Poznań, katedra.
Ochrona Zabytków 14/1-2 (52-53), 131
1961
Poznań, katedra
Poznań, dom ki bud-
nicze
Toruń, kamienice
m iejskie
Stan reliktów katedry przedromańskiej i romańskiej, odkrytych w czasie prac w ykopaliskow ych w latach 1951—1955 i udostępnionych w specjalnie zbudowanej krypcie, został zbadany kom isyjnie w styczniu br. w celu usta lenia metody planowanych prac konserwatorskich. Stwierdzono, że stan elem entów , poddanych w latach 1953—1954 elektropetryfikacji jest dobry; n a tom iast stan w szystkich pozostałych fragm entów należy określić jako zły, przy czym od momentu odkrycia daje się obserwować stałe pogarszanie ich stanu. Relikty te wykazują duże w ysuszenie i kruchość zaprawy, skłonnej do osypyw ania się przy wstrząsach, a tym samym obluźnianie się poszczególnych kam ieni, co w rezultacie doprowadzić by mogło do rozsypania się całych fragm entów, podobnie jak to m iało m iejsce przy licu jedpego z murów. U sta lono, że w szystkie elem enty pozostające w złym stanie zachowania i tam, gdzie na to pozwoli ich usytuowanie, zostaną zakonserwow ane metodą elektro petryfikacji. M etodę tę uznano za najwłaściwszą ze w zględu n a m ożliwość przeprowadzenia za jej pomocą zabiegów wzm acniających bez mechanicznego naruszania substancji zabytkowej; elem enty poddane już przed sześciu laty takim zabiegom gwarantują przy tym zam ierzony rezultat. Pozostałe nato m iast fragmenty, gdzie w zględy techniczne nie pozwalają na zastosow anie elektropetryfikacji, zostaną wzm ocnione w strzykiw aniem specjalnie przygo towanej zaprawy po uszczelnieniu w szystkich szpar i fug odpowiednio spre parowaną gliną, która zapobiegnie w yciekaniu wstrzykiwanej m asy a po za kończeniu zabiegów zostanie usunięta i wymyta. Roboty zostały rozpoczęte w lutym 1961 r.
Przy damkach budniczych prowadzono prace nad konserwacją kam ieniar skich elem entów architektonicznych i rzeźbiarskich (trzy trzony kolum n i trzy kapitele, wspornik wykusza i pojedyncza baza). Przeprowadzone zostały ba dania chem iczne i technologiczne kamienia (piaskowiec o lepiszczu ilasto- wapiennym ) oraz łączących poszczególne elem enty bolców żelaznych, osadzo nych na ołów. Korozja jednego z bolców spowodowała rozsadzenie trzonu ko lum ny; siła w yw ołana powiększeniem się objętości bolca była tak duża, że rozsadziła kolum nę niem al na całej długości, i to w kierunku poprzecznym do układu w arstw kamienia. Badaniami nad konserwacją tych elem en tów kamiennych zainteresow ał się Kom itet do spraw laboratoryjnych konserw ator skich lCOM-u. Obecnie uzupełniane są ubytki w poszczególnych elem entach kamiennych.
Prace remontowo-porządkowe, prowadzone na szeroką skalę w ubiegłym roku w m ieście przez Wydział Gospodarki Komunalnej Miejskiej Rady Naro dowej, stw orzyły specjalną okazję dla prac konserwatorskich; mogły być on e podjęte dzięki istniejącemu opracowaniu historyczno-urbanistycznemu Toru nia prof. dr K. Górskiego i mgr Gąsiorowskiego. Z drugiej strony współpraca M iejskiego Konserwatora Zabytków mgr B. Rym aszewskiego z prof. J. Re- merem i doc. dr L. Torwirtem z Katedry Konserwacji Uniwersytetu im. M. Ko pernika w Toruniu oraz m iejscową placówką Pracowni K onserwacji Zabyt ków — stała się podstawą do szerokiego zakresu działania, kontynuowanego obecnie. Podjęte badania na licznych stanowiskach przyniosły m.in. odsłonię cie drogą prac wykopaliskow ych reliktów pierwotnego, trzynastowiecznego zamku krzyżackiego (zniszczonego w XV w.), w ydobycie w artościowych e le m entów -gotyckich szeregu elew acji kamienic m iejskich, oraz u jaw nienie ukła dów przestrzennych tych zabytków i licznych detali wnętrz, takich jak deko racja rzeźbiarska barokowych klatek schodowych, belkowane stropy, zabytko w a stolarka odrzwi itp. Dla szeregu celniejszych obiektów opracowano in w en taryzację, przeprowadzono studia dokumentacyjne i badania archiwalne, z któ rymi w parze szły w ydobyw ania spod późniejszych nawarstwień tynków pierwotnych elem entów elew acji drogą częściow ych odkrywek; na tej pod staw ie przygotowano dla szeregu obiektów dokumentacje historyczne i pro jekty konserwatorskie, przyjęte przez Główną Kom isję Konserwatorską Za rządu Muzeów i Ochrony Zabytków7.
Dom przy ul. Sukienniczej 26. — W oparciu o studium historyczne mgr M. Arszyńskiego z Pracowni Konserwacji Zabytków w Toruniu opracowano kilka alternatywnych projektów konserwatorskich, z których przyjęty prze w iduje odsłonięcie blendowych podziałów pianowych czteroosiowej, gotyckiej elew acji o bogatym profilowaniu, oraz dekoracyjnych detali przyziemia.
