Filary ONZ-owskiego
systemu ochrony praw człowieka
Mgr Przemysław Mazurek Katedra Prawa Konstytucyjnego
Rok akademicki 2016/2017 Slajdy podlegają ochronie prawnej
Filary ONZ-owskiego systemu ochrony praw człowieka wiadomości ogólne
• Filary ONZ-owskiego systemu ochrony praw człowieka są zawarte w:
- Karcie Narodów Zjednoczonych Organami ONZ są:
- Zgromadzenie Ogólne - Rada Bezpieczeństwa
- Rada Gospodarcza i Społeczna - Rada Powiernicza
- Sekretariat
- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Hadze
• Organy wyspecjalizowane w ochronie praw człowieka:
- Rada Praw Człowieka (do 2006 roku Komisja Praw Człowieka ONZ) - Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka
- Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców - Komitet Praw Człowieka
Liczne organizacje działające w strukturach ONZ min.
- UNESCO - WHO - FAO
Rada Praw Człowieka (do 2006 roku Komisja Praw Człowieka ONZ)
• organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ działający od 2006 roku
• Zadania Rady:
• promowanie poszanowania praw człowieka oraz podstawowych wolności,
• forum dialogu i współpracy.
Rada Praw Człowieka skład i kadencja
• Członkostwo w Radzie otwarte jest dla wszystkich państw – członków ONZ.
• Organ ten składa się z 47 członków, wybieranych w głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów Zgromadzenia Ogólnego ONZ.
• Kadencja Rady trwa 3 lata, przy czym każdego roku odnawiana jest 1/3 jej składu.
• Rada w ciągu roku powinna odbywać nie mniej niż 3 sesje (sesje
zwyczajne), których łączna długość powinna wynosić nie mniej niż 10 tygodni. Na prośbę członka Rady, przy poparciu 1/3 jej składu, możliwe jest też zwołanie tzw. sesji nadzwyczajnej.
Rada Praw Człowieka Kompetencje
• Jednym z głównych zadań Rady jest reagowanie na pojawiające się na świecie naruszenia praw człowieka.
• W takich sytuacjach może ona kierować pytania i zalecenia do państw łamiących prawo.
Rada Praw Człowieka Kompetencje
• Rada przejęła mechanizmy ochronne praw człowieka:
• procedury specjalne (tzw. mandaty krajowe i tematyczne) czy
• poufna procedura skargowa.
Prace w ramach poszczególnych procedur i innych kompetencji Rady opierają się na tzw. grupach roboczych (Working Groups) zajmujących się wybranymi, przekazanymi im zagadnieniami.
Rada Praw Człowieka Kompetencje
• Nowym mechanizmem ochronnym jest tzw. powszechny przegląd okresowy (Universal Periodic Review) służący kontroli przestrzegania praw człowieka w poszczególnych krajach.
• Mechanizmowi temu podlegają wszystkie państwa członkowskie ONZ.
• Raz do roku, Rada składa sprawozdanie ze swej działalności Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ.
Komitet Praw Człowieka
• organ kontrolny powołany na mocy artykułu 28 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 16 grudnia 1966 roku.
• Jego celem jest monitorowanie przestrzegania postanowień Paktu oraz jego dwóch Protokołów Fakultatywnych.
Komitet Praw Człowieka skład
• składa się z 18 niezależnych ekspertów o wysokim poziomie moralnym i uznanej
kompetencji w dziedzinie praw człowieka, przy czym wskazane jest (choć nie wymagane) by przynajmniej część z członków Komitetu miała doświadczenie prawnicze. Osoby te wybierane są w tajnym głosowaniu przez państwa, które ratyfikowały Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, spośród zgłoszonych przez siebie kandydatów.
Kadencja członków Komitetu trwa 4 lata, przy czym połowa składu jest odnawiana co dwa lata. Możliwa jest reelekcja tej samej osoby.
• Komitet zbiera się 3 razy w roku, na sesje trwające około 3 tygodni. W marcu odbywają się one w siedzibie głównej Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku, w lipcu i listopadzie w siedzibie ONZ w Genewie. W razie potrzeby możliwe jest zwoływanie sesji nadzwyczajnych.
Komitet Praw Człowieka Kadencja
• Kadencja członków Komitetu trwa 4 lata, przy czym połowa składu jest odnawiana co dwa lata.
• Możliwa jest reelekcja tej samej osoby.
• Komitet zbiera się 3 razy w roku, na sesje trwające około 3 tygodni. W marcu odbywają się one w siedzibie głównej Organizacji Narodów
Zjednoczonych w Nowym Jorku,
• w lipcu i listopadzie w siedzibie ONZ w Genewie.
• W razie potrzeby możliwe jest zwoływanie sesji nadzwyczajnych.
Komitet Praw Człowieka zadania
• Obywatele państw-stron Paktu, które ratyfikowały dodatkowo Pierwszy Protokół Fakultatywny, mają możliwość składania skarg indywidualnych o naruszenie postanowień Paktu do Komitetu Praw Człowieka.
• może rozpatrywać także skargi państw-stron zarzucające innym państwom-stronom łamanie Paktu zgodnie z art. 41 (skarga
międzypaństwowa), jednak w praktyce państwa nie korzystają z tej możliwości.
• przyjmowanie i rozpatrywanie sprawozdań przedkładanych przez państwa-strony Paktu na temat ochrony praw człowieka na ich terytorium
Komitet Praw Człowieka zadania
• wydaje tzw. Uwagi Ogólne do poszczególnych artykułów Paktu, w których wskazuje jak artykuły te powinny być interpretowane przez państwa oraz w jaki sposób należy je realizować w ramach krajowych porządków prawnych.
• Raz w roku Komitet składa sprawozdanie ze swojej działalności
Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ, za pośrednictwem Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ.
Stały Międzynarodowy Trybunał Karny
• Stały Międzynarodowy Trybunał Karny z siedzibą w Hadze jest
międzynarodowym organem sądowniczym utworzonym na mocy Traktatu Rzymskiego, przyjętego na Konferencji Dyplomatycznej
Narodów Zjednoczonych w Rzymie, która odbyła się w dniach od 15 czerwca 17 lipca 1998 r.
• Wzięli w niej udział przedstawiciele 160 państw ze wszystkich regionów świata.
Stały Międzynarodowy Trybunał Karny
skład i powołanie sędziego
• W Trybunale zasiada 18 sędziów wybieranych w tajnym głosowaniu przez państwa, które poddały się jurysdykcji Trybunału.
• Każde z państw może przedstawić dwie kandydatury sędziów psób o wysokich walorach moralnych, posiadających najwyższe kwalifikacje sędziowskie, doświadczenie w sądzeniu spraw karnych oraz cieszących się uznaniem w dziedzinie prawa międzynarodowego.
Stały Międzynarodowy Trybunał Karny
organy
• Wydział Przygotowawczy
• Wydział Orzekający
• Wydział Odwoławczy
• Urząd Prokuratora
• Prezydium
• Sekretariat.
Stały Międzynarodowy Trybunał Karny
orzecznictwo i jurysdykcja
• Funkcję orzeczniczą w ramach wydziału spełniają poszczególne Izby.
• Jurysdykcja Trybunału, zgodnie ze Statutem, obejmuje przypadki ludobójstwa, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.
• Obecnie trwają działania nad przygotowywaniem dokumentów umożliwiających karanie zbrodni agresji przez Trybunał.
• Decyzja w tej sprawie zapadnie po 1 stycznia 2017 r.