I. Ć zębć Jbaukowa. NAUKA LEŚNICTWA WŁAŚCIWEGO W CAŁEJ OBSZERNOŚCI ( ) WSTĘP. ŻE wzrostem ludności zmniejszają się lasy;

I. Ć© zębć Jbaukowa.

ja 0) OP

NAUKA LEŚNICTWA WŁAŚCIWEGO

W CAŁEJ OBSZERNOŚCI (“)

WSTĘP.

1.

_ ŻE wzrostem ludności zmniejszają się la-

sy; każda bowiem familia nowo przybyła, wymaga gruntu, na którymby wyżywienie swoje ustalić mogła. Za ubytkiem lasów, zwiększa się ich żądanie; bo mniejsze prze- strzenie większej liczby ludzi potrzeby za-

=...

(*) W poprzednich tomach Sylwana a miangwicie w po-, czatkow ych, wylozone już były niektóre nauki leśne tech- niczne czyli właściwego leśnictwa ; lecz gdy od czasu ich

— 272 —

spokajać muszą. Doprowadzenie lasu da takiego stanu w którymby ciągle zaspokajał

potrzeby, jest właśnie celem gospodarstwa leśnego. Rzadko lasy, szczególnićj u nas, w takim znajdują się stanie, aby polepsze- nia nie wymagały. Tam, gdzie lasy tak są obszerne, Że je bezobawy na niedostateki

niemożność zaopatrywania: wszystkich żą- dań towarzystwa, samym sobie zostawić można, tam gospodarstwo leśne ani wyko- nywane być może, ani tćż zachodzi tego potrzeba.

Aby odpowiedzieć na pytanie: w jaki sposób łas zagospodarowany być ma? na-

leży naprzód rozwiązać, do jakiego go celu

hodować chcemy? Cel ten może być ro-

zmalty: pozyskanie drzewa, mianowicie:

opałowego, wszelkiego budowlowego i na- rzędziowego; nasion i owoców drzewnych,

soków, ściołki, paszy, ochrony od lotnych

еее,

wydania przez lat kilkanaście, nauka leśna nowemi do- świadczeniami wsparta, znaczny w ogólności uczyniła postęp»

Kedakcya troskliwa o coraz większe upozy tecznienie swego pisma, zamierzyla wydaé nowy wykład wszystkich nauk wlasciwego legnictwa w terazniejszym ich stanie, Z najle- pszych autorów, a szczególnićj Dra i Psofessora Pfeila czer”

pany, co zapewne tak dlą dawniejszych prenumeratorów >

Jako i dla nowych którzy poprzednich tomów w komplecie nabyć nie mogą, rownie pożądanćm będzie.

== 273 —

piasków lub raroźnych wiatrów, utrzyma- nie wilgoci i t. d. Za rozmaitością zamia- rów musi pójśdź rozmaitość w sposobie za-*

gospodarowania; zwlaszcza że w roznoro- rodnych lasach jedeni ten sam cel, różnemi Środkami osiągnięty być może.

Nie wszystkie zainiary co do hodowania lasów, na istotnych gruntują się potrzebach, wiele z nich stojąc na przeszkodzie w zado- syćuczynieniu ważniejszym potrzebom, pominięte być muszą, wiele tćź z czasem się zmienia. Rolnik żąda częstokroć pa-

szy, chociaź większą odniósłby korzyść, gdyby znićj nie użytkował; budowniczy

żąda drzewa grubego, które korzystniej cienkiein zasiąpićby można; każdy mający służebność , Żądania swoje za najważniejsze

uważa.

Istotnym jednak celem hodowania lasów,

—

+ jest drzewo, inaczćj bowiem musielibyśmy

przypuścić, że i bez drzewa lasy użyteczne

być imogą. Jeżeli tam gdzie nie ma po- trzeby drzewa, dozwolemy las wyrudować lub zniszczyć, nie byłoby nic przeciw te-f mu do nadmienienia, lecz skoro raz, za u- trzymaniem lasu, zdecydujemy się, wszel- kie inne żądania, któreby hodowaniu-drze- wa na przeszkodzie stały, usunięte być

muszą.

— 274 —

Nie można przewidzióć jakie będzie po-.

stępowanie z lasami w odległćj przyszłości.

Gospodarstwo więc takie tylko zaprowa-

dzić należy jakie nateraz i wprzyszłych nie-

odległych czasach zdawać się może najko- rzystniejszćm. Dosyć jest tak zarządzać lasami, aby odległćj potomności zachować środki ulepszenia i działania w każdćj chwi- li stosownie do ówczasowych jćj potrzeb.

Do tegocelu dostatecznóm będzie, jeżeli la- sy dobrze zawarte na gruncie ile można Ży- znym pozostawiemy; i tak działając więcćj uczyniemy naszym prawnukoun, anizelismy po pradziadach odziedziczyli. Prywatny posiadacz lasu, powinien przedewszystkiem rozwiązać pytanie: na jaki cel go hoduje?

i stosownie do tego zamierzenia działając , starać się o osiągnięcie go w sposób najtra- fulejszy, bez nadwerężenia praw trzeciego.

Nkoro przytóm tyle będzie miał poznania 1 uwagi, aby ostatni wypadek zasad jego

;gruntował się na dochodzie z lasu, towa- rzysuwo ztąd na żadne niebezpieczeństwo narażone nie zostanie. Jak w ogólności le- pszy byt 1 wyższy stopień doskonałości o0-

sleguie narod oswiecony, znający co mu jest

pozyteczném, od innego którego do działań użytecznych zmuszać niejako wypada, tak

— 275 —

też dzieje się i w gospodarstwie leśnóm.

Usiłowania mogące go doprowadzić do pel- noletności, trwalsze wydadzą owoce, aniżeli najlepsza opieka.

Gospodarstwo w lasach rządowych pro-

wadzone być winno tak,jak tego w ogól- ności potrzeba towarzystwa wymaga. Po- trzeby te są bardzo rozmaite, dla tego 162 ustanowienie ogólnych zasad gospodarstwa jest niepodobne. W każdym lesie zapro- wadzić należy gospodarstwo ze względem na szczegółowe żądania do niego odnoszące się. Im rozleglćj gospodarstwo leśne po- trzeby zaspokaja, tym jest lepsze. Najgwał- towniejsze z tych potrzeb przed innemi piórwszeństwo mićć muszą.

W obszernych państwach trudnóćm a pra- wie niepodobnóm jest potrzeby, pod tym

względem, co do każdego lasu szczegóło- Wo rozklasyfikować, i podług większćj lub

mniejszćj ich ważności uporządkować. Ka-

Żdy potrzebie swojćj największą cenę nadaje.

| Jest jednak skazówka po którćj z pewno-

Ścią ocenić można, jakie użytkowanie lasu większą ma dla narodu wartość, i dla tego

Że jest najbardzićj pożądane, pićrwszeń- stwo mićć musi. "Tą skazówką jest dochód

z lasu. |

— 276 —

Każdy płaci za rzeczy w stosunku jak ich potrzebuje lub dla osiągnienia celów użyć może. JVysoko za niezbędne, nisko za zby- teczne, hojnie za to, co bardzo dobrze u-

Żyte być może i co znaczny dochód przy-

"nosi, a bardzo mało za to co ma niski sto- pień użyteczności. Dla tego też, aby się przekonać w jaki sposób las zagospodaro-

wać wypadnie, nieustannie badać należy,

jakie w tym lub owym zagospodarowaniu może czynić dochody. Badanie jednak w tćj mierze, z wielu względów nie jest tak latwém, jak się z pićrwszego wejrzenia zdawać imoże, niektóre sposoby użytkowa- nia mogą być obecnie znacznie zyskowne;

niszczą jednak dochody na przyszłość, jak np. nieograniczone zbićranie liścia i ściołki.

Dochód przeto oceniać należy ze względów na stan lasów obecny i przyszły. O gospo-

darstwie korzystnćm, nie z dochodu suro-

wego (brutto) lecz czystego (netto), sądzić

należy. Ktoby 100 złotych wydawał dla

pozyskania 50, czyniłby nierozsądnie, Wre-

szcie dokladne ocenienie dochodu jeszcze

i ztego powodu jest trudnóm, Że często- kroć nie wprost lecz tylko pośrednio cią- gnąć go można; wypadek ten ma miejsce

we wszystkich płodach których niesprzeda=

— 277 —

jemy, lecz innym sposobem na użytek obtdz camy, jak np. pasza, zbieranie liści 1 г, 9:

ochronę nawet, którą las np. od piasków lotnych daje, do tćj kategoryi policzyć należy.

Czy właściciel lasu lub mający prawo uży:

tkowania, osiągnie z niego użytki, obojętnćm jest towarzystwu,. w hodowaniu bowiem lasów jedynie osiągnienie najwyższego ogol- nego zlasow dochodu na celu mićć moze- шу. Gdy jednak zamierzeniem lasów, jest także bezpośredni dochód rządowy, prywa*

tny zaś nie może żądać aby go wspićrano kosztem drugich (co zaś prawnie żądać mo- że, to za wspićranie nie uważa się); Rząd przeto w postępowaniu swojóm co do lasów jednychZe co i prywatny zasad, zwiększą nawet słusznością,trzyrmać się powinien i mo- Że. Za zasadę w tćj mierze uważamy: Że ka=

żdy w prawoych granicach użytkowanie swoje w najkorzystniejszy sposób wykony- wać może, byle tylko prawa trzeciego sza- nhowat,

Prawa wszakze trzeciego nie sa tego ro- dzaju,aby od nich nie można było za wyna- grodzeniem uwolnić się. Jeżeli sięprzeko- namy, że wykonywanie prawa służebności, mającemu to prawo, mnićj przynosi korzy- Ści, aniżeli właścicielowi lasu szkód zrządza;

Tom X Nro 3 t 4 30

— 273 —

(co i straty ogółu towarzystwa za sobą po*

ciąga), w takim razie właściciel lasu od słu- żebności takowćj uwolnić się i mającemu prawo, za zaniechanie onego, wynagrodzić może. Ztąd to ważne powstaje pytanie: ja- ka jest wartość użytków, których sam wła- ściciel lasu nie pobićra, i jakieby miał wła- ściciel dochody z lasu, gdyby trzeci zanie- chał ciągnienia tychże użytków? Użytkowa- nie podobne winno ustać, jeżeli w ogólnym towarzystwa dochodzie z lasów, okaże się być szkodliwćm.

Dochody ogólne towarzystwa, z nader ró- znych przedmiotów powstające, możemy mianownikiem tylko, jakim jest pieniądz, wyrazić: pieniądz wszystkie przedmioty przedstawia, gdyż zań wszystkie nabyć imo-

żemy. |

Dlatego też największy I ciągle otrzymy- wany pieniężny dochód z lasu, jest oznaką najkorzystniejszego gospodarstwa tak pry”

watnych jako i rządowego, jeżeli przytóm wszystkie pośrednie dochody dokładnie są obrachowane. Chociaż względem tćj zasa- dy toczą się spory teoretyczne, przecież w

praktyce wszyscy prywatni podług 116] ро-

stępują, wiele z Rządów już ją przyjęło, w

przyszłości zaś żaden jój nie odrzuci, ona bo-

— 279 —

wiem rękojmią Swej trafności sama z siebie

podaje. _* я ^>

c”

W niniejszym wykładzie naukileśnćj, za-

$ada ta służyć będzie za podstawę; ww szel- kie użytki uważać będziemy jedynie ze względem na ogólny dochód towarzystwa, w piśmie więc tów zarówno właściciele la- SOW prywatnych joko 1 administrujacy lasa-

mi rządowemi, zastósowane do swych po-

trzeb, znajdą korzyści. „o 2.

Naukę leśnictwa to jest: zbiór zasad do osiągnięcia z lasów zamierzonego celu po- sługujących, dzielemy:

I. Na nauki leśnictwa właściwego.

II. Na nauki leśnictwu pomocnicze,

I. Do nauk leśnictwa właściwego policze-

my:

I) uprawę,

2) zachowanie, 3) użytkowanie, 4) szacowanie.

Te zaś dzielą się jeszcze na liczne pod- działy, o czóim w właściwóm miejscu będzie

mowa.

— 280 —

II. Nauki pomoenicze1 przygotb wawcze, w części do osiągnienia zamierzonych celów w leśnictwie dopomagające, w części udzie- lające gospodarzowi leśnemu koniecznych poprzedniczych znajomości są:

~ 1) Nauki przyrodzenia.

a) Botanika.

b) Chemia 1 Fizyka.

c) Mineralogia.

d) Zoologia.

2) Matematyka.

3) Nauka prawa.

4) Nauka policyi 1 5) Nauka polityczna.

W piśmie niniejszém majacém ва celu wy- łożenie w całćj obszerności nauk leśnictwa właściwego, co do pomocniczych, ograpni- czemy się tylko na udzieleniu takich wia-

domości które z praktyką wprost styczność mają, i do jćj rozjaśnienia poslugują.