Analiza pracy własnej nauczyciela
Przystępując do pracy z klasami po raz pierwszy, a także po kolejnych latach nauczania w danych klasach, warto zapytać uczniów o to, jak oceniają nasz przedmiot i nas samych, nasz system oceniania i inne elementy lekcji.
W ubiegłym roku szkolnym (2005/2006) rozpoczęłam pracę z trzema klasami pierwszymi. W celu rozpoznania podejścia uczniów do uczenia się matematyki i uzyskania punktu wyjścia – do porównań w następnych okresach – przeprowadziłam w swoich klasach ankietę. Po roku pracy z tymi klasami – we wrześniu 2006 – ponownie przeprowadziłam badanie. Ankieta była podobna, ale miała o kilka pytań więcej. Odpowiedzi na poszczególne pytania ankiet przedstawiają kolejne wykresy.
Jaka jest według Ciebie matematyka ?
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0
przyjemna użyteczna ważna relaksująca ciekawa
wrz-05 wrz-06
Z powyższego wykresu widać, że w skali ważności od 1 do 5 uczniowie ocenili, że matematyka jest ważna oraz użyteczna (oceny średnie powyżej 4). Stwierdzenie, że matematyka jest ciekawa badani uczniowie ocenili powyżej 3, ale twierdzenie, że matematyka jest przyjemna – otrzymało średnią ocenę poniżej 3. Według dużej liczby uczniów matematyka nie jest relaksująca – twierdzenie to otrzymało ocenę zaledwie 2. Wszystkie wymienione wskaźniki były wyższe we wrześniu 2006, a zatem, na szczęście, nie udało mi się zniechęcić uczniów do swojego przedmiotu. Dodam w tym momencie, że przeprowadziłam też wstępną diagnozę wyników nauczania, po której okazało się, że klasy, które uczyłam w roku minionym (oprócz jednej – w której wyniki są przeciętne) to klasy znacznie poniżej przeciętnej. Średnia wykonania zadań na wstępnej diagnozie z matematyki nie przekroczyła 20%, a średnia ocen na świadectwie z klasy szóstej tylko niewiele przekroczyła 2.
Zrozumiałe byłoby, gdyby w takiej klasie matematyka nie należała do zbyt lubianych dyscyplin naukowych.
Z kolejnego wykresu widać, że w moich klasach już na starcie około 50% uczniów boi się odpowiadać na lekcji matematyki, ale ponad 50% z nich lubi matematykę. Uczniowie zdecydowanie nie lubią rozwiązywać zadań przy tablicy (ok. 80%), nie lubią też pisać sprawdzianów (ok. 80%). Jednak tylko ok. 15% uczniów twierdzi, że nigdy nie zrozumie matematyki. Po roku nauki liczba osób lubiących matematykę tylko nieznacznie spadła, wzrosła natomiast liczba osób, które lubią rozwiązywać zadania przy tablicy (bo lepiej rozumieją – tak odpowiadali). Niestety wzrosła też liczba osób, które uważają, że nigdy nie zrozumieją matematyki.
Być może jest to związane ze wzrostem wymagań w gimnazjum, w odróżnieniu od szkoły podstawowej.
Czy następujące zdania odnoszą się do Ciebie (odpowiedzi TAK)
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
boję się odpow iadać
lubię matematykę lubię rozw iązyw ać zadania przy
tablicy
nigdy nie rozumiem lubię pisać spraw dziany
wrz-05 wrz-06
Jak oceniasz stawiane Tobie wymagania na matematyce?
0%
20%
40%
60%
80%
100%
wymagania za duże wymagania za małe wymagania w sam raz
wrz-05 wrz-06
Większość uczniów, bo prawie 80%, oceniało we wrześniu 2005 stawiane im na matematyce wymagania jako właściwe (w sam raz), a pozostałe 20% oceniało, że wymaga się od nich za dużo. Co ciekawe – najwięcej takich uczniów jest w klasie, która osiągnęła na badaniu diagnostycznym najlepsze wyniki. We wrześniu 2006 liczba osób, które uważają, że wymaga się od nich za dużo wzrosła do 40%. Byli to w większości uczniowie z dwóch klas słabych.
Czy korzystałeś z podręcznika do matematyki?
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
na lekcji do odrabiania pracy domow ej do samodzielnego czytania
wrz-05 wrz-06
Niemal 100% uczniów stwierdziło we wrześniu 2005, że korzystało z podręcznika do matematyki w czasie lekcji, ponad 80% korzystało z niego przy odrabianiu pracy domowej, ale tylko ok. 25% korzystało z podręcznika pracując samodzielnie w domu. Wyniki z września 2006
były wyższe, tylko spadła liczba uczniów, którzy używali podręcznika do pracy własnej w domu.
W obu badanych okresach liczba takich osób oscylowała na poziomie zaledwie 22 – 25%.
Kolejne pytania dotyczyły sposobu korzystania przez uczniów z pomocy w razie trudności z nauką.
Czy w razie trudności z matematyką korzystałeś z...?
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
pomocy rodziców lub
rodziny
pomocy kolegów z klasy
uczęszczałeś na zespół wyrównawczy
korzystałeś z konsultacji indywidualnych
korzystałeś z pomocy innych
osób np..
Korepetycji w rz-05 w rz-06
We wrześniu 2005 uczniowie stwierdzili, że w razie trudności z matematyką przede wszystkim korzystali z pomocy rodziców lub rodziny – aż 70% uczniów, z pomocy kolegów korzystało nieco ponad 30% uczniów, z pomocy innych osób (np. korepetycji) korzystało ponad 20% uczniów, na zespół wyrównawczy uczęszczało 18% uczniów, a 5% korzystało z konsultacji indywidualnych. Zapytani o to samo we wrześniu 2006 uczniowie odpowiadali podobnie, ale wskaźniki były wyższe. Ponad 90% uczniów mówiło, że korzysta z pomocy rodziców lub rodziny, trochę powyżej 40% korzystało z pomocy kolegów, ponad 40% korzystało regularnie z zespołu wyrównawczego (znaczny wzrost) i 20% z konsultacji indywidualnych organizowanych przez nauczyciela (wolontariat w stowarzyszeniu „Przystań” przy parafii). Mniej niż co trzeci uczeń mówił, że korzystał z pomocy innych osób, w tym korepetycji.
We wrześniu 2006 zapytałam uczniów czy znają zasady przedmiotowego systemu oceniania. Wyniki przedstawia poniższy wykres.
Czy znasz zasady PSO? wrzesień 2006
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
zasady oceny punktow ej
pozostałe zasady oceniania
zasady popraw iania ocen
zasady oceny za aktyw ność
Widać z niego, że prawie 100% uczniów zna zasady oceny punktowej i inne zasady oceniania na matematyce. Około 95% zna zasady poprawiania ocen i zasady oceny aktywności na zajęciach.
Ostatni wykres jest mniej optymistyczny. Jeżeli chodzi o sposób prowadzenia lekcji i jasność tłumaczenia zagadnień – uczniowie wystawili ocenę w granicach 3,5 i 3,2 w skali 1 – 6. Znacznie
lepiej ocenili możliwość uzyskania dodatkowej pomocy – powyżej 4 i możliwość poprawiania ocen – nieco poniżej 4. Świadczy to o tym, że mimo moich starań, nie udało mi się dotrzeć do znacznej części uczniów, dla których matematyka jest niestety bardzo mało przystępna.
Oceń w skali 1 - 6 wrzesień 2006
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0
sposób prow adzenia lekcji
jasność tłumaczenia możliw ość dodatkow ej pomocy
możliw ość popraw y ocen
Po analizie ankiety nasunęły mi się takie wnioski do dalszej pracy:
1. Będę starała się nie tyle może sprostać wszystkim życzeniom dzieci, np. zmniejszyć liczbę przewidzianych sprawdzianów, ale sprawić, by te, które są, uczniowie napisali dobrze po odpowiednim przygotowaniu na lekcjach i dodatkowo na zespole wyrównawczym.
2. Będę stosować pracę w grupach z odpowiednim systemem motywacyjnym, by wszyscy uczniowie chcieli pracować.
3. Postaram się zmienić nastawienie uczniów do matematyki, by nie tylko uważali, że jest ważna i użyteczna, ale także, by nie była dla nich tak bardzo stresująca i nieprzyjemna.
4. Muszę zwrócić szczególną uwagę na uczniów jednej z klas, w której pojawiło się kilka wyników bardzo negatywnie oceniających wszystkie pytania ankiety, uczniowie ci ocenili negatywnie nawet takie pytania, które pozostali uczniowie niemal w całości ocenili pozytywnie. Kilku takich uczniów w jednej klasie często może całą klasę demobilizować i odciągać od nauki. Nauczyciel powinien starać się znaleźć jednak sposób dotarcia do takich uczniów, żeby i oni zaczęli dostrzegać pozytywy, a nie tylko negatywy.
