Publiczne Prawo Gospodarcze
• Studia: Administacja (tryb zaoczny)
• Semestr: Zimowy
• Charakter zajęć: Ćwiczenia
• Rok akademicki: 2017/2018
Informacje ogólne
Prowadzący
Mgr Adam Mika
Mail: adam.mika@uwr.edu.pl Konsultacje: w każdej sesji Zajęcia: semestr zimowy
Plan: bloki: I – 1; II-2,3; III- 4,5
Kolokwium: na zajęciach III-5 (ostatnie 45 min) Forma kolokwium: 3 pytania otwarte
Pytania: notatki z zajęć, podręcznik
Nieobecność: 1 dozwolona (pojedyncza – 1 na zajęciach blokowych)
Odrobienie nieobecności: konsultacje
Materiały dydaktyczne
• Notatki z zajęć
• Akty prawne (omawiane ustawy)
• Podręczniki
– A. Borkowski, A. Chełmoński, M. Guziński, K. Kiczka, L. Kieres, T.
Kocowski, M. Szydło, Administracyjne prawo gospodarcze, Wrocław 2009.
– H. Gronkiewicz-Waltz, M. Wierzbowski (red.) Prawo gospodarcze.
Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2013.
– K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2011.
– System Prawa Administracyjnego. Tom 8A. i Tom 8B. Publiczne prawo gospodarcze, Jan Grabowski, Leon Kieres, Anna Walaszek- Pyzioł
Plan Zajęć
Plan Zajęć
Blok I – 21.10.2017 r. (Zajęcia nr 1)
• Publiczne Prawo Gospodarcze – wprowadzenie
• Zródła PPG
• Zasady PPG
• Społeczna gospodarka rynkowa
Plan Zajęć
Blok II – 29.10.2017 r. (zajęcia nr 2,3)
• Działalność Gospodarcza
• Pojęcie Przedsiębiorcy
• Przedsiębiorca a przedsiębiorstwo
• Rodzaje Przedsiębiorców
Plan Zajęć
Blok III – 01.2017 r. (zajęcia nr 4,5)
• Podstawowe obowiązki przedsiębiorców
• Kolokwium
• Ograniczenia podmiotowe i przedmiotowe w prowadzeniu działalności gospodarczej
• Rejestracja przedsiębiorców
Zajęcia nr 1
Prawo Gospodarcze
• Prawo gospodarcze - ogół norm prawnych regulujących stosunki społeczne, jakie powstają na tle wykonywania działalność gospodarczej lub w związku z jej
wykonywaniem.
• Wykonywanie działalności gospodarczej, przez którą rozumie się:
a) wytwarzanie (produkcję) różnych dóbr;
b) świadczenie usług (zarówno o charakterze materialnym, jak i niematerialnym);
c) sprzedaż i pośrednictwo w obrocie dobrami rynkowymi
(działalność handlowa).
Prawo gospodarcze cd.
• Przedmiotem regulacji prawa gospodarczego sensu largo będzie jedynie działalność wytwórcza, usługowa lub handlowa służąca zaspokajaniu cudzych potrzeb, wykonywana zawodowo, w celu zarobkowym (tj. odpłatnie) i na własny rachunek podmiotu
prowadzącego taką działalność – nazywanego „przedsiębiorcą”.
• Wynika stąd, że poza sferą regulacji prawa gospodarczego pozostaje:
a) działalność wykonywana przez dany podmiot dla zaspokojenia potrzeb własnych;
b) działalność służąca zaspokojeniu cudzych potrzeb, jednakże wykonywana nieodpłatnie, tj. jako działanie non profit;
c) działalność wykonywana przez osobę fizyczną na podstawie stosunku pracy lub innego, podobnego typu stałego zatrudnienia (np. umowa zlecenia).
Prawo Gospodarcze cd.
• Prawo gospodarcze dzielimy na:
a) prawo gospodarcze publiczne;
b) prawo gospodarcze prywatne (prawo handlowe).
• Różnica: metoda regulacji
• Publiczne prawo gospodarcze charakteryzuje się stosunkiem pionowym między państwem a podmiotem gospodarczym.
• Podstawą regulacji w prawie prywatnym będą stosunki
charakteryzujące się równorzędnością stron. W przypadku, gdy stroną takiego stosunku jest państwo, także jest ono
równorzędne wobec innych stron. Jest to tzw. stosunek poziomy.
Publiczne Prawo Gospodarcze
• Celem PGP jest ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie dopuszczalnego zakresu ich ograniczenia w interesie publicznym.
• Konsekwencja: ingerencja państwa w sferę stosunków gospodarczych.
• Rzeczpospolita Polska – dobro wspólne wszystkich obywateli – art. 1 Konstytucji RP
– Państwo nie może dopuścić, by działalność gospodarcza szkodziła, zagrażała obywatelom
• Przykłady:
– Likwidacja karteli
– Wymogi norm żywnościowych – Ograniczenia w handlu broniom
Publiczne Prawo Gospodarcze
Interwencjonizm publiczny – oddziaływanie Państwa na gospodarkę
– Interwencjonizm negatywny – policja gospodarcza i reglamentacja gospodarcza (władztwo
administracyjne)
– Interwencjonizm pozytywny – pomoc publiczna
dla przedsiębiorców, organizowanie określonych
przedsięwzięć makroekonomicznych
PPG cd. - definicja
• Publiczne Prawo Gospodarcze to całokształt norm prawnych regulujących proces
oddziaływania państwa i organów UE na
gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa
publicznego, a także prawa prywatnego.
PPG cd. – podstawowy podział
1. Konstytucyjne prawo gospodarcze
– całokształt norm (zasad) konstytucyjnych o istotnym znaczeniu dla gospodarki.
2. Administracyjne prawo gospodarcze
– Wyróżnienie tegoż prawa uzasadnia przedmiot regulacji, ograniczony w stosunku do przedmiotu regulacji PGP, do zadań i kompetencji organów administracji publicznej, wykonujących zadania interwencji państwa w gospodarkę za pomocą określonych prawem środków i form prawnych działania administracji gospodarczej.
3. Europejskie prawo gospodarcze
– jest to prawo pochodzące od organów UE, regulujące procesy gospodarcze w ramach Unii, w tym także oddziaływanie organów Unii oraz organów państw członkowskich na gospodarkę Unii, a tym samym – w odpowiednim zakresie – na gospodarkę państw członkowskich.
APG – podstawowy podział
• Ustrojowe prawo administracyjne gospodarcze
– prawo regulujące organizację i funkcjonowanie administracji gospodarczej.
Przedmiotem regulacji są tutaj zadania i kompetencje, charakter prawny, czyli pozycja prawna i rodzaj podmiotów administracji gospodarczej, a także tryb ich powoływania, usytuowanie organizacyjne w aparacie administracyjnym państwa.
• Materialne prawo administracyjne gospodarcze
– Istotną cechą tego prawa jest bezpośrednie bądź pośrednie regulowanie sytuacji prawnej jednostek (osób fizycznych) i osób prawnych.
• Procesowe prawo administracyjne gospodarcze
– Podstawową funkcją norm proceduralnych jest ustanowienie jednostkowej (indywidualnej) normy określającej prawa i obowiązki indywidualnie
oznaczonego adresata jako wyniku konkretyzacji abstrakcyjno-generalnej normy dla konkretnej indywidualnej
Źródła prawa
Źródła prawa
Konstytucja RP jako źródło publicznego prawa gospodarczego.
• determinuje porządek gospodarczy, wyznacza treść ustawodawstwa,
• postanowienia konstytucji tworzą konstytucyjne podstawy dla określenia systemu/modelu gospodarczego, a co za tym idzie określają organy władzy związane z tym modelem.
• publiczna administracja gospodarcza jest związana w swojej działalności przepisami prawa. Art. 7 Konstytucji RP jako przykład, stanowi bowiem, że administracja – także gospodarcza, powinna przestrzegać prawa, co oznacza podejmowanie działań wyłącznie na podstawie prawa i w granicach prawa.
• Art. 20 Konstytucji RP stwierdza iż „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej”.
Źródła prawa
Prawo unijne
• Prawo pierwotne – TFUE, TUE i Karta Praw Podstawowych
– Np. 101-102 TFUE – zakaz karteli i nadużywania pozycji dominującej
• Prawo wtórne – rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie
– Np. dyrektywy zamówienione (klasyczna, sektorowa,
obronna)
Źródła prawa
Umowy międzynarodowe jako źródło prawa publicznego gospodarczego.
• Źródłem PGP są akty prawnomiędzynarodowe (umowy oraz orzecznictwo sądowe przyjmowane na tle rozwiązań tych aktów). Obowiązują one w
wewnętrznym porządku prawnym, jeżeli mają charakter wiążący Polskę (art.
9 Konstytucji).
• Przykład: tzw. Umowa GPA
– Porozumienie w sprawie Zamówień Rządowych jest międzynarodową umową plurilateralną, mocą której strony tej umowy zobowiązały się do stosowania podstawowych reguł w dziedzinie zamówień publicznych, zapewniających przejrzystość, konkurencyjność i dobre zarządzanie. Jego zakresem objęte są zamówienia na towary, usługi i główne inwestycje budowlane w zakresie
wskazywanym przez każde z państw członkowskich. Celem GPA jest zapewnienie możliwie szerokiego otwarcia rynków zamówień publicznych na międzynarodową konkurencję
Źródła prawa
Ustawy i rozporządzenia jako źródło prawa publicznego gospodarczego.
• Ustawa akt o charakterze ogólnym, moc obowiązywania zaraz po konstytucji, akt prawa powszechnie obowiązującego
• Ustawa rozwija rozwiązania konstytucyjne, charakterystyka ustaw powinna być rozwinięciem przepisów konstytucyjnych i powinna charakteryzować właściwe przepisy konstytucji.
• Przykłady:
– Ustawa 02.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1829) – Ustawa z dnia 29.01.2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1579)
– Ustawa z dnia 30.08.1996 r. o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników (Dz.U. z 2017 r. poz. 1055)
• Rozporządzenia – charakter wykonawczy
– Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28.12.2015 r. w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi
Publikacji Unii Europejskiej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1880)
Źródła prawa
Akty prawa miejscowego jako źródło prawa publicznego gospodarczego.
• Akty prawa miejscowego - akty terenowych organów administracji
rządowej oraz akty jednostek samorządu terytorialnego, przyjmowane przez ich odpowiednie organy.
• W aktach tych przesądzono o granicach wolności gospodarczej w pewnych (ustawowo wskazanych) rodzajach działalności gosp. (np.
zasady wykonywania zarobkowego przewozu osób w komunikacji publicznej czy taksówkami).
• Charakterystyczne dla tych aktów jest obowiązywanie miejscowe – ograniczone do terytorium wyznaczonego obszarem działania danego organu (JST).
Zasady PPG
Zasady PPG
Zasady – normy o szczególnej doniosłości, wpływają m.in. na wykładnię norm reguł
W PPG możemy wyróżnić zasady ogólne i zasady
swoiste.
Zasady PPG
Zasady ogólne (przykłady)
• prawo jednostki do sądu (wyraz w art. 7, 77 ust. 2 i 184 Konstytucji RP);
• zasada wolności gospodarczej (art. 20 Konstytucji RP oraz art. 5 SDGU);
• zasada ochrony własności (art. 21 oraz 64 ust. 3 Konstytucji RP);
• zasada ochrony wolności i praw nabytych (art. 64
ust. 2 i 3 Konstytucji RP, art. 155 i 161 KPA);
Zasady PPG
Zasady swoiste
• Zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego.
• Zasada ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej.
• Zasada ochrony zasobów narodowych: zasobów naturalnych i dóbr kultury.
• Zasada ochrony interesów politycznych i gospodarczych państwa w stosunkach z zagranicą.
• Zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym
Zasady PPG
Zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego.
Ochrona bezpieczeństwa publicznego w prawie
gospodarczym oznacza realizowaną za pomocą pewnego
typowego zespołu środków prawnych i administracyjnych
zwanego policją administracyjną ochronę życia, zdrowia,
mienia, a także ochronę środowiska przed zagrożeniami
wynikającymi z wykonywania działalności gospodarczej.
Zasady PPG
Zasada ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej.
• Realizację tej zasady zapewnia reglamentacja gospodarcza (zróżnicowana działalność)
• Przykłady:
– Ochrona konkurencji
– Zamówienia publiczne
Zasady PPG
Zasada ochrony zasobów narodowych: zasobów naturalnych i dóbr kultury.
Poszukiwanie i wydobywanie kopalin oraz obrót dobrami
kultury jest z reguły przedmiotem działalności
gospodarczej – uznać można, że, przynajmniej w części,
bogate w swoiste instytucje prawo geologiczne, prawo
górnicze, prawo o ochronie dóbr kultury, ograniczając
wolność gospodarczą i wykonywanie własności, stanowi
realizację tej zasady jako zasady PPG.
Zasady PPG
Zasada ochrony interesów politycznych i gospodarczych państwa w stosunkach z zagranicą.
Zasada ta wyraża się w stworzeniu całego systemu
nakazów, zakazów i pozwoleń w zagranicznym obrocie
towarowym. Są w tym liczne ograniczenia o charakterze
policyjny, a więc mające na celu ochronę bezpieczeństwa
publicznego, ochronę rynku krajowego, a także (w
szczególnych przypadkach) interesów politycznych
państwa (embargo).
Zasady PPG
Zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym
Cały obszar wykonywania praw majątkowych państwa i innych
podmiotów publicznoprawnych przez organy władzy publicznej
podlega ocenie według ustalonych w PPG kryteriów legalności,
celowości, gospodarności i rzetelności. Kryteria te są dla
organu władzy publicznej dyrektywami działania, którymi
powinien się kierować, gospodarując mieniem publicznym,
mając na uwadze dobro publiczne i majątkowe interesy
podmiotu, który reprezentuje.
Społeczna gospodarka rynkowa
Społeczna gospodarka rynkowa
Fundamenty społecznej gospodarki rynkowej.
• Ustrój gospodarczy społecznej gospodarki rynkowej opiera się na czterech
fundamentach:
– wolności gospodarczej;
– własności prywatnej;
– solidarności;
– dialogu i współpracy partnerów.
Społeczna gospodarka rynkowa
Zasada wolności gospodarczej
• Art. 22 Ograniczenie wolności działalności
gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes
publiczny.
Społeczna gospodarka rynkowa
Ochrona własności prywatnej
Art. 21 1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.
2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele
publiczne i za słusznym odszkodowaniem.
Społeczna gospodarka rynkowa
• Podstawa ustroju gospodarczego RP.
• Art. 20 Konstytucji RP - Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności
gospodarczej, własności prywatnej oraz
solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju
gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.
Społeczna gospodarka rynkowa
Solidarność, dialog, wspólpraca partnerów
• Zasada społecznej gospodarki rynkowej wiąże się z realizacją koncepcji solidaryzmu społecznego, zgodnie z którą "życie społeczne opiera się na współzależności i
współodpowiedzialności wszystkich jego uczestników.
• Uwzględnienie w komentowanym przepisie zasad "dialogu" i "współpracy partnerów" daje zainteresowanym podmiotom (organizacjom) możliwość aktywnego uczestniczenia w
kształtowaniu procesów gospodarczych
• Społeczna gospodarka rynkowa zakłada – z jednej strony – istnienie równowagi interesów uczestników rynku (podmiotów prywatnych, w tym konsumentów, pracodawców oraz pracowników), a z drugiej – poszanowania ich autonomii
• Społeczna solidarność "oznacza konieczność obciążania wszystkich warstw społecznych skutkami kryzysu gospodarczego", nie może zasadniczo dotykać w sposób szczególny tylko niektórych z nich (zob. np. orzecz. TK z 11.2.1992 r., K 14/91, OTK 1992, Nr 1, poz.
• W praktyce: Rada Dialogu Społecznego (dawniej Komisja Trójstronna) podczas ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym