Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 649-653
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
ZBIGNIEW WEBER
WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA OGRANICZENIE WYSTĘPOWANIA
CHWOŚCIKA MARCHWI
Z Katedry Fitopatologii
Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu
ABSTRACT. Carrot Cercospora blight occurrence was lower on fields without carrot for more than eight years in comparison with fields on which carrot was grown two or three years before. The disease was also decreased by spraying of plants with fungicides or other chemicals.
Key words: carrot, Cercospora carotae, control
Wstęp
Marchew jest jedną z ważniejszych roślin warzywnych. Jest wykorzystywana jako pasza dla zwierząt. W Polsce, pod względem powierzchni uprawy, zajmuje trzecie miej- sce po kapuście i cebuli. Choroby występujące na liściach marchwi w okresie wegetacji i na korzeniach po zbiorze wywołują duże straty (Bartyńska i in. 1989, Farrar i in.
2004, Glaser 1978, Tylkowska 1991). O rozmiarach występowania poszczególnych chorób decydują między innymi: obecność źródeł infekcji, panujące warunki środowi- ska i podatność uprawianych odmian marchwi na choroby (Carisse i in. 1993, Lopes i in. 2000, Souza i in. 2001).
Celem niniejszej pracy była ocena zdrowotności marchwi w zależności od stosowa- nia i braku przerw w uprawie marchwi na określonym polu, stosowania środków ochro- ny roślin do opryskiwania roślin w okresie wegetacji.
Materiał i metody
Przedmiot badań, prowadzonych w latach 2004-2006, stanowiła marchew ‘Joba’.
Występowanie chorób marchwi ‘Joba’, uprawianej na sąsiadujących ze sobą polach, na których w ostatnich ośmiu latach nie uprawiano marchwi i z uprawą marchwi przed dwoma lub trzema latami, oceniano co miesiąc, na czterech losowo wyznaczonych powierzchniach przez cały okres wegetacji od kwietnia do września. W doświadczeniu nad oceną skuteczności w ograniczaniu chorób marchwi, w okresie wegetacji w dniach:
3, 17, 31 lipca i 17 sierpnia, do opryskiwania roślin stosowano: Amistar 250 SC (25%
azoksystrobiny) w dawce 0,6 dm3·ha-1, Bravo Plus 500 SC (50% chlorotalonilu) w daw- ce 2 dm3·ha-1, Biosept 33 SL (33% ekstraktu z grejpfruta) w dawce 1,5 dm3·ha-1, Grevit 200 SL (20% ekstraktu z grejpfruta) w dawce 1,5 dm3·ha-1.
W doświadczeniu ścisłym założonym w czterech powtórzeniach w układzie bloków losowanych, przeprowadzono ponadto ocenę wpływu opryskiwania roślin, wymienio- nymi wcześniej preparatami, na ograniczenie chorób marchwi ‘Joba’. Jedno poletko w doświadczeniu z opryskiwaniem roślin miało powierzchnię 2,25 m2 (2,5 × 0,9).
Zdrowotność roślin oceniano w odstępach dwu-czterotygodniowych. W każdym termi- nie, na wszystkich poletkach oceniano losowo po 25 roślin. Do oceny występowania chwościka stosowano skalę sześciostopniową: I – mniej niż 1% (porażonej powierzchni na najsilniej porażonym liściu), II – 1 do 10%, III – 10 do 25%, IV – 25 do 50%, V – 50 do 75, VI – więcej niż 75%.
Oceniając istotność różnic – wykonywano jednoczynnikową analizę wariancji, a po- równując średnie – stosowano test t-Studenta.
W trzech kolejnych latach, w których prowadzono doświadczenia, występowały czę- sto długie okresy suchej i słonecznej pogody, ze stosunkowo rzadkimi opadami deszczu.
Wyniki i dyskusja
W warunkach, w których wykonywano pracę na nadziemnych częściach marchwi, występowały objawy chwościka z obecnymi na nich skupieniami zarodników konidial- nych Cercospora carotae (Chupp 1953, Siemaszko 1929). Mazur i in. (1991) oceniali wpływ czterech różnych przedplonów na zdrowotność korzeni marchwi i stwierdzili, że najlepszymi przedplonami są zboża i rośliny motylkowe, a najgorszym jest marchew.
W niniejszej pracy oceniano wpływ liczby lat, w których trwała przerwa w uprawie marchwi na występowanie chwościka (Cercospora carotae). Liczba chorych roślin i stopień ich porażenia w każdym terminie oceny okazały się mniejsze u marchwi upra- wianej na polu z ośmioletnią przerwą niż z przerwą jedno- lub dwuletnią (tab. 1). Po- dobne wyniki uzyskano w innej pracy (Weber i Przygodziński 2005). Wskazują one na to, że głównym źródłem C. carotae są resztki porażonych roślin z poprzednich sezonów wegetacyjnych, pozostające w glebie przez okres do czterech lat. Zarówno fungicydy (Amistar 250 SC i Bravo Plus 500 SC), jak i preparaty powstałe w oparciu o wyciąg z grejpfruta (Biosept 33 SL i Grevit 200 SL), ograniczały występowanie chwościka marchwi (tab. 2). Wpływały one też często na tendencję zwiększenia plonu korzeni, czyli w stopniu nieistotnym statystycznie (tab. 3).
Tabela 1 Wpływ zmianowania na ograniczenie występowania chwościka (Cercospora carotae)
marchwi ‘Joba’ (średnio dla lat 2004-2006)
Influence of crop rotation on decrease of Cercospora blight occurrence on carrot ‘Joba’
(mean for years 2004-2006) Procent roślin chorych
Percentage of infected plants
Średni stopień porażenia Mean degree of infection
Terminy Terms
gdy marchwi nie uprawiano
w ostatnich ośmiu latach when carrot was not grown during
last eight years
gdy marchew uprawiano w ostatnich trzech latach when carrot was grown in last three
years
gdy marchwi nie uprawiano
w ostatnich ośmiu latach when carrot was not grown during last eight years
gdy marchew uprawiano w ostatnich trzech latach when carrot was grown in last three
years 29 czerwca
June 29th 10 a 52 bc 1,0 1,5
29 lipca
July 29th 32 b 70 cd 1,2 1,9
29 sierpnia
August 29th 62 c 82 d 2,4 2,6
Jednakowymi literami oznaczono wartości nie różniące się istotnie na poziomie istotności α = 0,05.
Means followed by the same letters are not significantly different at the level of significance α = 0.05.
Tabela 2 Wpływ opryskiwania marchwi ‘Joba’ preparatami ochrony roślin na ograniczenie wystę-
powania chwościka (pole – 30.03-13.09.2006)
Influence of carrot ‘Joba’ spraying with plant protection chemicals on decrease of Cercospora blight occurrence (field – 30.03-13.09.2006)
Procent porażonych roślin Percentage of infected plants
Średni stopień porażenia Mean degree of infection Kombinacja
Treatment
13.07 17.08 13.09 13.07 17.08 13.09
Kontrola – Check 37 b 83 c 100 d 1,0 2,14 b 4,5 c
Amistar 250 SC 19 a 49 b 86 c 1,1 1,49 a 3,7 ab
Bravo Plus 500 SC 17 a 35 a 64 a 1,0 1,54 a 3,1 a
Biosept 33 SL 17 a 41 ab 80 b 1,0 1,48 a 3,6 a
Grevit 200 SL 24 a 44 b 85 bc 1,0 1,47 a 3,8 b
Jednakowymi literami oznaczono wartości nie różniące się istotnie na poziomie istotności α = 0,05.
Means followed by the same letters are not significantly different at the level of significance α = 0.05.
Tabela 3 Wpływ opryskiwania marchwi ‘Joba’ preparatami ochrony roślin na plon korzeni
(pole – 2006 rok)
Influence of carrot ‘Joba’ spraying with plant protection chemicals on roots yield (field – 2006)
Plon korzeni średnio z jednego poletka Mean yield of roots from one plot Kombinacja
Treatment
kg sztuk
pieces
Kontrola – Control 11,71 ab 196
Amistar 250 SC 14,09 b 219
Bravo Plus 500 SC 12,10 ab 187
Biosept 33 SL 10,31 a 202
Grevit 200 SL 12,36 ab 227
Jednakowymi literami oznaczono wartości nie różniące się istotnie na poziomie istotności α = 0,05.
Means followed by the same letters are not significantly different at the level of significance α = 0.05.
Wnioski
1. Źródłem grzyba C. carotae, powodującego chwościk marchwi, okazała się gleba.
2. Stosowanie środków ochrony roślin w okresie wegetacji wpłynęło na ogranicze- nie występowania chwościka marchwi.
Literatura
Bartyńska M., Kućmierz J., Mazur S. (1989): Próby chemicznej ochrony plantacji nasiennych marchwi i jej wpływ na jakość plonu. Zesz. Nauk. AT-R Bydg. Roln. 28: 13-20.
Carisse O., Kushalappa A.C., Clouthier D.C. (1993): Influence of temperature, leaf wetness and high relative humidity duration on sporulation of Cercospora carotae on carrot leaves.
Phytopathol. 83, 3: 338-343.
Chupp C. (1953): A monograph of the fungus genus Cercospora. Ithaca, New York.
Farrar J.J., Pryor B.A., Davis R.M. (2004): Alternaria diseases of carrot. Plant Dis. 88, 8: 776- -784.
Glaser T. (1971): Czarna zgnilizna marchwi. Ogrodnictwo 3: 67-69.
Glaser T. (1978): Czarna zgnilizna marchwi. Rocz. AR Pozn. 98, Ogrodn. 7: 71-85.
Lopes C.A., Ritchel P.S., Vieira J.V., Lima D.B. (2000): Behavioiur of summer carrot geno- types in fields with different etiologies of the leaf blight complex. Hortic. Brasil. 18, 2: 119- -122.
Mazur S., Kućmierz J., Bartyńska M. (1991): Przedplon a zdrowotność korzeni wysadkowych marchwi. Hod. Rośl. Nasienn. 3: 20-23.
Siemaszko W. (1929): Phytopathologische Beobachtungen in Polen. Zentralbl. Bakteriol. Abt. 2, 78: 113-116.
Souza R.T., Forcelini C.A., Reis E.M., Calvete E.O. (2001): Frequency of Alternaria dauci and Cercospora carotae as causal agents of carrot leaf blight in Passo Fundo. Fitopatol. Bras. 26, 3: 614-618.
Tylkowska K. (1991): Alternaria radicina M.D. et E. w materiale siewnym marchwi. Rocz. AR Pozn. Rozpr. Nauk. 220.
Weber Z., Przygodziński P. (2005): Wpływ wybranych czynników na występowanie chwościka marchwi (Cercospora carotae (Pass.) Kasnov.). Prog. Plant Prot./Post. Ochr. Rośl. 45, 2:
1190-1193.
THE INFLUENCE OF SOME SELECTED FACTORS ON DECREASE OF CARROT DISEASE OCCURRENCE
S u m m a r y
The aim of the work was assessment of the carrot diseases occurrence in dependence of crop rotation and plant chemical treatments. In the years 2004-2006 on carrot ‘Joba’ Cercospora blight the occurrence was lower on fields without carrot for more than eight years in comparison with fields on which carrot was grown two or three years before. Spraying of plants in 2006 with fun- gicides (Amistar 250 SC, Bravo Plus 500 SC) or other chemicals (Biosept 33 SL, Grevit 200 SL) also decreased the disease occurrence.
