzeczenia w Sprawach Rodzinnych i Nieletnich 8. III Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej
Wykonującej Orzeczenia w Sprawach Karnych
ul. Kutrzeby 2, 67-200 Głogów
9. Prokuratura Rejonowa wGłogowie ul. Sienkiewicza 1, 67-200 Głogów 10. Punkt Nieodpłatnej Pomocy Prawnej ul. Armii Polskiej 8,
56-200 Góra 11. Specjalistyczna Poradnia Rodzinna Archidiecezji
Wrocławskiej
ul. Katedralna 4/8-9, 50-328 Wrocław
Dane Ośrodka Pomocy Społecznej w Górze i opracowanie własne.
Ważną rolę w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie pełni przeprowadzająca interwencje domowe związane z tym zjawiskiem Policja. Teren gminy obsługuje Komenda Powiatowa Policji w Górze.
Według danych udostępnionych na potrzeby niniejszego dokumentu przez Komendę Powiatową Policji w Górze, w latach 2018-2020 na terenie gminy Góra stwierdzono ogółem:
744 przestępstwa w 2018 r., 752 przestępstwa w 2019 r. i 823 przestępstwa w 2020 r., w tym przestępstwa popełnione przez osoby nieletnie to 9 przypadków w 2018 r., 13 przypadków w 2019 r. i 12 przypadków w 2020 r. Dane szczegółowe dotyczące przestępstw w rozbiciu na poszczególne kategorie przedstawia poniższa tabela.
Tabela 16. Przestępstwa odnotowane w gminie w latach 2018-2020
zakres danych
liczba przestępstw
2018
liczba przestępstw
2019
liczba przestępstw
2020
stwierdzono ogółem przestępstw: 744 752 823
w tym
popełnionych przez nieletnich: 9 13 12
w tym
według poszczególnych kategorii: 2018 2019 2020
przeciwko życiu i zdrowiu 4 8 6
przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji 0 1 0
przeciwko mieniu 2 2 3
przeciwko wolności seksualnej i obyczajności 0 1 0
z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii 3 1 3
Dane Komendy Powiatowej Policji w Górze.
Do najczęściej popełnianych przestępstw w 2020 r. należały: przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu (6 przypadków, o 2 mniej w porównaniu z 2019 r.), przeciwko mieniu (3 przypadki, o 1 więcej w porównaniu z 2019 r.) oraz z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (3 przypadki, o 2 więcej w porównaniu z 2019 r.).
Policja, podejmując czynności wobec rodziny, w której występuje przemoc, ma za zadanie:
• udzielić osobie pokrzywdzonej niezbędnej pomocy, w tym udzielić pierwszej pomocy, a w razie potrzeby zorganizować pomoc medyczną;
• podjąć w razie potrzeby inne niezbędne czynności zapewniające ochronę życia, zdrowia i mienia osób dotkniętych przemocą, a wobec sprawcy przemocy zastosować odpowiednie procedury, np. użycie środków przymusu bezpośredniego czy zatrzymanie (agresywny sprawca);
• przeprowadzić ze sprawcą rozmowę, w szczególności o odpowiedzialności karnej za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, oraz wezwać sprawcę do zachowania zgodnego z prawem i zasadami współżycia społecznego;
• przeprowadzić na miejscu zdarzenia czynności w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa;
• podjąć działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym występować w rodzinie, a w szczególności systematycznie składać wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby dotkniętej przemocą, w zależności od potrzeb określonych przez zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą;
• obligatoryjnie wdrożyć procedurę „Niebieskich Kart” i poinformować, gdzie można uzyskać profesjonalną, bezpłatną pomoc.
Z analizy danych przedstawionych przez Komendę Powiatową Policji w Górze odnoszących się do mieszkańców gminy Góra wynika, że w 2020 r. na terenie gminy sporządzono 99 formularzy „Niebieska Karta”. Wśród osób doświadczonych przemocą w rodzinie zdecydowanie przeważały kobiety i osoby nieletnie. Funkcjonariusze stwierdzili też przypadki stosowania przemocy wobec mężczyzn i osób starszych. Ustalono, że w analizowanym czasie sprawcami przemocy byli przede wszystkim mężczyźni, bardzo często pozostający pod wpływem alkoholu. Dane w tym zakresie przedstawia poniższa tabela.
Tabela 17. Dane dotyczące przemocy w rodzinie na terenie gminy w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba stwierdzonych faktów przemocy 69 66 99
liczba zastosowanych procedur „Niebieskie Karty” – 69 66 99
sporządzonych formularzy
liczba osób doświadczonych przemocą w rodzinie 85 89 217
w tym
kobiety 51 58 94
w tym
mężczyźni 11 16 32
w tym
nieletni 15 10 71
w tym
osoby starsze 8 5 20
liczba sprawców przemocy w rodzinie 69 66 91
w tym
kobiety 2 1 4
w tym
mężczyźni 67 65 87
w tym
nieletni – – –
liczba sprawców przemocy w rodzinie pod wpływem
alkoholu 55 48 46
w tym
kobiety – 1 –
w tym
mężczyźni 55 47 46
w tym
nieletni – – –
Dane Komendy Powiatowej Policji w Górze.
W ramach szeroko rozumianej profilaktyki przedstawiciele Policji uczestniczą w spotkaniach z dziećmi i młodzieżą, prowadzą pogadanki i prelekcje profilaktyczne, organizują zebrania z mieszkańcami dotyczące bezpieczeństwa w gminie, dokonują sprawdzania oraz obserwacji miejsc szczególnie niebezpiecznych, a także biorą czynny udział w pracach Zespołu Interdyscyplinarnego oraz Miejsko-Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Przemoc w rodzinie nie jest jasno i konkretnie nazwana w przepisach prawnych, dlatego istotne są okoliczności czynu, ich powtarzalność oraz skutki, jakie wywołuje, zarówno w rodzinie, jak i w szerszej społeczności. Sprawca może podlegać sankcjom wynikającym z przepisów kodeksu cywilnego, kodeksu karnego, kodeksu drogowego i innych przepisów właściwych dla indywidualnie postrzeganego przypadku przemocy. Sprawy sporne dla mieszkańców gminy Góra rozstrzyga Sąd Rejonowy w Głogowie.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, kurator sądowy jest organem wykonawczym sądu i realizuje zadania o charakterze wychowawczo- resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu. Działania pomocowe realizowane przez kuratorów mają charakter niematerialny i dotyczą umożliwienia właściwego wykonywania władzy rodzicielskiej. Teren gminy jest objęty działalnością Zespołów Kuratorskiej Służby Sądowej przy Sądzie Rejonowym w Głogowie. Z nadesłanej informacji wynika, iż w 2020 r. Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej Wykonujący Orzeczenia w sprawach karnych oraz Zespół
Kuratorskiej Służby Sądowej Wykonujący Orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich Sądu Rejonowego w Głogowie prowadził 201 dozorów orzeczonych wobec 191 mieszkańców gminy oraz 99 nadzorów wobec 214 osób.
Poniższe tabele przedstawiają dozory i nadzory kuratorskie prowadzone przez Zespoły Kuratorskiej Służby Sądowej Sądu Rejonowego w Głogowie wobec mieszkańców gminy Góra w latach 2018-2020:
Tabela 18. Dozory prowadzone w gminie w latach 2018-2020
2018 2019 2020
ogólna liczba spraw
ogólna liczba osób
ogólna liczba spraw
ogólna liczba osób
ogólna liczba spraw
ogólna liczba osób
230 215 208 188 201 191
w tym spraw:
warunkowego przedterminowego zwolnienia
liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób
13 13 8 8 7 7
warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności
liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób
50 49 25 22 19 18
warunkowego umorzenia postępowania karnego
liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób
1 1 1 1 2 2
w których osoby dorosłe zostały skazane bez dozoru kuratora, ale z nałożonymi obowiązkami liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób
9 9 6 6 2 2
w których orzeczono karę ograniczenia wolności bądź grzywna została zamieniona na prace społecznie użyteczne
liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób
157 143 168 151 171 162
Dane Sądu Rejonowego w Głogowie.
Tabela 19. Nadzory prowadzone w gminie w latach 2018-2020
2018 2019 2020
ogólna liczba spraw
ogólna liczba osób
ogólna liczba spraw
ogólna liczba osób
ogólna liczba spraw
ogólna liczba osób
108 219 92 202 99 214
w tym spraw w których rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej
liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób
– – – – – –
w których została ograniczona władza rodzicielska
liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób liczba spraw liczba osób
75 186 69 179 75 190
spraw nieletnich którzy dokonali czynu karalnego
liczba spraw liczba spraw liczba spraw
14 9 10
nieletnich, którzy prezentują przejawy demoralizacji
liczba spraw liczba spraw liczba spraw
19 14 14
Dane Sądu Rejonowego w Głogowie.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Górze jest jednostką powiatową, obejmującą zasięgiem działania mieszkańców gminy. Do działań prowadzonych przez tę jednostkę należy m.in. realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, sporządzanie „Niebieskich Kart”, doradztwo oraz pomoc specjalistyczna – psychologiczna i prawna. W analizowanym okresie ze wsparcia oferowanego przez PCPR korzystali także mieszkańcy gminy Góra:
• liczba mieszkańców gminy uczestniczących w realizowanych przez PCPR programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie – 2018 r.
– 2 osoby, 2019 r. – 4 osoby i 2020 r. – 6 osób,
• liczba mieszkańców gminy korzystających z konsultacji dla osób stosujących przemoc – 2018 r. – 7 osób, 2019 r. – 15 osób, 2020 r. – 13 osób,
• liczba mieszkańców gminy uczestniczących w terapii dla osób stosujących przemoc, nieradzących sobie ze złością – 2018 r. – 1 osoba i 2019 r. także 1 osoba.
Poniższa tabela przedstawia dane dotyczące wsparcia Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Górze wobec mieszkańców powiatu oraz mieszkańców gminy Góra w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w latach 2018- 2020.
Tabela 20. Wsparcie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w latach 2018-2020
zakres danych 2018 2019 2020
liczba powiatowych specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, prowadzony przez Powiat Lubański na potrzeby Powiatu Górowskiego na podstawie porozumienia
1 1 1
liczba mieszkańców powiatu korzystających z powiatowych specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie
0 0 0
w tym
liczba mieszkańców gminy 0 0 0
liczba mieszkańców powiatu dotkniętych przemocą w rodzinie, którym PCPR zapewniło miejsce w ośrodkach wsparcia
0 0 0
w tym
liczba mieszkańców gminy 0 0 0
liczba mieszkańców powiatu dotkniętych przemocą w rodzinie, którym PCPR zapewniło miejsce w ośrodkach interwencji kryzysowej
0 0 0
w tym
liczba mieszkańców gminy 0 0 0
liczba mieszkańców powiatu uczestniczących w grupie
wsparcia dla osób doświadczających przemocy w rodzinie 0 0 0
w tym
liczba mieszkańców gminy 0 0 0
liczba mieszkańców powiatu uczestniczących
w realizowanych przez PCPR programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie
5 7 9
w tym
liczba mieszkańców gminy 2 4 6
liczba mieszkańców powiatu korzystających z konsultacji
dla osób stosujących przemoc 20 31 24
w tym
liczba mieszkańców gminy 7 15 13
liczba mieszkańców powiatu uczestniczących w terapii dla
osób stosujących przemoc, nieradzących sobie ze złością 2 1 0
w tym
liczba mieszkańców gminy 1 1 0
Dane Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Górze.
Istotną rolę w zapewnieniu pomocy psychologicznej i diagnozowaniu problemów młodszych mieszkańców gminy odgrywa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Górze.
Do poradni zazwyczaj kierują nauczyciele z placówek oświatowych, którzy zauważyli u dzieci niepokojące objawy lub zachowania. W Poradni dzieci mogą korzystać z usług specjalistów – m.in. psychologa, pedagoga, terapeuty oraz logopedy. Placówka oferuje dzieciom i młodzieży różne formy wsparcia, m.in.: indywidualne lub grupowe zajęcia terapeutyczne, grupy wsparcia, prowadzenie mediacji, interwencje kryzysowe, porady i konsultacje, realizuje zadania m.in. poprzez: konsultację, diagnozę, terapię, doradztwo, wydawanie opinii i orzeczeń, a także przez działalność profilaktyczną i informacyjną. W roku szkolnym 2020/2021 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Górze udzieliła wsparcia w różnych formach i objęła pomocą 419 dzieci i młodzieży z terenu gminy Góra.
Specjaliści z PPP koncentrowali się na ustaleniu przyczyn sygnalizowanych przez rodziców i nauczycieli trudności w funkcjonowaniu dzieci/młodzieży. Szczegółowe dane dotyczące rodzaju wsparcia i liczby osób nim objętych przedstawia poniższa tabela.
Tabela 21. Wsparcie Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej dzieci i młodzieży z gminy w roku szkolnym 2020/2021
forma udzielonego wsparcia liczba dzieci/młodzieży/rodziców objętych wsparciem
psychologiczna 370
pedagogiczna 329
logopedyczna 101
lekarska 75
diagnoza
związana z wyborem kierunku kształcenia
i zawodu 2
logopedyczna 12
psychologiczna 20
terapia
pedagogiczna 12
terapie rodzin 18
uczestnictwo w posiedzeniach rad pedagogicznych 236
prelekcje i wykłady 78
inne zajęcia o charakterze terapeutycznym 184
warsztaty umiejętności wychowawczych 6
Dane Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Górze.
W związku ze zgłaszanymi problemami wydano następujące opinie:
• opinia o objęciu dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu lub szkole,
• opinia o dostosowaniu wymagań edukacyjnych,
• opinia o specyficznych trudnościach w uczeniu się,
• opinia o udzieleniu zezwolenia na zatrudnienie młodocianego,
• opinia o udzieleniu zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki,
• opinia o odroczeniu obowiązku szkolnego,
• opinia o zindywidualizowanej ścieżce kształcenia.
Pracownicy Poradni udzielali także licznych porad i konsultacji dla rodziców oraz nauczycieli dotyczących m.in.:
• organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w placówkach,
• problematyki przemocy domowej,
• uzależnień,
• trudności wychowawczych,
• trudności emocjonalnych dzieci i młodzieży,
• niepowodzeń szkolnych związanych z nauką,
• niepowodzeń szkolnych związanych z kontaktami rówieśniczymi.
Ponadto w ramach realizacji Powiatowego Programu Doradztwa Zawodowego dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych, którego celem było przygotowanie uczniów do trafnego wyboru zawodu i dalszego kierunku kształcenia poprzez pobudzanie do samopoznania i zdobycia wiedzy niezbędnej do właściwego zaplanowania kariery zawodowej, wsparciem objęto 153 osoby.
Specjaliści z PPP wychodząc naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom, prowadzili liczne działania na terenie placówek systemu oświaty, uwzględniając również sytuacje nagłe i kryzysowe.
Wśród innych możliwości uzyskania pomocy w związku z przemocą w rodzinie lub innych traumatycznych przeżyć wywołujących kryzys w rodzinie warto wymienić możliwość odbycia rozmowy telefonicznej. Kontakt telefoniczny pozwala osobie szukającej wsparcia na zapewnienie anonimowości oraz nie zmusza do bezpośredniego spotkania z pracownikiem instytucji, co może dla wielu osób być krępujące. Poniżej zamieszczono tabelę z wybranymi telefonami, pod którymi można uzyskać wsparcie psychologiczne, porady oraz zostać pokierowanym do właściwych instytucji.
Tabela 22. Numery telefonów, pod którymi można uzyskać wsparcie i porady
lp. instytucja nr telefonu
1. Ośrodek Pomocy Społecznej w Górze 65 543 22 01
2. Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie 65 543 22 01
3. Komenda Powiatowa Policji w Górze 47 872 82 00
4. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Górze 65 650 09 99
5. Ośrodek Interwencji Kryzysowej przy PCPR-ze w Górze 65 650 09 91 6. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Górze 65 543 33 64 7. Psychologiczne Centrum Wsparcia przy PPP w Górze 501 394 436 8. Dyrektor Diecezjalnego Duszpasterstwa Rodzin 664 048 148
9. Diecezjalni Doradcy Życia Rodzinnego 607 379 306
660 664 693
10. Duszpasterski Telefon Zaufania 71 321 35 46
11. Niebieska Linia dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie 22 668 70 00 12. STOP – telefon Fundacja Centrum Praw Kobiet dla kobiet dotkniętych
przemocą i dyskryminacją
22 621 35 37 600 070 717 13. Ogólnopolskie pogotowie dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia” 801 120 002
14. Anonimowa Policyjna Linia Specjalna 800 120 148
15. Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 12 12 12 16. Telefoniczna Pierwsza Pomoc Psychologiczna 22 425 98 48 17. Telefoniczna Poradnia dla Osób w Kryzysie Emocjonalnym 116 123
18. Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111
19. Młodzieżowy [i nie tylko] Telefon Zaufania 22 192 88
20. Pomarańczowa Linia – system pomocy rodzicom, których dzieci upijają się 800 140 068 21. Antydepresyjny Telefon Zaufania Fundacji ITAKA 22 654 40 41
22 484 88 01
Dane: opracowanie własne.
3. WSPÓŁPRACA KOŚCIOŁÓW W ZAKRESIE EDUKACJI NA TEMAT PRZEMOCY W RODZINIE I WSPIERANIA RODZIN W KRYZYSIE
Wsparcie rodzin w kryzysie, kształtowanie wzorca rodziny oraz właściwej komunikacji w rodzinie leży w sferze zainteresowań Kościoła rzymskokatolickiego, dla którego umacnianie rodziny jest jednym z podstawowych zadań. Parafie rzymskokatolickie znajdujące się w gminie Góra należą do archidiecezji wrocławskiej. W diecezji funkcjonują doradcy życia małżeńskiego i rodzinnego pracujący w parafialnych poradniach życia
rodzinnego utworzonych z myślą o narzeczonych, małżonkach i rodzicach, a także matkach samotnie wychowujących dzieci i ludziach młodych.
Jeśli w gminie parafie nie prowadzą poradni życia rodzinnego, wierni należący do danej parafii są informowani o adresie najbliższej poradni rodzinnej oraz godzinach jej funkcjonowania. Poza przygotowaniem narzeczonych do małżeństwa, parafialne poradnie rodzinne świadczą pomoc w rozwiązywaniu problemów rodzin (małżeńskich, rodzicielskich, wychowawczych) oraz terapie uzależnień (od alkoholu, gier komputerowych, hazardu itp.).
Parafialni doradcy życia rodzinnego współpracują z rejonowymi doradcami, których obszar działania obejmuje jeden lub więcej dekanatów.
Na terenie gminy Góra w 2020 r. było 6 parafii Kościoła rzymskokatolickiego oraz 1 związek wyznaniowy. Dane na ich temat przedstawia poniższa tabela.
Tabela 23. Parafie rzymskokatolickie i inne w gminie w 2020 roku
dekanat nazwa parafii adres
Góra-Wschód
Parafia pw. Katarzyny Aleksandryjskiej - Wolontariat świetlicy parafialnej
- Zespół Caritas
- Parafialny oddział Akcji Katolickiej - Grupy AA „Desiderata” i „Iskierka”
Kościół pomocniczy pw. Bożego Ciała
ul. ks. Ściegiennego 29, 56-200 Góra
ul. Zielona 17, 56-200 Góra
Góra-Wschód
Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
- Świetlica środowiskowa - Zespół Caritas
- Stowarzyszenie Wsi Ślubów „Razem możemy więcej”
Kłoda Górowska 42 A, 56-200 Góra
Góra-Wschód Parafia pw. św. Wawrzyńca Czernina, ul. Kościelna 1, 56-200 Góra
Góra-Zachód
Parafia pw. św. Faustyny - Stowarzyszenie „Samarytanin”
- Wolontariat Banku Żywności, - Eucharystyczny Ruch Młodych
Skwer ks. Chłopickiego 1A, 56-200 Góra
Góra-Zachód
Parafia pw. św. Michała Archanioła Kościół filialny pw. św. Marcina
Kaplica mszalna pw. Wniebowzięcia NMP
Chróścina 23, 56-200 Góra Glinka, 56-200 Góra Radosław, 56-200 Góra
Góra-Zachód
Parafia pw. św. Michała Archanioła Kościół filialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
Kościół filialny pw. św. Jakuba Apostoła Kaplica mszalna pw. Matki Bożej Częstochowskiej
Osetno 24, 56-200 Góra Ryczeń 10, 56-200 Góra Stara Góra 33, 56-200 Góra Rogów Górowski, 56-200 Góra
Sala Królestwa Świadków Jehowy ul. Dworcowa 29, 56-200 Góra
Dane Urzędu Miasta i Gminy w Górze i Archidiecezji Wrocławskiej.