Wstęp
Szanow ni Państw o, D rodzy Czytelnicy, teza, iż zapew nienie bezpieczeń
stw a jednostce, grupom społecznym , społecznościom , jedn ostk om organizacyj
nym je s t podstaw ow ym i najw ażniejszym celem p aństw a dem okratycznego, nie budzi żadnych w ątpliw ości (W alancik, 2014, s. 5).
O grom na dynam ika przem ian, ja k o cecha charakterystyczna rozw oju w spółczesnych społeczeństw , obejm uje w szystkie sfery ży cia człow ieka. Świat w spółczesny, w którym żyjemy, ulega tak dynam icznym przem ianom , iż nie jesteśm y w stanie za nim podążać. Zachodzące zm iany nie om ijają żadnej ze sfer życia ludzkiego. Jak pisze Zbyszko M elosik nie ulega w ątpliw ości, że św iat na przełom ie w ieków (i tysiącleci) je s t zupełnie inny niż ten, który pam iętam y z lat naszego dzieciństw a. R zeczyw istość nie je s t ju ż m onolityczna i jednoznaczna, lecz niejednorodna i sfragm entaryzow ana, p ełna tysięcy m ałych, sprzecznych z sobą narracji. Trudno w niej odnaleźć się i trudno j ą opisać, a najtrudniej odpow iedzieć n a pytania: jak(im ) być? w ja k i sposób żyć? ja k w ychow yw ać?
(M elosik, 2002, s. 15). W ocenie E dm unda W nuka-L ipińskiego „św iat w szedł w fazę globalnych przekształceń, których konsekw encji nie jesteśm y w stanie do końca przew idzieć. Już praw ie nic nie będzie takie ja k kiedyś, a o przyszłości d a się sensow nie pow iedzieć jed y n ie tyle, iż nie będzie ona p rostą kontynua
cją dnia dzisiejszego” (W nuk-Lipński, 2003, s. 7). Z ygm unt B aum an określa w spółczesność poprzez pojęcia „płynne ży cie” i „płynna now oczesność” jak o zjaw iska blisko spokrew nione (B aum an, 2007, s. 5). W edług cytow anego autora społeczeństw o „płynnej now oczesności” to społeczeństw o, w którym w arunki działania ulęgają zm ianie zanim sposoby działania zdążą zakrzepnąć w zw y czajow ych i rutynow ych form ułach. P łynność życia i płynność społeczeństw a zasilają się i w zm acniają w zajem nie. Płynne życie, podobnie ja k płynne spo
łeczeństw o, „nie potrafi zbyt długo zachow yw ać sw ego kształtu ani utrzym ać stabilnego k ursu” (B aum an, 2007, s. 5). W opinii U rlicha B ecka w spółcześnie w szyscy funkcjonujem y w przestrzeni ryzyka - ekonom icznego, kulturow ego, tożsam ościow ego, k tóra kreow ana je s t przez proces globalizacji oraz naszą aktyw ność lub jej brak (Beck, 2002). Zatem szczególnego znaczenia nabiera dzisiaj w naukach społecznych problem atyka bezpieczeństw a, zarządzania w sytuacjach kryzysow ych. W spółcześnie, kiedy m am y do czynienia z w ojną
9
fflfcl W yższa Szkoła B izn esu w D ąbrow ie Górniczej
hybrydow ą1, „w ojnie w kaw ałkach”2, a w rozum ieniu redaktorów naukow ych tom u m am y do czynienia z „inną w o jn ą”, kształtow anie św iadom ości edu
kacja n a rzec bezpieczeństw a nabiera szczególnego znaczenia. B ezpieczeństw o (securitas) w najprostszym ujęciu to brak zagrożenia. Z agrożenie tow arzyszy człow iekow i od zaw sze n a drodze ew olucji. C złow iek, grupy społeczne, insty
tucje, państw a podejm ow ały i nadal będą podejm ow ać działania w w ym iarze jednostkow ym , narodow ym ale i globalnym , prew encyjne m ające na celu
ograniczenie skutków zagrożeń.
D zisiaj, pom im o pozorow anego działania instytucji m iędzynarodow ych, zauw ażalna je s t ich niew ydolności, tak ja k i samej U nii Europejskiej, w ręcz jej im potentyzm w tym zakresie. M ożna zauw ażyć bardziej działania n aro
dow e poszczególnych jej członków , także członków NATO, dla zabezpiecze
n ia w łasnych interesów , ja k np. zaangażow anie się Francji w w ojnę w Libii w 2011 roku, czy zaangażow anie się N iem iec w budow ę pierw szej nitki G azociągu P ółnocnego „N ord Stream ”, a obecnie perspektyw a budow y drugiej.
W w ym iarze globalnym zagrożeniam i są zapew ne w ydarzenia końca 2015 roku i początku 2016 roku, określane jak o kryzys m igracyjny. Zw iązane je s t z nim fiasko podjętej przed laty drogi prow adzącej ku m iędzykulturow ości i postawy, jak ie reprezentuje w ielu przedstaw icieli państw U nii Europejskiej w stosunku do nasilonej m igracji. D rugim w ydarzeniem są zapew ne niespodziew ane decy zje B rytyjczyków (brexit) opow iadających się za opuszczaniem w spólnoty unijnej w referendum czerw cow ym 3. Zapew ne w ynik w yborów prezydenckich (D onald Trum p) w U SA i deklaracje z kam panii w yborczej o w strzem ięźliw ości
1 W ojna hybrydow a - w g W ikipedii to strategia w ojenna łącząca działania konw encjonalne, nieregularne, cybernetyczne oraz, w zależności od sytuacji, rów nież inne sposoby destrukcji. W ojna tak a często jest prow adzona bez oficjalnego w ypow iedzenia; jej charakter pozw ala agresorow i na całkow ite lub częściowe uniknięcie za nią odpow iedzialności. W edług różnych definicji w ojna hybrydow a to:
w spółczesna odm iana w ojny partyzanckiej, prowadzonej za pom ocą w spółczesnych technik wojskow ych i m etod m obilizacyjnych, połączenie czterech odm ian agresji: tradycyjnej, nieregularnej, terrorystycznej i cybernetycznej, odm iana konfliktu asym etrycznego, toczonego n a trzech arenach: działań wojskow ych, propagandy we w łasnym państw ie oraz propagandy m iędzynarodow ej, kom binacja elem entów wojny nieregularnej, dom owej, sztucznie w yw ołanego pow stania i terroryzm u, użycie tradycyjnych m etod w ojennych, działań nieregularnych, terroryzm u i zachow ań krym inalnych n a polu w alki w celu osiągnięcia korzyści politycznych. https://pl.w ikipedia.org/w iki/W ojna_hybrydow a (dostęp: 10.11. 2016).
2 Podczas w izyty w Sarajewie w czerw cu 2015 roku papież F ranciszek pow tórzył, że jesteśm y św iadkam i trzeciej w ojny św iatowej, prow adzonej w „kaw ałkach”, czyli w postaci krw aw ych konfliktów, które się dzieją w różnych częściach świata. Potem pow iedział to samo we w rześniu podczas w izyty n a Kubie.
„Św iat potrzebuje pojednania w tej atm osferze pełzającej «trzeciej w ojny św iatow ej», w jakiej żyjem y”
- powiedział. Papież m ów ił w ięc w ielokrotnie, że jesteśm y św iadkam i trzeciej w ojny św iatowej, prow adzonej „w kaw ałkach” . http://w w w .fronda.pl/a/iii-w ojna-sw iatow a-w -kaw alkach,59781.htm l (dostęp: 10.11. 2016).
3 Andrzej Radziew icz-W innicki, M arek W alancik, w ystąpienie n a m iędzynarodow ej K onferencji Naukowej SO CIA LIA 2016 w sniu 4 listopada 2016 roku w Dąbrowie Górniczej z referatem pt.: „O dcienie dekadencji we współczesnej now oczesności a dylem aty reprezentantów nauk społecznych” .
10
W stęp
U SA w obec dźw igania odpow iedzialności za bezpieczeństw o św iatow e w inien skłaniać do refleksji. O by i tym razem okazało się, iż bardzo często deklaracje przedw yborcze nie znajdują potw ierdzenia po wyborach.
We w spółczesnej rzeczyw istości nasze życie zostało zdom inow ane przez pluralizm , dem okrację, transform ację, reform y rynkow e, recesję w yw ołującą m asow ą traum ę i w szechobecne stresy. A ktualnie skupia się ono n a kryzysach sytuacyjnych, które przeradzają się w sytuacje kryzysow e. R ów nież k oncen
tracja badaczy skupia się często na problem ach egzystencjalnych, bezpośred
nio dotykających człow ieka. Zatem m ożna odnieść w rażenie, że problem atyka bezpieczeństw a w w ym iarze w ew nętrznym i publicznym je s t dom inująca.
Przekazujem y Państw u m onografię: O dcienie bezpieczeństw a. O bszary badań, k ie r u n k i rozw oju, n a która składają się cztery części. C zęść pierw sza zatytuło
w ana je s t O bszary badań n a d bezpieczeństw em i je g o analizy teoretyczne, część druga Zagrożenia asym etryczne - charakter, skala i praw do po do bn e kierunki rozwoju, część trzecia N ow oczesna edukacja na rzecz bezpieczeństwa, część czw arta i ostatnia System bezpieczeństw a narodow ego i je g o składowe. W p re
zentow anej m onografii zw racam y uw agę n a interdyscyplinarność w ujęciu problem atyki bezpieczeństw a, zarów no w ujęciu teoretycznym , ja k i em pirycz
nym w w ym iarze lokalnym , regionalnym i globalnym .
D rodzy Czytelnicy, w arto podkreślić, iż dynam ika zdarzeń w przestrzeni bezpieczeństw a, now ych technologii, złożoności przedm iotu badań, w izja k o n fliktu globalnego skłania do ciągłych analiz i refleksji nad bezpieczeństw em . Przedstaw ione zagadnienia są zaledw ie fragm entaryczne, a proponow ana książka nie w yczerpuje, co je s t zrozum iałe, problem atyki.
M a re k Walancik, P a ulina P olko D ąbrow a Górnicza, 18 listopada 2016 roku
B iblio g rafia:
[1] Bauman Z., Płynne życie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007.
[2] Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2002.
[3] Melosik Z., Kryzys męskości w kulturze współczesnej, „Wolumin”, Poznań;
Koziegłowy 2002.
[4] Radziewicz-Winnicki A., Marek Walancik M., Wystąpienie na Międzynarodowej Konferencji Naukowej SOCIALIA 2016 w dniu 4 listpada w Dabrowie Górniczej z referatem pt: „Odcienie dekadencji we współczesnej nowoczesności a dylematy reprezentantów nauk społecznych”
[5] Walancik M., Security as goal o f the state existence - conditions, [w:] Walancik M., „Forum Scientiae Oeconomia” Volume 2 (2014), No 2 Security management,
11
W yższa Szkoła B izn esu w D ąbrow ie Górniczej
Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2014.
[6] Wnuk-Lipński E., Granice wolności: pamiętnik polskiej transformacji, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2003.
12
