Język polski , klasa 1 a LO

(1)

Język polski , klasa 1 a LO

Zagadnienia do samodzielnego opracowania od 30 marca do 3 kwietnia 2020r.

Temat: Literacka wizja zaświatów . Boska komedia Dante Alighieri (2H)

1. Summa - to rodzaj podsumowania, syntezy, zbiór wiadomości o charakterze encyklopedii jak i podręcznika, obejmujący całość wiedzy z danej dziedziny.

2.Boska komedia jest - syntezą światopoglądu ludzi średniowiecza(summa średniowiecza) 3. Geneza utworu

Pierwotnie Dante zatytułował swój utwór Komedia, dopiero później dodano określenie Boska (doskonała). Powstała w I poł. XIV wieku, napisana została w dialekcie toskańskim, który później przekształcił sie w język włoski. Tytuł utworu można interpretować tak, jak w Poetyce Arystotelesa - komedia ma w przeciwieństwie do tragedii, pomyślne zakończenie.

Boska komedia przedstawia wędrówkę narratora- Dantego, po zaświatach : Piekle, Czyśćcu i Raju. Wędrówka rozpoczyna się w nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek 1300r., podróż trwa trzy dni.

Wszystkie zaświaty dzielą sie na 9 części ( liczba symboliczna, wielokrotność 3)

Przewodnikiem Dantego po Piekle i Czyśćcu jest poeta rzymski, Wergiliusz. Po Raju oprowadza Dantego Beatrycze (pierwowzorem była ukochana poety, przedwcześnie

zmarłej).Ostatnim etapem wędrówki jest Niebo, tu przewodnikiem Dantego jest św. Bernard z Clairevaux (klerwo).

4. Budowa utworu jest odzwierciedleniem cech kultury średniowiecza: jest numeryczna, symetryczna oraz symboliczna. Szczególne znaczenie ma liczba 3 (zob. symbolika biblijna).

Konstrukcja utworu ma także charakter teologiczny(odwołuje się do pojęć ważnych dla chrześcijaństwa) i synkretyczny(obejmuje wszelkie możliwości opisane w chrześcijańskiej nauce o zbawieniu. Realizm łączy się z wizyjnością. Pojawiają się alegorie np. Beatrycze- obraz miłości Bożej.

Piekło przypomina lej zwężający się ku dołowi, składa się z dziewięciu kręgów.

Motyw piekła pojawia się w mitologii (Orfeusz I Eurydyka), w Eneidzie Wergiliusza i Biblii.

(2)

schemat Piekła Dantego

W ostatnim kręgu są zdrajcy : Judasz, Kasjusz, Brutus

5.Przeczytaj podane fragmenty Boskiej komedii i odpowiedz na pytania :

 na podstawie 2 pierwszych wersów utworu opisz sytuację egzystencjalną osoby mówiącej

 nazwij uczucia wyrażone w pierwszych 6 wersach

 zinterpretuj las jako alegorię zapowiadającą treść utworu

 zinterpretuj słowa poety gorzko opowiem i lasu rzeczy tajemniczych- wskaż związek między tym celem a średniowiecznym dążeniem do syntezy

(3)

 w jakiej sytuacji znajdują się ludzie w trzecim kręgu ? co jest przyczyną ich cierpienia?

 jakimi cechami odznacza sie potwór strzegący potępionych?

 wyjaśnij wyrażenie dantejskie sceny

 na czy polega groza dantejskich scen? , czemu służą te sceny?

 czy strach przed karą jest dobrą motywacją ? -uzasadnij swoje zdanie

 wymień atrybuty Boga zawarte w wersie 4-6

 jakie piekło zapowiadają wersy 7-9?

 spróbuj zinterpretować wiersz Tadeusza Różewicza Brama ( wykorzystaj pytania pod tekstem)

Temat: Filozofia świętego Tomasza z Akwinu

1.Święty Tomasz z Akwinu jest doktorem Kościoła, starannie wykształcony, studiował sztuki wyzwolone na wielu uniwersytetach europejskich. Najważniejszym dziełem jest Summa teologiczna . Przybliżył chrześcijaństwu pisma Arystotelesa.

2. Tomizm -jego celem jest odkrycie ostatecznych przyczyn całej rzeczywistości. Filozof mówi o dwóch rodzajach poznania: za pomocą objawienia ( człowiek przyjmuje pewne prawdy) i rozumu (człowiek dochodzi do prawd wykorzystując racjonalne myślenie). Oba rodzaje prawdy pochodzą od Boga. W punkcie wyjścia bierze prawdy objawione, które objaśnia racjonalizująco, próbując zrozumieć powiązanie Absolutu ( byt najwyższy) ze światem i człowiekiem. Przyczyna istnienia wszelkich bytów - Bóg- jest gwarantem sensu i racjonalność człowieka i natury. Człowiek to monolit (jedność) duszy i ciała jest zdolny do rozpoznawania swojej sytuacji i może dziłąć w kierunku swego dobra. Zajmuje konkretne miejsce na drabinie bytów .

3. Scholastyka - tzw. filozofia szkolna - próbowała wyjaśnić kwestie dotyczące wiary, dogmatów - za pomocą metod racjonalnych (rozum).Dogmaty i prawdy wiary są

niepodważalne, można je jednak uzasadnić za pomocą rozumu. Św. Tomasz był jednym z najwybitniejszych scholastyków średniowiecza.Scholastyka to także termin związany z określonym modelem rozumowania (wypracowanym na podstawie dokonań Arystotelesa) praktykowanym w średniowieczu. Opierała się ona na rozumowaniu dialektycznym, co wiązało się z wyciąganiem wniosków i rozstrzyganiem sprzeczności. Rozpatrywany tekst poddawano więc wnikliwej analizie, która opierała się na dokładnym przeczytaniu (lectio), dyskusji wokół tekstu (disputatio) oraz formułowaniu wniosków (determinatio).

4. Przeczytaj fragment Summy teologicznej i opowiedz na pytania

 jakie dwa rodzaje prawd o Bogu wyznaje św. Tomasz ?

 jak filozof wyjaśnia, że ludzki umysł nie jest w stanie dojść do zrozumienia Boga?

 Dlaczego filozof próbuje racjonalnie uzasadnić istnienie Boga ?

 czym są prawdy, które rozum posiada z natury ?

 czym jest wiara religijna w ujęciu św. Tomasza?

(4)

Temat: Refleksje na temat życia i śmierci- Wielki testament F. Villona(2H)

1. F. Villon(wiją) żył w drugiej połowie XV wieku. Poeta - łotrzyk, szukający w życiu przygód i miłostek. W jego utworach pojawiają się wątki takie jak: głód, nędza, tułaczka, niesprawiedliwość społeczna, przemijanie i śmierć, które autor przedstawił bardzo realistycznie. Motyw umierania łączy z barwnymi, zmysłowymi opisami życia.

2. Wielki testament stanowi rozrachunek z własnym życiem po pobycie w więzieniu.

Bohaterem lirycznym jest zwykły człowiek ( nie rycerz, święty czy król ), nieobecny wcześniej w literaturze średniowiecza. Utwór zawiera wiele refleksji egzystencjalnych i autobiograficznych( nazwiska konkretnych osób, daty)

3. Przeczytaj podane fragmenty Wielkiego testamentu i odpowiedz na pytania

 kim jest osoba mówiąca w wierszu? jak przedstawia siebie ? - dokonaj krótkiej charakterystyki

 co o młodości z perspektywy czasu mówi podmiot liryczny?

 ustal , kogo dotyczy sformułowanie panie minionego czasu zawarte w tytule ballady ?

 znajdź w tekście ballady powtórzenia ,określ ich funkcję ?

 wskaż w tekście elementy charakterystyczne dla trzech rodzajów literackich., czym cechują się gatunki do których nawiązuje poeta?

 wskaż w tekście elementy żartobliwe i poważne, określ ich funkcję

 utwór Villona to zwyczajny testament czy poetycki ? , uzasadnij.

 jakich wskazówek poeta udziela czytelnikowi ? czego należy się wystrzegać?

jaką postawę przyjąć ? jakich błędów młodości unikać?

4. Przeczytaj fragment utworu A. Rimbuad Sezon w piekle . Poranek i odpowiedz na pytania Artur Rimbaud to poeta żyjący w II połowie XIX wieku , należy do tzw. poetów przeklętych (wiódł awanturnicze życie, lekceważył wszelkie normy i zasady społeczne, włóczył się bez celu po Europie)

 kto jest osoba mówiącą w tekście ? , co jest jego tematem oraz kto jest adresatem utworu ? ; porównaj te ustalenia z wynikami analizy Wielkiego testamentu

 liryka czy epika? określ rodzaj literacki, jakie podobieństwa dostrzegasz do tekstu Villona ?

 porównaj uczucia wobec życia wyrażone przez obu poetów

 czym jest młodość dla obu poetów ?, wskaż podobieństwa i różnice

 wytłumacz puentę Sezonu w piekle Niewolnicy, nie przeklinajmy życia

(5)

Temat : Sztuka średniowiecza

1. Styl romański (X - XIII w. ), nazwa wywodzi sie od łacińskiej nazwy Rzymu - Roma 2. Cechy stylu romańskiego , przykłady sztuki romańskiej w Europie i w Polsce

3. Styl gotycki ( XIV - XV w.)

4. Cechy stylu gotyckiego , przykłady sztuki gotyckiej . Obejrzyj Katedrę T. Bagińskiego

jest w całości dostępny na YouTube