Kompozycja wypowiedzi

Kompozycja wypowiedzi

RozPrawka Powinna przyląĆ klasyczny kształt obejmujący wstęp, rozwinięcie

i

zakonczenie.

WstęP to krótkie wprowadzenie zagadnienia, o którym mowa w temacie. Ta częśc pracy

ma

zapa- wiedzieĆ i

PrzybliĘĆ

czytającemu temat rozważań,postawić kluczowe pytanie (pytania) i ulawnić stanowisko piszącego,

cĄi

tezę,

Zasadnicza częŚĆ

rozprawki - rozwinięcie -

^zmierza

^do

uzasad,nienia tezy,

Kolejne

argurnenty muszą być rzeczowe, cżyli oparte naprzywoŁanych elementach

fabuĘ

czy wypowiedziach postaci

or az p op arte własnym komentarzem interpretacyj nym.

Zakończenie nie powinno polegać jedynie na

prosĘm

stwierdzeniu,że,,przedstawione argumen-

§

dowodzą słuszności tezy"

i

na powtórzeniu treści wziętej

z

wcześniejszych części rozprawki.

Powinno prąrJąć postać puenty podsumowuj _ącej rozważania zaptezentowane w rozwinięciu i po- twierdzać lub modyfikować stanowisko ujawnione we wstępie pracy.

.

Kompozycja twojej pracy musi być

trójdzielna,

ptzy czym

najobszerniejsze

powinno być

rozwinięcie; pamiętaj

o wydzielaniu

akapitami

kolejnych

części wywodu.

.

Bardzo dobrymi argumentami są

cytaty,

gdyż ożywiają tekst i

^eksponują

potrzebne treści;

nie

mogą być

jednak zbyt

długie, dlatego

warto

przytaczać opinie, natomiast fakty lepiej zrelacjonować.

. Pamiętaj

o

Łączności kolejnych fragmentów tekstu

z poprzednimi oraz o ich

związaniu z postawioną we wstępietezą.

. Nie powtarzajw podsumowaniu sformułowanych wcześniej

wnioskówi

komen- tatzy.

O INTERPRETACJI

Koncepcja

interpretacyjna

Interpretacja

utworu

poetyckiego to

przedstawienie ptopozycji

jego odczytania,

czyli

zapre- zentowanie znaczeń, które tekst ze sobą niesie, oraz sensów

ukrytych,

które sugeruje.

Indywi- dualne

odczytania tych samych sformułowań mogą się od siebie

różnić,

ale nie ma całkowitej

dowolności rozumienia

tekstu. Trzeba

pamiętać, że interpretujemy konkretny utwół który

powstał w

konkretnych okolicznościach

(np.

historycznych,

geograficznych, emocjonalnych)

i

został skompono\Many ptzez autora w określony sposób.

.

Kilkakrotnie przeczytaj

tekst, zastanów się,

jak go rozumiesz (o czym ten

wiersz mówi?).

. Stawiaj

sobie pytania o fragmenty

zagadkowe

i rozpatrtj je w

kontekście całości.

.

Sforrnułuj temat utworu, ^jego główną myśl lub przesłanie.

. Zastanów się, w jaką konwencję literacką wpisuje się

utwór

(czy koncentruje się wokół

mocno

osadzonego w

kulturze

mcltywu / toposu?).

O Copyright by Wydawnictrłra Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o,

Uzasadnie nie tezy interpretacyjnej

Przyjętą koncepcję interpretacyjnąv,ryrażateza (hipoteza), którą należy uzasadnić na podstawie analizy utworu i potwierdzić wybranymi kontekstami.

Ustalenia analityczne mogą dotyczyc ^np.:

.

elementów sltuacji komunikacyjnej;

.

kompozycji tekstu oraz ^jej funkcji;

.

c€ch stylu wypowiedzi;

.

funkcj i śro dków i ęzykowych ^użyty ch pr zez autot a;

c

znAczeń

poszczegolnych elementów

utworu - ^zarówno

dosłownych,

jak i

metaforycznych,

ale gor y czny ch c zy symb oli cznych ;

.

c€ch gatunkowych tekstu;

.

kreacji świata przedstawionego;.

.

funkcji motywów literackich występujących w utworze,

Kontekst to otoczenie utł-oru

-

okoliczności, które miały

wpłlw

^na jego powstanie, atakże zespoł odniesień (np. biografi,cznych, historycznoliterackich, frIozofr,cznych, kulturov\Tch) niezbędnych do jego zrozumienia.

Wybieraj

i

omawiaj tylko te elementy składowe ut\^/oru, które są ważne dla jego zrozumienia, ltie str eszczaj tekstu poetyckie go.

Odwołuj się do tych informacji biografi cznych, historycznych czy fllozoflcznych, których ^jesteś pewien / pewna.

Nie podawaj życiorysu autora, jeśli jego biografia nie jest istotna dla interpreto- wanego tekstu,

W trakcie pisania pracy\^/racaj do utworu, bypotwierdzic lub zweryfikować swo- je sądy.

Pamiętaj, że praca sprzęczna z tekstem, zawieraląca niemające podstaw ustalenia, zostanie uznalla za błędną"

Kompozycja wypowiedzi

\ĄIlpowiedź interpretacyjna moze być zbudowana na

kilka

sposobów. Można wybrać:

.

porządek linearny prowadzący od poszczególnych ustaleń analitycznych do wniosków ogólnych (w tym układzie teza interpretacyjna znajdzie się w podsumowaniu pracy);

. porządek linearny

polegający

na

posta\^/ieniu

tezy lub hipotezy, prezentacji

argumentów

i

sformułowaniu

wniosku

(w

tym

wariancie interpretacja przyjmie kształt

nieco zbliżony

do rozprawki);

o porządek

nielinearny,

zgodny

z

pojawiającymi się skojarzeniami, polegający

na

rozszerzaniu kręgu ustaleń lub na ich zawężaniu i pogłębianiu.

Niezależnie od tego, który wariant przyjmiesz, musisz w,vjaśniać, jaką pełnią funkcję

i

co wnoszą do tekstu cltowane przez ciebie fragmenty i sformułowania (gdl,z interpretacja nie może się obejść bez przywo.ł,l.wania sensÓW zwrotów czy vlryrażeń z omawianego utworu).

Sprawdź uwaznie pracę przed oddaniem

-

^{będziesz mógŁ}

l

mogła wychwycić jeszcze wiele usterek, na które wcześniej nie zwróciłeś

l

zwroclłaś uwagi.

O Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o,

3. Pisanie wypracowania - interpretacja utworu lirycznego

nrrady _dta zdającegc

i

^*_;; część arkusza egzaminacyjnego sprawdza umiejętność formułowania ^dhlższej wypowiedzi _Pisemnej.

". . ].,-r-bierzesz drugi temat, Twoim zadaniem będzieinterpretacja utworu poetyckiego, czYliPtzedstawienie

r

::rekonujący sposób własnego pomysłu na odczytanie wiersza.

r

_ak

praeować z utworem lirycznym?

::zeczytaj uważnie wiersz. Zwróć ułvagę na tytuł. |est on zazwyczaj ważnąwskazówką ^do interPretacji.

i

!:,lrmułuj problem poruszany w tekście. określanie problematyki utworu ^jest bardzo istotną czynnością,

.,:.-rra decyduje o dalszej ^pracy, Pamiętaj, żeTwojainterpretacja musi być zawsze wyprowadzona z tekstu.

_ _sanie o tym, czego nie ma w tekście lub co jest z nim sprzeczfie,będzie skutkować błędem interpretacYj-

:-.rrr 1ub nadinterpretacją.

,^ l-szukaj i podkreśl w wierszu słowa kluczowe. Mogą one wyznaczyć kierunek ^Twojej interpretacji.

;.

^l.,-skaż w utworze nawiązaniakulturowe ⁱ literackie - ^{np. odwołania} do antyku, Biblii; związki ^ze świato- :,:,glądu epoki, zktorej pochodzi tekst; odniesienia do biografii autora, aluzje literackie.

:

|.;lzpoznaj gatunekliryczny ^{(np. pieśń,} hymn, psalm, tren, fraszka).

;

^_-,,ireśl tematykę utworu ^(np. liryka miłosna, refleksyjno-filozoficzna,religijna, żałobna, autotematyczna).

*

|.lzpoznaj sytuację komunikacyjną w wierszu

-

^kim jest osoba mówiąca

i

do kogo się zwraca ^(adresat

,-; p ow iedzi lir ycznej).

.

:.--harakteryzuj osobę mówiącą - ^w jaki sposób się ujawnia, w czyimimieniu ^się wypowiada, jakie poglądy ::ptezentuje, jakie emocje ujawnia, co można powiedziec o jej postawie wobec świata.

1

_{_-lJisz sytuację liryczną}

_-

_określ, w jakich okolicznościach wypowiada się osoba mówiąca (np. sytuacja ,-^-;znania, modlitwy, rozmowy), Scharakterynlj wytażone w tekście uczucia i refleksje. Zastanów się, jaki

;it nastrój wiersza.

-",

skaż typ

liryki

^(np. liryka bezpośrednia, pośrednia, podmiotu zbiorowego).

?:zeanalizaj kompozycję utworu

-

^{zauważ, jak} skonstruo\ryany jest wiersz. Przyjrzyj się wersyfikacji

-

:ldowie strol wersów, rymów. Określ typ obrazowania (realistyczne, fantastyczne, przekształcające).

-,,troć uwagę na zastosowane w wierszu środki stylistyczne (składniowe: anafora, antyteza, apostrofa, :_ipsa, inwersja, para|elizm składniowy, powtórzenie, przerzltnia, pytanie retoryczne, wykrzyknienie, ,.rliczenie; semantyczne: alegoria, animizacja, antropomorfizacja, epitet, hiperbola, metafora, metoni-

:ia,

oksymoron, personifrkacja,peryfraza, symbol; fonetyczne: aliteracja, instrumentacja głoskowa, ono- ::atopeja; słowotwórcze: neologizm, zdrobnienie, zgrubienie, złożenie). Zinterpretuj je i określ ich funk- :ie rv utworze.

?amiętaj, aby analizować i interpretować wiersz w takim zakresie, w jakim jest to istotne dla rozważenia :roblemu poruszanego w utworze i uzasadnien ia przyjętej tezy, To oznacza> że mażesz przyjąc różne stra- :egie pracy z tekstem, np. szukać słów kluczowych

-

istotnych dla odczytania sensu wiersza lub wyjść od .nalizy sytuacji komunikacyjnej.

r {onteksty intenpretacyjne

li

-"\-\-pracowaniu'masz obowiązek przywołaĆ szerokie i różnorodne konteksty interpretacyjne.

3*_;kłady kontekstów:

.

_,rteracki

-

^opisz funkcjonowanie interpretowanego zagadnieniaw innych utworach literackich;

.

rulturowy

-

^{odnieś się do} tradycji kulturowej (np. antycznej, biblijnej) związanej z omawianym wierszem;

'Jir,ołaj ^się do innych pozaliterackich tekstów

kultury -

mogą to być filmy, spektakle teatralne, obrazy, :_akaty, rzeźby, komiksy itp,;

.

:iagraficzny - uwzględnij biografię autora, jeśli pozostaje ona ]^, związku z tekstem;

.

ai§toryczny - weź pod uwagę wydarzenia historyczne odnoszące się do utworu;

.

5jstorycznoliteracki

-

^{odwołaj się do} twórczości autora i epoki, w której tworzył;

Egzamin pisemny - ^{poziom podstawowy}

.

frlozoficzny

-

określ koncepcję fiIozofr,czną bliską autorowi wiersza;

.

egzystencjalny - uwzględnij szeroki kontekst ludzkich doświadczeń.

Ważne jest, by przywołane konteksty pozostawały w ścisłym związkl z tematem pracy interpretacyjnej. Wy- bieraj wyłącznie takie, które pozwolą w pełni potwierdzić słuszność przyjętej tezy.

r Jakie umiejętnośei są potrzebne do napisan;a pra§y interpretae}rjn€j?

Napisanie rozprawki interpretacyjnej wymaga:

.

zaftalizowania i zinterpretowania załączonego utworu lirycznego;

.

sformułowania koncepcji interpretacyjnej

-

przedstawienia pomyshl

ta

odczytanie wiersza w postaci tezy Iub hipotezy;

.

rzeczowego uzasadnieniatezy interpretacyjnej - poprzezprzywołanie argumentówwynikającychzanali-

zy i interpretacji tekstu oraz zilustrowanie ich przykładami z załączonego utworu i innych tekstów kultury;

.

umiejętnego przywoływania szerokich kontekstów interpretacyjnych, pozostających w związkl z załączo- nym utworem;

.

budowania dłuższej wypowiedzi pisemnej zgodnej z zasadami logiki, poprawnej pod względem kompozy- cyjnym i językowym,

x Jak napisać dobrą pracę interpretacyjną?

1.

Przeanalizuj uważnie temat pracy. Ma on zawsze stałą formułę

i

^zawiera następujące elementy:

.

polecenie okreŚlające zadanie do wykonania: Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjnq i uzasadnijjq.

.

informację o minimalnej objętości wypowie

dzi

Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

2.

Brak wskazówek w poleceniu pozwala na wybór koncepcji interpretacyjnej

-

^{mozes z} przedstawić własnr pomysł na odczytanie wiersza.

3.

Zapoznaj się z załączonym tekstem poetyckim i określ ^jego problematykę.

4.

Sformułuj koncepcję interpretacyjną (zgodną z odczytaniem utworu) - ^{postaw tezę} lub hipotezę interpre- tacyjną.

5.

Uzasadnij tezę interpretacyjną

-

zgromadź argumenty, które potwierdząprzyjętątezę lub pozwolą złt-e- rYfikowaĆ hipotezę, Muszą one wynikać z wniktiwej analizy iinterpretacjizałączonego wiersza. Poszukai w tekście przykładów ilustrujących TWoje argumenty.

6.

Przywołaj szerokie konteksty interpretacyjne. Odwołaj się do innych tekstów kultury ^(utworów literackich filmów, obrazów,rzeźb,plakatów itp.), które pomogą Ci trafnie itzeczowo uzasadnić przyjęte stanowisko,

7.

Pamiętaj o podsumowaniu, w którym sformułujesz wnioski i potwierdzisz słusznoś c tezy lub rozstrn gniesz hipotezę i sformułuje sz tezę.

8.

Przestrzegaj ustalonych zasad konstrukcyjnych, którym podlega praca interpretacyjna. Buduj swoją

tr-

powiedź konsekwentnie według jednego ze schematów:

.

rozprawka interpretacyjna z tezą

o rozprawka interpreta cyjna z hipotezą

9. ZwroĆ uy/agę na popraTvność rzeczową wypowiedzi. _}eśli cytujesz, rób to wiernie

i

zaznaczaj cytat dzysłowem. Egzaminator uznaniedokładny cytat zabłąd rzeczowy. Sprawdzaj informacje, które imiona i nazwiska bohaterów, nazwy miejsc akcji, wydarzenia,tytlły dzieł, imiona i nazwiska autorót- Pamiętaj, że popełnienie kardynalnego błędu tzeczov{ego świadczącego o nieznajomości tekstu k do którego się odwołujesz, lektury obowiązkowej lub kontekstu interpretacyjnego zdyskwalifikuje T lub

praCę,

Egzamin pisemny - poziom podstawott1,

-łĆ:ai

a F'rzeftZystą,Iogicznąi funkcjonalną kompoz ycję wyp1acowania. Podziel tekst na akapity. Kaź_

r'

;kaPit wYroŻnlj wcięciem. Pamiętaj, aby

rozwljił

jedn-ą*is1 _aory.

zył

^jed,nego zagadnienia. pilnuj, nrn iolejne elementY WlPraco]Mania logicznie _{z siebie} wynikały iłączyły.ię

*

,pol"rą całość. Układ pracy ]:n'-laien ułatwiĆ czYtającemu jej zrozumienie, przekonać o słuszności postaw ionej przezCiebie _tezy.

Ł-

jetaj o zachowaniu trójdzielnej kompozycji pracy:

.ezy

ali- lry:' ,Zo- lzy-

. wprowadzenle _{do \ema\u}

. s\ormu\o.,nan\e \ezy \ub h\potezy \nterpretacy]nej

r przedstawienie argumentów wynikaj ących z interpretacji wiersza r przywołanie przykładów zwiersza i innych tekstów kultury

\\rykorzystaj br udnopi s

z

arklsza e gz aminacy ^j ne go Łatwiej

Ci

będzie trzymać się wskazanego układu ir-ania.

i sporządź _w nim plan lub konspekt swojej pracy, tekstu

i

zadbac o właściwą kompozycję wypraco-

n€*

kuj

tch.

Dbaj, abY twoja wYPowiedŹ bYła sPójna . L}żywajśrodków językowych, które wiążą poszczególne zdania

i akaPitY, Stosuj sformułowa niatYPu: nawiqzujqc d,o...: równ)e,istotnq sprawq jest...; nie można ząpominać, :e",; naleŻY zaznaczYĆ, _Że",; moŻna tez zwrócić uwagę na...; odwołujqc się do...; przykładem tego jest...; ko_

.ejnq wartq ząuważenią kwestiq jest...

-

r-cznych sformułowań.§ie l-chzdan, Unikaj Powtórzeń,stosuJ synonimyi peryfrazy, _l ^Zachowaj sYtuacji egzaminacYjnej, stosuj słownictwa Potocznego. Posługuj ^{stosownY stYl} Prac;1 czyli odpowiedni do Pisz w sposób zwięzły, przejrzystyi komunikatywny. Nie się naturaln tematu, o

ym Nie

^językiem, używajwutgaryzmaw

którym

_bez piszesz,do gatunku wypowiedzi_zbędnych buduj ozdobników i _i słów długich obraźliwych.

i

pate_^zawi_

:-:

Pamiętaj, :ą i interpunkcyjną._abY Twoja Pracabyłapoprawna pod względem językowy

m.

Zadbajo popra\4/no

śc

ortograficz_

['|

?isz _: błędne wYraŹnie, Niestarannie naPisane zapisy przekreślaj. \4/ypracowanie może być źle od,czytane.

Nie

używaj korektora,

r Zasady oeenianią interpretacji

i;

:aPisanie M/YPracov/aniamoŻesz otrzymacmaksymalnie ₅₀ punktów. punkty rozd,zielonesą następująco:

- rtormułowanie koncepcji interpreta cyjnej (w postaci tezyllr:bhipotezy)

-

^{9 punktów;}

'

fŻasadnienietezY interPretacYjnej 1pgrrrezprzywołanie argumentów i przykładów)

-

^{15 punktów;}

- x)prawnoŚĆ rzeczowa- 4 punkty;

-

rompoz/cja

-

^{6 punktów;}

,

;p,ójność lokalna (logiczno-gr _{amatYczna międ,zy} akapitami)

-

^{2 punkty;}

-

;rrl tekstu (dobór środków językowych) - ^{4 punkty;}

:oprawność językowa (składnia, słownictwo, frazeologia,fleksja)

-

^{6 punktów;}

ruprawność zapisu (ortografia i interpunkcja)

- ł punit},

^{J '}

-eŚli Twoja Pracabędzie ^liczYła mniej niż 250 słów, otrzymasz punkty wyŁącznieza sformułowanie _{kon_}

;epcji interpretacyjnej, uzasadnieni e tezy ipoprawność

,r"rro*),

?opełnienie kardynalnego błędu rzeczowegozdyskwalifikuje _twoją wypowiedź.

'l= wYPadku _gdY nie sformułujes' korr.ep.ji interpretacyj.rÓ; _t..ru tęazie ona całkowi cie sprzeczna

z

.otwo_

::m, Twoja praca zostanie oceniona na 0 punktów.

l', l{

i{l lil

il-

§e

ry

ĘE

Ę

79

PrzyWadowe rozwiązan ie zadan ia rnatu ral nego

Zin

utwór. postaw teze

i

i uzasadni

praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

}an Kochanowski Pieśń IX z Ksiqg w

Egzamin pisemny - ^{poziom podstawowy}

Nie porzucaj nadzieje,

|akoć ^się kolwiek dzieje:

Bo nie jużl słońce ostatnie zachodzi, Apo złej chwili piękny dzieńprzychodzi.

Patrzaj teraz na lasy,

|ako prze zimne czasy

Wszystkę swą krasę dtzewa utraciły, A śniegi pola wysoko przykryŁy,

Po chwili wiosna przyjdzie, Ten śnieg z nienagła2 zyjdzie A ziemia, skoro słońce jej zagrzeje,

W

rozliczne barwy zno\łu się odzieje.

Nic wiecznego na świecie:

Radość się z troską plecie,

A kiedy jednaweźmie moc nawiętszą, W ten czas maszĄźrzeć odmianę naprędszą.

Ale człowiek zhar dziej e,

Gdy mu się dobrze dzieje;

Więc też, kiedy go Fortuna3 omyli4, Wnet głowę zwiesi i powagę zmylis.

Lecz na szczęście wszelakie Serce ma być jednakie;

Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi, To da, to weźmie, jako się ^jej widzi.

Ę

^nie miej za stracone, Co może być wrócone:

Siła6 Bóg może wywrócić7 w godzinie;

A kto mu kolwiek ufa, nie zaginie.

.

^Jan Kochanowski, _Pieśń IX _[w:) Dzieła polskie, t.

' -" l", ^(rtr-p.) - jeszcze nie.

Ż z nienagla (starop.) - ^stopniowo.

3 Fortuna - ^w mitologii rzymskiej bogini przypadku; _los.

'omylić ^(starop,) - ^zwieśc,

s zmylić - ^{tu: stracić,}

6 siła - wiele.

7 wywrócić - ^{fu: zmienić,}

Polecenie określające za- danie do wykonania, Brak wskazówek pozwala na wybór koncepcji inter- pretacyjnej - przedstawienie własnego pomysłu na odczy- tanie wiersza.

lnformacja o wymaganej objętości pracy interpreta- cyjnej.

Twórczość Jana Kocha- nowskiego jest na liście lektur obowiązkowych, dlatego nalezy się wykazać umiejętnością określania charakterystycznych cech

i tematów w poezji Jana z czarnolasu.

1, Warszawa 1969,

I

L_

^B0

:*:r,

xiadowa

i nterpretaej a

tekstu poetyc kiego

:

-.: *,obec

IX

|ana Kochanowskiego zawiera typowq dla życia. Poeta, nawiqzujqc do popularnego w tym

filozofi

cŹasie^epoki :ł Fortuny

i

zmienności ludzkiego losu, wskazuje,

jak

człowiek :li przyjmować zmieniajqce się sytuacje życiowe i co w ludzkim :sł tlajważniejsze.

Egzamin pisemny - pozlom pccs.a,.,:

Sformułowanie tezy inter- pretacyjnej uwzględn iającej kontekst historycznoliteracki.

Wskazanie słowa kluczowego dla odczytania sensu wiersza (Fortuna)-

Rozpoznanie sytuacji komu- nikacyjnej (poeta doctus po- ucza i pociesza czytelnika).

Analiza _i i nterpretacja

ref leksji filozoficzny ch r ozwi- janych przez osobę mówią- cą. Przedstawienie poglą- dów renesansowego poety.

Dostzezenie analogii, którą Kochanowski _czy ni między prawami przyrody _a zmien- nością losu człowieka.

Przywołanie trafnych kontek- stów: kulturowego (motyw Forluny, rzymskiej bogini przeznaczenia), f i lozof iczne- go (stoicyzm) _i literackiego (Horacy), Konteksty interpre- tacyjne kluczem do zrozu- mienia postawy _renesan- sowego humanisty wobec życia.

Dostrzezenie chrześci- jańskiego podłoza

światopoglądu poety - ^wiary

w opatrzność bozą.

Odwołanie się do innego tekstu kultury - odnalezienie podobnej _filozofii zyciowej w poezji Staffa, który jak Kochanowski wierzy w kla- syczne ideały. Potwierdzenie trwałości przesłania

zawańego w pieśni.

--:",,ór rozpoczyna zwrot do adresąta, w którym poeta zachęro

do]

|

|-

_,

_.: ,.-;-;-iei .: :Jiłł,lowanym na lepsze. wobec W kolejnych wersach zmienności losu i Kochanowśki do tego, by nigdy nie pźiługule

tro- sięj fi _i

_l^l,

:,

: ,

, -:,.,,::i ^::,. _{.: :iękny} ^:hwil, stwierdzeniami: przypomina _dzień przychodzi". podstawowq prawdę, _{,,Bo nie} Poeta ukazuje już słońce ostatnie przeplatanie _że nic zachidzi, nie trwą ,ię wiecznie,

i

aouryrń p'"

łii | 4 I |

^It

:", ,:.iobnq filozofię przedstawiajq .- ,,1:o szczęście, jak i

nieszczęście.

kolejne strofy. W drugiej

i

trzeciej

i

^l

--, ^---:--ż Kochanowski wykorzyłuje motyw zmieniajqcych*się pór roku.

_ .:,_:cc brzydkq i srogq zimę, zaraz potem zaznacza, że po zimie przy-

-;--; tl,iosna: piękna, _{wesoła i kolorową.} Z kolei w

strĘe

czwartej po-

-, .. ::-,:e: ,,Ixlic wiecznego /1ą świecie", zaznaczajqc w ten sposób potrzebę .,

,

,:::tlcji zmian, tym "..i:kim losem często bardziej, że rzqdzi ślepy na przypadek.wiele rzeczy nie mamy wpływu,

_.:.vrnska bogini przypadku

-

Fortuna nie bez powodu

przedsta-j

,

:,:,, była w cząsach renesansu jako kobieta z przepaskq

ri

or"orh

-

^l

" :.:irffiocną siła rzqdzqca się własnymi, często niezrozumiałymi

dla

I

, -, :rąwami: _,,Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi, to da, to wezmie, l

:,-

sie jej widzi". osoba mówiqca w wierszu przestrzega czytelnika I

",:,.i tląiwnq wiarq w przychylność losu. Wobec nieodgaŹniońya,

*y |

^|

, - ,,:,": Fortuny potrzebna jest, jak ząznacza Kochanowski, stąłość

urr* l

^l

: -:,egnowanie ideałów oraz wartości. Jedynq obronę człowieka w

rci I

^l

: -.-;.c.ii stanowi _,,serce jednakie", to znączy równowaga duchą *

,rrri- |

^I

: .: . : nieszczęściu. Renesansowy poeta odwołuje się tutaj do

filozofiisr; H

-,"::.i. opiera się nie tylko na własnym życiowym doświadcieniu,"ale

też I

^l

-- _: :rzekonaniach _{stątniej zwrotce Horacego,} przypominą, od którego _{że nie} powinno przejqł zasadę się przywiqŻywać _,,złotego środka''.

zbyt | l

^l|

. -,kiej wagi do zrzqdzeń losu, które i tak nie mogq iyć

zmiirio* prr'r, I

ⁱ

,-i:i. Zwraca natomiast _uwagę

na

to, że niezileżnie od biegu

iyao- |

^'

:,"ł, trwała i niezmienna powinna być wiara w Boga,

ponieiaz

tó

ono

I

-;:ewnia wieczny spokój i stanowi najważniejszq wartość w życiu

czło-

|

::Ka. Bóg jest tu przedstawiony jako _obrońca ciłowieka, Pgó opiekun, _l

::ry jako wszechmogqcy może obrócić los na korzyśt

człiwteki. J

l

W --Pi-C.fui IX" Inn Knrhn-n"^,.Li a^}^^-^,tr ^l^".-^!^::-.;-1.! - 1 -1 _l

bJ@, ILLę

.uElr,lv

z lenesąnsowq Jascynac1q zycrcm. Łcha

ltlo-1

^l

:o.fii ząwąrtej w ,,Pieśni IX" odnajdujemy np. w wierszu ,,Przedśp'iew''

|

^!

-eopolda staffa

-

przedstawiciela dwudziestowiecznego klasyc)zmu, _l )soba mówiqca _{w tym} utworze potrafi pogodnie znosićlos i

*qirrrr;ę h

:mucić. Dla niej, tak jalł dla renesansowego humanisty, _{nic w życiu}

,,ri, I

^l

,'e st obce" i dlatego śpiewa pochwałę

życia, l

^L]

Renesansowy charakter pieśni kochanowskiego podkreśla jej

budo-j

i

ł,a. zgodnie z zasadami epoki ten gatunek to utwór iegularry,

,tro7rrny I

^l

: melodyjny. Całość mieści się w ideałach epoki i

"orhoruj, Hośyrrr'q |

^|

:asadę jasności stylu. Tego dotyczy również oszczędność ,o"rtoror'onrrń

|

ⁱ

epitetów i ich prostota, np.: ,,zła chwila'', ,,piękny dzień'', ,,moc

"ririęt |

^|

sza", Pozwąla to odbiorcy skupić się na wyraźnie sformułowa"irn

,, I

I ,:: Jry Jako wszechmogqcy ^może obrócić los na korzyść

człowieka. J

l

W ,,Pieśni IX" _|an Kochanowski połqczył chrziśriiańskie

przekona-l

_l

,::e o tym, że zawierzenie Bogu gwarantuje życie wieczne, ie ,,kto

-" ^r_-t

;:olwiek ufa, nie zaginie" z renesansowq fascynacjq życiem. Echa

fito-i

^I

:rlfii za.wnrfpi ul Pie(ni IY" ^S--;),,;^,-^ ^-.,: ^,.,-- ^ ¹ /.', ,, l ^I

B]

Egzamin pisemny - ^{poziom podstawowy}

Jleksjach, a ^nie na nadmiarze środków stylistycznych będqcych jedynie

p op i s ami retor yki, o zdob nikami.

podsumowujqc, interpretowana przeze mnie pieśń zawiera podsta- wowe prawdy _o ludzkim życiu i człowieku. ^podejmuje jeden z charak- terystycznych dla renesansu motywów,

jakim

jest kapryśna Fortuną, którą mą władzę nad całym światem. Osobą mówiqci w wierszu, po- dobnie

jak

w wielu innych flozofczno-refteksyjn4ch ^utworach kocha- nowskiego, takich jak np, ,,Pieśń

XVIr

ⁱ ,,Pieśń XIX" z .Ksiqg wtórych'' czy fraszka ,,o żywocie ludzkim", poucza czytelnika,

jak

ńqdrze żyć

w świecie, w którym nic nie jest nam dane na zawsze.

Podkreślenie zgodności regularnej _i oszczędnej budowy pieśni z jej wymową, czyli głoszeniem pochwały ,,złotego środka". Dostze-

żenie, że poeta zachował zasadę dekorum (odpo- wiedniości stylu i treści).

Wykazanie rep rezentatyw- ności utworu dla określonej konwencji literackiej.

podsumowanie - ^sformuło-

wanie wniosków wynika- jących _z przytoczonych argumentów. Odwołanie się do innych filozoficzno-ref lek- syjnych utworów Kochanow- skiego i powtózenie tezy postawionej _we wstępie

-

uznanie jej za udowodnioną.

ŻródLo: Egzamin maturalny od roku szkolnego 2014/2015. _Ięzyk pokki.

Poziom po dstawowy, CKE, Warszawa 2013.

Poziom wykonania:

.

sformułowanie koncepcji interpretacyjnej: 9 punktów

-

^koncep-

cja niesprzeczna z utworem, spójna i obejmująca sensy niedosłowne (znajduje potwierdzenie w tekście, obejmuje iłączy wcałość odszu- kane przez piszącego sensy utworu), teza interpretacyjna sformuło- wana \^/ sposób jednoznaczny;

,

uzasadnienie tezy interpretacyjnej: 15 punktów

-

uzasadnienie tezy interpretacyjnej trafne

i

pogłębione (rzeczowe argumenty wy- nikające ze sfunkcjonalizowanej analizy tekstu, dobre przykłady in- nych tekstów kultury);

.

poprawnoŚĆrzeczowa; ₄ punkty - brak błędów rzeczowych;

.

zamysłkompozycyjny; 6 punktów - kompozycja funkcjonalna;

.

spójność lokalna; 2 punkty

-

nieliczne błędy składniowe zaburzają powiązania logiczne wewnątrz akapitów; nie są to jednak błędy zna- czące, dlatego pr zyznano maksymaln _ą liczb _ę punktów;

.

styl tekstu: 4 punkty

-

styl stosowny (styl tekstu popularnonauko- wego, bogate słownictwo);

.

poprawność językowa: ₆ punktów

-

nieliczne błędy nierażące ^(np.

wypowiedzenie nigdy nie tracić nadziei na lepsze zawierabłąd skła- dniowy, ponieważ słowo lepsze:uymaga dopowiedzenia, co jest lep-

sze);

poprawność zapisu: 4 punkty

-

^{zapis w pełni} popra\^/ny.

praca została wysoko oceniona

-

uzyskała maksymalną liczbę 50 punktów.