Wystawa miniatur na tle wnętrz Pałacu hr. Pusłowskich

WYDAWNICTWO MUZEUM NARODOWEGO W K R A K O W I E

W Y S TA W A M I N I A T U R

N A T L E W N Ę T R Z PAŁACU HR. PU SLOW SKICH

O PR A C O W A LI

K A Z I M I E R Z B U C Z K O W S K I

Z O F I A P R Z E O R S K A - E X N E R O W A

W YD AW N ICTW O M UZEUM NARODOW EGO W K R A K O W I E

W Y S TAWA M I N I A T U R

N A T L E W N Ę T R Z PAŁACU HR. PUSŁOWSKICH

O P R A C O W A L I

K A Z I M I E R Z B U C Z K O W S K I

Z O F I A P R Z E O R S K A - E X N E R O W A

Z B I O R Y H R . P U S Ł O W S K I C H S T R . 3 - 1 2 W Y S T A W A M I N I A T U R S T R . 1 3 - 9 3

D R U K A R N I A N A R O D O W A W K R A K O W I E

Z B IO R Y , znajdujące się w Pałacu hr. Pusłowskich, nic tworzą w ścisłym tego słowa znaczeniu kolekcji, powstałej programowo, zamkniętej w sobie. Prze­

znaczeniem ich było raczej ozdobienie wnętrz domu mieszkalnego i w tym celu gromadziło je kilka pokoleń. Stąd też wypływ a ścisły związek zbiorów z domem, który ozdabiają, stąd też zabytki te m ają swoiste życie, swój odrębny wyraz i cha­

rakter.

Pałac hr. Pusłowskich powstał niedawno. Jeszcze przed kilkudziesięciu laty na jego miejscu stał mało ciekawy pod względem architektonicznym budynek, należący do hr. Ludwika Michałowskiego. Zygm unt hr. Pusłowski po ślubie swym z córką Piotra Moszyńskiego, wybitnego patrioty polskiego, skazanego w r. 1825 na wieloletnie zesłanie na Sybir, kupił posesję od hr. Michałowskiego i oddał prze­

budowę domu w ręce architekty Tadeusza Stryjeńskiego. Budynek został przebu­

dowany w charakterze genueńskich pałaców renesansowych. N a życzenie właści­

ciela wcielono w jego mury szereg ciekawych fragmentów architektonicznych. Poza kilkoma pochodzącymi z zamków francuskich (kominki), są to fragmenty ze zbu­

rzonych lub przebudowanych krakowskich domów, przeważnie z ul. Kanoniczej i Małego Rynku, a więc kamienne odrzwia, kolumny międzyokienne, drewniane stropy domów itp.

W takich to ramach mieszczą się dzisiaj zbiory hr. Pusłowskich. Zbiory to istotnie „monumenta naufragio erepta“ wyrwane z odmętów dziejowych. Losy ich łączą się ściśle z losami rodziny hr. Pusłowskich. Składa ta rodzina przez cały okres powstań obfitą daninę z krwi i mienia... Przeor Kartuzów O. Stefan Pu­

słowski, popierający gorąco powstanie Kościuszki, ściąga na klasztor, w którym rządzi, kasatę, a na swój ród zemstę rządu rosyjskiego, konfiskaty i prześladowania.

Tytus Pusłowski walczy w r. 18 3 1. Po powstaniu zmuszony opuścić kraj umiera na obczyźnie. Adam Pusłowski zostaje rozstrzelany w r. 1863 w Nowogródku na rozkaz M urawiewa. Rząd rosyjski, szukając sposobu zemsty nad rodziną rozstrze­

lanego, konfiskuje i zamienia na cerkiew prawosławną kościół stawiany przez Pusłowskich w Olszewie, w którego podziemiach znajdują się trumny całej rodziny, a wśród nich trumna zasłużonego ministra Skarbu Polskiego ks. Ksawerego Lu- beckiego.

Równolegle z losami rodziny Pusłowskich biegną losy ich zbiorów. Rozm ie­

szczone one były głównie w trzech rezydencjach: w Piaskach Starych na Polesiu,

w Albertynie koło Słonim ia i w Czarkowach nad Wisłą. Pierwsze, w r. 1863, uległy

pożarowi zabytki mieszczące się w Piaskach, gdzie zgorzały zabytkowe meble, wiele

okazów pięknej broni, obrazy itp. D ruga skolei rezydencja, Alberty, padła ofiarą

w czasie ostatniej wielkiej wojny. Rozgrabione zostały, a częściowo wywiezione bez­

powrotnie do Rosji, cenne portrety królów polskich z różnych epok, zabytki prze­

mysłu artystycznego, a wśród nich przepyszna tkanina Madżarskiego.

Szczególnie jednak dotkliwą stratę poniosła kultura polska przez spalenie pałacu w Czarkowach. Spłonął pałac, będący pięknym zabytkiem architektury w stylu Ludw ika X V I , a z nim cenne zbiory. Zniszczały między innym i: portret M arii Ludwiki Gonzagi przez Jo sta van Egmont, współczesny portret Sobieskiego, współczesny portret ks. de Berry, portret króla Ludw ika Filipa przez Verneta, Mickiewicza przez Delacroix, portret Zofii Cieleckiej przez Matejkę oraz kolekcja obrazów Stanisławskiego. Spłonęła seria 6 gobelinów z manufaktury Aubusson z emblematami muzycznymi i cyfrą Rossiniego, 6 gobelinów jedwabnych polskich z fabryki Ogińskich w Słonimiu, przedstawiających bogów i boginie, dywany z fabryki Pusłowskich w Albertynie z początku X I X wieku, wielka biblioteka głównie dzieł filozoficzno-społecznych i wiele innych.

Mimo zniszczenia, jakiego losy nie szczędziły zbiorom Pusłowskich, rodzina ta potrafiła niemało zabytków ocalić, zebrać i pomieścić w swoim pałacu w K r a ­ kowie. Pozwala je poznać Wystawa Wnętrz w pałacu Pusłowskich. K saw e ry hr. Pusłow ski uprzystępniając publiczności rodzinne zbiory, a równo­

cześnie um ożliw iając D yrekcji M uzeum N arodow ego urządzenie w pałacu w y sta w y m iniatur, p r z e z n a c z y ł c a ł k o w i t y dochód z tej w ystaw y na cele budow y M uzeum N arodow ego.

K A P L I C A

N a lewo od wejścia znajduje się kaplica domowa. Odrzwia kamienne, do niej prowadzące, z w. X V / X V I , po­

chodzą z jednego z domów krakow­

skich przy ul. Kanoniczej, okucia drzwi z w. X V ze spalonego kościoła Bobolów w Piaskach Wielkich, woj.

kieleckie.

W ołtarzu tryptyk drewniany poli­

chromowany z pocz. w. X V I , przedsta­

w iający N P M arię ze św iętym i: G erhar­

d e m ^ ), Mikołajem, Katarzyną, Urszu­

lą, Jaku b em i Wawrzyńcem. Wys. 124 cm, szer. razem ze skrzydłami 225 cm.

Pochodzenie tryptyku nieznane. N a oł­

tarzu piękny krucyfiks z kości słoniowej, dzieło francuskie z w. X V I I . N a ścianie kaplicy nad wejściem kamień z wyku­

tym orłem (na piersiach orła snopek

Wazów), pochodzący ze zniszczonego zamku królewskiego w Nowym K o r­

czynie. N a tej samej ścianie obraz wenecki z drug. poł. X V w. przedsta­

w iający N P M arię ze świętymi. Wys.

162 cm, szer. 2 15 cm.

W ścianie naprzeciw ołtarza witra- żyk projektu Ja n a Matejki. N a ścianie naprzeciw wejścia, we wnęce marmu­

rowy pomnik Genowefy z Lubeckich Pusłowskiej, dług. pomnika 185 cm, przez rzeźbiarza francuskiego A. Salo­

mona (18 18 — 18 8 1). N ad pomnikiem u góry rzeźba przedstawiająca K saw e­

rego Druckiego-Lubeckiego, ministra skarbu K ról. Pol., wys. 45 cm. Po pra­

wej stronie popiersie w marmurze (ar­

tysta nieznany) W ładysława hr. Pu- słowskiego, marszałka szlachty powia­

tu oszmiańskiego, wys. 55 cm.

o Z A B Y T K I W S A L A C H P A Ł A C U

R Z E Ź B Y :

1. Tryptyk składający się: z rzeźby .w drzewie, przedstawiającej św.

Rodzinę i z dwóch skrzydeł z rzeź­

bionymi w drzewie postaciami świętych. Koniec w. X V , wys. gru­

py środkowej 78 cm, skrzydeł: 125 cm, szer. 53 cm. Pochodzi z okolic Wieliczki.

2. Rzeźba w marmurze, przedstawia­

ją c a głowę satyra, Włochy w. X V I . 3. „Zdjęcie z krzyża", rzeźba w drze­

wie, Niem cy w. X V I , wys. 67 cm, szer. 38 cm.

4. Dwie rzeźby hebanowe, przedsta­

wiające : jedna mężczyznę, druga kobietę z dzieckiem. Niem cy w.

X V I .

5. Dwie płaskorzeźby w drzewie, przedstawiające sceny biblijne (Zło­

ty cielec, Zdobycie Jery ch a , Wąż miedziany) w. X V I / X V I I , wys.

16 cm, szer. 46 cm.

6. Rzeźba w drzewie, przedstawiająca historię Ju d y ty. Wiek X V I , wys. 22 cm, szer. 205 cm.

7. Kartusz rzeźbiony w drzewie z her­

bami króla W ładysława IV . K a r ­ tusz ten miał stanowić według tra­

dycji ozdobę tronu W ładysława IV . Wys. 140 cm, szer. 125 cm.

8. Kartusz rzeźbiony w drzewie z her­

bem Tabłonowskich, Prus 3 ; w.

X V I I / X V I I I .

9. Kartusz rzeźbiony w drzewie z her­

bem „Stary K o ń " Wielopolskich.

10. „Pom ona", rzeźba w drzewie, Gdańsk w. X V I I , wys. 37 cm, szer. 97 cm.

1 1 . Houdon Ja n Antoni (17 4 1— 1828)

„Zaskoczona", rzeźba w brązie, Francja, wys. 134 cm.

12. Falconet Stefan M aurycy ( 17 16 — 17 9 1) : Płaskorzeźba marmurowa, przedstawiająca putta, jedzące wi­

nogrona. Francja. O wal wys. 30 cm, szer. 49,5 cm.

13. Falconet Stefan M aurycy (17 16 — 17 9 1) : Płaskorzeźba marmurowa, przedstawiająca putta igrające z kozłem, Francja, owal wys. 30 cm, szer. 49,5 cm.

14. Tenerani Piotr (1789— 1869): G e­

nowefa hr. Pusłowska, rzeźba w marmurze, wys. 65 cm.

15. Henryk Stattler: Eleonora K arw i- cka, rzeźba w marmurze, Rzym

1853, wys. 52 cm.

16. Henryk Stattler: Piotr hr. M o­

szyński, rzeźba w marmurze, Rzym 1853, wys. 54 cm.

17. Lem olt: Odlew w brązie przed­

stawiający rękę ministra Ksaw ere­

go Lubeckiego.

18. „K ró lo w a Am azonek" Pentezylea napadnięta przez tygrysy. Odlew ten z dzieła A. K issa z r. 1837, przesłany przez cesarza niemiec­

kiego, jak o dar dla żony króla Ludw ika Filipa, zagubiony w cza­

sie rewolucji, został nabyty przez hr. Pusłowskich. Wys. 1 1 3 cm, szer. 160 cm.

O B R A Z Y :

19. N P M aria z Dzieciątkiem w otocze­

niu Świętych. Siena w. X V , mai.

nadrzewie, wys. 75 cm, szer.4.46 cm.

20. N P M a ria — Włochy w. X I V / X V . 2 1. Alviso Vivarini (1464— 150 3): NP.

M aria z Dzieciątkiem, Wenecj a, wys.

53 cm, szer. 64 cm, mai. na drzewie.

22. M arco di Antonio Palmezzano (14 5 6 ?— 15 3 7 ): Chrystus pod krzy­

żem, sygn. r. 1536, Włochy, mai. na

drzewie, wys. 54,5 cm, szer. 4 2 ,5 cm.

23- Lorenzo Lotto (około 1480— 1556) : Św. Rodzina. Włochy, malowany na drzewie, wys. 40 cm, szer. 20,5 cm.

24. W stylu Salwatora Rosy ( 16 15 — 16 7 3 ): Okręty wśród burzy, Włochy w. X V I I , wys. 70 cm, szer. 88 cm.

25. W stylu Salwatora Rosy ( 16 15 — 16 7 3 ): K rajobraz z drzewem i po­

staciami, Włochy w. X V I I , wys.

70 cm, szer. 94 cm.

26. Artysta n ieznany: Pustelnik, Wło­

chy w. X V I I , mai. na desce, wys.

33 cm, szer. 45 cm.

27. Artysta nieznany: św. Hieronim, Włochy w. X V I I , mai. na desce, wys. 33 cm, szer. 45 cm.

28. Artysta n ieznany: Mężczyzna z cyr­

klem. Włochy w. X V I I , mai. na drzewie, wys. 32,5 cm, szer. 2 5 ,5 cm.

29. Artysta nieznany: Portret papieża Innocentego X I I (?), w. X V I I , owal, wys. 69 cm, szer. 58 cm.

30. Artysta nieznan y: Lukrecja, wiek X V I I , wys. 70 cm, szer. 51 cm.

3 1. Artysta nieznany: Głowa C hry­

stusa, w. X V I I , wys. 36 cm, szer.

30 cm

32. M alarz flamandzki z X V I w : We­

nus, mai. na desce, wys. 95,5 cm, szer. 13 3 cm.

33. Artysta nieznany (italienizujący Flam andczyk). „Sic transit gloria mundi“ . Niderlandy w. X V I / X V I I , wys. 60,5 cm, szer. 53 cm.

34. Chrystus uzdrawiający (na tle kraj­

obrazu), Niderlandy w. X V I / X V I I , mai. na drzewie, wys. 40 cm, szer.

37 .5 cm -

35. Ravesteijn Ja n van (15 7 2 — 1656) : Portret kobiecy. Niderlandy. Wys.

66 cm, szer. 52 cm.

36. Rem brandt Harmensz van R yn (1606— 1669) : M atka artysty, ko­

pia z w. X V I I I , wys. 73 cm, szer.

55 cm -

3 7. Paweł Rubens (157 7— 1640): Auto­

portret, mai. na drzewie, kopia z w. X V I I I (?), wys. 32 cm, szer.

24.5 cm.

38. Melchior Hondecoeter (1636—

16 9 5): Ptactwo domowe i żółw, wys. 1 1 5 cm, szer. 150 cm.

39. W stylu M. Hondecoetera: Ptactwo domowe, wys. 51 cm, szer. 71 cm, (dwa obrazy).

40. Ja c o b van Strij (1756 — 1815) : K ro ­ wy na pastwisku, mai. na drzewie, wys. 37 cm, szer. 50 cm.

4 1. O brazy z w. X V I I i X V I I I szkoły holenderskiej przedstawiające mar­

twą naturę i zwierzęta.

42. D wa obrazy szkoły holenderskiej, w. X V I I , wys. 28,5 cm, szer. 41 cm.

43. Szkoła holenderska z w. X V I I — X V I I I : Portret męski, wys. 88 cm, szer. 72 cm.

44. O brazy z w. X V I I i X V I I I szkoły holenderskiej, przedstawiaj ące m ar­

twą naturę i zwierzęta.

45. Lucas C ra n a ch (i4 7 2 — 15 5 3 ): He­

rod przyglądający się rzezi niewi­

niątek, po lewej stronie scena ucieczki do Egiptu. Poszczególni rycerze przedstawiają osobistości z dworu Landgrafa heskiego, w lo­

gii na górze sam Landgraf heski.

Mai. na drzewie, rok 1530, wys.

120 cm, szer. 86 cm.

46. Winterhalter Franciszek (1806—

18 7 3 ): Genowefa Em ilia z Lubec- kich Pusłowska, owal, wys. 90 cm, szer. 74 cm.

47. Grosz czynszowy. Obraz włoski z w. X V I I .

48. C ognietLeon(i794— 1880): Wdro- dze powrotnej spod Moskwy, wys.

29.5 cm, szer. 22 cm.

49- Delacroix Eugeniusz(i779— t863) : Duch ojca ukazuje się Hamletowi.

Mai. w r. 18 15 , wys. 45 cm, szer.

36.5 cm.

50. Grange A . : Pożegnanie Kościuszki z Ludwiką Sosnowską, wys. 37,5 cm, szer. 27,5 cm.

5 1. Szkoła hiszpańska w. X V I I . Putto.

Wys. 51 cm, szer. 62 cm.

52. Artysta nieznany: Jo an n a Ja b ło ­ nowska z domu de Bethune, woje­

wodzina ruska, żona Ja n a Stanisła­

wa. Replika portretu z r. 17 16 po­

chodzi z galerii Mieleszków Mali- szkiewiczów, wys. 128 cm, szer.

100 cm.

53. Obraz alegoryczny z w. X V I I . 54. Artysta nieznany, portret hr. Soł-

tykowej, w. X V I I I , wys. 79 cm, szer. 64 cm.

55. Czechowicz Szym on? (1689—

1 775) : Scena religijno-alegorycz- na, owal, wys. 61 cm, szer. 52 cm.

56. Artysta nieznany: Portrety pary małżonków, z końca X V I I I w., wys. 44 cm, szer. 35 cm.

57. Artysta nieznany, z końca X V I I I w. pod wpływem Lampiego. Król Stanisław August Poniatowski, wys. 105 cm, szer. 89 cm.

58. Wańkowicz W alenty: Portret Franciszka hr. Puslowskiego, mar­

szałka szlachty grodzieńskiej, rysu­

nek kredkami, wys. 27 cm, szer.

22.5 cm.

59. Pitschmann Jó z e f (1758 — 1834):

Salomea Słowacka, matka Ju liu ­ sza, wys. 67 cm, szer. 50 cm.

60. Artysta nieznany z pocz. X I X w. : Ks. Adam Czartoryski, wys. 58 cm, szer. 46 cm.

6 1. Artysta nieznany, z pocz. X I X w .:

Portret Tadeusza Kościuszki, wys.

48 cm, szer. 6 1,5 cm.

62. Artur Grottger (18 3 7 — 18 6 7): Ż u ­ awi przed pomnikiem Napoleona, mai. w r. 1867, wys. 49,5 cm, szer.

62 cm.

63. Ja n Matejko (18 3 3 — 18 9 3): M aria hr. Pusłowska, mai. 18 7 1, wys.

136 cm, szer. 102 cm.

64. Ja n Matejko (1838— 189 3): Wła­

dysław Biały w więzieniu w Dijon, mai. w r. 18 7 1, wys. 45 cm, szer.

37 cm -

65. Ja c e k Malczewski (1854— 1929):

„Rusałki**, obrazy skomponowane przez artystę jako supraporty do pałacu hr. Pusłowskich.

66. Ja c e k Malczewski (1854— 1929) :

„S yb irak 11, wys. 1 1 cm, szer. 29 cm.

67. Ja ce k Malczewski (1854— 1929):

„Flisacy**, dwa obrazy malowane w r. 18 9 1.

68. Ja ce k Malczewski (1854— 1929):

Autoportret, mai. w r. 1908.

69. Wojciech Gerson ( 1 8 3 1— 19 0 1):

„Rekreacja**, mai. w r. 1879.

P R Z E M Y S Ł A R T Y S T Y C Z N Y : 70. Zegar szafkowy kurantowy (szafka

z orzecha) z połowy X V I I I w., dzieło Franciszka Bellair, zegar­

mistrza gdańskiego. Mechanizm muzyczny zegara typu rzadko spo­

tykanego (dźwięki powstają przez uderzenie młoteczków w struny).

Zegar wygrywa melodię zaczyna­

ją c ą się od hejnału Mariackiego i przechodzącą następnie w M azu­

rek Dąbrowskiego. Przez długi czas po r. 1863 melodia zegara była umyślnie zatarta wskutek odpo­

wiednich zmian w mechanizmie.

Miało to na celu uniknięcie prze­

śladowania i konfiskaty ze strony

Rosjan po rozstrzelaniu Adam a

Puslowskiego w Nowogródku ze

strony M urawiewa. Melodię zre­

konstruował w r. 1926 zegarmistrz- amator, brat Teodor Wrzesień z Zakonu 00. Reformatów w Wie­

liczce. Gdańsk — połowa X V I I I w. Wys. 258 cm.

7 1. Zegar stojący w oprawie drewnia­

nej o formach barokowych. Tarcza zegarowa ośmioboczna z brązu złoconego, pierścień godzinny sre­

brny. Zegar wskazuje godziny, minuty, dnie i zmiany księżyca, bije godziny. W ychwyt wrzecio­

nowy. Z tyłu mechanizmu n ap is:

Wolfgangus Giinther Gedan Anno 1650 oraz na osobnej, przypusz­

czalnie w X V I I I w. przyczepionej p łytce: Jo h an n Albrecht Rennov Frauenburg. Wyrób gdański z r.

1650, odnowiony w w. X V I I I . Wys. 43,5 cm, szer. 49 cm.

72. Zegar francuski z drugiej połowy X V I I I wieku, wykonany przez Claude Artusa w Paryżu. Szafka wykonana techniką Boullea. Wys.

5 3 ,5 cm -

73. Z egar z epoki cesarstwa, brąz zło­

cony i perłowa muszla. Francja — po roku 1800. Wys. 38,5 cm.

74. Skrzynia rzeźbiona z pocz. X V I w., wyrobu francuskiego lub flan- dryjskiego. N a zamku widnieją lilie heraldyczne francuskie. We­

dług tradycji pozostawił j ą ucie­

kając z Polski Henryk Walezy.

Wys. 79 cm (dąb).

75. Skrzynka rzeźbiona, Włochy w.

X V I / X V I I , wys. 35 cm.

76. Pulpit renesansowy włoski z w.

X V I , będący dawniej w posiada­

niu G abryela d’Annunzio. Wys.

168 cm.

77. Szafa barokowa gdańska z końca X V I I w., o wyraźnym wpływie

holenderskim (dąb i heban), wys.

239 cm.

78. Szafa barokowa gdańska z końca X V I I w., (orzech) o wyraźnym wpływie holenderskim, wys. 239 cm.

79. Szafa gabinetowa gdańska (orzech), rzeźbiona, z r. około 1700, wys.

227 cm.

80. Stół barokowy gdański (orzech), z r. około 1700, wys. 85 cm.

8 1. Stolik gdański (orzech), około r.

1700, wys. 72 cm.

82. Stolik rozkładany gdański (blat orzechowy), z r. około 1700. Wys.

82 cm.

83. Prasa do serwet (orzech), Gdańsk, r. około 1700.

84. Parawan drewniany, wyrób gdań­

ski z końca X V I I I w. (głównie dąb). N a jednej stronie parawanu rzeźby przedstawiają groteski, na drugiej sceny religijne (pokłon kró­

lów i pasterzy). Wys. 231 cm.

Wszystkie meble gdańskie zostały zakupione w Gdańsku w końcu X V I I I w., przez Franciszka i Woj­

ciecha Pusłowskich dla przyozdo­

bienia pałacu Pusłowskich w Pia­

skach (województwo nowogrodz­

kie), na przyjazd króla Stanisława Augusta.

85. Sekretarzyk z w. X I X w stylu me­

bli gdańskich z w. X V I I . Wys.

182 cm.

86. Sepet (orzech), Niemcy, około r.

1700. Wys. 140 cm (z podstawą).

87. Konsolka (mahoń, cis, jawor) ozdo­

biona brązami w stylu Ludwika X V , Francja, połowa X V I I I w., wys. 76 cm.

88. Sepet ozdobiony brązami, szyld-

kretem i kością słoniową, Włochy,

druga połowa X V I I I w., wys. 132 cm (z podstawą).

89. Sepet z pocz. X V I I I w., wys. 63 cm.

90. Stoliczek mahoniowy zdobny brązami, Francja po r. 1800, wys.

77)5 cm -

9 1. Kom oda(róża i jaw or), ozdobiona brązami, w stylu Ludwika X V . Francja poi. X V I I I w., intarsja o ornamencie wazonów z kwia­

tami, wys. 90 cm.

92. Kom oda (róża, palisander i jawor) ozdobiona brązami, w stylu L u ­ dwika X V . Francja poi. X V I I I w., wys. 85 cm.

93. Model komódki z w. X V III-g o . 94. Stoliczek mahoniowy zdobny brą­

zami, Francja po r. 1800, wys. 78 cm.

95. Dwa krzesła o siedzeniach po­

krytych kurdybanem. Szkielet krzeseł w stylu mebli angielskich z połowy X V I I I w. Wys. 11 7 cm.

96. D wa postumenty drewniane, zło­

cone, pochodzące z Łazienek, druga połowa X V I I I w., styl Stanisława Augusta, wys. 156 cm.

97. Stolik (czeczotka) przypuszczal­

nie wyrobu polskiego, należeć miał do ks. Hugona K ołłątaja, druga poi. X V I I I w., wys. 81 cm.

98. Sekretarzyk (orzech, palisander, jaw or, czeczotka). Polska, druga

poi. X V I I I w., wys. 106 cm.

99. Kom oda z końca X V I I I w., w y­

rób polski.

100. Stolik zdobny intarsją, przypu­

szczalnie wyrobu polskiego, druga poi. X V I I I w., wys. 79 cm.

10 1. Szkatułka o motywach architek­

tonicznych, zdobiona muszlą per­

łową i płytkami z marmuru. Wło­

chy, X V I I w., wys. 35 cm.

102. Szkatuła (orzech) z płytkami rzeź­

bionymi z kości słoniowej. Niem ­ cy 17 16 r, wys. 54 cm.

103. Skrzyneczka z X V I I I w.

104. Muszla montowana w srebrze 0 rękojeści przedstawiającej szyję 1 głowę ptaka, wiek X V I / X V I I .

Seria ośmiu makat (haft jed w a­

biem i wełną na płótnie) z her­

bem Creąuier markiza de Creąui, marszałka Francji, jednego z naj­

wybitniejszych wodzów francu­

skich za Ludwika X I V . Seria ta powstała w warsztatach król. w Paryżu około r. 1687. Tw órca kartonów: Le Brun, w ym iary:

dłuższe boki makat z postaciami bogów 350 cm, z panoplionami 290 cm, krótsze 185 cm. W ymiary m akaty z herbem wys. 290 cm, szer. 223. cm. Piękne te makaty zostały opracowane przez Doc.

D ra A. Bochnaka w p ra c y : „ M a ­ katy marszałka Francji Fr. de Crequi“ . Kraków 1923, nakładem Miejsk. Muz. Przemysł.

10 5 ... Panoplion.

10 6... Woda.

10 7 ... Ogień.

10 8 Powietrze.

10 9... Ziemia.

1 1 0 Jesień.

1 1 1 ... Panoplion.

1 1 2 ... Herb Creąuier.

1 1 3 . Gobelin z herbem królewskim francuskim (lilie francuskie i łań­

cuchy N aw arry), z emblematami Ludw ika X I V (słońce i dewiza:

Nec pluribus impar). Je st to tzw.

portiere du char de triomphe.

Wys. 340 cm, szer. 280 cm.

ii4 - Gobelin według kartonu Franci­

szka Bouchera przedstawia od­

wiedziny Wenus w kuźni Wul- kana, wykonany w manufakturze królewskiej w Paryżu, wiek X V I I I wys. 270 cm, szer. 458 cm.

11 5 . Gobelin według kartonu Ja n a Baptysty Vien przedstawiający

„Porwanie Bryzeidy“ . Tem at jest aluzją do romansu Ludwika X I V z panią de Montespan. Wykonany w Paryżu około 1800 r. Wys. 349 cm, szer. 533 cm.

116 . Tkanina haftowana z ornamen­

tem splotów roślinnych, między którymi siedzą ptaki (w stylu Ludwika X I V ) , Francja około 1700 r., długość ok. 400 cm, wys.

265 cm.

117 . M isy mosiężne z w. X V I i X V I I , z tych jedn a ze sceną Zwiasto­

wania.

118 . Arras z w. X V I , przedstawiający św. Augustyna, jako opiekuna Kościoła, a pogromcę heretyków, wys. 130 cm, szer. 180 cm.

119 . Misa cynowa cechowa z godłem cechu i datą r. 1753, wyrób pol­

ski, śr. 51 cm.

120. Misa cynowa cechowa z datą r.

1 777) wyrób polski, śr. 44 cm.

12 1. Plakieta mosiężna cyzelowana i złocona, przedstawiająca złoże­

nie Chrystusa do grobu, Augs­

burg w. X V I / X V I I , wys. 15 cm, szer. 1 1 ,5 cm.

122. Plakieta mosiężna wykuwana, przedstawiająca scenę ofiarowa­

nia Chrystusa w świątyni. Połu­

dniowe Niem cy, w. X V I / X V I I , wys. 23 cm, szer. 17 cm.

123. K u fry i skrzynie żelazne z w. X V I i X V I I .

124. K ubki cynowe z r. 1779 będące dawniej w użytku cechowym, wyrób polski.

125. Kielich kościelny mosiężny z r.

1639-

126. Moździerzyk z w. X V I .

127. Płyta żelazna kominkowa z r.

1727 z herbem Augusta II, wys.

70 cm, szer. 57 cm.

128. Reflektor mosiężny z pierwszej poi. X V I I I w. Używany był wi­

docznie w bóżnicy, czego dowo­

dem doczepiona do ramienia bla­

szka z napisem żydowskim i u- myślne zatarcie twarzy przedsta­

wionych postaci.

129. Reflektory mosiężne, Gdańsk w.

X V I I I .

130. Reflektory mosiężne, Gdańsk w.

X V I I I .

13 1 . Reflektory mosiężne z drugiej poł. X V I I w. na nich godła cechowe.

132. Ciężarki mosiężne do wag, z w.

X V I I .

133. Świecznik empirowy.

134. Brąz francuski z końca X V I I I w.

135. Kufel srebrny, ozdobiony moneta­

mi, Gdańsk, w. X V I I , wys. 22 cm.

136. Świecznik brązowy złocony, Fran­

cja, druga poł. X V I I I w.

137. Świecznik brązowy złocony, Fran­

cja, druga poł. X V I I I w.

138. Świecznik empirowy.

139. Amfora w stylu Ludwika X V I , montowana w brązie, na brzuścu malowane postacie kobiece, tech­

niką „V ern is M artin11, Francja, druga poł. X V I I I w.

140. Amfora w stylu Ludwika X V I , montowana w brązie, na brzuścu malowane postacie kobiece, tech­

niką „V ern is M artin'1, Francja,

druga poł. X V I I I w.

14 1. Wazon alabastrowy, montowany w brązie, styl Ludwika X V I . 142. Wazony z fabryki holenderskiej

Delft, wiek X V I I — X V I I I . 143. Wazon fajansowy z fabryki ho­

lenderskiej Delft, znaczony syg­

naturą Lam berta van Eenhorn (około r. 1700), wys. 69 cm, szer.

35 cm -

144. Dwa wazony z fabryki holender­

skiej Delft (około r. 1700), wys.

64 cm, szer. 34 cm.

145. Wazony Delft, w. X V I I I . 146. Dwa wazony z fabryki Delft (Ho­

landia) z połowy X V I I I w., zna­

czone sygnaturą P. van de Briela, wys. 66 cm, szer. 21 cm.

147. Para wazonów porcelanowych, czworobocznych, montowanych w brązie złoconym, Chiny, w.

X V I I I . Wys. 38 cm.

148. Półmisek porcelanowy. N a nim namalowana para Chińczyków w strojach europejskich z pie­

skiem, w. X V I I I . Śred. 36 cm.

149. Trzy talerze porcelanowe. Chiny, w. X V I I I , (Familie rose) wym ia­

ry : większego śr. 38,5 cm, mniej­

szych 3,45 cm.

150. Wazony w stylu chińskim, pocz.

w. X I X , wys. 60 cm, szer.

23 cm.

15 1. Wazon porcelanowy. Chiny, w.

X I X , wys. 51 cm, szer. 24 cm.

152. Wazon porcelanowy, Chiny, w.

X I X , wys. 51 cm, szer. 24 cm.

1 53. Wazon porcelanowy, Jap o n ia, w.

X I X , wys. 46 cm.

154. Bomboniera porcelanowa, Miś­

nia, koniec X V I I I w.

155. Miśnia, koniec X V I I I w.

156. Czarka z wyobrażeniem św. Pio­

tra. Em alia Limoge w. X V I , śr.

13,3 cm.

1 57- Wazon wykonany techniką „cloi- sonne“ . Ja p o n ia, w. X V I I I — X I X .

158. Szyba witrażowa przedstawiająca Chrystusa z N. P. M arią i św.

Józefem , w. X I V — X V , pocho­

dzi z kościoła Mariackiego w K r a ­ kowie, przypuszczalnie dzieło wi- trażystów krakowskich. Wys. 98 cm, szer. 53 cm.

159. Szyba witrażowa przedstawiająca Chrystusa z N. P. M arią i św.

Józefem , w. X I V — X V , pochodzi z kościoła Mariackiego w K rako­

wie, przypuszczalnie dzieło witra- żystów krakowskich. Wys. 98 cm, szer. 53 cm.

160. Szyba witrażowa z postaciami św. M ałgorzaty i św. Agnieszki, w. X I V , pochodzić ma z kościoła Mariackiego w Krakowie, wys.

98 cm, szer. 53 cm.

1 6 1. Szyba okienna (malarstwo na szkle gabinetowe) m alowana te­

chniką witrażową z herbem A n ­ toniego Fuggera, patrycjusza augsburskiego i z wierszem pane- girycznym. Augsburg 1582, wys.

36 cm, szer. 28 cm.

162. Szyba okienna (malarstwo na szkle gabinetowe) m alowana te­

chniką witrażową, z herbem Ja n a Fryderyka Ju n g . Południowe N ie­

mcy, r. 1599, wys. 46 cm, szer.

45 cm -

163. Szyba okienna (malarstwo na szkle gabinetowe) malowana te­

chniką witrażową, z herbami land­

grafa Graue. Niem cy, rok 1562, wys. 40 cm, szer. 32 cm.

164. Szyba okienna (malarstwo na szkle gabinetowe) malowana te­

chniką witrażową z wyobraże­

niem trzech mężczyzn trzym ają­

cych halabardy. Szw ajcaria (?), w. X V I , wys. 32,5 cm, szer. 22 cm.

165. Szybka okienna z trawionym przy pomocy kwasu portretem Zygm unta Starego według zna­

nego drzeworytu. Wiek X I X / X X . 166. Krążek okienny (malarstwo gabi­

netowe na szkle) m alowany tech­

niką witrażową, przedstawiający św. Ambrożego. Połudn. Niemcy, w. X V I , śr. 22,5 cm.

167. K rążek okienny (malarstwo na szkle gabinetowe) malowany tech­

niką witrażową ze sceną alego­

ryczną. Połtidniowe Niem cy, w.

X V I , śr. 22,5 cm.

168. Szybka okienna malowana far­

bami naszkliwnymi z herbem królów polskich z dynastii saskiej.

Saksonia rok 17 10 . Wys. 11 cm, szer. 10 cm.

169. Czarka z podstawką, z hialitu (Egerman). Czechy, pierwsza po­

łowa X I X w.

170. Szklaneczka z rytą na szkle po­

stacią Świętego, Śląsk, druga po­

łowa w. X V I I I .

17 1 . Kancjonał w oprawie renesanso­

wej z X V I w.

172. Godło jednej ze starych winiarń krakowskich.

17 3. Zakończenie szczytu kościoła w formie herbu Leliwa. Pocho­

dzi ze spalonego kościoła Leliwa Bobolów w Piaskach Wielkich, w województwie kieleckim.

174. Szachownica (kość słoniowa i he­

ban) Niem cy w. X V I I . 175. Kołowrotek, w. X V I I I .

176. L alka przedstawiająca Ludwika X V .

177. Strop w sali jadalnej, pochodzący z jednego z domów krakowskich na M ałym Rynku. N a siestrzanie data 1646.

178. Kolum ny międzyokienne w sali jadalnej pochodzące z jednego z domów krakowskich przy ul.

Kanoniczej.

179. K raty żelazne w oknach sali j a ­ dalnej (w. X V I / X V I I ) pocho­

dzące z jednego z klasztorów wileńskich.

180. Odrzwia kamienne (z jednego

z domów krakowskich) w. X V —

X V I .

W Y S T A W A M I N I A T U R

K A T A L O G O P R A C O W A L I

K A Z I M I E R Z B U C Z K O W S K I Z O F I A P R Z E O R S K A - E X N E R O W A

P R A W A P R Z E D R U K U Z A S T R Z E Ż O N E

K O M I T E T W Y S T A W Y

Ksawery hr. Pusłowski Eliza Fraenklowa D r Kazimierz Iwanicki D r Feliks Kopera

Jó z e j Kwiatkowski

K O M I T E T W Y K O N A W C Z Y W Y S T A W Y

D r Kazimierz Buczkowski Z°fia Przeorska-Exnerowa D r Edward Łepkowski Anna Dutczyńska

Kom itet Wystawy miniatur dziękuje serdecznie poniżej wymienionym insty­

tucjom i osobom prywatnym za pomoc w zorganizowaniu Wystawy przez uży­

czenie eksponatów. Następujące instytucje i osoby prywatne użyczyły miniatur na W ystawę:

Miejskie Muzeum Przemysłu A rty­

stycznego w Krakow ie D r Stefan Bartynowski Celina Dargunowa D r Je r z y Dobrzycki D r W ładysław Federowicz Eliza Fraenklowa

Płk. D r Kazim ierz Iwanicki

Leon Kostka A dolf Schmaus

Prof. dr M ichał Siedlecki Stanisława Suchcitz Irena Sygiericzowa M aria Śliwińska Antoni Waśkowski M aria Wąsowiczówna Henryk Wysocki A. Z. z Warszawy

Ks. Teresa Lubomirska Helena Lustgartenowa

Ks. Prałat Bohdan Niemczewski Stanisławowa Piwkowa

Franciszkowie hr. Potoccy Ksaw ery hr. Pusłowski Stanisław R . Ryszard

X X . Sanguszkowie z Gumnisk

WSTĘP

Z działów sztuki polskiej najmniej może są opracowane m iniatury. Wystawa lwowska i warszawska, prace Przesmyckiego i Świeykowskiego ukazały na światło dzienne niewielką zaledwie ich cząstkę. Nieznane skarby spoczywają jeszcze dotąd w zaciszu pałaców, dworów i domów mieszczańskich.

Obecna Wystawa ma za zadanie pokazać zbiory m iniatur znajdujące się w K r a ­ kowie, a zwłaszcza zbiory prywatne. T ło wnętrz pałacu hr. Pusłowskich, pięknej re­

zydencji, przepojonej kultem tradycji, wyjątkowo nadaje się do umieszczenia w nim wystawy miniatur. Znamienną bowiem cechą ich jest intymny, rodzinny charakter.

M iniatury poza wartością artystyczną i ikonograficzną m ają również i wartość pamiątkową. Przeznaczone do oglądania z bliska, były wielokrotnie świadkami zwie­

rzeń, łez i wspomnień. Często na ich odwrociu widnieją ozdobne litery z zeschłych kwiatów złożone lub pukiel włosów. G d y wychodzą poza otoczenie, dla którego zostały stworzone, są ja k rośliny wyrwane z ziemi. Najczęściej wędrują potem jako portrety nieznanych osób, odarte ze swego uroku.

M iniatury miały szerokie zastosowanie. Zdobiły ściany mieszkań, noszono je na szyi w formie medalionów, na rękach oprawne w bransolety, na palcach ujęte w pierścienie. Pod koniec X V I I I w. spełniały nawet rolę guzików przy frakach elegantów francuskich lub wiedeńskich. Obszerne pole do rozwinięcia kunsztu miniaturzysty dały tabakiery. Tabakierki zdobione portretami władcy, często obsy­

pane bogato brylantami były w wieku X V I I I niewątpliwie miłym dowodem pamięci i wdzięczności, choć czasem ja k stwierdzają wiadomości archiwalne, stanowiły tylko zwykłe wynagrodzenie za uprzejmą usługę, ubrane w tak wdzięczną formę.

Technika miniaturowego malarstwa portretowego jest najróżnorodniejsza. M i­

niatury były malowane na pergaminie i skórze, kartonie i papierze, jedw abiu i por­

celanie, rogu i blasze. Malowano je wreszcie i to najczęściej na cienkich płytkach z kości słoniowej. Użycie kości słoniowej, rozpowszechniające się od końca X V I I w., skierowało tę gałąź malarstwa na nowe tory. Płytka z kości słoniowej nadaje posta­

ciom malowanym na niej ja k b y złudę życia. Podobnie różnorodne było w malarstwie miniaturowym użycie farb. Posługiwano się tu farbami, wodnymi, olejnymi, emalio­

wanymi ja k i szeregiem innych.

Złotym wiekiem m iniatury portretowej był wiek X V I I I i pierwsza połowa

X I X w., krajam i, w których rozwój jej był najświetniejszy —■ Anglia, Francja,

Austria. Ale i w Polsce dzieje miniatury m ają swoją piękną kartę. Nazwiska takie

ja k Kosińskiego i M arszałkiewicza znane są i cenione słusznie nie tylko u nas,

ale i za granicą. W ostatnich dwudziestu latach zaznaczyło się duże ożywienie na

polu m alarstwa miniaturowego, a współczesne prace naszych artystów są dowodem wysokiego poziomu techniki i znajdują zainteresowanie w społeczeństwie.

Przy zestawianiu katalogu poza literaturą dotyczącą malarstwa miniaturowego

korzystaliśmy z inwentarza kolekcji Henryka Fraenkla, opracowanego przez dra

Franciszka Kleina, a przy kolekcji płk. dra Kazim ierza Iwanickiego i p. Leona

Kostki z cennych wskazówek ich Właścicieli.

Czy m iniatura portretowa powstała jako dalszy etap rozwoju ozdob ko­

deksów malowanych zrazu tylko minią (czerwonym tlenkiem ołowiu) a potem zdobionych barwnie z coraz większym bogactwem, czy też powstała zupełnie niezależnie, trudno stwierdzić. Niewątpliwie jednak rozwój malarstwa średnio­

wiecznego miniaturowego nie był na nią bez wpływu.

1. K A R T A Z M S Z A Ł U z końca X V w., przedstawiająca Ukrzyżowanie.

WŁ: Muzeum Narodowe w Krakowie—

Z

daru Henryka Bukowskiego.

2. M IN IA T U R A Z K O D E K S U F R A N C U S K IE G O z X V w., przedstawiająca Zwiastowanie N a j­

świętszej M arii Panny.

Wł.: Muzeum Narodowe w Krakowie,

Z

daru Gustawa Wiercińskiego.

3. R Ę K O P IS Z P O C Z Ą T K U w.

X V I —■ Francja, ozdobiony mi­

niaturami.

Wł.: Muzeum Narodowe w Krakowie,

Z

daru Stanisława hr. Ursyn Rusiec­

kiego.

4. R Ę K O P IS Z M IN IA T U R A M I pisany między rokiem 1580— 1590 przez benedyktyna francuskiego — z licznymi inicjałam i. Widoczna miniatura przedstawiająca św. Pa­

w ła zdążającego do Damaszku.

Wł.: Muzeum Narodowe w Krakowie,

Z

daru Stanisława hr. Ursyn Rusiec­

kiego.

S Z K O Ł A A N G I E L S K A

Ju ż w X V I wieku rozwinęło się w Anglii zamiłowanie do miniatury, dzięki głównie dziełom Holbeina, przebywającego w tym kraju od roku 15 2 6 — 15 4 3 , twórcy szeregu świet­

nych miniatur portretowych rodziny królewskiej, szlachty i mieszczan. W wieku X V II wy­

stępuje w Anglii na widownię nowa generacja miniaturzystów, wśród których wybija się Samuel Cooper (zm. w r. 16 7 2 ), umiejący uchwycić trafnie charakter osób portretowanych.

Najświetniejszy jednak rozkwit angielskiej miniatury rozpoczyna się z wejściem na widownię Ryszarda Cosvay’ a w połowie wieku X V III. Cosoay postawił współczesnym przed oczy — jak mówi Boehn w swej pracy o malarstwie miniaturowym —■ uwodzący ideał oblicza o kolorycie płatka róży, melancholijnie błyszczących oczach, otoczonego poetycznie kędziorami włosów.

Dzieła jego, utrzymane najczęściej— podobnie jak innych współczesnych mu miniatur zy stów angielskich, — w jasnych, delikatnych tonach, wywołały jakby odrębny styl, unikający silnych akcentów, odznaczający się przemyślanym układem portretowanych osób, sharmonizowanymi barwami, doskonałą techniką malowania. Wśród miniatur zy stów angielskich pozostających pod większym lub mniejszym wpływem Cosvay'a, wyodrębnia się grupa tych, którzy uwydatniają silniej indywidualność portretowanych. Najwybitniejszym przedstawicielem tego kierunku jest John Smart. Miniatura angielska pozostawiłarównieżw początkach wieku X I X szereg pierwszo­

rzędnych dzdidrr-Wybttny znawca malarstwa miniaturowego Schidlow podkreśla zmiany techniki miniatury angielskiej w tym okresie. Miniaturzyści malują teraz na płytce kości słoniowej szerzej i płynniej, jakby akwarelą na papierze. Miniatury angielskie z tego okresu stają się w odróżnieniu od miniatury angielskiej z drugiej połowy X V III wieku czasem aż z& Żywe w kolorycie.

5. B O N E K A R O L R Y S Z A R D (1826— 1848): Portret kobiety w czarnym płaszczu z futrzanym kołnierzem. W tle niebo.

M ai. na kości, prostokąt: 11

8.4 cm, na odwrociu notatka współ­

czesna miniaturze, stwierdzająca autorstwo tego artysty.

Wł. J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

6. C A R U S O N S. (?) (I poł. X I X w .) : Portret starego mężczyzny w gra­

natowym surducie, kremowej ka­

mizelce i białym halsztuku.

M ai. na kości, o w a l: 9,5 x 7,7 cm, nie oznaczone.

Wł. Je. zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

7. C H A L O N A L F R E D ED W A R D N adw orny malarz królowej Wikto­

rii (17 8 1— 1860): Portret kobiety z I poł. X I X w. w sukni brązowej.

Z a portretowaną z boku czerwona kotara, w tle niebo.

Mai. na kości, prostokąt: 1 7 x 1 3 cm, nie oznaczone.

Wł. J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

8. C L IN T J E R Z Y (1770— 1854):

Portret młodej kobiety z r. 1824, w czerwonej wyciętej sukni. W tle niebo.

Mai. na kości, prostokąt: 8,5

7 cm, na odwrociu notatka współ­

czesna miniaturze stwierdzająca autorstwo tego artysty.

WL %e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

C O S V A Y R Y S Z A R D (1742—

1821) najwybitniejszy miniaturzy- sta angielski. Kształci się w szkole rysunkowej Wiliama Sipley’a. Od r. 1760 ukazują się na wystawach jego miniatury oraz portrety olejne i akwarelowe. Wkrótce staje się modnym portrecistą londyńskiego

„H igh L ifu “ , a książę Walii mia­

nuje go swym nadwornym m ala­

rzem. Okres od r. 1790 do 18 18 jest najświetniejszy w jego działal­

ności jako miniaturzysty.

9. C O S V A Y R Y S Z A R D (1742 — 18 21). Portret kobiety w białej sukni i w białym czepku na głowie.

W tle niebo.

Mai. na kości, o w a l: 6.9

5.7 cm, nie oznaczone.

WL Z e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

10. C O S V A Y R Y S Z A R D (1740—

18 2 1): Portret kobiety w białej sukni z stuartowskim kołnierzem, przybranej perłami.

Mai. na kości, o w a l: 5,5

4,5 cm, nie oznaczone.

Wl. Z.e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

u . D O W N M A N N J A N (1750— 1824):

Portret dam y z końca X V I I I w., w białej sukni przybranej złotymi wisiorkami i liliowym paskiem.

W tle niebo.

Bone K arol Ryszard (18 26 — 1848).

Portret Mrs. Selous.

Ze zbiorów Henryka Fraenkla.

M ai. na kości, ow al: 7,1 X 5,7 cm, nie oznaczone.

Wl. Z e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

12. E G L E Y W IL L I A M (1798— 1870 ):

Portret młodej kobiety z r, 1843 siedzącej w czerwonym fotelu, w aksamitnej czarnej sukni z przy­

braniem koronkowym przy dekol­

cie.

M ai. na kości, prostokąt: 9,2

7 cm, na odwrociu notatka współ­

czesna miniaturze stwierdzająca autorstwo tego artysty oraz rok powstania m iniatury „ 18 4 3 “ .

WL Z e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

13. E N G L E H E A R T J E R Z Y (17 5 2 — 18 39 ); uczeń Reynoldsa, nadwor­

ny m iniaturzysta: Portret oficera

angielskiego w czerwonym mun-

Cosvay Ryszard (1740— 18 21).

Portret kobiety.

Ze zbiorów Henryka Fraenkła.

durzę z białymi wyłogami i zło­

tymi epoletami, żabot biały.

Mai. na kości, o w a l: 8 x 6 cm, nie oznaczone.

Wł.: Zje zbiorów Henryka Fraenkła

Z

Krakowa.

14. G R E E N M A R IA Z D O M U B Y R - N E (178 5— 1845): Portret damy w .tureckim szału, w tle niebo.

M ai. na kości, prostokąt: 7,5

6,2 cm, oznacz.: „M . Green“ .

Wł.: Z e zbiorów Henryka Fraenkła

Z

Krakowa.

15. H E N A R D K A R O L (ur. 17 5 7 ):

Portret mężczyzny z pocz. X I X w.

w niebieskim fraku, różowej kam i­

zelce i białym żabocie.

M ai. na kości, owal 6,6

5,7 cm, nie oznaczone.

Wł.: Z e zbiorów Henryka Fraenkła

Z

Krakowa.

16. M A R T IN F R . (P O C Z Ą T E K X I X W.) : Portret kobiety w silnie w y­

ciętej sukni, na szyi szal związany

na piersiach. We włosach niebieska wstążka.

M ai. na kości, w kole: średn. 7.5 cm, oznacz.: „F r. Martin, Lon­

don 1808“ .

Wł.: Ksawery hr. Pusłowski z Kra­

kowa.

17. N E W T O N W IL IA M JA N (178 5—

1869) : Portret mężczyzny w czar­

nym fraku i białym halsztuku.

M ai. na kości, prostokąt: 10,8 x 7,7 cm, na odwrociu notatka współ­

czesna miniaturze, która stwierdza autorstwo Newtona.

Wł.: Z e zbiorów Henryka Fraenkła

Z

Krakowa.

18. P L I M E R A N D R Z E J (176 3— 1837) uczeń H alla i R . C osvay’a : Portret kobiety z r. 1786, w białym stroju.

W tle niebo.

Mai. na kości, ow al: 4,5

3,7 cm, oznacz.: „A . P. 1786“ .

Wł.: Z e zbiorów Henryka Fraenkła

Z

Krakowa.

19. P L I M E R N A T A N IE L (17 5 7 — 1822), brat Andrzeja Plimera, u- czeń C osvay’a : Portret kobiety w białej sukni, przybranej koronka­

mi przy dekolcie.

Mai. na kości, ow al: 5 ,8 X 4,4 cm, nie oznaczone.

Wł.: Z e zbiorów Henryka Fraenkła

Z

Krakowa.

R O S S W IL IA M K A R O L (1794—

1860, wybitny miniaturzysta an­

gielski. Pochodził z rodziny m alar­

skiej. W pracach swych podlega wpływowi Reynoldsa. W r. 1837 mianowany przez królową Wikto­

rię miniaturzystą nadwornym.

20. Portret dziewczynki. Suknia nie­

bieska silnie wycięta.

M ai. na kości, o w a l: 7

5,5 cm.

N a odwrociu zaznaczone pismem współczesnym autorstwo Ross’a.

WL: Z e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

2 1 . R O S S W IL IA M K A R O L ( 1 794—

1860): Portret młodej dziewczyny w białej sukni z bukietem kwiatów przy dekolcie, na ramionach za­

rzucony czarny koronkowy szal.

W tle niebo.

Mai. na kości, ow al: 8,5

6,8 cm, nie oznaczone.

WŁ: pik. dr Kazimierz Iwanicki

Z

Krakowa.

22. R U S S E L (I poi. X I X w .) : Portret młodej dziewczyny w dekoltowanej białej sukni z bukietem róż przy gorsie.

M ai. na papierze, ow al: 2 1 x 1 6 cm, oznacz.: „Russel 18 4 3“ .

WL: Płk dr Kazimierz Iwanicki w Krakowie.

23. S A N D E R S G. L. (1774 — 1846):

Portret Earl o f Landstale w ciem­

nym stroju z białym kołnierzem i z futrem zarzuconym na plecy.

W ręce książka.

M ai. na kości, prostokąt: 9 x 7,5 cm, nie oznaczone.

WL: %e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

24. T H O M P S O N E . W .(1770 — 18 4 7):

Portret kobiety w białej sukni na tle nieba.

M ai. na papierze, o w a l: 16,4

13 ,1 cm, oznacz.: „E . W. Thompson pinxit 1829— 68 rue de St. Ho- nore“ .

WL: ź(e zbiorów Henryka Fraenkla z Krakowa.

25. W OOD W I L L I A M (1768— 1809):

Portret mężczyzny w niebieskim fraku, żółtej kamizelce i białym żabocie.

Green M aria (z domu Byrne) (1785— 1845).

Portret kobiety.

Ze zbiorów Henryka Fraenkla.

Newton Wiliam Ja n (1785— 1869).

Portret mężczyzny.

Ze zbiorów Henryka Fraenkla.

M ai. na kości, o w a l: 6,5

5,4 cm, nie oznaczone.

Wl. %e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

26. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (W S T Y ­ L U A N D R Z E JA P L IM E R A ) : Portret młodej kobiety w sukni białej, lekko wyciętej, z zarzuconym na plecy różowym szalem. N a czole przepaska złota.

Mai. na kości, o w a l: 8,2

6,8 cm, nie oznaczone.

Wl.: Muzeum Przemyślu Artystycz­

nego w Krakowie.

27. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (W.

X V I I / X V I I I ) : M iniatura przed­

stawiająca Van Dycka na łożu śmierci.

Mai. ol. na miedzi, owal 1 6 x 5 cm, nie oznaczone.

Ross Wiliam K arol (1794— 1860).

Portfel dziewczynki. Ze zbiorów Henryka Fraenkla.

Wł.: Ze zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

28. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (I poł.

X I X w .) : Portret damy w czerwo­

nej sukni z czarnym koronkowym szalem, narzuconym na ramiona, na głowie wielki biały kapelusz przybrany żółtymi wstążkami.

Mai. na kości, prostokąt: 8,8

7 cm, nie oznaczone.

Wł.: Z e zbiorów Henryka Fraenkla z Krakowa.

29. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (PO C Z.

W. X IX ) : Portret chłopca, w ró­

żowym ubraniu.

Mai. na kości, ow al: 3 x 2 , 5 cm, nie oznaczone.

W ł.: Muzeum Narodowe w Krakowie

Z

daru prof. Jerzego hr. Mycielskiego.

30. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (PO C Z.

X I X W .): Portret młodego oficera.

Mundur czerwony, szamerunki i epolety srebrne.

Mai. na kości, ow al: 5,7 X 4,6 cm, nie oznaczone.

W ł.: Muzeum Narodowe w Krakowie

Z

daru prof. Jerzego hr. Mycielskiego.

3 1. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (PO Ł.

X I X W .): M aria z Moszyńskich Zygmuntowa hr. Pusłowska, ur.

w r. 1845. Portrecik dziewczynki w białej sukience.

M ai. na kości, ow al: 4 ,4 X 3 ^ cm, nie oznaczone.

Wł.: Ksawery hr. Pusłowski z Kra­

kowa.

33. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (W.

X V I I I / X I X ) : Portret mężczyzny w niebieskim fraku, kamizelce w pa­

ski i białym żabocie. W tle krajo­

braz morski.

Mai. na kości, w kole: średn. 5,2 cm, nie oznaczone.

W ł.: Ks. Teresa Lubomirska z Kra­

kowa.

33. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (W.

X I X ) : Portrecik dziecka w białej koszulce. W prawej rączce trzyma garstkę czerwonych wiśni.

Mai. na kości, w k o le: 5,5 cm średn., nie oznaczone.

Wł.: Muzeum Narodowe w Krakowie

Z

daru hr. Jerzego Mycielskiego.

34. A R T Y S T A N IE Z N A N Y (W.

X I X ) : Portret młodej dziewczyny.

Suknia rdzawo-brązowa z białym kołnierzykiem, czepek biały z nie­

bieską wstążką.

Mai. na kości, ow al: 8 5 7 x 7 ,4 cm, nie oznaczona.

Wł.: Muzeum Narodowe w Krakowie

Z

daru prof. Jerzego hr. Myciel­

skiego.

S Z K O Ł A F R A N C U S K A

Malarstwo jrancuskie miniaturowe w X V I i X V I I wieku nie wykazuje większego rozwoju, pominąwszy prace Jana C.loueta, malarza Walezjuszów. Rozkwit nagły i świetny miniatury francuskiej przypada na połowę wieku X V III. Staje się wtedy ona sztuką ulubioną i cenioną zwłaszcza u dworu królewskiego. Trwa też w tym kraju znacznie dłużej niż gdzie indziej.

Gwiazdą pierwszej wielkości jest w 2-giej poł. X V I I I w. Szwed z pochodzenia Piotr A dolf Hall 17 3 0 — 17 7 3 , nadworny miniaturzysta dworu francuskiego, którego dzieła przepojone duchem epoki potrafiły z niej wydobyć cały dźwięk i urok. Hall jest niedościgniony zwłaszcza w portretach dam dworu francuskiego, podkreślając subtelność urody świetnie odtworzonymi akcesorjami. Inną znakomitością jest Ja n Baptysta Augustin działający głównie w epoce ce­

sarstwa. Miniatury tego malarza odznaczają się niezwykłą szlachetnością i głębokością kolo­

rytu. A wreszcie — Ja n Baptysta Isabey arcymistrz miniatury. Doprowadził on sztukę mi­

niaturową do szczytu, rozporządzając oryginalną techniką, której finezja budzi u patrzącego wielki podziw. Każdy z tych miniaturzystów Hall, Augustin, Isabey posiadał wielu uczniów i naśladowców. Niemniej jednak równolegle z nimi tworzył we Francji swe dzieła szereg rów­

nież wybitnych i oryginalnych miniatur zy stów jak Dumont, Guerin, Laurent, Saint itd.

A U G U S T IN JA N B A P T Y S T A J A K U B (1759— 1832), w ybitny mi­

niaturzysta czynny w Paryżu. M a­

lował m iniatury najznakomitszych osobistości swych czasów, N apo­

leona, obojga królestwa Holandii, Mme. Recam ier i in. Wykształcił wielu znakomitych malarzy.

35. Portret dam y z I I poł. X V I I I w.

w niebieskiej sukni z białą chustką skrzyżowaną na piersiach.

M ai. na kości, oprawione w wierzch tabakierki, w k o le: średn. 7 cm, nie oznaczone.

W ł.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

36. A U G U S T IN P A U L IN A (ŻO N A JA N A B A P T Y S T Y ) : Portret męż­

czyzny z dwojgiem dzieci, siedzą­

cego w fotelu przy stole. Portreto­

wany ubrany w zielony frak i białą kamizelkę. W lewej ręce opartej o stół trzyma książkę. W głębi okno z widokiem na morze.

M ai. na kości, ośmiobok: 2 6 x 1 5 cm, oznacz.: „Pauline Augustin 1809“ .

W ł.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

37. B E L (B ELL) R U D O L F (I poł.

X I X w.), uczeń Isabey’a : Portret oficera francuskiego.

Mai. na papierze, o w a l: 1 2 x 9 cm, oznacz.: „B ell".

W ł.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

38. B E R N Y D ’O U V I L L £ K A R O L ? (1 795— i 842) : Główka młodej ko­

biety wynurzająca się z obłoków.

Mai. na kości, ow al: 5,5

4,3 cm, nie oznaczone.

Wł.: Muzeum Przemysłu Artystycz­

nego w Krakowie.

39. B E R N Y D ’O U V I L L £ K A R O L ( r 795— 1842): Portret Ju liusza F a l­

kowskiego. Popiersie dziecka w y­

łaniające się z białych obłoków.

Mai. na kości, ow al: 7 ,8 X 6,4 cm, oznacz.: „Ch-es Berny 1 8 2 1 “ .

W ł.: Muzeum Narodowe w Krakowie

Z

daru prof. Jerzego hr. Mycielskiego.

40. B E R T H O N S ID O N IA ( 18 18 — 1871) : Portret młodej panienki w sukni w kolorze bordeaux z bia­

łymi koronkami.

Mai. na kości, o w a l: 1 1 x 8 cm, oznacz.: „Sidonie Berthon 1840“ . Wł.: Płk dr Kazimierz Iwanicki z Krakowa.

4 1. D E B R I E L JA N ? (I poł. X I X w.) uczeń A u b ry’ego : Portret kobiety w czerwonej sukni w stylu cesar­

stwa. We włosach wpięte kwiaty maku i kłosy, na szyi zawieszona miniatura.

Mai. na kości, ow al: 1 2 x 9 ,2 cm, oznacz.: „Tougeot de B riel“ .

W ł.: ^e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

42. B O R D E S J Ó Z E F (17 7 3 — 18 35):

Kobieta w białym stroju z niebie­

ską wstążką i niebieskim paskiem.

Mai. na kartonie, o w a l: 13 ,5

10,5 cm, oznacz.: „Bordes“ .

Wł.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

43. B O R N E T C. (koniec X V I I I w.) : Portret kobiety z czasów Rew olu­

cji Francuskiej. W sukni fiołkowej z białą chustką skrzyżowaną na piersiach, na włosach biała prze­

paska.

Augustin Ja n Baptysta (1759— 1832).

Portret nieznanej damy.

Ze zbiorów Henryka Fraenkla,

Mai. na kości, w k o le: średn. 6,4 cm, oznacz.: „Bornet“ .

W ł.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

44. C A S T R IQ U E I. (koniec X V I I I w .) : Portret kobiety i dziecka.

Ubrana w niebieską suknię z białą koronką przy szyi. Dziecko w ubra­

niu niebieskim trzyma w ręce wstążkę od wózeczka. Z prawej w tle wazon z różami.

Mai. na kości, wprawione w wierzch tabakierki, w k o le: średn. 7,6 cm, oznacz.: „ I . Castrique 1 7 8 1 “ .

W ł.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

45. C H A B A U N E F L A W IA N E M A ­ N U E L (1799— 1830), pracuje w Rzym ie i P a ry ż u : Portret p.

Boillot, córki profesora Konserwa­

torium Muzycznego. W ciemnym stroju z koronkowym przybraniem, siedzącej przy klawikordzie. Mai.

na kości, prostokąt: 9,3

8,3 cm,

oznacz.: „Chabaune 18 22“ .

Chabaune Flawiusz pocz. X I X w.

Portret p. Baillot.

Ze zbiorów Henryka Fraenkla.

WL: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

46. D E C H A T E A U B O U R G (zm.

1812) : W ybitny miniaturzysta fra n c .: Portret mężczyzny z ok.

r. 1800, w granatowym surducie i białym halsztuku.

M ai. na kości, o w a l: 7 X 5 cm, sy g n .: „de Chateaubourg a Nan- tes“ .

W l.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

D A V ID M A K S Y M IL IA N artysta czynny w Paryżu (1798— 1870).

Ja k o adwokat rozpoczął naukę w szkole miniaturzystki Mme Mir- bel. Wybitne powodzenie jego por­

tretów miniaturowych skłoniło go do poświęcenia się karierze arty­

stycznej. M iniatury jego są bardzo poszukiwane i wysoko cenione.

47. D A V ID M A K S Y M IL IA N (1798- 18 70 ): Portret ministra francus­

kiego, w czarnym surducie, białej kamizelce i czarnym halsztuku.

Mai. na kości, ow al: 1 2 ,5 x 1 0 ,4 cm, oznacz.: „M axim e David

1850“ .

W l.: Muzeum Narodowe w Krakowie

Z

daru Feliksa Jasieńskiego.

48. D A V ID M A K S Y M IL IA N (1798- 1870) : Portret skrzypka Paganinie­

go w czarnym fraku z gwiazdą or­

derową, zawieszoną na szyi na nie­

bieskiej wstążce i z orderami na prawej klapie surduta.

Mai. na kości, ow al: 12,5

10 cm, nie oznaczone.

Wl.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

49. D U B O IS F R A N C IS Z E K (1790—

18 7 1), doskonały m iniaturzysta:

Portret Teresy hr. Tyszkiewiczo- wej, siostry ks. Jó zefa Poniatow­

skiego. W niebieskiej sukni obszytej futerkiem przy dekolcie. Fryzura przybrana koronką i niebieską wstążką.

Mai. na kości, wprawione w wierzch tabakierki, w kole: średn. 5,1 cm, oznacz.: „D ubois".

W l.: P. Leon Kostka w Krakowie.

50. D U B O IS F R Y D E R Y K (1780—

1804) : Portret mężczyzny z ok.

r. 1800 w ciemno-zielonym surdu­

cie, kamizelce w paski i białym halsztuku.

M ai. na kości, ośmiobok: 6,7

5,6 cm, oznacz.: „D ubois".

Wl.: J e zbiorów Henryka Fraenkla

Z

Krakowa.

5 1. D U B O U R JA L S A V IN IE N ED- M E (1795— 18 5 3): Portret młodej damy w białej sukni, fryzura ozdo­

biona wielkim grzebieniem.

M ai. na kości, ow al: 9,1

7,4 cm.

oznacz.: „Dubourjal 1820“ .