Pr()lf. dr N. I. PLorI'NIlKOW, Dr 'M. W. CZiURINOW
Wszeol12w.iązlkowy lruItY'tU't RyJd!1"ogeologii i Geolog}1
Inżynierskiej ('WlSEGINGłEO)
Osiągnięcia hydrogeologii i geologii inżynierskiei ZSRR
w okresie pięćdziesięciu lat Władzy Radzięckiei
Hydrogeologia i g,eologia inżyni'erska zajęły trwałe miejsce wśród
nauk ,geologicznych w Związku Radzieckim imOŻiha je uważać za r6-
lWieśni(:e Wielkiego Październi:ka. ,Znaczenie tych nauk w 'rozwoju sił
produkcyjnych 2'JSRR 'jest ogromne. Badania hydrogeologiczne i geolo-
giczrio-inżynierskie stanowią w rzeczywistości· podstawę rozwoju gospo- darki socjalistycznej.
'Przed Wie1lką Paźd'zierni.kową Rewolucją Socjalistycmą badania hy- drogeologiczne na obszarze Rosji prowadzono w znilromymzakresie,
głównie IW celach. zaopatrzenia w wodę niektórych obszarów europejSkiej
ezęści RosJi. Hydrogeologia jaklo nauka w dzisiejszym pojęciu w tamtych czasach nie istniała. Kształtowały się dopiero Jej podstawy w pracach wybitnych uczonych rosyjskich - S. iN. Nikitina, W. S. I1jina, N. F. Po-
~eOOwaim, .
'W okresie oobudowy g~arki narodowej, a następnie w okresie
upl'Izemysłowienia !kraju powstała koniecmQŚć !przeprowadzenia obszer- nych badan hydrogeologicmych w celu zaopatrzenia w w.od.ę nowych
ośrodlków. przemysłowych, !przedsiębiorstw górni(:zych, miast i obiektów wiejskich.
P.J;ace lbydrogeoIQgicme wykorzystywane były głównie przez 6wczes-
nyGłó\Wly Urząd Geologicmo-!Poszukiwawczy oraz przez trust. "Sojuz- razwLedlka" przy ~omitecie Geologicznym 2JSRlR. .Podsumowatllia badan bydrogeologicznych ddkonano w 1931 r. na Pierwszym IWszechzwią.z.ko
wyro Zjeździe Hydrogeologicznym w Leningradzie. Na zjeździe tym roz- patrzono stan prac naulkowych i przemysłowych w dziedzinie hydroge- ologii oraz opracowano program dalszych wielolętnilch badan~
Już wówczas powstała !paląca koniec:mość kształcenia ·wykwalifiiko- wanych kadr. W 1900 r.z wyższych uczelni ZSRR wyszli pierwsi młodzi specjaliści-hydrogeolodzy .
. .okres lat 19~1-1940 cechuje stosunkowo duże nasilenie prac hydro-
geologicznych. .Specjalistyc·me grupy ekspedycyjne Komitetu Geologicz- nego i ,biura proj,ektowe różnych instytucji wyk!OIllały prace na Syberii
Osiągnięcia hydrogeologii i geologii iniZynierskiej w ZSRR 849
i 'Dalekim Wsohodzi'e w 'związku zag,ospodarowaniem wschodnich obsza'"
rów kraju, w republikach Azji Środkowej dla celów nawodnienia .obszer- nych połaci ziemi, pastwisk i dostarczenia wody do miast: Taszkientu, Samarkandy, Fergany, Andiżanu i wielu innych.
[Na iterytorium republik Azji ŚrlOd!lwwej, w .głównej strefie sztuczne ..
go nawadniania upra,w, powstawały podwaliny radzieckiej hydrogeologii melioracyjnej.
W Kazachstanie wykonano prace hydrogeologiczne w dużym zakre- sie w c-elu poszukiwań wód podziemnych dla nowych ośrodków górni- czych, a w Kazachstanie Południowym dla nawodnienia ziemi uprawnej.
Na Karuka'zie prowadzono w tym ,okr1esie badan-ia hydrogeologiczne
poprzedzając-e 'budowę systemów melioracyjnych w międzyrzeczu Kury i Ar~wu dla zaopatrzenia w wodę miast Baku, Thilisi, Majkop i in., wykrycia ddda:tkowych zasobów wód mineralnych w uzdrowiskach Bor-
żomi, lPiatigorsk, Kisłowodsk, Jessentuki i in., oraz w zwiąZku 'z nowym budOWlIlic1Jwem sanatoryjnym na wybrzeżu czarnomorskim.
Obszerne prace hydrogeologic1Jne były wy~onane w eUl'dpejskiej częś
ci ZSRR w związku z proj-ektami .osuszenia zabagnionych gruntów Ni- ziny M'eszczerski,ej,zaopatrzenia w wodę Charkowa, Kijowa, Kurska,
Wor,oneźa i wielu innych miast, kopalń węgla i rud żelaza. ,W tym też
ok,r,esiemaczne obszary objęte zostały ogólnopaństwowym zdjęciem ihy- droge.ologicznym w '~ali l : '5()10 000 i 1 : 200 000, a w pierwszej 'kolejnoś
ci rejony: intensywnego rozwoju gospodarki !llal'odowej w europejskiej
części iZ'SR1R, na Uralu, w Kazachstanie, w Azji Sl'odfkowej i na Kau ..
kazie. Jednocześnie rozwinęły się znacznie 'badania reżimu wód podziem- nych prowadzone przez 319 specj.alnych stacji hydrogeologicznych Komi- tetu Geologicznego, utworzonych w !Azji Sl'ocł!kowej, na Białorusi .j w Moskwi,e.
Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych stan rozwoju hydro- geologii radzieclkiej zezwalał już na podjęcie bardziej szczegółowych ba-
dań obszarów występowania wód podziemnych i {jkreślania ich składu
chemicznego, CQ było wywołane rosnącym zapotrzebowaniem gospodarki nallodowej.
Duży wpływ n:ą rozwój teorii i praktyki hydrogeol,ogicznej miały w tym okresie prace znanych U(}zonych radzieckich F. {P. Sawareńskie
go, G. N. Kamieńskiego, O. K. Lange, N. I. Tołstichina, N. N. Sławia-'
nowa, A. lo Silina-Bekczurina, A. M. OwczynniklOwa i wielu innych.
Na podstawie z.ebranych ,w ciągu wielu ,lat lliateriałów opracowano
następując,e mapy hydrogeologiczne: mapę głównych poziomów wód pod ..
:ziemnych ,europejsimiej części ZSRR w skali 1 :2 000 :()I00 {Instytut WlSE-
GINGEO~, przeglądową mapę hydrogeologiczną ,Qlbszaru !Z:SRIR w skali 1 : 5000 0100 I(Instytut WSEGE:I), ,oraz przeglądowe mapy zbiorników' ar- tezyj.Skich, wód mineralnych i mapę rejonizacji hydrogeologicznej ZSRR.
Synteza wszystkich materiałów umożliwiła ,opracowanie i wydanie posZlczególnych tomów "Hydl'ogeologii ZSHR". Edycja ta 'została prze- rwana przez dl'ugą w9jnę światową·
Prac·e badaczy radzieokich: L.
s.
Leiben2iona, P. J. Koczinej, E. lo Żukowskiego, G. N. Kami,eńskiego, K.N. Girińskiego i in •. dały podstawy
850 N. l. iPłotnikow, M. W.Czurinow
dyna:miki i teorii filtracji wód podziemnych oraz nauki o wodach mi- neralnych.
W latach 1933---11936 wydana została klasyczna praca członka akade- mii nauk W. l. Wiemadsk:.iego - "Historia wody vi przyrodzie", która
dała początek geologicznym badaniom w hydrogeologii.
'Tak· więc w okresie trzech pierwszych pięcioletnich planów rozwoju gospodarki narodowej wyłoniła się nowa naulka - hydrogeologia - i powstała jednolita służba hydrogeologiczna, która rozwiązała 'szereg
waźnych problemów.
' w
okresie drugiej wojny światowej (1941-1~5) działalność służbyhydrogeologicznej nastawiona była na zaspokojenie potrzeb frontu i wy- konani'e wielu niezbędnych zadań, które przyczyniły się do zwycięstwa
narodu radzieckiego nad Niemcami faszystowskimi.
Okres powojenny charakteryzował się intensywnym rozwojem' prac hydrog,eol.ogicznych i doniosłymi osiąg,nięciami hydrogeologii w rozwią
zaniu wielu zadań praktycznych i teoretycznych. Znaczny zakres prac
wykonała w tym okresie hydrogeologiczna służba Ministerstwa Geologii 2JSRR dla potrzeb rolnictwa. Przeprowadzono 'badania nad zastosowaniem pionowego dren.owania na gruntach podlegających zabagnieniu i wtór- nemu zasoleniu na obszarach arydalnych. W wyniku tych hadań stwier-
d2lOna 'została duża efektywność i ~lety tego sposobu drenowania w po- równaniu z powszechnie stosowanym poziomym <h-enowaniem, jednak tyTho w określonych warun!k:ach hydrogeologicznych.
Znaczny zakres prac wykonano w celu zaopatrzenia w wodę obszarów przeznaczonych dla rozwoju hOdowli owiec ikarallrułowych. IW wielu rejonach kraju .opracowano mapy hydrogeol.ogiczne dla potrzeib rolnic- twa, nie7Jbędne dla p1anowania budownictwa, systemów iry;gacyjlIlych~
studni itp. , .
Do rozwoju hydrogeologii melioracyjnej przyczyniły się 'znacznie prace naukowe M. IM. Kryłowa, N. A. Kenesarina, N. W. Rogowskiej, D.
M. Kac, S. F. Awerianow.a, M. A. Szmidt i in. .
Duże \OSiągnięcia notuje się w dziiedzinie regionalnego kartowania hydrogeologicznego, obejmującego w 1966 T. ponad 45°/0 obszaru ZSRR.
W 1948 r . .opracowano iopuobliklowano pierwszą mapę głównych pozio- mów wodnych europejskiej części ZSRR w skali 1:: 2 '000000 i azjatyc-
'kiej części w skali 1 : 5000000.
W lata,ch :następnych wyda\Ilo dla całego obszaru mRR prżeglądowe
mapy: hyd~og'eologic.zną, wód mineralnych,termal:nych i
m.
W ZSRR wydano pierwsze w skali światowej mapy obliczonych i pro- gnostycznych eksploatacyjnych zasobów słodkich wód podziemnych, ilu-:
strujące zasady ich powstBI\Vsnia i rozmieszczenia.
Wy.niki regionalnej ooenyzasobów eksploatacyjnych słodkich wód podziemnych stanowiły podstawę generalnego schematu wykorzystania i ochrony zasobów wodnych kraju. . .
Do rozwiązania trudnych problemów 'zaopatrzenia w wodę przyczy""
niły się mane prace z dziedziny poszukiwań i rozpoznania wódpodziem- nych prowadzone przez N. A. Płotnikowa, N. N. Bindemana, N. 1. Płot
nikowa, F. M. Boczewera, G. W. Bogomołowa i in.
Osiągnięcia hydrogeolagii i geologii 'inżynierskiej w 2'SRR 851 W okresie pawojennymznacznie wzrosła ilość stacji hydl'logeolo- gicznych, 'badających stan wód podziemnych. Obecnie na terytorium
mm
działa ponad 100 stałych stacji hydrog'eologicznych i geoLogiczno ..-inżynierskich, usytu.owanych w różnych warunlkachnaturalnych i .ob-
sługujących najróżniejsze dziedziny gospoda,rki narodowej.
Szybki rozwój górnictwa w latach pow.ojennych wywołał koniecz-
ność utwor.zenia n.owych kierunków w dziedzinie hy'clrogeologii, a mia- nowicie: hydrogeol.ogii złożowej, hydrogeologicznych metod poszukiwań
złóż rudnych i hydrogeol.ogii złóż ropy naftowej. RoZJWój tych kierunków w znacznej mierze opierał się na pracach D. I. Szczegolewa, S. W. Tro-.
jańSkiego, S. P. II'rocho:r:owa, W. D. Babuszkina, M. W. iSyrow,a,tko, N. 1.
iPłotnilmwa, A. A. Brodzkiego i in.
Hydr.og,eolodzyz Ministerstwa Geologii ZSRR włożyli duży wysiłek W! 'zbadanie złóż SUIlawCÓW mineralnych i .opracowanie hydIlogęologicz
nych dokumentacji.
:w
1966 :1'. W Instytucie WlSEGIlN\GEIO opracowana została pierwsza syntetyczna mapa wód termalnych 'Obszaru ZSRR, obrazująca .ogólne zasady' powstawania ciepła naturalneg.o w górnej części skorupy ziem- skiej, ilustrująca główne prowincje występowania wysokotemperaturo- wych wód podziemnych :~iązku Radzieckiego. :Zasoby ,tych wód mogą znaleźć zastosowanie :w różnych dziedzinach gospodarki, a przede wszy- stkim w energetyce. Na bazie odkrytych w rejonie Kamc·za,tki wysoko- temperaturowych wód podziemnych wybudowana 'została pierwsza tego typu w ZiSiRRelelktrownia cieplna.W wielu miejscowościach natur:al!l1e ciepło skorupy ziemskiej !Wy:mo- rzystywane j-est do ogrzewania w zakładach ,ba1neologicmych i hod.owli
roślin w .oranżeriach.
W wyniku analizy materia1J:ów kompleksowych z badań hydrogeolo- gicmych okr€Ślonezostałyprowincje perspektywiczne dla przemysło
wych wód podziemnych, zawierających jod, 'brom, ,bor, wapń, chlor, str-on t -i in.
Przeprowadzone badania wykazały, że w wielu rejonach Związku
Radzieckiego występują wody mineralne i() róźrnych własnościach balneo- 'logicznych. W zwią~ z tym hydrogeolodzy zainicjowali wykorzystanie tych wód w tzw. pozasanatoryjnym leczeniu w miastach i ośrodkach przemysłowych .. ' .
Badaniom wód ;termalnych, mi!n,eralnych li. przemysłowych poświęcili
swe prace wybitni uczeni: (]'. M. Makarenko, A. iM. Owczynnikow, A. I.
Silin..,Bekczurin, W.W. Iwanow, N:. A. lI'łatnikow, iB. F. MawriCiki! i wie- lu innych.
'Duże znaczenie p:r:aktyczne mają wyniki regionalnych badań wód
podziemnych o podwyższonej mineralizacji w związku z dużym zapo- trzebowaniem wody na .obszarach arydalnych. II'roblemodsalania tych wód. staje się pierwszoplarnowym zadaniem.
Obeoru.e ,znajduJe się w stadium ik.ońcowym !Wydanie wielotomowej monografii "Hydrogeol.ogiaZJSRR", przy opracowaniu której ,bierze
udział duży zespół specjalistów.
IPowoj-enny dkres rozwoju prac hydrogeologicmych w Związku Ra- dzieckim charakteryzuje się wprowadzeniem iOowych metod badawczych
852 N. l. Płotnikow, M. W. Czurinow
- modelowania procesów hydrogeologicznych na elektronowych maszy- nach analitycmych, metod fizyki jądrowej, geofizyki, specj.alnych metod matematycmych i in. Pozwala to na bardziej e1ronomicZ'Ile i prawidłowe
prowadzenie badań hydrogeologicznych.
Dużą l'Iolę IW tej dzi~inie odegrały prace nau~owe W. M. Szestaltio- wa, N. 'I. !Drużynina, W. I. Ferl'lońSkiego, I. 'E. Z.emowa, N. :A. OgUwi i in.
Swe osiągnięcia w okresie 50 lat Władzy Radzieckiej służba hydroge- ologiczna 'Ministerstwa Geologii e.sRR w znacmym stopniu ,zawdzięcza
badaniom w:ieluinstytutów :naukowo ... badawczych. Branżowe instytuty naukowo,...badawcze mają bezpośredni wpływ· na przemysłową działal
ność słuJż'by hydrogeologicznej, co sprzyja prawidłowemu wykonaniu
zadań wysuwanych !przez gospodarkę narodową.
LntoosyWlIly J."Iozwój budownictwa w Związku Radzieckim :przyczynił się do powstania nowej nauki - ;geologii inżymerskiej. Z'arysowała · się koniecmość opraoowarua teoretycmych podstaw i metodyki prowadze- nia badań g,eologicmo-inżynierSkich dla c,elów !przemysłowych.
Już IW latach wojny domowej w ZSRR na szeroką sltialę prowadzone
były badania geologicmo-:inżynierskie w zwil}zkuz projektowaniem sys~
temów irygacyjnych na Kaukazie i w Azji Srodkówej;
Zzapoczątltiowaniem wielkich hydl'lotechnicznych budowli powstała 1roniecmość powołania specjalnych instytucji projektowo-badawczych:
Hydroener:goprojekt, Wołgodon, Moskwawoł.gostroj i in., które przepro-
wadzały obszerne badania geologiczno-inżynierskie, związan.e z budo.-
wą hydroelektrowni, kanałów i innych ,obiektów.
W ,zwią2Jkuz rozwojem różnego rodzaju ,budownictwa na obszarach
wielole'tlliejzmarzliny i2lOrganizowanezostały systematyczne badania tych właśnie zjawiSk, któr.e musiały ,być uwzględniane rw projeUdowaniu
! 'eksploatacji obiektów. !Dla tych celów w 1939 r. został powołany przy Akademii Nauk specjalny instytut badawczy;
Rozwój geologiiinżyn:ierskiej wymagał kształcenia odpowiednich specjalistó'w, co zostało podjęte przez In:stytut GeologiczD<HPOszukirwaw- czy im. S. Ordż.oI1ikidze w Moskwie, Uniwersytet im. M. W. ŁoInanoso
wa 'w Mosmwie i inne uczelnie.
Budowa wielu nowych obiektów przemysł,owych wywołała kloniecz-
ność l'IozwiązaJnia szeregu problemów teoretycmych, które miały wpływ
na szybki rozwój geologii inżynierSkiej. Do takich problemów należały:
- metody badań własności 'budowlanych Skał (głównie sypkich);
- badania geologicm,o-inżynierskie głównych typów genetycznych
skał, przede wszystkim lessów i skał lessowatych, występujących w wie- iu rejonach ZSRR;
- 'zbadanie charakteru współczesnych procesów ,geologic7JIlych - osuwisk, krasu, niszczenia wybr.zeży morskich ,i :zbiorników wodnych;
- metody oceny warunków geologic1lIID-inżynierskich dla budow- nictwa różnego typu, w tej liczbie i w rejonach rwystępowania stałej
zmarzliny.
, W toku prac nad wymienionymi problemami wyłonlły się samodziel- . ne działy geologii . inżynierskiej - mechanika gruntów, zmarzlinoznaw-
Osiągnięcia hydrogeologii i geologii ~nżYnierskiej w ZSRR 853
stw.o, teoria proc,esów geodynamicUlych .oraz organizacja pierwszych w kraju stacji osuwiskowych.
Duże znaczenie dla rozwoju teorii i praktyki badań goologiczno-inży
nierSkich miały w tym okresie prace naUKowe 2Jllanych uczonych ra- dzieckich: l. W. Papowa, F.IP. Sawasieńskiego, W. A. PTjJkq:ońskiego, K. l.
Fiłatowa, E. M. Sergiejewa, N. N. Masłowa,S. S. Morozowa i wielu in- nych.
Druga wojna świa,towa przerwała tempo rozwoju g,eologti inżynier
skiej dla celów pokojowych. !Prace geologicUlo.-.IDżynierskie zostały na- stawione na budowę obiektów obronnych. Specjaliści z tej dziedziny z0-
stali wcieleni do oddziałów wojslrowo-goologkznych IUQ jednostek mży
ni,eryjnych Armii Radzieckiej.
Po drugiej wojnie światowej przed geologią inżynierską stanęły po-
waŻllezadania '2JWiązane z odbudową zniszczonych miast, fabryk, kopal- ni, dróg oraz konieczn<JŚcią szybkiego rozwoju różnych gałęzi gospodar- ki ZSRR
Powstały rÓWlIlież nowezadartia w dziedzinie geologii inżylIlier
sk,iej, - opracowanie podstaw teoretycznych i metodylld regionalnego kart'owania geologiczno-inżynierskiego, !badanie warunk6w ,eksploatacji
!Złóż surowców mineralnych, opracowanie metodyki badań gruntów i in.
Goologiczno.-inżynierskie badaJnia obszarówZSR.R poprzedzają bu- dOWlIlictwo' różnego typu i .obejmują opracowanie szeregu specjalnych map, jak np. Geologiczno-Inżynierska Mapa Kaukazu (1 : l 000 0(0) lub Mapa IEul'lopejskiej części ZSRR (1 : l 500 000), które były opracowane dla celóW budownictwa hydrotechnicznego. Oprócz tego opraoowane zo-
stały mapy przeglądowe: - GeologicZJIlo-;Lnżynierska Mapa Kazachskiej
~SRIR :ęl
:
1500 (00) i Mapy Utw.orów Krasowych 2lSIR'R (1 : 2 500 (00).Obecnie :tl'lWają prace końcowe nad pierwszą , geologiczno-inżynierską mapą obszaru 'ZSRR w skali 1:2500000.
Naukowe i metodyczne podstawyregiooalnegoO 'zdjęcia geologiczno-in-
żylnierSkiego wstały omówiooe w wielu pracach wybitnych specjalistów:
l. W. Popowa, M. W. Ozurinowa, N. W. Kołomieńskiego, I. S. Komaro- wa, G. S. Zołotariowa, L. D. Biełyj, S. S. Sokołowa i innych.
IZgodni,e z programem RWlPiG Związek Radziec~i brał czynny udział
w ustaleniu ujednolic,enia me'todylki 'Opraoowania map 'geologiczno-in-
żynierski:Ch w różnej skali. Opracowanie !takich map w krajach RWlPG
według jednolitej metodyki pozwoli w przyszłości na przeprowadzenie syntez i poróWlIlB.ń.
W ,ostatnich latach rozwinęły się w Ul,acznym 'zakresie 'la'boratoryjne badania skał jako podstawa oceny ich własności geologiczno-inżynier
skich. Opracowano· podstawy teoretycme fizycznych metod badania skał ilastych - rentgenograf.icznej, termicznej, elektronowo-mikroskopowej.
Zasadniczą rolę w tych badaniach odegrały prace G. K. B'Ondarika. E.
G. CzapowSkiego, E. M. Siegi,ejewa" I. M. Gorikowa i in.
W ZSR1R 'W trakcie zdjęć ,geologiczno-inżynierskich stosuje się kom- plelksowe metody zdjęć' lotniczych i aerowizualnych obserwacji w połą
czeniu :zbadanlamigeofizycznymi.
854 N. I. iPłotni'kow, M: W. Czurinow
Duże asiągmęcla można odnotować w określaniu własnOści fizycz- no-mechanicznych skał bezp<lŚrednio w naturalnych warunkach ich wy-
stępowania. Metody te opierają się :na wykorzystaniu najnowszyoh zdo- byczy nauk pokrewnych, przede wszystkim fizyki jądrowej, radioele- iktrorUki, hydromecha:ni~i i in.
W ostatnich łatach w instytucie WSIIEG1IN\OEO opracowano zespół
metod pen,etracyjno--karota:żlowych dla hadań geologicZD:O-inżynierskich skał sypkich na lądzie i w aikwenach. W tym celu skonstruoWa:ne zostały
specjalne przenośne i samochodowe aparaty penetracyjno-karotażowe, umożliwiające przeprowadzenie badań geol'Ogiczno-inżyni,erskich iOSadów
dogłębdkości 35+40 m bez wiercenia otworów i pobierania próbek do
badań laboratoryjnych. Metodą sondowa:nia statycznego i ciągłego Z81pisu
wskazań ikarotażowych określa się skład litologiczny i własności budo- wlane skał. Nowe metody techniczne zostały opracowane pod kierow,..
nictwem W. I. FerI'ońskiego i W. F~ Razorienowa. '
Dużo uwagi [pOŚwięca się w ,ZSRR badaniom warunków geologicmo- '
-inżynierskich w złożach surowców mmeralnych. iPoznanie tych wa- runków 'zapewnia racjona1:ną budowę obiektów górniczych. Prace .te
prowadzą hezpośrednio ekspedycje geologiozne Ministerstwa Geologii w trakcie ro2Jpoznawania71óż. W ,tej dziedzinie ważną rolę odegrały pra- ce G. G. Skwaroowa, lP. N. Paniti~owa. '
W trakcie budowy Ilropalni i eksploatac,ji badania geologiczno-inży
nierskie przepI'owadzane są przez przedsiębiorstwa górnicze.
Du:żlo uw,agi poświęca się w IZISRR .opraoowa'niu geologicmo-inżynier ...
skidh podst'8wrozwoju i bud'Owy dużych miast. W tym zagadnieniu
główną rolę odgrywają prace F.W. Kotłowa.
W dzied~ie geologii inżynierskiej i 'hydrogeologii wyłonił sięobec
,nie 'Ogólnoświatowy problem - Skorupa ziemska a idzfułalllość człowie
ka - wysunięty w 1965 r. przez ministra geologii ZSRR, członikaAN
A.W. Sidorenkę.
Ro~trując szerzej Skutki intensywnej działa1:nQŚci człoWieka w róż
nych dziedzinach ,gospodal'lki (przemysł, rolnictwo itd.) nietrudno zau-
ważyć, że, działalność ta, zwłaszcza w 'Obecnym okresie rozwoju środków
tech:nicznych, wywoła istotne zmiany warunlków geologiczno-inżynier
skicll i hydrogeologicmych w górnej części skorupy ziemskiej. W wielu wypadkach zmiany te ujemnie wpływają na gospodarkę li. wywołują
znaczne szkody (osuszan'ie obszarów przez odwadnialnie kopalni, zasole- nie ,gleb przy sztucznym nawadnianiu, zaIIlieczyszczanie wód powierz.- chniowych i podziemnych ściekami przemysłowymi inJ).
, Właśnie :naukowe podstawy problemu' skorupa ziemska a działalność człowieka mają na, celu przewidywanie skutków wynikających 'zgos- poda.rezej dżiałaln<lści człowieka, regulowanie ich przebiegu oraz zapo- bieganie ich uj,emnym skutkom.
lPodsumowując te:n krótki przegląd należy podkreślić; że 'geologia
inżynierSka. w Zwią7JkuRadzieckim w 'badaniach teoretycznych ,i rozwo- ju metodologii byłaściśl,e 'związana z praktyką i dzięki temu przyczyniła się w dużej mierze do rozwoju gospodarezego kraju oraz zapewnilaso- bie trwałe miejsce wśród innych nauk geologicznych.
Streszczenie
H. H. ·IDIOTHHKOB, M. B. qyJ>HHOB
,lJ;OCI'IDKEHIDI I'H,ZJ.POI'EOJIOnm: H UIDKEHEPHo:A I'EOJIonm 3A IUlTIQEC1IT.I:IJIETJIIIA I1EPHO,lJ; COBETCKoA BJIACTH B CCCP
PeSIOMe
855
B CTan.e ~eTCll o6sop pasBll'l'lm I'1I,lq)oreononm H BmKeBCPlloii: reonoI'HH sa ~JlTH
JIeTHHii: UepHO,D; COBeTCXO:it lIJIaCTH. B ~pcxoii: POCCBH rn.zqJoreonormreCKHe H J(tI1I<eHepllo-reo- JIOl1l'!eCXHe pa60ThI UPOBO,n;wmCl> B OIpaJlll'lJeJlllOM MaCIIITa6e. ITocne BeJIBXoii: OK'rmpl>CXo:ll (;OI{lllUJHC'Il£Irecxoii: PeBoJUOIJ;HH, B uePHO,D; BOCCTaHo:&neHIDlHapo,D;HOro xo3JIii:CT:Ba H UOS,l(Hee B irep&o,D; IDI,lIYCTpH3JlH3aIJ;ilH CTpaBLl, B03BlIKJIa Heo6xo,ll.BMoCTI. UPOBe,D;eHIDI xpynm.rx rn,n;po- reonormreCKBX H BmItCJltlPHO-reonormreClalX Hccne,n;oBaHHit. HapR.DY C pemeHHCM PJI,ZJ;a UPaxnI-
·'leCKBX sa,n;a'l Tpy,ZJ;aMH MHOrBX Y'IClIHlt CCCP cos,n;a.BalIHCl> Ttlope'Il£lreCKHe OCHOBLI H MeTO.z:(BXa lIccne,D;oBaHHit. Iil,DporeonoIIDI H BmItCJltlPHaJI reonoIIDI cnum caMOCTOJITeJIbBl>lMH HaY"fllLIMH ,lI)ICI{BJJJIHHaMH.
Be.!nnau! Ore1IeCT:aeHHaJI BOii:Ha upepBaJ1.a TCMl1LI pa.3lnI'ImI I'1I,lq)oreonoI'Jl'lCCKBX H BmKC- BepHo-reOnOI'B':ICCKHX HCCJIe,n;OBaHHit 11,JIJI MHplIlilX ~neii:. Bee yCBJIWI 6LtlD1 HaupaBJIeHLI Ha CTpo- 1ITCJlbCTBO 060pollHTtlJIbBLIX py6e:are:it 11 o6CJ1ym1Ba.J1ID1 6oeBloIX ~.
B DocneBoeJllD>dt DepHO,D; BOSBBltTIH HOm.re S~'IH, Cl3JI3aBl1J>[e C BocCTalIOBneHHeM Hapo,D,Horo xo3dCT:aa, 8 S8TtlM He06xo,ll.BMOCThlO pe3Xoro uo.zn,eMa :acex orpa.cneit UPOMHlIIJleBl[OCTH. Bom.- lIIHe I'1I,lq)oreonOI'H':IecxHe pa6oTJi[ 6LtlD1 upoBe,n;em.l B 06naCTH BO,D;0CHa6l1reHW1 HOBLDt ropO,D;OB, UPOMLlJlIneHHLlX I(CHTpOB H cem.cxox03JIli:CTBeHBLIX 061.errOB; B 06naCTH rn.zqJoreonoI'H'ICCXoro DPTJIPOlIaHH1l TeppHTopHH CTpalIId; no paspa60nre HOBLIX aaupaBJXeHHit - I'1I,lq)OreoJIonm MeCTOpoz,n;eJDdt uo1l'e3BLtX HCXODaeMJdX, rn,n;poreoJIormreCKBX MCTO,D;OB UOHCJ:OB H ,tq). Kpyua:oe apOllTCJJl,Cl'B() B uOcneBOeJllDilC ro,ZJ;loI BLI3BaJlO He06XO,ll.BMOCTL 6LlCTpOro pa3BHTlIl( lIHlIreHePlloii:
reononm H ee caMOCTOJITeJl&lIL1X orpa.cneit - MCXaHBEH. IpyHTOB; MCpsnoTo:ae,D;emm, TCOPHH ,JJ;HIIIlMIl1Ie upo~B.
N. I. P!I.()'DNlKOV, M. W. TSHURINOV
ACllIEVEMENTS IN IIYDBOGEOLOGY AND ENGINEERING GEOLOGY DURING 50 mARS OF THE SOVIET POWER IiN TBB USSB
Summary
The paper deals with the development of hydrogeology and engineering geo- logy during 50 years of the Soviet power in the USSR. In the czar's Russia, the bydrogeological and engineering-geological works were carriedona small and ,limited scale. After the Great October Socialist 'Revolution, at the time of esta- blishing national economy, and later on, during the period of 'industrialization ·O'f the country, a necessity 'arose to develop large-scale hydrog,eological and engine- ering-geological investigations. A series of practical tasks were aecompanied by the works carried IOn by the Soviet scientists ,as to the principles and methods ofresearchs. So, hydrogeology and engineering geology 'became independent scientific researches.
856 N. I; Plotni'kow, M. W. Czurinow
The Great Patriotic War stopped the intensity .o:f the hydrogeological and engineering-geological researches ·for peace purposes. All eiffo'rts were directed ,towards the construction of objects at the defensive lines and concentrated to support the war operations.
After the war, new tasks arose, related to the development of national economy IiUld the demands of all developing branches of industry. Considerable hydroge- ologi'Cal works were made as . concerns water supply in new towns, industrial centres and agricultural objects, in the domain of hydrogeological mapping in .the areacrf the country. as well as to develop new trends, i.e. hydro geology of mineral deposits and hydrogeological methods of prospection, a.o, Building indu- stry, strongly deVelopingsfter the war, forced to develop engineering geology .and its self-dependent· branches - soil mechanics, geocryology and theory of dynami,c processes.
