Analiza porównawcza krajowych geoportali w Europie

(1)

ANALIZA PORÓWNAWCZA

KRAJOWYCH GEOPORTALI W EUROPIE

COMPARATIVE ANALYSIS

OF NATIONAL GEOPORTALS IN EUROPE

Dariusz Dukaczewski, El¿bieta Bielecka

Instytut Geodezji i Kartografii S³owa kluczowe: INSPIRE, geoportal, us³ugi, SDI, metadane Key words: INSPIRE, geoportal, services, SDI, Metadata

Wprowadzenie

Na przestrzeni ostatnich 9 lat w Europie obserwowana jest bardzo du¿a dynamika rozwo-ju geoportali narodowych. Ich liczba pomiêdzy styczniem 2000 r. a majem 2009 r. wzros³a z 1 do 29. Mia³a miejsce znaczna rozbudowa zakresu tematycznego udostêpnianych danych i metadanych, czemu towarzyszy³ wzrost liczby funkcji i us³ug. Przyjêcie w marcu 2007 roku dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiaj¹cej infrastrukturê informacji prze-strzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) wp³ynê³o na intensyfikacjê budowy krajo-wych infrastruktur informacji przestrzennej (Rannstig, 2009; Rodriguez i in., 2009). Ponie-wa¿, jak do tej pory, poza dyrektyw¹ brak jest dodatkowych regulacji dotycz¹cych budowy geoportali (Aman, Petek, 2009), powstaj¹ce rozwi¹zania ró¿ni¹ siê znacz¹co zarówno pod wzglêdem stosowanych technologii, jak równie¿ funkcjonalnoci oraz zakresu udostêpnia-nych daudostêpnia-nych. W rozumieniu dyrektywy geoportal oznacza witrynê internetow¹ lub jej odpowiednik, zapewniaj¹c¹ dostêp do nastêpuj¹cych us³ug (art. 11 ust. 1):

m wyszukiwania zbiorów i us³ug danych przestrzennych,

m przegl¹dania danych (wywietlanie, nawigowanie, powiêkszanie i pomniejszanie,

prze-suwanie lub nak³adanie na siebie zbiorów danych przestrzennych oraz wywietlanie informacji z legendy i wszelkiej istotnej zawartoci metadanych),

m pobierania kopii ca³ych zbiorów danych przestrzennych lub czêci takich zbiorów

oraz, gdy jest to wykonalne, bezporedniego dostêpu,

m przekszta³cania, umo¿liwiaj¹cego przekszta³cenie zbiorów danych przestrzennych w

celu osi¹gniêcia interoperacyjnoci,

(2)

36 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL¯BIETA BIELECKA

Us³ugi powinny byæ proste w u¿yciu, publicznie dostêpne za porednictwem Internetu lub innego odpowiedniego rodka telekomunikacji.

Jak wynika z badañ J. Adamczyk (2004, 2007) zakres potrzeb spo³eczeñstwa zwi¹za-nych z udostêpnianiem informacji przestrzennej jest bardzo szeroki i trudny do cis³ego sklasy-fikowania ze wzglêdu na rozpiêtoæ celów i zainteresowañ. Co prawda dyrektywa INSPIRE wyranie okrela, ¿e najwa¿niejszym u¿ytkownikiem infrastruktury informacji przestrzennej w Europie s¹ organy publiczne ró¿nego szczebla (art. 17 ust. 4.), tym niemniej jednak prze-gl¹danie i wyszukiwanie danych jest nieodp³atnie udostêpniane wszystkim u¿ytkownikom infrastruktury. Dlatego te¿ wydaje siê, ¿e monitorowanie odbioru spo³ecznego INSPIRE za porednictwem geoportali umo¿liwi uzyskanie dodatkowych informacji wp³ywaj¹cych na kierunki jej rozwoju.

Adamczyk (2008) stwierdza, ¿e w przeciwieñstwie do USA, w Europie prowadzi siê niewiele badañ monitoruj¹cych i analizuj¹cych odbiór spo³eczny us³ug oferowanych w ra-mach geoportali, w zwi¹zku z czym trudno okreliæ, czy spe³niaj¹ one oczekiwania u¿yt-kowników. Z przeprowadzonej przez ni¹ ankiety wynika, ¿e najlepiej ocenianym na prze³o-mie lat 20062007 by³ portal hiszpañski, najgorzej za szwedzki. Geoportal.gov.pl lokowa³ siê w kategorii portali rednich. Od oceny tej up³ynê³o ponad 2 lata, w trakcie których geoportale wielu krajów (w tym Polski) zosta³y zmodernizowane, a ich funkcjonalnoæ, udostêpniane dane oraz estetyka znacznie siê poprawi³y.

Niniejszy artyku³ przedstawia analizê porównawcz¹ narodowych geoportali w krajach Europy przeprowadzon¹ na pocz¹tku 2009 r. pod k¹tem rozwi¹zañ organizacyjnych i tech-nicznych, zakresu tematycznego udostêpnianych danych przestrzennych, funkcjonalnoci, dostêpnoci metadanych oraz zgodnoci z zaleceniami dyrektywy INSPIRE.

Metodyka

Celem badania by³o okrelenie stopnia zaawansowania prac nad geoportalami narodowy-mi. Jego zakres obj¹³ przegl¹d rozwi¹zañ organizacyjnych i technicznych, analizê zakresu tematycznego udostêpnianych danych (ze szczególnym uwzglêdnieniem zakresu wzmianko-wanego w za³¹cznikach do dyrektywy INSPIRE) i metadanych, analizê dostêpnych funkcji, ograniczeñ dostêpu do informacji, identyfikacjê punktów wra¿liwych geoportali i zawar-tych na nich b³êdów, co pozwoli³o na zaproponowanie typologii geoportali narodowych oraz identyfikacjê czynników wp³ywaj¹cych na kierunki, mo¿liwoci i ograniczenia ich rozwoju. Badanie zosta³o przeprowadzone na podstawie dwukrotnego testowania portali w lutym i na pocz¹tku maja 2009 r. Przeanalizowano 29 portali 28 pañstw Wspólnoty Europejskiej i OECD (tab. 4, str 47);

1. iDe Andorra Infraestructura de dades espacials dAndorra (GovernAndorra, An-dorra);

2. Austrianmap online (BEV Bundesamt für Eich- und Vermessungswesen, Austria); 3. GéoPortail.be / Portaal.be (EDL, Belgia);

4. Geoportal.èúzk (Èeský úøad zemémìøický a katastrálni, Republika Czeska);

5. Kortforsyningen Statens Infrastrukturvirksomhed foor Kort og Geodata (Kort & Matrikelstyrelsen, Dania);

6. Maa-ameti Geoportaal (Maa-amet, Estonia);

(3)

8. Karttapaikka (Maanmittauslaitos, Finlandia);

9. Géoportail.fr (IGN; BRGM; Ministère du Budget; Ministère de lIntérieur, de lOutre-mer et des Collectivités territoriales, Francja) ;

10.Gys.gr (ÃåùãñáöéêÞ Õðçñåóßá Óôñáôïý, Grecja);

11. IDEE Infraestructura de Datos Espaciales de España (Consejo Superior Geografi-co, Hiszpania);

12.Ims.OSIEmaps (Suirbhéireacht Ordnáis Éireann / Ordnance Survey of Ireland, Ir-landia);

13.Gagnavefsjá (Landmælingar Íslands, Orkustofnun, ÍSOR, Islandia);

14.Geodatenportal.li (Landesverwaltung Fürstentum Liechtenstein, Liechtenstein); 15.Verslogis Kartografijos fondø þemëlapiai (Nacionalinë þemës tarnyba prie Þemës

ükio ministerijos, Litwa);

16.VZD datu publicçðanas portâls (Valsts Zemes Dienests, £otwa); 17.geoNorge nasjonal geografisk portal (Norway Digital, Norwegia); 18.Geoportal.gov.pl (GUGiK, Polska);

19.Snig Sistema Nacional de Informação Geográfica (O Instituto Geográfico Portu-guês, Portugalia);

20.GeoPortal.Bund (BKG Bundesamt für Kartographie und Geodäsie, RFN); 21.ANCPI (Agenþia Naþionalã de Cadastru ºi Publicitate Imobiliarã, Rumunia);

22.Geoportál.sk (Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej Republiky, S³owacja); 23.Katastrálny portál.sk (Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej Republiky,

S³owacja);

24.PROSTOR Prostorski Portal (Geodetska Uprava Republike Slovenije, S³owenia); 25.Geoportal.ch (Szwajcaria);

26.GeoLex (Lantmäteriet, Szwecja);

27.Go-Geo! (EDINA, University of Edinburgh, Wielka Brytania);

28.Portale Cartografico Nazionale (Ministero dellAmbiente e della Tutela el Territorio e del Mare, W³ochy);

29.Kagi.fo (Føroya Dátu Savn, Wyspy Owcze).

Wyniki analizy

Rozwi¹zania organizacyjne i techniczne

W grupie badanych geoportali wyró¿niono 10 typów rozwi¹zañ organizacyjnych: 1. Geoportale stanowi¹ce rozbudowane portale agencji kartowania narodowego o

przewa-dze us³ug zwi¹zanych z wizualizacj¹:

m map topograficznych (Austrianmap online);

m map topograficznych i katastralnych (Verslogis, VZD datu publicçðanas portâls);

m map katastralnych (Katastrálny portál.sk);

m map topograficznych i tematycznych (Ims.OSIEmaps);

m map topograficznych i ortofotomap (PROSTOR);

m skorowidzów i metadanych (Gys.gr, ANCPI);

2. Geoportale stanowi¹ce rozbudowane portale metadanych agencji kartowania narodowe-go (GeoLex);

(4)

3. Geoportale stanowi¹ce rozbudowane portale metadanych i wyszukiwania informacji prze-strzennej uczelni wy¿szych (Go-Geo!);

4. Geoportale stanowi¹ce rozbudowane platformy wymiany i analizy danych przestrzen-nych uczelni wy¿szych (Paikkatietolainaamo);

5. Geoportale infrastruktury przestrzennej koordynowane przez agencje kartowania na-rodowego (Geoportal.èúzk, Kortforsyningen, Maa-ameti Geoportaal, Karttapaikka, Geodatenportal.li, Geoportal.gov.pl, GeoPortal.Bund, Geoportál.sk, Kagi.fo); 6. Geoportale infrastruktury przestrzennej koordynowane przez wytwórców danych

prze-strzennych i ministerstwa (Géoportail.fr, Gagnavefsjá, Portale Cartografico Nazionale); 7. Geoportale infrastruktury przestrzennej koordynowane przez rz¹d (iDe Andorra); 8. Geoportale infrastruktury przestrzennej koordynowane przez s³u¿by zarz¹dzania

kryzy-sowego (GéoPortail.be / Portaal.be);

9. Geoportale infrastruktury przestrzennej koordynowane przez rady infrastruktur (IDEE, geoNorge, Snig);

10. Projekt pilotuj¹cy geoportalu narodowego (Geoportal.ch).

Zwraca uwagê znaczna liczba geoportali prowadzonych lub koordynowanych przez narodowe agencje kartowania. Równoczenie jednak najbardziej rozbudowane geoporta-le (hiszpanski IDEE, norweski geoNorge) s¹ nadzorowane przez rady infrastruktur. Na terenie S³owacji funkcjonuj¹ 2 komplementarne geoportale kartograficzny i katastral-ny, co jest uzasadnione kwestiami regulacji dostêpu do danych. Sporód dwóch geopor-tali fiñskich pierwszy Karttapaikka (prowadzony przez narodow¹ agencjê kartowania) s³u¿y jako narodowe repozytorium danych przestrzennych, podczas gdy drugi Paikka-tietolainaamo (zarz¹dzany przez Wydzia³ Geografii Uniwersytetu w Turku) zapewnia dostêp do zaawansowanych analiz przestrzennych. Na terenie Islandii, poza najbardziej zaawansowanym geoportalem Gagnavefsjá, funkcjonuje szereg portali tematycznych (m.in. Fasteignamat ríkisihs, Nátúrufræðistofni Íslands, Náttúruvefsjá, Shipulagssjá) utrzymywanych przez ministerstwa i agendy rz¹dowe.

Zdecydowana wiêkszoæ geoportali (21) wykorzystuje rozwi¹zania typu WMS. Rozwi¹-zania typu WebGIS by³y stosowane w maju 2009 r. jedynie w przypadku nastêpuj¹cych geoportali: Austrianmap online (Austria), Gys.gr (Grecja), Ims.OSIEmaps (Irlandia), Verslo-gis (Litwa), VZD datu publicçðanas portâls (£otwa). Portal ANCPI (Rumunia) wykorzysty-wa³ rozwi¹zanie typu WebMap, za brytyjskie Go-Geo! stanowi³o de facto rozbudowan¹ wyszukiwarkê.

Zakres tematyczny danych i metadane

Zakres tematyczny danych udostêpnianych za porednictwem badanych geoportali (za³. 1, str. 50) wykazywa³ znaczn¹ dyspersjê. Wyró¿niono 105 grup tematycznych, w tym 34 o zakresie pokrywaj¹cym siê czêciowo z grupami tematycznymi z za³¹czników IIII do dy-rektywy INSPIRE. Liczba grup tematycznych portali waha³a siê od 2 (ANCPI) do 55 (Paik-katietolainaamo) (tab. 1). Geoportal polski nale¿a³ do grupy portali o redniej liczbie grup tematycznych.

Niemal wszystkie geoportale (28) dostarcza³y informacji o nazwach geograficznych. Najczêciej udostêpniane by³y mapy topograficzne (25 geoportali), ponadto informacje o uk³adach wspó³rzêdnych i jednostkach administracyjnych (24), dzia³kach katastralnych oraz ortofotomapy (21). Czêsto by³y dostêpne mapy tematyczne, warstwy sieci transportowych

(5)

(19), skorowidze map topograficznych i tematycznych (17), informacje o osnowie geode-zyjnej, budynkach (16), NMT (15). Rzadziej by³y udostêpniane warstwy hydrografii, obsza-rów chronionych, planowania przestrzennego (14), adresów (13), u¿ytkowania ziemi, geo-logii (12), dawnych map topograficznych (11), map katastralnych (10). Rzadko dostêpne by³y warstwy: linii energetycznych (9), dzia³ów wodnych, map morskich, gospodarki

wod-Tabela 1. Liczba grup tematycznych oraz klas tematycznych INSPIRE badanych geoportali (opracowanie w³asne) l a tr o p o e G Kraj Lcizbagrup h c y n z c y t a m e t teLmciaztbyaczgnryucph E R I P S N I o m a a n i al o t ei t a k k i a P Finalndai 55 25 a k k i a p a tt r a K Finalndai 54 25 h c .l a tr o p o e G Szwajcarai 51 20 e g r o N o e g Norwegai 47 20 E E D I Hsizpanai 44 26 d n u B .l a tr o P o e G RFN 43 20 l a a tr o p o e G it e m a -a a M Estonai 36 18 á j sf e v a n g a G Isalndai 34 17 el a n o i z a N o ci f a r g o tr a C el a tr o P W³ochy 28 16 rf .li a tr o p o é G Francja 24 14 k s. l á tr o p o e G S³owacja 24 13 a rr o d n A e' D i Andorra 23 17 il .l a tr o p n e t a d o e G Leichtenstein 22 14 n e g n i n y s r o ft r o K Danai 17 7 e b .li a tr o P o é G Belgai 16 8 l p .v o g .l a tr o p o e G Poslka 15 8 k s. l á tr o p y n l á rt s a t a K S³owacja 14 10 g i n S Potrugalai 13 7 k z ú è .l a tr o p o e G RepubilkaCzeska 12 7 s p a m E I S O .s m I rIalndai 11 8 e n il n o p a m n ai rt s u A Ausrtai 10 8 sl a tr o p s a n a s e ci l b u p u t a d D Z V £otwa 10 7 o f. i g a K r g .s y G GWryescpjayOwcze 10 6 x e L o e G Szwecja 9 5 R O T S O R P S³owenai 7 5 si g o l s r e V Ltiwa 5 4 ! o e G -o G WeilkaBrytanai 2 1 I P C N A Rumunai 2 0 >

(6)

nociekowej, gleb, instalacji do monitorowania rodowiska, stref zagro¿eñ naturalnych (8), us³ug u¿ytecznoci publicznej i s³u¿b pañstwowych, siedlisk i obszarów jednorodnych przy-rodniczo (7), gazoci¹gów i ruroci¹gów, wód gruntowych, map strefy brzegowej, jednostek statystycznych, planowania kryzysowego, erozji, regionów biogeograficznych, rozmiesz-czenia gatunków, zasobów mineralnych (6), projektowanych sieci transportowych, sieci ³¹cznoci, energetyki, skorowidzów ortofotomap, edukacji, zabytków, zasobów energetycz-nych (5). Bardzo rzadko udostêpniano informacje przestrzenne dotycz¹ce stref o du¿ej po-datnoci na koncentracjê nitratów, stanu zdrowia i bezpieczeñstwa ludzi, muzeów, archeolo-gii, placówek kulturalnych, szlaków turystycznych i rowerowych, terenów narciarskich, rozmieszczenia ludnoci, warunków atmosferycznych (4), utrudnienieñ w ruchu, infrastruk-tury wodnej, dziedzictwa kulturowego, infrastruk-turystycznej bazy noclegowej, stref ograniczonego dostêpu, zagro¿eñ po¿arowych, ha³asu (3). Natomiast wrêcz incydentalnie by³y dostêpne warstwy: granic wód terytorialnych, granic morskich stref ekonomicznych, wód termal-nych, owietlenia szlaków morskich, spadków, jednostek fizycznogeograficztermal-nych, stref konfliktów przestrzennych, stref wra¿liwych miast, obiektów sportowych, obiektów pro-dukcyjnych i przemys³owych, obiektów rolniczych oraz akwakultury, regionalizacji rolni-czej, upraw trwa³ych, inwestycji, rynku pracy, prognoz pogody, stacji meteorologicznych (2) oraz typów miast, powiatów, gmin, kodów pocztowych, telefonów kierunkowych, ryn-ku nieruchomoci, natê¿enia ruchu, morskich farm eolicznych, sieci wiat³owodów, stanów wód, ³owisk, map lenych, planów gospodarki odpadami, typów osadnictwa, stowarzyszeñ kulturalnych, izb rolniczych, weterynaryjnych, nawodnieñ, ³owiectwa, wyników wyborów, l¹dowej i morskiej regionalizacji meteorologicznej, korytarzy migracji zwierz¹t, organizacji imprez zbiorowych oraz cmentarzy (1).

Wród szczególnie interesuj¹cych rozwi¹zañ nale¿y wymieniæ m.in. warstwy ha³asu dro-gowego geoportalu Andorry, warstwy organizacji imprez zbiorowych (uwzglêdniaj¹ce loka-lizacjê stanowisk, informacje o typie dzia³alnoci oraz o osobach odpowiedzialnych) i

war-stwy cmentarzy (z wyszukiwark¹ grobów)1_{geoportalu belgijskiego, rozbudowane}

infor-macje o sieciach podziemnych geoportalu estoñskiego, czêsto aktualizowane warstwy prêd-koci wiatru geoportalu irlandzkiego, warstwy zagro¿enia po¿arowego geoportalu portugal-skiego, warstwy: morskich farm eolicznych, podwodnych ruroci¹gów i gazoci¹gów, sta-nów wód rzek geoportalu niemieckiego, szczegó³owe plany zagospodarowania przestrzen-nego geoportalu szwajcarskiego.

Jedynie 19 sporód badanych geoportali narodowych by³o wyposa¿onych w przegl¹dar-ki metadanych (iDe Andorra, Geoportal.èúzk, Kortforsyningen, Paikkatietolainaamo, Kart-tapaikka, Géoportail.fr, Gys.gr, IDEE, geoNorge, Snig, GeoPortal.Bund, ANCPI, Geoportál.sk, Geoportal.ch, GeoLex, Go-Geo!, Portale Cartografico Nazionale, Kagi.fo). W dwóch przy-padkach (iDe Andorra, Kortforsyningen) dostêpne by³y równie¿ metadane w uk³adzie cza-sowym. W maju 2009 r. wprowadzanie metadanych on-line by³o mo¿liwe w geoportalach: Géoportail.fr, geoNorge, Geoportal.ch oraz off-line w geoportalu Snig. W ¿adnym z geopor-tali zakres dostêpnych metadanych nie odpowiada³ jeszcze w pe³ni zaleceniom dyrektywy INSPIRE.

1 _{W Belgii 90 lat po pochówku konieczne jest dope³nienie przez rodzinê formalnoci zwi¹zanych z}

(7)

Funkcjonalnoæ

Interfejs u¿ytkownika badanych geoportali by³ dostêpny w 25 jêzykach (tab. 2). 19 sporód geoportali posiada³o tylko jedn¹ wersjê jêzykow¹. W przypadku geoportalu szwajcarskiego by³a to sytuacja przejciowa zwi¹zana z pilota¿ow¹ wersj¹ projektu. W ostat-nim okresie zauwa¿alna jest tendencja do opracowywania jedynie jednej (ojczystej) wersji jêzykowej. 10 geoportali posiada³o wielojêzyczne wersje interfejsu, przy czym ich liczba by³a najwiêksza w przypadku portalu Hiszpanii (7). Geoportale Francji i Andorry posiada³y 4 wersje, Finlandii i Wysp Owczych 3, za pozosta³e (w tym Polski) po dwie.

Cztery sporód badanych geoportali posiada³y ró¿ne wersje funkcjonalne. W przypadku portalu Karttapaikka, geoNorge i Portale Cartografico Nazionale istnia³y ogólnodostêpne wersje obywatelskie oraz wersje specjalistyczne chronione has³em. Specjalistyczne wersje geo-portali Finlandii i Norwegii umo¿liwia³y dostêp do baz danych topograficznych (odpowiednio Maastotietokanta i FKB- Felles KartdataBase), za portal w³oski do modu³u 3D. W przy-padku geoportalu francuskiego mo¿liwy by³ wolny dostêp do 3 wersji Découverte, Exploita-tion, Expert o ró¿nym stopniu zaawansowania (i zró¿nicowanym czasie odpowiedzi).

W 11 sporód geoportali dzia³a³y modu³y us³ugowe. Najwiêksz¹ ich liczbê (14) posiada³ portal estoñski, 10 modu³ów posiada³ portal belgijski, 7 hiszpañski (w tym m.in. modu³y transformacji wspó³rzêdnych, analiz przestrzennych, edycji znaków) i czeski (m.in. dostêp do bazy ZABAGED), 6 duñski (w tym historyk katastralny; Kronborg, Mazzoli, 2009), 5 andoriañski, 3 polski i s³owacki, 2 francuski, w³oski i niemiecki. W Géoportail.fr i Portale Cartografico Nazionale by³y to wersje 2D i 3D.

Ogó³em zidentyfikowano 122 funkcje (za³. 2, str. 55), za ich liczba waha³a siê od 2 (ANCPI) do 55 (Portale Cartografico Nazionale) (tab. 3). Geoportal polski nale¿a³ do rozwi¹-zañ o redniej liczbie funkcji.

Najczêciej dostêpne by³y funkcje nawigacyjne: zmniejszenie (28), wybór warstwy (27), wywietlenie wspó³rzêdnych kursora (26), panel warstw, przesuwanie mapy kursorem (25), legenda (24), help (23), miniatura/podgl¹d (22), powiêkszenie do wybranej strefy, pomiar odleg³oci (21), powiêkszenie, odwie¿anie (20). Stosunkowo czêsto dostêpne by³y funkcje: przegl¹darki metadanych, cofnania (19), przesuwania mapy (klikniêciem na ramce) (18), widoku ogólnego, wyboru skali, wydruku (17), pomiaru wspó³rzêdnych (16), informacji o wyselekcjonowanym obiekcie (14), pomiaru powierzchni (12), centrowania, wyszukiwania wed³ug nazwy (11), wyszukiwania wed³ug: numeru dzia³ki, adresu, jednostki administracyj-nej (10). Rzadziej udostêpniane by³y natomiast funkcje: ponów, selekcja punktem, usuniêcie selekcji, dodaj serwer (8), wybór uk³adu wspó³rzêdnych, importuj warstwê, wyszukiwanie wg wspó³rzêdnych (7), transformacja wspó³rzêdnych, wywietlenie podzia³u sekcyjnego, zg³aszanie b³êdów (6), informacja o wyselekcjonowanej warstwie, okno selekcji logicznej zrestartuj aplikacjê (5). Bardzo rzadko mo¿liwe by³o wykonanie nastêpuj¹cych funkcji: kon-figuracja, dopasowanie mapy do wybranego obszaru, dopasowanie mapy do ustawionej selekcji, selekcja wielobokiem, przesuniêcie mapy do zadanych wspó³rzêdnych, usuniêcie wybranej warstwy, zapytanie na podstawie warstwy i atrybutu, wyszukiwanie wed³ug arku-sza mapy, przezroczystoæ, blokada automatycznego odwie¿ania, zapis obrazu, ustawienie wydruku, nachylenie (4), 2D / 3D, selekcja prostok¹tem, dodanie wybranej warstwy, wpro-wadzenie/usuniêcie znaku, wprowadzanie metadanych, wysy³anie, dodawanie do swoich miejsc, obrót (3). Incydentalnie natomiast by³y dostêpne funkcje: generowania animacji, cofania do strony pocz¹tkowej, powiêkszenia do wybranego obiektu, wy³¹czenia

(8)

powiêk-42

DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL¯BIET

A BIELECKA

(9)

szenia do wybranego obiek-tu, nowego okna, przejcia do poprzedniego okna, wy-wietlenia wspó³rzêdnych zasiêgu mapy, dopasowania mapy do widocznych warstw, dopasowania mapy do wy-selekcjonowanych warstw, powiêkszenia/zmniejszenia okna, usuniêcia wszystkich warstw, przesuniêcia warstw w górê/w dó³, wyszukiwa-nia wed³ug czasu, s³ów klu-czowych, szukania drogi, ustawieñ wizualizacji, wy-wietlenia obecnej i dawnej informacji o dzia³ce, kopio-wania do schowka, ekspor-towania danych, regulacji przewy¿szenia, wywietlenia animacji, pauzy, stop, zaku-pu mapy (2) oraz: ustawie-nia przedzia³ów klasowych, wyboru jednostek, pomiaru azymutu, zerowania pomia-rów, selekcji okrêgiem, selek-cji obiektu w wieloboku, ustawienia precyzji selekcji, wywietlania klasy i zapyta-nia, buforu, zmiany ustawieñ wywietlania wspó³rzêd-nych, wyboru formatu da-nych, wywietlenia zdefinio-wanych róde³ danych, wy-wietlenia czasu odpowiedzi serwera, przenoszenia ser-wera do góry / do do³u,

wy-szukiwania wg: nazwiska w³aciciela, nazwiska, daty urodzenia, daty mierci, numeru nieru-chomoci, typu obiektu, parafii, komisariatu; wyszukiwania najbli¿szego adresu, ³adowania XML, dodawania us³ugi, wywietlania/ukrywania mapy podk³adowej, porównania map, edycji metadanych, tworzenia linków, orientowania na pó³noc, wprowadzania zamglenia, regulacji luminancji, rejestracji filmu, wyboru znaków, edycji: punktów, ³uków, wieloboków (1). W kontekcie zaleceñ Dyrektywy INSPIRE szczególnie dziwi bardzo rzadkie uwzglêdnianie funkcji wyszukiwania wg s³ów kluczowych. Zwraca równie¿ uwagê znaczna przewaga dostêpnoci funkcji nawigacyjnych nad analitycznymi.

Tabela 3. Liczba funkcji badanych portali (opracowanie w³asne)

l a tr o p o e G Kraj Lcizbafunkcij el a n o i z a N o ci f a r g o tr a C el a tr o P W³ochy 55 e g r o N o e g Norwegai 47 rf .li a tr o p o é G Francja 41 a rr o d n A e' D i Andorra 37 E E D I Hsizpanai 36 d n u B .l a tr o P o e G RFN 34 a k k i a p a tt r a K g i n S FPiontralungdalaiai 33 k s. l á tr o p o e G S³owacja 29 k z ú è .l a tr o p o e G RepubilkaCzeska 27 h c .l a tr o p o e G R O T S O R P l a a tr o p o e G it e m a -a a M ai r a c j a w z S ai n e w o ³ S ai n o t s E 6 2 l p .v o g .l a tr o p o e G k s. l á tr o p y n l á rt s a t a K r g .s y G a k sl o P a j c a w o ³ S a j c e r G 4 2 n e g n i n y s r o ft r o K Danai 22 o m a a n i al o t ei t a k k i a P Finalndai 21 il .l a tr o p n e t a d o e G o f. i g a K WLeiycshptyenOstweicnze 20 x e L o e G e b .li a tr o P o é G SBzewlgeaicja 19 si g o l s r e V Ltiwa 17 s p a m E I S O .s m I rIalndai 16 á j sf e v a n g a G Isalndai 15 sl a tr o p s a n a e ci l b u p u t a d D Z V e n il n o p a m n ai rt s u A £Aoutswrtaai 14 ! o e G -o G Wlk.Brytanai 9 I P C N A Rumunai 2

(10)

-44 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL¯BIETA BIELECKA

Stopieñ interaktywnoci dostêpnych funkcji jest bardzo zró¿nicowany. Wykorzystuj¹c kryteria wzrostu stopnia z³o¿onoci zadañ interaktywnych Cramptona (2002) (rys. 1) do pierwszej (najmniej zaawansowanej) grupy mo¿na zaliczyæ 29 geoportali, do drugiej 25 geoportali, trzeciej i czwartej 3 geoportale, za pi¹tej tylko dwa geoportale.

Natomiast wykorzystuj¹c kryteria wzrostu stopnia z³o¿onoci zadañ interaktywnych Du-kaczewskiego (2007) (rys. 2) do pierwszej (najmniej zaawansowanej) grupy mo¿na zaliczyæ 29 geoportali, do drugiej 28 geoportali, do trzeciej 25 geoportali, czwartej 12 geoportali, natomiast do pi¹tej, szóstej i siódmej po 2 geoportale.

Rys. 2. Ocena wzrostu stopnia z³o¿onoci zadañ interaktywnych (Dukaczewski, 2007) h c y n n e z rt s e z r p -o w o s a z c w ó s e c o r p y zi l a n a ei n a g a m o p s W ij c a zi l a u zi w y m r o f ei n a w o t³ a t z s K h c y n a d ai n a z r a w t e z r p y d o t e m ei n a w o t³ a t z s K : ¹ g o r d ij c a zi l a u zi w u s e r k a z ei n a w o t³ a t z s K j e n z c y t a m e t ij c a m r o f n i u r o b y w j e n z c y t a m e t ij c a m r o f n i ai n a w i k u z s y w i c e rt u s e r k a z u r o b o d j e n z c y t a m e t ij c a m r o f n i ai c ê j u u r o b y w u s e r k o u r o b y w ij c a zi l a k o l u r o b y w u g êi s a z u r o b y w ij c a zi l a u zi w ei n a w o m a r g o r P ij c a zi l a u zi w ei n al i s a Z y n j y c a g i w a n sj e fr e t n I Ograniczenia dostêpu

Dostêp do czêci funkcji oraz us³ug by³ chroniony has³em. Sytuacja taka mia³a miejsce w wersji specjalistycznych geoportali Karttapaikka, geoNorge i Portale Cartografico Nazionale, lecz równie¿ znacznej czêci funkcji VZD datu publicçðanas portâls i Katastrálny portál.sk. Istnia³y równie¿ ograniczenia w zakresie korzystania z czêci danych. W geoportalu Verslo-gis dotyczy³y one zdjêæ lotniczych i bazy danych KDB10LT 10 LT (Mini, Midi level), w Gys.gr zdjêæ lotniczych i map topograficznych. W czêci geoportali (m. in. Géoportail.fr) ograniczano dostêp do zdjêæ lotniczych stref wra¿liwych. Równoczenie jednak obraz sytuacji w tych strefach by³ dostêpny na innych portalach (m.in. GoogleEarth). Maskowanie zdjêæ, wbrew zwi¹zanym z nim intencjom umo¿liwia szybkie lokalizowanie obszarów o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeñstwa pañstwa. Internauci francuscy stworzyli listê stref wra¿liwych Francji, na której znalaz³o siê 27 obiektów: Centrum przechwytywania DGSE w Domme i w Mutzig, Centrum Systemów Informacji i Dowodzenia Marynarki Narodowej w Houilles, Dowództwo strategicznych si³ lotniczych w Taverny, Centrum prób lotniczych w Brétigny-sur-Orge, zak³ady techniczne i aeronautyczne w Rickenbach, bazy lotnicze Creil, Évreux-Fauville, nr 103 w Cambrai-Épinoy, nr 128 Metz-Frescaty, nr 901 w Drachenbronn, lotnisko Reims-Champagne, baza w Perthes, arsena³ w Tulonie i Cherbour-gu, port w Brecie, Centrum Dyrekcji Zastosowañ Wojskowych Komisariatu Energii Atomo-wej (CEA) w Ollainville, centrum badawcze CEA w Cadarache, Barp i w Pontfaverger-Moronvilliers, dawne instalacje CEA w Bouchet, baseny atomowych ³odzi podwodnych w porcie Cherbourg Octeville i lÎle Longue, zak³ad przetwarzania paliwa w La Hague, stacja

Rys. 1. Ocena wzrostu stopnia z³o¿onoci zadañ interaktywnych

(Crampton, 2002) w ó k t u k s b u l n y z c y z r p e i n a w y r k y W e i n a w u s U / e i n e z c ¹ £ / e i n a w o h a r t s k E e i n a w o k if y d o M e i n a w y n w ó r o P e i n a d ¹ l g e z r P

(11)

nadawcza Hauts-Vents, radiolatarnia lotnicza w s¹siedztwie cmentarza w Barcy, zamek Bity w Sarran (w³asnoæ Pañstwa Chirac). Obecnie w niektórych krajach odchodzi siê od nak³a-dania pe³nych masek na rzecz inkrustrowania fragmentów o mniejszej rozdzielczoci prze-strzennej. Nadal jest to jednak rozwi¹zanie mniej skuteczne od podawania pe³nego pokrycia (lecz bez sprzêtu wojskowego usuwanego na czas realizacji nalotu fotogrametrycznego vide ortofotomapy udostêpniane na portalu czeskim).

B³êdy geoportali narodowych

Generalnie poziom kartograficzny geoportali narodowych jest dosyæ dobry. Jak jednak wynika z przeprowadzonego badania, nie s¹ one wolne od b³êdów. Bardzo czêsto b³êdy wynikaj¹ z niedoskona³oci merytorycznych ród³owych baz danych (np. brak granicy szel-fu pomiêdzy Polsk¹ a Dani¹ w geoportalu niemieckim, brak zbiorników wodnych w war-stwach hydrologii udostêpnianych przez geoportal s³owacki), braku harmonizacji danych (m. in. portale niemiecki, w³oski, norweski i s³owacki), braku ci¹g³oci danych w przypadku krajów o strukturze federalnej (geoportal szwajcarski). Zdarzaj¹ siê równie¿ b³êdy generali-zacji (geoportale irlandzki i norweski), zastosowañ metod prezentacji kartograficznej i spo-sobu opisu legendy (geoportal niemiecki), znaków (geoportale belgijski i norweski). Niekiedy lekturê utrudniaj¹ zbyt masywne znaki wodne (geoportal fiñski). Problem b³êdów geopor-tali narodowych znacznie wykracza poza zakres niniejszego artyku³u. Autorzy podjêli próbê analizy b³êdów geoportali w odrêbnym artykule (Bielecka, Dukaczewski, 2009).

Typologia geoportali narodowych

Kieruj¹c siê kryterium zakresu danych przestrzennych wizualizowanych w postaci karto-graficznej (tab. 1) wyró¿niono 5 typów geoportali narodowych:

1) o bardzo du¿ej liczbie grup tematycznych (Finlandii, Szwajcarii, Norwegii, Hiszpanii, RFN);

2) o du¿ej liczbie grup tematycznych (Estonii, Islandii, W³och, Francji, S³owacji, Andor-ry, Liechtensteinu);

3) o redniej liczbie grup tematycznych (Danii, Belgii, Polski, Portugalii, Republiki Cze-skiej, Irlandii, Austrii, £otwy, Wysp Owczych, Grecji);

4) o ma³ej liczbie grup tematycznych (Szwecji, Litwy);

5) o bardzo ma³ej liczbie grup tematycznych (Wielkiej Brytanii, Rumunii).

Natomiast wykorzystuj¹c jako kryterium liczbê funkcji (tab. 2) wyró¿niono 5 typów geoportali narodowych:

1) o bardzo du¿ej liczbie funkcji (W³och, Norwegii, Francji);

2) o du¿ej liczbie funkcji (Andorry, Hiszpanii, RFN, Finlandii, Portugalii);

3) o redniej liczbie funkcji (S³owacji, Republiki Czeskiej, Szwajcarii, S³owenii, Estonii, Polski, Grecji, Danii, Liechtensteinu, Wysp Owczych);

4) o ma³ej liczbie funkcji (Szwecji, Belgii, Litwy, Irlandii, Islandii, £otwy, Austrii); 5) o bardzo ma³ej liczbie funkcji (Wielkiej Brytanii, Rumunii).

Kieruj¹c siê kryterium przewa¿aj¹cego przeznaczenia funkcji wyró¿niono 14 typów geo-portali o przewadze funkcji wyszukiwania i wizualizacji:

1) metadanych i skorowidzów map / warstw (Rumunia,Grecja); 2) metadanych, map topograficznych (Szwecja);

(12)

4) map topograficznych (Austria);

5) map topograficznych, ortofotomap (S³owenia); 6) map topograficznych, katastralnych (Litwa, £otwa);

7) map topograficznych, katastralnych, nawigacyjnych (Dania); 8) map topograficznych, tematycznych (Irlandia);

9) map topograficznych, tematycznych, ortofotomap (Islandia, Portugalia);

10) map topograficznych, tematycznych, ortofotomap, katastralnych, DTM stein);

11) map topograficznych, tematycznych, ortofotomap, katastralnych (S³owacja); 12) map topograficznych, tematycznych, ortofotomap, katastralnych, baz danych,

rowidzów (Belgia, Republika Czeska, Estonia, Finlandia, Polska, Norwegia); 13) map topograficznych, tematycznych, ortofotomap, katastralnych, baz danych, rowidzów, wizualizacji i animacji 3D (Francja);

14) map topograficznych, tematycznych, ortofotomap, wizualizacji 3D (RFN, W³ochy).

G³ówne typy czynników wp³ywaj¹cych na kierunki rozwoju geoportali narodowych

Przeprowadzone badanie oraz wyniki wczeniejszych prac dotycz¹cych narodowych infrastruktur informacji przestrzennej (Dukaczewski, 2008) pozwoli³y stwierdziæ, i¿ jednym z g³ównych czynników wp³ywaj¹cym dosyæ silnie na kierunki rozwoju geoportali narodo-wych jest przyjêty model organizacyjny i funkcjonalny NSDI. Znaczny wp³yw wywieraj¹ równie¿ podstawy prawne udostêpniania danych przestrzennych, zawarte w prawie narodo-wym, dyrektywach i rozporz¹dzeniach UE (m.in.: 2003/4/WE w sprawie publicznego dostê-pu do informacji dotycz¹cych rodowiska, 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzysty-wania informacji sektora publicznego, 2007/2/WE INSPIRE, 92/43 EWG w sprawie ochro-ny siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauochro-ny i flory, 2007/60/WE w sprawie oceochro-ny ryzyka powodziowego i zarz¹dzania nim, 2000/60/WE ustanawiaj¹cej ramy wspólnotowego dzia³a-nia w dziedzinie polityki wodnej, 91/67/EWG dotycz¹cej ochrony wód przed zanieczyszcze-niami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego, 2152/2003 Forest Focus) oraz prawie miêdzynarodowym (szczególnie w zakresie wykorzystania danych teledetekcyjnych). Rozwój geoportali narodowych jest zdecydowanie szybszy w krajach, w których istniej¹ regulacje dotycz¹ce wymiany danych (m.in. w Finlandii i Francji). Bardzo istotne znaczenie dla harmonizacji danych przestrzennych maj¹ natomiast regulacje prawne dotycz¹ce statusu urzêdowych kartograficznych danych podstawowych i tematycznych (np. Hiszpania). Nie bez znaczenia jest równie¿ kwestia nak³adów finansowych, przeznaczanych na budowê i rozwój geoportali narodowych (m.in. Finlandia).

(13)

j a r K Potral Adres a rr o d n A iDe'Andorra http://wwwi.deandorra.ad/geopotra/l ai rt s u A Ausrtainmaponilne http://www.ausrtainmap.a/tamapi/ndex.php?SKN=1&XPX=637&YPX 2 9 4 = ai g l e B GéoPotra.libe http://www.geopotra.libe/ a k il b u p e R a k s e z C Geopotra.lèúzk http://geopotra.lcuzk.cz/wmspotra/l ai n a D Korftorsyningen http://www.km.sdk/Sepaakor/t ai n o t s E Maa-ameitGeopotraal http://xgi.smaaame.tee/ ai d n al n i F Paikkateitoalinaamo http://www.paikkateitoalinaamof./i a k k i a p a tt r a K http://kansaalsien.karttapaikkaf./ikatranhaku/osotiehaku.htm?lcx= I F = g n al & a rr ii s = l o o t & 0 0 0 0 0 0 8 = el a c s & 1 6 1 6 1 2 7 = y c & 5 4 3 4 5 4 3 a j c n a r F Géopotra.lirf http://www.geopotralif./r a j c e r G Gy.sgr http://web.gy.sg/rpotra/lpage?_pageid=33,36421&_dad=potral&_ L A T R O P = a m e h c s ai n a p z si H IDEE http://wwwi.dee.ess/how.do?to=pideep_pidee.ES ai d n al rI Im.sOSIEmaps http/:i/ms0.oseimap.sei/webstie/publciveiwe/rmain.aspx?id=&utype= r e s u & 1 S = m o c e & ai d n al s I Gagnavesfjá http://www.gagnavesfja.si/ n i e t s n e t h c ei L Geodatenpotra.lil http://www.llvl./iamststeleln/llv-tba-geodateninrfasrtuktu/rllv-tba -m t h .l a tr o p n e t a d o e g -r u t k u rt s a rf n i n e t a d o e g a w ti L Verslogsi http://www.verslogsil./tnz/t a w t o £ VZDdatupublcieanaspotrasl https://kadasrtsl.v/# ai g e w r o N geoNorge http://www.geonorge.no/Potra/lptk a k sl o P Geopotra.lgo.vpl http://www.geopotra.lgo.vp/l ai l a g u tr o P Snig http/:s/nigi.geo.p/tPotra/l N F R GeoPotra.lBund http://geopotra.lbkg.bund.de/DE/Home/homepage__node.html ai n u m u R ANCPI http://www.ancpir.o/pages/wik.iphp?aciton=show&alng=ro&pnu= ir u n al P i S it r a h a j c a w o ³ S Geopotráls.k http://www.geopotrals.k/gp/ k s. l á tr o p y n l á rt s a t a K https://www.katasterpotrals.k/kapo/r ai n e w o ³ S PROSTOR http://prosto.rgovs./ivstop/ ai r a c j a w z S Geopotra.lch http://www.geopotra.lch/ a j c e w z S GeoLex http://www.geoelxl.ms.e/ ai n a t y r B . k l W Go-Geo! http://www.gogeo.ac.uk/cg-ibini/ndex.cgi y h c o ³ W PotraelCatrografcioNazionael http://www.pcn.minambeintei./tPCN/ e z c w O y p s y W Kagif.o http://www.kagif.o/htm/lveiwe.rasp?Lang=FO Stan na 20.05.2009 r.

Tabela 4. Adresy badanych portali

(14)

Podsumowanie i wnioski

Znacz¹cy postêp w zakresie rozwoju geoportali narodowych w okresie 20002009 przy-czyni³ siê do du¿ej poprawy dostêpu do informacji przestrzennej. W okresie tym nast¹pi³a znaczna rozbudowa dostêpnej informacji, zw³aszcza o charakterze topograficznym. Na prze-strzeni ostatnich lat obserwowana jest stopniowa rozbudowa dostêpnej informacji o charak-terze tematycznym. Nadal jednak w wielu krajach istniej¹ znaczne ograniczenia dostêpu do czêci danych, wynikaj¹ce b¹d z przepisów o tajemnicy pañstwowej (Grecja, Rumunia, Litwa, £otwa, Francja, Polska), udostêpnianiu danych, b¹d te¿ z regulacji dotycz¹cych praw autorskich, ochrony danych osobowych (Finlandia, Norwegia, £otwa, S³owacja). Bardzo rzadko udostêpniane s¹ wra¿liwe dane dotycz¹ce spraw spo³ecznych, zdrowia, bezpie-czeñstwa, a zatem tematów bezporednio zwi¹zanych z zaspokajaniem podstawowych po-trzeb ludzkich. Zakres metadanych udostêpnianych za porednictwem geoportali posiada wiele elementów wspólnych z zaleceniami dotycz¹cymi zakresu metadanych grup tematycz-nych INSPIRE. Nale¿y jednak podkreliæ, i¿ w przypadku ¿adnego z badatematycz-nych geoportali nie jest z nimi w pe³ni zgodny.

Poziom merytoryczny informacji dostêpnych za porednictwem geoportali narodowych jest w wiêkszoci przypadków wysoki, a ich wizualizacja jest (na ogó³) poprawna meto-dycznie. Obserwowany ostatnio wzrost liczby udostêpnianych danych tematycznych wy-musza potrzebê zwrócenia szczególnej uwagi na poprawne wykorzystanie metod prezentacji kartograficznej. Zauwa¿alna jest równie¿ potrzeba harmonizacji danych pochodz¹cych z ró¿nych róde³.

Na przestrzeni ostatnich kilku lat mia³ miejsce znacz¹cy postêp w zakresie rozwoju funk-cjonalnoci geoportali. Stopieñ rozwoju us³ug wyszukiwania i przegl¹dania danych jest sa-tysfakcjonuj¹cy. Nale¿y jednak podkreliæ, i¿ nie wszêdzie us³ugi te w pe³ni odpowiadaj¹ wymogom zawartym w dyrektywie INSPIRE. Celowa wydaje siê intensyfikacja prac nad rozbudow¹ us³ug edycyjnych i analitycznych.

Literatura

Adamczyk, J., 2004: Systemy Informacji Przestrzennej o Rezerwatach Biosfery, Rozprawa doktorska, Katedra Urz¹dzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Lenictwa, Wydzia³ Leny, SGGW.

Adamczyk, J., 2007: Geoportale infrastruktur danych przestrzennych w opiniach u¿ytkowników, Roczniki Geomatyki, t. V, z. 5, PTIP, Warszawa, 7-18.

Adamczyk, J., 2008: Dzi i jutro Internetu jako ród³a informacji przestrzennej, Roczniki Geomatyki, t. VI, z. 8, PTIP, Warszawa, 17-28.

Aman, I., Petek, T., 2009: Spatial Data Infrastructure at the Surveying and Mapping. Proceedings of GSDI 11 Word Conference Spatial Data Infrastructure Convergence: Building SDI Bridges to address Global Changes, Rotterdam, 15-19 June 2009.

Bielecka, E., Dukaczewski, D., 2009: Web Mapping Errors and their Typology (w druku).

Crampton, J. W., 2002: Interactivity Types in Cartographic Visualisation, Cartography and Geographic Information Science, vol. 29, No. 2, 85-98.

Dukaczewski, D., 2007: Method of Choice of Variables and Cartographic Presentation Methods for Complex Cartographic Animations, Proceedings of the XXIII rd ACI/ICA International Cartographic Conference 2005, Moscow, 2-10 August 2007, 10 p.

Dukaczewski, D., 2008: Rozwi¹zania prawne i organizacyjne narodowych infrastruktur informacji prze-strzennej w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Roczniki Geomatyki, t. VI, z. 6, PTIP, Warszawa, 47-66.

(15)

Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiaj¹ca infrastruktu-rê informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE), L108/1.

Kronborg Mazzoli U., 2009: Creating Synergy Between INSPIRE and E-Government in Denmark, Proce-edings of GSDI 11 Word Conference Spatial Data Infrastructure Convergence: Builing SDI Bridges to address Global Changes, Rotterdam, 15-19 June 2009.

Rannestig E., 2009: The Swedish National Geodata Strategy and the Geodata Project, Proceedings of GSDI 11 Word Conference Spatial Data Infrastructure Convergence: Builing SDI Bridges to address Global Chan-ges, Rotterdam, 15-19 June 2009.

Rodriguez A., Abad P., Alonso J.A., Sanchez A., Gonzalez C., Mas S., Diez E., Soteres C., Potti H., 2009: Data and Services Availability in Spanish NSDI, GSDI 11 Word Conference Spatial Data Infrastructure Convergence: Building SDI Bridges to address Global Changes, Rotterdam, 15-19 June 2009.

Abstract

Growing demand for spatial information, the popularization of the opinions on the necessity of general access to it and development of technology have contributed over the past 5 years to building of national geoportals. As it is apparent from the research, the number of national geoportals in the European Union and European Economic Area countries increased in the years 20042009 from 2 to 28. An impulse for theirs development was provided by legal regulations contained in sections 14, 15 of the preamble and in the article 18 of the Directive 2007/2/EC (INSPIRE). This development implies the need for analysis of the work progress on national geoportals as well as identification of opportu-nities, limitations and conditions of their further development.

The scope of the research covered the analysis of organizational and technical contents, available data and metadata (including restrictions in general access to data), functions as well as services offered by geoportals of the European Union and European Economic Area countries. All analysed geoportals were classified according to some criteria, and major factors affecting opportunities and constraints to their development were identified.

dr Dariusz Dukaczewski dariusz.dukaczewski@igik.edu.pl dr hab. El¿bieta Bielecka elzbieta.bielecka@igik.edu.pl tel. +48 22 32 91 900

(16)

50

DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL¯BIET

A BIELECKA

Za³¹cznik 1. Zakres tematyczny danych przestrzennych udostepnianych

za porednictwem geoportali narodowych. Stan na maj 2009 r.

e n z c y t a m e t y p u r G 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 h c y n d ê z r ³ ó p s w y d a ³ k U X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X h c y n o z c a n z l ó p y m e t s y S e n z c if a r g o e g y w z a N X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X e n j y c a r t si n i m d a i k t s o n d e J X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X n i m g , w ó t ai w o p ,t s ai m y p y T X h c y n l ai r o t y r e t d ó w e ci n a r G X X j e n z ci m o n o k e y f e rt s e ci n a r G X X y s e r d A X X X X X X X X X X X X X e w o t z c o p y d o K X e w o k n u r ei k y n o f el e T X e n l a r t s a t a k i k ³ a i z D X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X i c o m o h c u r ei n k e n y R X ) o w o s k e l p m o k ( e w o t r o p s n a r t i c e i S X X X X X X X X X X X X X X X X X X X e w o tr o p s n a rt i c ei s e n a w o t k e j o r P X X X X X u h c u r w ai n ei n d u rt U X X X u h c u r ei n e ¿ ê t a N X i c o n z c ¹³ i c ei S X X X X X ) o w o s k el p m o k ( a k y t e g r e n E X X X X X

1 Andorra (iDe Andorra), 2 Austria (Amap online), 3 Belgia (GéoPortail.be EDL), 4 Czechy (Geoportal.èuzk), 5 Dania (Kortforsyningen), 6 Estonia (Maa-ameti Geoportaal), 7 Finlandia (Paikkatietolainaamo), 8 Finlandia (Karttapaikka), 9 Francja (Géoportail.fr), 10 Grecja (Gys.gr), 11 Hiszpania (IDEE), 12 Irlandia (Ims.OSIEmaps), 13 Islandia (Gagnavefsjá), 14 Liechtenstein (Geodatenportal.li), 15 Litwa (Verslogis), 16 £otwa VZD datu publicçðanas portâls), 17 Norwegia (geoNorge), 18 Polska (Geoportal.gov.pl), 19 Portugalia (Snig), 20 RFN (GeoPortal.Bund), 21 Rumunia (ANCPI), 22 S³owacja (Geoportál.sk), 23 S³owacja (Katastrálny portál.sk), 24 S³owenia (PROSTOR), 25 Szwajcaria (Geoportal.ch), 26 Szwecja (GeoLex Lantmäteriet), 27 Wlk. Brytania (Go-Geo!), 28 W³ochy (Portale Certografico Nazionale), 29 Wyspy Owcze (Kagi.fo)

(17)

enz cyt a met yp ur G 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 enz cil oe y mraf eik sr o M X enz cyt egr en e eini L X X X X X X X X X ig ¹ic oru r,i g¹i coz a G X X X X X X wó do wo³t ai w ic ei S X )o wo sk elp mo k( aif ar gor dy H X X X X X X X X X X X X X X en do w y³ai z D X X X X X X X X dó w yn at S X an do w arut kurt sarf nI X X X e wot nur g yd o W X X X X X X enl a mret yd o W X X eik sr o m yp a M X X X X X X X X hci ksr o m wó kal zs ein elt ei w O X X ksi wo³ yp a M X je wo gez rb yfe rts yp a M X X X X X X a wo kei c-on do w akr ad ops o G X X X X X X X X êjc art ne cn ok an ic ont ad op je¿ ud o yfe rt S wót arti n X X X X )o wo sk elp mo k( en oin or hc yr azs b O X X X X X X X X X X X X X X un er et ein aw ot³ atz sk U X X X X X X X X X X X X X X T M N ik da pS X X i mei z ein aw okt y¿ U X X X X X X X X X X X X hc ynz cif arg op ot pa m ez di wor ok S hc ynz cyt a met i X X X X X X X X X X X X X X X X X enz cif arg op ot yp a M X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X en wa d enz cif arg op ot yp a M X X X X X X X X X X X

(18)

52 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL¯BIETA BIELECKA 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 enz cyt a met yp a M X X X X X X X X X X X X X X X X X X en el yp a M X enl art sat ak yp a M X X X X X X X X X X anj yze do eg a wo ns O X X X X X X X X X X X X X X X pa mot ofot ro ez di wor ok S X X X X X yp a mot of otr O X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X enz cif arg oe g-onz cyzi fi kts on deJ X X aig olo e G X X X X X X X X X X X X enz cyt syt ats ikt so nd eJ X X X X X X ik ny du B X X X X X X X X X X X X X X X X yb el G X X X X X X X X )o wo sk elp mo k( en nez rts ezr p ein aw on al P X X X X X X X X X X X X X X hc yn nez rts ezr p wót kilf no k yfe rt S X X tsai m e wil¿ ar w yfe rt S X X i ma da pd oi kra do ps og nal P X iz dul owt sñ ezc eip ze bi ei wor dZ X X X X je nzc ilb up ic o nzc et y¿ ui gu³ s U ew owt sñ ap yb¿ u³s i X X X X X X X ajc ak ud E X X X X X e wor utl uk o wtci zd eiz D X X X a wtci nd as o yp yT X

1 Andorra (iDe Andorra),

2 Austria (Amap online),

3 Belgia (GéoPortail.be EDL),

4 Czechy (Geoportal.èuzk), 5 Dania (Kortforsyningen), 6 Estonia (Maa-ameti Geoportaal), 7 Finlandia (Paikkatietolainaamo), 8 Finlandia (Karttapaikka), 9 Francja (Géoportail.fr), 10 Grecja (Gys.gr), 11 Hiszpania (IDEE), 12 Irlandia (Ims.OSIEmaps), 13 Islandia (Gagnavefsjá), 14 Liechtenstein (Geodatenportal.li), 15 Litwa (V erslogis), 16 £otwa VZD datu publicçðanas portâls ), 17 Norwegia (geoNorge), 18 Polska (Geoportal.gov .pl), 19 Portugalia (Snig), 20 RFN (GeoPortal.Bund), 21 Rumunia (ANCPI), 22 S³owacja (Geoportál.sk), 23

S³owacja (Katastrálny portál.sk),

24 S³owenia (PROSTOR), 25 Szwajcaria (Geoportal.ch), 26 Szwecja (GeoLex Lantmäteriet), 27 Wlk. Brytania (Go-Geo!), 28

W³ochy (Portale Certografico Nazionale),

29

Wyspy Owcze (Kagi.fo)

W pierwszej rubryce

Grupy tematyczne

(19)

enz cyt a met yp ur G 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 aez u M X X X X ikt yb aZ X X X X X aig olo eh cr A X X X X enl arut lu ki k wó cal P X X X X enl arut lu k ain ezs yzr a wot S X a wo gel co n aza b anz cyt syr uT X X X enz cyt syr uti kal zS X X X X e wor e wor ik alz S X X X X eik srai cra n yn ere T X X X X e wot ro ps ytk eib O X X ak si wo dor ain aw or oti no m od ejc ala ts nI X X X X X X X X ew o³s y mez rp i enj yc ku dor p yt kei b O X X yr utl uk aw ka zar o ezc inl or yt kei b O X X azci nlo r ajc azil an oig eR X X e³a wrt y war p U X X ezci nlo r ybz I X enj yra nyr ete w ybz I X ain ein do wa N X o wtc ei wo £ X ejc yts e wnI X X i c on dul ein ezc zs ei mz o R enz cif ar go me d en ad X X X X yc ar p ke ny R X X wór ob y wi kin y W X ¹³a ts do p up êts od og en ozc in ar go yf ert S ¹lo rt no k X X X

(20)

54 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL¯BIETA BIELECKA enz cyt a met yp ur G 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 hc ynl ar ut an ñe¿ or gaz yf ert S X X X X X X X X e wor a¿ op ein e¿ org aZ X X X e wos yzy rk ein a wo nal P X X X X X X sa³ a H X X X ajz or E X X X X X X hc ynz cyr efs o mt a hc ak nur aw o en a D )o wo sk elp mo k( X X X X urt ai w elis o ytr op aR X X X X yd og op yz on gor P X X enz cig olo ro ete m ejc at S X X anz cig olo ro et e m ajc azil an oig er ew od ¹L X anz cig olo ro et e m ajc azil an oig er ak sr o M X anz cif ar go na ec o ajc azil an oig e R enz cif ar go eg oib yn oig e R X X X X X ozci nd or yzr p en dor on dej yr azs bo i ak sil dei S X X X X X X wó kn ut ag ein ezc zs ei mz o R X X X X X X t¹z rei wz ijc argi m ezr aty ro K X enz cyt egr en e yb os aZ X X X X enl ar eni m yb os aZ X X X X X

29

W pierwszej rubryce

Grupy tematyczne

(21)

55

ANALIZA PORÓWNA

WCZA KRAJOWYCH GEOPOR

TALI W EUROPIE

1 Andorra (iDe Andorra), 2 Austria (Amap online), 3 Belgia (GéoPortail.be EDL), 4 Czechy (Geoportal.èuzk), 5 Dania (Kortforsyningen), 6 Estonia (Maa-ameti Geoportaal), 7 Finlandia (Paikkatietolainaamo), 8 Finlandia (Karttapaikka), 9 Francja (Géoportail.fr), 10 Grecja (Gys.gr), 11 Hiszpania (IDEE), 12 Irlandia (Ims.OSIEmaps), 13 Islandia (Gagnavefsjá), 14 Liechtenstein (Geodatenportal.li), 15 Litwa (Verslogis), 16 £otwa VZD datu publicçðanas portâls), 17 Norwegia (geoNorge), 18 Polska (Geoportal.gov.pl), 19 Portugalia (Snig), 20 RFN (GeoPortal.Bund), 21 Rumunia (ANCPI), 22 S³owacja (Geoportál.sk), 23 S³owacja (Katastrálny portál.sk), 24 S³owenia (PROSTOR), 25 Szwajcaria (Geoportal.ch), 26 Szwecja (GeoLex Lantmäteriet), 27 Wlk. Brytania (Go-Geo!), 28 W³ochy (Portale Certografico Nazionale), 29 Wyspy Owcze (Kagi.fo)

e j c k n u F 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 D 3 / D 2 X X X ij c a m i n a ei n a w o r n e G X X d ¹l g d o P / a r u t ai n i M X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X w t s r a w l e n a P X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X a d n e g e L X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X a j c a r u g if n o K X X X X ji n f o C X X X X X X X X X X X X X X X X X X X j e w o k t ¹ z c o p y n o rt s o d ji n f o C X X w ó n o P X X X X X X X X ei n e z s k êi w o P X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X y f e rt s j e n a r b y w o d ei n e z s k êi w o P X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X u t k ei b o o g e n a r b y w o d ei n e z s k êi w o P X X u t k ei b o o g e n a r b y w o d ei n e z s k êi w o p z c ¹³ y W X X h c y w o s al k w ó ³ ai z d e z r p ai n ei w a t s U X ei n e z sj ei n m Z X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X ) m e r o s r u k ( y p a m ei n a w u s e z r P X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X ) e c m a r a n m ei c êi n k il k ( y p a m ei n a w u s e z r P X X X X X X X X X X X X X X X X X X ei n a w o rt n e C X X X X X X X X X X X y n l ó g o k o d i W X X X X X X X X X X X X X X X X X o n k o e w o N X X

(22)

29

ejc kn uF 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 on ko ein dez rp op ltei wy W X X ket so nd ej ró by W X ic o³g eld or ai mo p -akji ni L X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X in hcz rei wo pr ai mo P X X X X X X X X X X X X hc yn dêz r³ó ps w ud a³k u ró by W X X X X X X X hc yn dêz r³ó ps w ajc a mr ofs nar T X X X X X X hc yn dêz r³ó ps wr ai mo P X X X X X X X X X X X X X X X X ar osr uk hc yn dêz r³ó ps w ein elt ei wy W X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X yp a m ug êis az hc yn dêz r³ó ps w ein elt ei wy W X X utu myz ar ai mo P X yrai mo p æy zc y W X wtsr a w hc ynz co di w od yp a m ein a wos ap o D X X hc yn a wo noj ck ele sy w od yp a m ein a wos ap o D wtsraw X X ura zs bo og en ar by w od yp a m ein a wos ap o D X X X X ijc kel es je noi wat su od yp a m ein a wos ap o D X X X X on ko zsj ein mz / zs kêi wo P X X met kn up ajc kel eS X X X X X X X X met ¹k ots or p ajc kel eS X X X mei gêr ko ajc kel eS X mei ko bol ei w ajc kel eS X X X X uk ob olei w w utk eib o ajc kel eS X

(23)

ejc kn uF 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 ijc kel es ijz yc er pij cp o ein ei wat s U X eic kei bo my na wo noj ck ele sy w o ajc a mr ofn I X X X X X X X X X X X X X X ei wtsr a wj en a wo noj ck ele sy w o ajc a mr ofn I X X X X X ijc kel es eic êin us U X X X X X X X X je nzci gol ijc kel es an ko ein elt ei wy W X X X X X ain aty paz i ysal klt ei wy W X rof uB X og enj yc kes u³ai zd op ein elt ei wy W X X X X X X ain alt ei wy w od hc yty ¿u ñei wat su an ai mZ hc yn dêz r³ó ps w X hc yn ad az od yp a m eic êin use zr P hc yn dêz r³ó ps w X X X X y wtsr a wr ób y W X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X ila ks ró by W X X X X X X X X X X X X X X X X X hc yn ad uta mr of ró by W X hc yn ad a³d ór en a woi nif edz ¿a ko P X are wre si c o wic a³ w ¿a ko P X are wre siz dei wo pd o saz cj ad oP X re wre sj ad o D X X X X X X X X u³o d od / yr óg od re wre s ei nez rP X ê wtsr a wj utr op mI X X X X X X X y wtsr a wj en ar by w ein ad o D X X X y wtsr a wj en ar by w eic êin us U X X X X wtsr a w hci kts yzs w eic êin us U X X / êr óg w y wtsr a wj en ar by w eic êin use zr P ³ó d w X X utu byrt ai y wtsr a w ei wat sd op an ein aty pa Z X X X X usa zc g w ein a wik uzs y W X X

(24)

29

ejc kn uF 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 y wza n g w ein a wik uzs y W X X X X X X X X X X X yp a m azs ukr a g w ein a wik uzs y W X X X X hc y woz cul k wó³ s g w ein a wik uzs y W X X ik³ aiz d ure mu n g w ein a wik uzs y W X X X X X X X X X X alei cic a³ w aksi wza n g w ein a wik uzs y W X ,ai nez dor u yta d, aksi wza n g w ein a wik uzs y W icr ei m yta d X ic o mo hc urei n ure mu n g w ein a wik uzs y W X use rd a g w ein a wik uzs y W X X X X X X X X X X hc yn dêz r³ó ps w g w ein a wik uzs y W X X X X X X X utk eib o up yt g w ein a wik uzs y W X je njy cart sini md ai kts on dej g w ein a wik uzs y W X X X X X X X X X X iif ara p g w ein a wik uzs y W X utai rasi mo k g w ein a wik uzs y W X ig or d ein ak uz S X X ser da yzs ¿il bja n dj an Z X L M Xj ud a³a Z X ig u³s uj ad o D X ijc azil auzi w ain ei wat s U X X æ ots yzc orz ezr P X X X X ¹ wo da³ kd op êp a mj yr ku /lt ei wy W X yp a mj an wór oP X

(25)

ejc kn uF 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 êjc a mr ofni ¹n wa di ¹n ce bo ltei wy W ec³ aiz d o X X ka nz ñus u/ d a wor p W X X X ¿ei w d O X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X ein a¿ei w do enz cyt a mot ua ju kol ba Z X X X X hc yn ad ate m akr ad ¹lg ezr P X X X X X X X X X X X X X X X X X en ad ate m d a wor p W X X X en ad ate mj uty dE X ak wo hcs od jui po K X X zar bo zsi pa Z X X X X uk ur dy w ein ei wat s U X X X X ju kur D X X X X X X X X X X X X X X X X X en ad jut ro ps kE X X knil zr ó wt U X jil y W X X X X csj ei m hci o ws od ja do D X X X æ ok osy W X X X co nló p an jut neir oZ X æór b O X X X ly hc a N X X X X ein ezs ¿y wez rP X X ein elg ma Z X ajc na ni mu L X utol ezr p eis azc w u mlif ajc art sej eR X wó ka nz ró by W X wót kn up ajc yd E X

(26)

60 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL¯BIETA BIELECKA ejc kn uF 1 23456789 011 12 13 14 15 16 17 18 19 10 21 22 23 24 25 26 27 28 29 2 wó ku³ ajc yd E X wó ko bol ei w ajc ud E X êjc a min alt ei wy W X X azu aP X X pot S X X êjc akil pa jut rat ser Z X X X X X ple H X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X wó dê³ b ein azs a³g Z X X X X X X êp a m pu K X X

29

Analiza porównawcza krajowych geoportali w Europie