O możliwościach rozdzielenia czerwonego i białego spągowca w rejonie Ostrowa Wielkopolskiego na tle badań petrograficznych

l1. C T 'A G i E O L O G I C A P O I J O N I C A

Vol..XVlI'I 1968 No. 4

o mozliwosciach rozdzielenia czerwonego i bialego Spqgowca

w rejonie Ostrowa

Wielkopolsk~ego'

na tIe badan petrograficznych

S'l'RESZomNIE: Czerwony BPflgowiec i nadlegly bialy, ro~raniczone w diagnozach geologiezny.ch, SI:l prawie :identyoezne pod wzglf:dem l'Ltologicznym. Glauk:~t, trakto- wany astatnio jaoko IWskarfnik; wedlug bada~" autorki nie ujawnil istotnych r6!nic.

Jedynie zespoly mineral6w ci~eh wykazaly w.aost zawartOlici twmalinu w bia- lym sPItlt0weu pr.zy r6wnoczesnym spadkil minera16w niePI'Ze.zD.'oczyety.ch. Mote to wynHtae z przegiIupawania ·towarzysZ/:lcego redepozyeji mineral6w i przedstawiao

cechE:. odr6zniajllcll wymienione osady.

MonddiDa przedsudooka od 1955 r. jest przedmiotam intensywnych b.aldan. geologicznych dotyczllCyoh ·tamtoniki, stratygra:fi.t i spraw ,zwzo- wydl. Wielu autor6w w pracach ,poSwi~ych temu rejooaw.i. poruszalo

mi~zy imlymi 'zagadnienia d~ce c:rerwonego i iWalego s.p~wca.

Qsady czerrWooego spqgowca· monoklHJny przedsudecldej zostaly po- dzielone lOa dwie (KafP'ZSk & SokdGWSki 19641) lu'b trzy c~ 't(W:yZy- kowski 1964). /WylIoniiy sU;: natomiast trudnlOSoi. przy jpClStawieniu grani~y mi~ osadaimi .czerwanego i \bialego sp~owca·,· u,waZanego IPrzez nmt6- rych badaczy (lTdt,arSki 1956, l1Ji66; Oberc & Tomaszews1d 1963; Krason

& Grodziciki 1964; Kaspl'lZalk & Sdltolowski 1964; WyZykoW\Sk] 1964) za

. osad morza ceclhsztyDsk:iego.

Zr6Zndcowanie Ibarwy tycll osald6w stanowi jak doUtd gl6wlne kryte- dum Wh podzi~u, lecz wytdajesiE:, :Ze jest ono niewystarczaj~ce i mote .bye zawodn.e. IMi~zy lbia9m a' czerwonym ~qgowcem cz~ jpoj.awiajll siQ bdwiem .osa'Cly doS4 zoacznej mi¥szoSci ⁰ ba·rwie r6zOVIJej, 1.lWillzane

TERESA.PRZYB~O~CZ

stapniowymi. przejSciami z osadami bialymi j czerwonymi. Pazycja stra- tygraficzna . serli zaobal'lWionej · na r62Jowo m~ IbyC niejasna. PonBdto w .obr~bie ezerwonego.~ wy~uj4 nieregularne partie barwy jaenoeziu'lej UtPod&bniaj~e s~ do bialego sp~owca, co lIlasuwa (podejrze- nie, ze m.oiemy

mrec

^{tu do} czyn-ienia

z

procesami. wt6m.ego adbarwienia.

Z moZliwo8ci4 wys~waniatakich iPl'ocesOw lIlaleZy si~ r6wnieZ liczyC na (pograniczu bilalego i czerwoneg.o ~owca. Z prac szeregu aUJtor6w (Oberc & Tomaszewski 1003; iKxason & Grodziokri 1964; G1'IOdzidki, Klap- cinski ^& (K.rasoil. 1967; iRydzewSki U~64;) wynik.a; Ze ist.n.iej~ rOwniez inne ceohy, kt6re r6Zn~ mi«:dzy sob~ obydWDe serie i ni.og~

bye

p.omoone w ich rozpoziomowaniu. Do niCh naleUi: stopien mnatowienia ziarn, obecnoSl:

glaUJkonitu, zr6Znioowanie mmeralne frakcji ci~j oraz r6ZnorOdnoSc Spoilwa. Wszystkie te cechy ora,zog611ny ch.arakiter aJad6w ezerwonego

~.owca obyly przedm.iotem moic!h ibadail, maj~ych na celu stwierdzenie

ieh przydatnoSci diagnostycznej. .

Badania pmeprowadzalam na ma.teriale IJ?Odhod.z4cym z gl~okicb

wiercen

wykonanyc'h ;pr.zez przemysl lIlaLftoWy w grupie struktur Ostrowa Wielkopolskiego, z. profil.6w zlokaliJzowanych na SW .od ·tego masta, illS

dbszarze dlug.Q§ci 1'6 i szerokoSci 8 lld1ometr6w, od miej~owoSciLamki

do miejsoowa9ci Garki. 'Wyk~lam ziast~jqce profile wiertnicze, w ikt6rych ezerWOIlY ~ec .zostal pr.ze.bity: Swieca 1, GaI'lki 1, ~ar­

chaly 1, Lamhl 1; oraz rw !k1t6rych zostalty1Jlro nadwiercony: Uciech6w 2, OdolaiIl6w 1 i 2, Tatrehaly 2,·G.orzyce !Wie1lkie 1.

IW

wYniiw

ibadan dOsZllam do ,Winiosku, ze

me

rwszystkie wymien1rule wyi)ej eec-hy, sugerowane przez ramyc!h 8'utor6w, mogllib~ pomocne prZy' r02Jgr8llliczenfu omawianych utworOw. W trakcie qpracowywoo·ja tematu prof. dr K. Smulilkowski udzielil mi oennych wska·z6wek .oraz dyskutowal o arnawialnych prob1emach, za co sldadam Mu sardeczne ;podzi$owanie.

OGOLINA CHARAKTER'YSl¥KA PmmROGRAftOZNA OSAJOOW 02'mlR'WONlI!X]IO I 'BI!Aux}o SF L\GOWCA

Na obazarze objWm badania.·mi wyst~je jedynie g6me pietro czerwonego Ei>~a. 1eZ4ce ~edInfu na !karbonie,' oraz bialy sp~­

gowiec. ~ mil4ZszoSC tych osad6w wynoo tu ad '139 m (profil Lam- k-i 1) do 208 m I~rofil Gallki 1). MUvZszoSci tych osadbw :wraz z gl~bak:oS­

claw lIla jakic!h :wystEpuj~ przedstawioil.O,W taIbe.l:L 1 . .

. U dolu btcmego profilu tych ~or6w iJla granicy z kaIlbonem wy- stEpl)ll lPiaSk.awce ibrunatine i :r6Wwe, illS- ogOl iCb'dQno- i rawnoziarniste z C'ienkimi w:Idadkami mJu!oweow -1 ilowc6w ibarwy cze!koladowej.

!Na nilClh leZ~ piaSkOM:e rdzarwe 2J dosc liCZIl'Q fmkcjl4 z.wirlrow~.

Rozsiam.y w drobn.oziamistytm tIe material :zwirkowy .0 wie1koSc~ .ziama od 1 do 2,5 mmwy!ka;2JU..je pewne uporZEpkow.anie, ufkladaj¥ si~ w smugi.:

o M02LIW.QSCIACH ROZDZ'IELEmA CZUWONEGO I BIALEGO SP",OOWCA. 803 '

Tabela (Chart) 1

Zestawienic otworOw wiertniczych, w kt6rych stwierdzono osady biaIego i czerwonego spuowc&

List of .borchoIes where "WeissIiegende" and Rothliegendc deposits have been reached

BiaJy piaskowiec R6t.owy piaskowiec Czerwony piaskowiec l4czna przcwicrcon.a

. ~

Profil osadOw

~bokoSc miIltszo§C g~boko§C mi~8zoSC ~boko§C miq,m.oSC czerwonego

wm wm wm wm wm wm i bialego

spuowca wm

Swieca 1· 1568,0 9,6 1577,6 169,4 179,0

1577,6 '1747,0

Garki 1· 1521,4 7,6 1529,0

21,0 155.0,0 179,4 . 208,0

1529,0 1550,0 1729,4

'Uciech6w 2 1452,6

1470,0 16,6 16,6

Odolan6w 2 1614,0 3,8 1617,8

5,9 1623,7

12,5 22,2

1617,8 1623,7 16~6,2

Odolan6w 1 1638,1 4,7 1642,8

44,2 48,9

1642,8 1687,0

Tarchafy 1·' 1674,7 1,0 1675,7 9,0' 1684,7

148,6 158,6

1675,7 1684,7 1833,3

Tarchaly 2 1758,1

3,9 1762,0 8,0 11,9

1762,0 1770,0

Gorzyce 1 1983,1

1,5 1984,6

6,5 8,0

1984,6 1991,0

Lamki 1· 1921,7

2,1 . 1923,8 136,2 139,0

1923,8 2060,0 .

• Profile wIedDicze. W' kt6rych czerwoDY apuowiee zoataI przewJercaay f

I.

^{DB 0IIIdacb.} brboD8klch.

prom. of boreho . . wbllre the R.othIfepDde has beI;a pferced and _fa on CarbcmfAmua dcpadta.

W lWierceniu Tal'dllMy 1 zawartoSC grulbszego ma-rerialu kO.aetycrmego na

tyle sie ~~Ia, ze utworzyly

BU:

piaskowce zlepilencowate z cieDkimi wklad!kami z1~ieDc6w dxobnoziarnistych. W wferoeniu Lamlki 11 gruJbszy

·ma teriai. !klastyczny zanika.

Nad tymi piaakowcami ~.i4 pilaSkowce xdzawdl?nmarflne, slaho Z'Wi~e, drobno-i er.ddnioziamiste, miejscami strefowo i pla:nrl§cie odbail"- wione. Piaslrowce ,te p~rtn.am:il 'Ilja'W!lli.aj~ delilka·tne warsteWfkowBJllie, kt6re wwidoCZIllia si~ gl6W1Ilie zmienn<lSclil baJI'lWy i jest z .zasady IPr08toliniowe:

i rbwnolegle, r.zadziej natomiast przek.qtne (wiJercenre TaIrohaly 1). Gdzie- n-iegdzie spotyka ale cieDkie wtd.adk.i il'owc6w barwy czekoladowej.

804 TERESA PRZYBYLO~CZ

Powyt.ej om6wiQnych piaskowc6w ~uj4 IPi.aS1rowce dro1:lnoz~r­

ndste, na og6l kruclle, iI'WDwe iI szaror6Zowe. z Ucznymi od'barrwianymf.

jasnymi pJamkami lUb wi~~ nieregularnymi · odhill'lWionymi stre- :fsJmi (:wiereenia G8Il'kd.1 i Odola4l6w ~. SUropowa c~{: osad6w; wystE:pu- jqca p<ld blpkiem mieckibnoSnytn, to jplaskoWce Iba.rwy jasnoszarej i

su-

rej, drobno- i .r6wnoziamfste, iZWiE:zle. lMi~zszoSci lioologicmych wydzie-

ren

omawianych osadOw ~ trudne do ustMenia ^7Je wzglPl ~ wielome..;.

trowe lU1ki w rozen.iowaniu; mX!zeg61nie w do1!nycil partiac!h profil6w.

Cala -opisana wyri:.ej. seri.a czer.wonego i bialego ~owca . rnaleZY giOwnie do piaskawc6w IkwaroowYCh wie1oa1dadDikowydh oraz sza·rogla-.

zowych, co il'ustlruje tabela 2 (wg klasyfilkacji 'Du!r.nau-4Moraw.eikd.ej 1956).

Te osta'tnie ~UM w nti:szych partiachpl'dfiJOw, tarn edzie napotyka

si~gruibszy material d~trytyczny.

P1'zeci~1Ina . wielkoSC ziarn mat.eriafu detryltycmego w wi~

piaskowc6w waha si~ w granicacll od 0,1115 do 0,310 mm. Wa.rtoi§ci te 00-

nos~ si~ do zasadniczej masy ska1nej z pomm~ stosunkowo nrelicz- . nego materf.aqlu grutJszego, wyrafme wy.odr~ego. iPrzeci~1lna . wiel- koSc ziarn g'Nbszego ma;tarialu ldetrytymn~o w piaskawcach dolnej

~i prd:ffl6w waha

siE:

w,granicach od 1 do 2,5 mm, a w przypadkuzle..;.

pieilc6w 'W prafilu Ta.rchaly 1 Idochodzi do 8 mm. Material· detry'tyczny, zaT'Ow!no.drdbniejszy jalk. i gruibszy, jest;na. Qg6I ostrokraw~zisty lab 8Ia-' bo obtoczony, a Itylko nielic.me wddtBze otoczaki ~uj~e zar6woo w ;piaSkowcach jaIk i zl~ieft:ach wykazuj4 doSe dobry stopieil obtoozenia.

Gl6wnym Sldadniikiem serif piBSkawoowej jest detrytyezny ikw89:'c.

Plrzewamie ceclm.je go spokojne wygaBzanie 8w"iatla, rzadziej .posladaj~ce ohankter SDluZy$y tub mozaikowy. Kwarce (, wygaBzaniu mnuZystym lulb mozaikowym zwiilzane SIl na:joz~iej z frakcjil twiI1.'Ikaw4, wys~u­

j~ w dolnych partiach IPrafillow. W Wym proruu w ziarnach kwarcu spotyka si~ niElkJiedy bHZej Iriie oznac.za:Ln.e lWl'ostki pyLaste uioZolle smu- iyScie.W g6rnej cz~i profilu naJtomiast, w piaBkowcadl jaSnoszarych (lWieIrcenie Odolan6w 1), kw.a.rc ^{zamydtaL wrostiki~ j cyIttonu.}

Za,wao:'fiOOC detrytycznego Ikwarou w piaakowcac!h ~uj~cycll w dol- . nych parliach iProfilbw wynosi dkolo 4tJ...-..61J/o, w g6mych natomiast HoSe jego wzraSta, dochodZ4C do okolo 6O---'7(1)/o (:taJb. '2). 'W carej omawianej serli, a zW\laszcza rw piaSlrowcach jasnoszarych w .g6mej c~i wystQPuje w riliewilellcich i10SCiaclh rOwnieZ ikJwm'c ~tosanic.zny. Twomy an samo- dzielne Iksen.amortfilczoe ziama spajaj4Ce miejscami materiai klastyczny i dbw<xJJd regeneracyjne wok6l /kWall"CU klastyczn.e,go, kt6re ~~c~ si~

daj~ s,poiwo IPia*owca. .

iNiewielikll

rol~ i1a§clow~, VI po.r6.wnantl ^IZ ~arcem, Odgrywaj~

ok.ruchy Sk.affne 0 macmym zrOZnicowBlIiiu jakOOciowym, przy czym udzid ich jest w.i~zy wSr6d marterial:u .gl"Ulb~o ruz drobniejszego (taib. 2).

We.wszystkich iWiereeniach w calym profilu pianowym lWY8~uj~ Ikry,pto- krystalk:me ska~y Ikr.zemionkowe, niekiedy typu. lidyt6w, cz~iowo

La WiULU!)1; ...,lIL.1AU .,yva n"C&

-_._- --- . ----.. - ---J -'"

- . . . - 0 ....

. - _\

Okruchy skal ..c:

1

[;;

,]

^,

I

Nazwa otworu ~

... ;

if

El _~ ....

~ ^.~

,~ t ·

i _~ ^{~ !::} ~ ^{'~ ,la ,~ 0} ~

i

^I

barwa osad6w

~ ^{'0 III E}

11 ^...

"""

... .

_{o ...}

~

Cl ^{,~ ~ B '; " u}

,I;

^{.~ 1=1 ;., ~ ,10: ~}

^~

^{.~ ~}

i

^.~

'.

'2 ...,

III 0 . 8 ⁰

8 S

^{,~,~ 1=1} ';,~

11 i

^,g

^{g :!}

.8

^{~ ... 1;; la}

's

_~

i . ]

^{ell 0}

! ^~

0. ²

.-

^'0 ~~ ~

M 1

;.,

Ill"" .

~

. !l

^{III ~ ~} . .9 ^{'u ~}

.ij ·1

^~

j ..

...

_{~ :N} 01 u U' ~ 0. .

:E- I

^{:::I 01 :::I ~}

Z'I 0 9'0 ^0.

'" = ...

..., .al'. ^{~ .} ..14 ..14.2 r= ~ '0. El IiliO ^{.l;o u}

-. ^I

Swieca 1··

·1

I

^#

I'

I

Piaskowiec 1>iaIy ^{1 1569,5 0,21 69,2 30,8} _8,4 '1 ^{5,7 15,3 1,4 56,6 4,0 6,6 0,3 0,7 0,9 0,1 61.}

I

1

10 ^{1586,5 0,18 68,1 31,9 20,0 . 5,6} 6.3 51. 57,0 1,2 . 5,5 0,7 2,9 0,2 0.3 0,2 0,1

18 1601,7 0,20 . '71,5 .28;5 ( 22,6 ' 4,1 1,7. 0,1 .58,2 1,5 1,7 1,0 1,7 0,7 . 0,4 0,1 0,4 §I. §I •. ' _51.

24 1635,S 0,16 . 61,9 30,3 16,9 4,9

.

g~4 0,1 59,2 1,1 3,8 1,0 1,2 _0~4 0,3 0,5 ^: 0,2 2,0 §L §I.

I

. Piaskowce czerwone

r

^{34 6- 1665,0 1705,0 { 0,12 0,17 66,4 69,0' 33,6 31,0 22,0 19.5' '0,8 5,6 7,57,7 ' 1,0 0,5 . 55,4 44,0 1,1 1,1 12,5 4,5 0,5 0,4 3,2 1,0 2,0 2,2 0,4 1,0 - 51. 1.3. 2,0 51. §I. 2,7 §I. 0,1 m 51. •.}

h5

1,07

1751,0 0,13 54,1 4S,9 ^7,0 3,8 ·34;8 0,3. 42,1 . 0,9 . 3,9 0,7 . 0,2 1;1 0,7 2,2 2,3 tI .. ' .

,(38 1754,3 { 0,20 57,3. 42,7 ' 2,4 1,1 39,2 . 39,5 1,3 3,3 0,4 . .5,6 1,0 .3,2 tI. 2,4. 0,6 61. tI.

1,20

- - -

-

Garki 1·

Piaskowiec biilly 1 1521,4 0,20 71,0 29,0 13,7 7,2 .6,3 J,8 60,4 4,6 3,1 . 1,0 1,3 0,6 SI. SI.

Piaskowce r6wwe { 10 1536,S 0;17 54,6 45;4 31,3 12,2, 1,9 si;' 41,9 1,0 3,3 0,4 3,9 1,0 1,8 . 1,3. 51 •

]5 . . 1547,S 0,20 58,8 . 41,2 24,7 6,6 .9,4' 0,5 48,1 0,9 4,0 '1,9 2,1 1,3 sI. O,S sI.

/18 1589,5 0,28 · 78,8 21,2 7,2 11,9 2,1 57,4 1,7 '7,6 1,1 4,7 0,2 1,3 2,7 2,1 tI.

21 ·1630,5 0,16 · 56,0 44,0 30;7 12,2 . 0,5 0,6 _41~2 1,3 2,0 0,7 2,2 1,7. 5,9. 1,0

Piask.owce czerwone

_·1 i

^23·

_.

^{1670,0 { 0,12 1,02 · 67,1 32,9 17,2 '11,4 4,3 44,8 3,9 0,8 3,2 2,1 0,9 8,4 SI 3,0 SI.}

. 27 1691,0 0,24 59,S 40,S . 24,1 11,0 5,4. 39,4 1,0 5,4 1,8 1,8 0,5 _{2,7 1,2} ^I . 4,9 0,8 SI.

130' _1729,4 { 0,26 71,7 28,3 13,3 4,0. 11,0 sI. 33,7 0~6 5,0 ^{2,7 2,1 8,6} 5,7 8,2 1,7 3,4 ^,

2,00 .

- · -1--

- -

.. - - - - ---

---- - - -

- - - -

- - - ---- ----

^{. , - -.- -} . I ^-

- - -

^{- - - -}

Uciech6w 2 ^. .

1 . ·1453,0 0,24 79,3 20,7 7,9 6,6 6,2 . 68,6 6,2 1,5 2,5 51. - 0,5

Piaskowce biale 7 1461,7 0,15 76,8 23,2 14,4 5,2 3,6 71,2 3,7 0,5 . 1,0 0,1 0,3

12 1467,0 ' 0,15 75,1 '24,9 13,2 '3,6, 8,1 7\ ,5 1,6

si.

^0,9 _" 1,1 51. 51.

- - - ^-..

_--

- - -' - --- - - , - - - -

---- _

^..

_---- . _-- _{---- -}

- -'- - ' - -'.-- '

--- .

^{-.-- -}

Odolan6w 2"

Piaskowiec bialy 1. ^{. 1614,S O,IS 72,8 27;2 11,1 4,9} 10,3 0,9 . 64,3 1,9 4,2 1,8 0,6 81.. AI. SI. SI.

{-~

^{1626,6 0,17 73,8 26,2 11,8 8,8 5,4 0,2 61,6 2,0 5,2 2,4 . 1,4 . 1,1 0,1 jl.}

Piaskowce czerwone 1630,6 '0,17 73,S. 26,S 11,1 10,0 5,4. ^" 61,9 3,5 6,2 0,4 '0,6 0,9 Ill. IU. SI:

- - ^~- - - - - --- --

----

^- -

I

Odolan6w'l

.

" ^{I I}

Piaskowiec bialy 2 1640,0 0,16 81,7 18,3 8,0 6,0 4,3 7.4,5 3,8 0,9 .. 1,5 0,7 . 0,3 I

"

f 4

..1654,7 0,20 79,4 20,6 13,3 5,8 i,2 0,5 71,9 5,7 0,8 0,4. ^" iJ.. sI. 0,6 51.

Piaskowce czerwone. 19 1660,0 0,24 · 82,6 17,4 8,6 . 5,2 3,6 51. 69,3 7,2 2,6 2,7

sI.

0,8

33· 1676,0 0,29 . 79,2 20,8 9,5 9,8 1,5 70,3 4,7 '2,4 0,5 sI. <§I. _{.' 51. 1,3} gl. ·SI.

- - - -' -

----.- -

_ . _-

-~--

----

--- - _._-- _-

Tarchaly 1

'Piaskowiec r6mwy 1 1681,8 0,14 72,3 27,7' 12,7 • 14,0 _I,ll. 65,2 2,5 2,3 1,0 1,0 0,3

14 1695,7 0,19 78,8 21,2 15;8 3,8 0,4 1,2 '- 73,7 2,3 0,8 0,7 41. , 0,4 0,3 0,6 ^{j i '}

28 1709,0 0,29 SO,O 20,0 '. 16,8 1,9. 1,3 70,6 5,0 1,6 1,7 0,4 tI. 1,2 sI·

. 46 17.34,0 0,30 79,7 20;3 9,6 10,7 72,8 4,0 1,"8. §I. 0,2 0,2 0,7 61.

60 1756,0 0,30 80,0. 20,0 11,1 1,0 5,8 2,1 68,2 5,1 1,0 1,0 1,6 1,0 1,3 0,8

68 1780,S 0,12 ,13,9 26,1 7,1 IS.8 0,2 68,0 . 2_t3· ·0,3 1,2 .. 0,7' 1,4

sI.

^gl.

Piaskowce czerwone

. '77

^{1795,0 0,31 81,9} 18,1 10,9 5,6 1,6 . '.69,0, 1,6 2,5 0,3 I,Q S,O . _1,9 . 0,4 0,2

1I ^{82 1803,8 0,21 · 77,3 . 22,7 16,4} 5,7 0,6 58,S 4,1 4,5 1,7 0,6 2,2 2,8 1,5 1,4 AI. . SI.'

"

86 1806,3 0,18 61,8 38,2 14,0 24,2 sI. 39,7 1,9 3,7 0,3. 2,9 7,8 3,5 0,5 0,4

sI.

^{1,1 SI. SI.}

89 1809;5 zlep. 82,0. 18,0 15,3 2,7 26,3 3,0 3,7 0,5 sI. 16,8 27,1 2,4 2,2 AI. ^51.

93 lS13,O 0,31 76,6 23,4 ' 12,4 10,7 0,3 39,2 4,3 3,0 1,4 - 0,8 '2,6 3,0 0,5 _" 1,8 41.

.

102 1824;0. 0,22 72,9 27,1 . 4,2 22,6 . 0,3 52,1 .6;8 3,5 . 3,6 0,8 1,2 2,7 1,0 1,2

si.

- - ^----

Tarchaly 2··

Piaskowiec bialy. 1 1758,S 0,17 65,3 34,7 10,5 15,0 9,0 0,2 58,2 1,4 3,6 . . 1,1 0,7 . 0,2 0,1 SI. sI.

Piaskowiec czcrwony ^,

.

5 ·1763,8 0,20 66,7 33,3' 13,9 14,1 5,2 0,1 56,6 4,1 4,4 0,5 . 0,6 0,3 .. 0,2

-

-

- - -

^{- - - - - - - ---_.}

Oorzyce Wielkie i··

1 ·11983,2

Piaskowiec bialy 0,17 68,0 32,0 8,6 12,3 . Il,O 0,1 62,4 '0,7 3,5 0,1 0,6 0,1 si. SI.

Piaskowiec r6wwy '7 1990,0 0,16 67,6 32,4. 13,5 14,6 4,2 0,1 57,2 2,1 5,0 0,9 1,7 0,4

- ^{. .}

---- .

- - -

---- ^.-

Lamki i·

PiaskoWiee bialy ⁱ 1 1921,8 0,18 . 59,1 40,9 6,0 34,9 _{. .} 43,1 1,8 f,5 0,9 - 1,9 1,6 . 1,1 6.8 SI, SI.

{ 1 1935,0 0,15 · 64,3 3S,7 18,6 .8,1 9,0 47,~ 1,1 3,4 0,9 1,6 1,4 , 1,2 S,5 1,9

sI.

SI.· SI.

Piaskowce czerwone 11 i19iH,O 0,28 74,1 25,9 13,0 6,4.

I

^6,5

^si.

^{49,1 2~i 5,1 1,1}

I

^{2,2 1,5}

I·

0,6 10,3 2,0 SI. 51.

. . 13 2060,0 0,26 73,2 26,8 ' 13,6 7,6 _4,~ 0,8 46,6 2,3. 6,7 1,6 1,6 1,4 0,9 1,3 9,5 .1,3 Al.

si.

sI.

- - -- - - - I

o M02LIW·QSCIACH; ROZDZ'II~LENIA CZERW'ONEGO I BIA.l.EGO SP.\GOWCA IiJ6

o nieuStalonej genezie, ()I['R'Z kwareyty, ikt6rym. gdzien1egdzae towar~ysZl\

luplki kwarcytowe. '.

P!rawie we wszystkiiCh:badanycll lPiaSkowc,a'C'h abecne qokruchy . fylit6w i sk.att ·ilastydh skiadaj¥ydh si~ . .g16wnie z hydr.omilk. IP.ozostale

typy okruchaw, kt6re ob~~ omOwilone lIliZej, wys.j~ w'1?adanych pias- :kowcach nieregularrue, a ~il ich .obOOlloSC notuje si~ fW d!oLnych par- tiach profil6w zaJW·ilerBlj~ydl 'fralkcj~ lZwir!kow~. 1N:aleZil .do nic!h frag- menty uZllane za lPaJ.eoryolity, a skffiid.a·jElce Bi~ z Ikse.nomorficz:nych

mm

skaleni . ·oraa: ikwali'cu !i ·skalani utkwnyc:h lio2lnym. czamym pjgmen.tem·

tlenik:6w Zela·za. W nielkt6rych prttlkach lPiaSkowoOw, !IUl' og6Iw znUoo- mych iloSciach, <lIbserwowano akruszkiJ ·7JbUldow8ne Z r.etkrystalizuj~cej

krzemionOd, w ikt6rej ·tkwi~

meadedy

wi.ze, przawarmie automorficzn.e ikrys2ltaly bvarou, I~ najprawdOpodobndej praOm-ysztalami, oraz lWi.~k­

sze lksenamorficzne .ziahla: rzsel'ycyttyiowanych sk81eni Qk!ruS7Jkil te zali- czono do wullkanitOw ikwa9nych. W lPiaSkowcaoh zlepiencowatych (wier- cenieTardhaly 1) i ^IW piaskowcaclh ze zwitkiem (:wie.rcen:ie GaIti 1) doSe . cz~to wys~jil ok.!uchy piaskowc6w ik:warcowych i ikwarcytowYch. To-.

warzysUl im akruchy ·mul.owc6w iipOtY'ka:ne Il'OwnieZ w .wytszych partJaclh profilOw. Niekiedy spotyka si~ dToone fraJgmenty skaLne granJiif;6w lu'b gnejs6w, skladajilce 8~ z 'ziarn ikwarcu i skale.ni zwykle zserycytyzowa ....

nych (wierce.nia Garki 1 i 8wieca 1). Jeszcze.rzadziej pojawiajEl Si~ Ibardzo dobrze obtoczone o.1mlsZki skal 10 nieustalooej genezie, zlO'ixme zserycytu lub ikwa.rcu i serycytu (Iwilercenie Tarcihaly 1" - tab. ¹2).

W wi~szoSci Ibadanydh piaskiowcOw. czerwonych i ·balych wysUptj~

skalenie, !kitarydl iProcen.towy udzial Ijest zmienny j waha si~. od 0,1 do 1o%. ZalW8'ri;,oSc Ska1eni wytkazuje' tendericj~ do okreSllQllej zmienlIlQgej W IProfilach pionowych, a mia·nowicie game cz~i profil6w BEl· lIla -og.6) wboZSze w skaUmie tIlXl: partie dolne, zaw-iera'jfl,Ce g~ materia~ detry- tycz;ny I(talb. 2). t$kalenie reprezentowane BEl zartlwno przez IPlagioklazy naleZilce' do alIbitu i oligollda·zu, jaik i przez Skalenie potasowe, czasami

wylkszta~oone ·w postaci ikra·tikowo zlbJ:i2Jndac~ milkroklinu .. Skalen~

te miellriedy ~ silnie .zserycytyoowane lub Imn~tniale, a czasami zupelnie

Swieie. ' . .

Opr6cz om6wionyc'h slda.dniIkJ6w w nilek.t6rych pr6lbkadh, w ilo.sciaclh sladowydh, ~ujil lyszczyfki ,reprezentowane gl6w.nde przez muSkQW'it, kt6remu gd~eniegtizie towaxzyszy biotyt. Miejsca:mi ~yka si~ r6wtnieZ pOjedyncze, okr~lawe, zie1anaJWe

mama

⁰ ibwdlow-ile agreg.atowej, kt6re mogil 'bye ,glauJ«mit.em, seladonitem rub Ih~dbiotytem. W ICirobnych 'i:l06- ciach wyst~j~.teZ :rnineraly ciE:7Jlcie,.kt6re zoetanEl om6wione iOddzieltnie.

Material ~etryJtycmy w piaskowcacb .czerw:onych obwiedzilony jest cieniutildmi powlooZkami brunatnych lWadorotlanlk:.6w rrela.za, ikt6re r6w- nieZ za'bal"WiajEl $Oiwo Skaay. Udziat' ~a vii IPiaskowcac'h :waha si~

·w ·granicaoh od 1'7 kio 4!fII/o,tPrzec~tnie wynosi okolo 1/3 dbj~oSci skaly (tab. 2). Wyr.62miono (!ztery Il'oozaje'spoilwa:' i1aste, w~lamiowe, Ikwa~cow~

806 TEBESA PBZYBYLO~CZ

i anhydrytowe. Wszysbkie one wystEi>.U!j~ zarowno w piaskowcach czer- w.onycb, rl>Wwych jak i jasnosza:rycll. Za.warla3C poszczeg61nych rodza- j6w apoiwa w profilaoh pionowycil i w r011Pr7Btrzenieniu :poziomym jest zmieIma i nieregularna (tab. 2).

'W!

w~iI piasltowc6w domin'l1je

'spoiwo ilaste, w sldad ktOrego rwchoc:iZll (hydromilld. j, tkaolinit. 5poiwo to

w pia8k.awcach czerwanych i r6fuwych jest mie~ siIme . zalbalWdone wodDrotlenkami Zelaza. M:ineraly ilaste rwypelniaj~ 1!u.ki mi~zyziamowe

oraz wys~uj~ w pOStaci cienlkicb powioczek okalajllCych material de-

trytyczny. .

SpoiJW.o ~aroowe wystQPUje ,w postac.i !lcwarcu autogenioznego ioibwOdelk regeneracyjnych na de1ry.tyc.znych ziamacll kwaol'cu. Udzilal . jego w profiladh j,est ·DDienn'y.z temencj~ do 1W'.i~2Jej zaw.arto8ai w g6rze,

to j~ iW piaSlrowcach jasnoszarych i r.6Zowydh..

Sjpokvo ~owe aldarda' sit: z kalcyltu i dolotnitu, :k!t6re Wyst~

puj4 iW fomrle drOlbnych na og61 ksenomorficmych ziare.n.ek, Itworz~c naj-

~iej skupienia, a rzadzrej .1bQd4c rozp~. Gdzieniegdzie dolomit

wys~jllCY w farmie rO:Zpl'06ZOIlej osi~ ks2nalty automoriicznydl rom- boedr6w. Miejscami ~~g1any ataklujq ·ziarna: dkruch6w *a~ycll, skaleni, a czasami nawet ikwarcu, powod:uj4c ich lkarbonatyzac~. ZawarioSC spoi- wa w~lanowego w opisywanych skalach jest zmienna i wynosi od 0,5' do

3gJ/o.Ksenomorficmy anih~t oidgrywaw spoJwje na carej drugoSci profi1.6w rol~ podrz~, gdyZ jego U1dzia! z reguiy nie przekraoza '}.O/ ••

SIldad jakoSc.iowy i iloSciawy u1lwor6w !biJd:ego i czerrwonego 8p4-

gowca pod. w.2gl~ein zawartoSci g}6wnych sldadnlWw Die .r6tni mE: w spo-

s~ istotny, co uniemoZli'wia !l'ozpozLomowame tych serii na tej podSta-

\vie. ~r6oorw 1Wi~ uwagE: na pewne cec'h.y wyb2ftalloenia: Sld.adrnik6w gilO'wnych d ud2!ial orazg~ Skladn.ik6w jpCdr~ych, ·ikt6re moglyby umoZh'Wd:l: .l'02I>oziomowanie obydJw·u serit .

Jednq Zl cech ~aicen.ia skhldn:itk6w gMwDych jest spos6b zma- towietnia ziam w !piaskowcach, 0 ktorym wzmianikujil J. Krason i A. Oro- dziciki (1964). Autorzy ci stwierd'Zili, ze w Ibial'ym spqgowcu przewazaiq ziarnia blyB~, i cIl8

, teJ

padstaw.ie w~ pocbodzenie skaly ^tL morsk~

g.ene~. Poniewaz czerwonym iPiaskowc.om. :przyp.isu:je

sif:

powsta.nre ^iW wa- runlkach 14dowych, motna· by oczekiwaC zr6inic.owania stopnia zmato- wienia ziam mi~zy ibial:ym i ICzerwonym ~wcem i miel: lDadzlej~, ze

b~zie ,to cecha pomocna w' ro2pOZiomowaniu dbydWIU sern. Celem ,po- twierdzenia tego przypuszczenia wybrano do anallzy 14 pr6bek piaskow-

c(Jw slabo 2IWir:zlyob, ~6wnie 0 spoilwie ilastym, z lbialego !i. czerwooego sp~owca. 1Pr(tid te ostrorlmle

roZiauszonD

rw m~rzu poroelanowym.·

i wytrawiODD w Ikwasie solnym celem lUBUll~ia wQglatn6w. Powierzchni~

o M02LIWoaCIACH ROZDZIELENIA CZERWONEGO I BIAZ.EGO·SP~GOWCA 807'

zia,renek kwareu obserwowano pod lupll binokul.a.rn4 w sradow,isku wod- nym w trzech. nastQPuj¥ych fraklojacl1: 0,4-0,2 mm; O,2~,l mm i O,l--O,06 mm: iPo pr7.elbad8tlltu materialu sUwierdzono, Ze ziarenka klw.areu

w

piaSkowcach biatlego i czerwonego ~uowca pod W~

sbopnia zmatowjenj;a powd.erzc!bni

me

8Il iStomne 2Jl'ozmcowane. ZarOwno w piaSkowcach hia~ jak i czerworiycll IW gl6wnej mie.rze 'wystf:puj.e kwarc 0 powier2Jclm·i zmatawlialej. ziarna zaS Ik!warcu opowierrclmi bly- szcZllcej :wyst~u:ill w obydiwu seriach sladOlWO. W oparclu 0 powybze nwZna pr.zyjllc, Ze Ibrak jest. W)'!"aZnych rCdJore ^W stqmif\l zmatowilenia ziarn kiwarcti obu serii, a ttym samym ikryterium to naleiy f\lZllac. za

rue-

przydame do ~omowarnia. .

N.~~ cechll, :IJa kt6I1l zwr6cono UlWagf:, jest genem i zrozmco- wame mwartoSci glalllkond.tu w omawianydh seriadh pmSkowcowydl.

Z prac J. Krasania. i A. Grod~Ckiego (1964) oraz lA.. Grodzickiego, J. !Oap- ciflskiego i J. Krason.ia ~967} mo'ilna by wywnioSkowac,

ze

glaukonit moie IbyC brany PQd. UJWag~ iPrzy rozdzi.eleniu bialego i czerwonego ~­

gowca. Autorzy ci iWSkazujll iIla moZl~ r6Znej genezy glaUlkonitu i jego stosuniki iloSciowe. W bialym sp4g0wcu, ich 'maniem, glau!lro.nit powstal w warunkaclt red.epOZYCli mor8k.iej z zeJ.u kmemiaDkOWOo1Je.Ia.rowego,

W czerw.onym ID.atomia.8t w waI1Ulkach ~ pdprzez glSlUikonityzacif: . inJnych minera~{iw, najprawdopodobniej skaleni. ·W&ka.zuj4

om

r6wcleZ, .Ze il<lSclawy UklzjBIglaukomtu w p.iaSkowcadh Ibiaiego jest .Wi~kszy niZ

W piaskowcach czerwonego ~owca. Moje dbserwacje mikroskopowe zie- lona/Wego

mineraru

wystApuj"cego zar6w:no VI piaskowcacll bia~ch jak 1 czerwonych sklaniajll do zaj~ia' nieco odmiennego stanowiska w rtej

s,prawie. .

OmaJWd.any zre1oo.a.wy mineral' mikr.oSkopawo ndiczym rue razni si~

w dbydwu se1"ilach, wdbec czego Ibralk jest uzasadniOnych poidstaw do IPrzy- pisywaarlamu odrQbnej .genezy. ,Co zas do jego cnatury, to me jest rzecZll pewnll, czy .jest .on glaulkonitem.

Mote

1lo ,bye i'6wJnieZ' seladon1t 1ub hy ...

drobiotyi. Thzy 'wymienione min.e-raiy mog~ r6wni:ed: ze.sd~ w~6Iiwystf:­

powac. l)ok1Iadne Wh rozpoznanie mogloby nasb}.piC na drodze chemicz- nej i ll'en1;g.eJn.ogr,aif'icznej, a badati t.akJch na. OnIaJWialnym materisle ,me . p.rzeprCIWa~no. JeSli zm§ dhodzi 0 iloSciowll tl'ol~ -.melonawego mineraru, to stwierdzono

na

podstaw.i.e duZej iiloSci 2'Jbadanego materialu; ze jest ona Sladowa zar6wno w ~ jak i czel'Wonym ~cu, przy czym nie mznacza. Bif: dstotne zr6Zl1l!i.cowaDie d~ zawa~f;o6oi! w rO.2patrywanych se.riach.

Metoda, kt6ra ~ moim :zxiallliem - maZe

stac

^si~ pom,OOn:1l do 'roz- dzielema ,dbu ser:ili, ,to anBaiza minemil~ ci$kdch. ·ZoStande wiQC ana omOwiona nieoo szerzej. Do analizy urltnera!6W ci~c:h wybraJllD 14 pr6- .

be'k: piaSlwwc6w z bialego <i czerwon.ego apllgowca .z. r6Znych w.ierceii.

Pr6bki Bka1ne !po r02k.ruszeniu przesiaIio przez sitto 0,4 mm j wytrawiono .,.,. Qkolo 100/0 HCl na ziimno celem uswrlc::cia' w~lan6w. Fmkcj~ ci~1l

TERESA PRZYBYLO~CZ

wydzielono z piiaSkowc6w przy pomocy ibrommormu. Wyseparowan~

w ten

spos&

frakcj~ ci~ z piaSk.owc6w bialydh ponownie wytrawiono w dlro):o "}D/oHCl M' g01'1lOO w celu USUlli~ z niej, luh przynajomnJiej mmiejszeIiia, zawartoSci anhyldrytu. Fralkeja ci~a w piaskowcach cz:er- wonydh zaw.ierala iduie iloSoi mineral6,w tnieprzezroczystych. Okaza!1:y S'.i~

one ~o magn~zne, tak ze do ik:h. 'Usuni~ia mu.siano zastosowac . elektromagnes. !Przyg~ ,tymJ metodBmi IPr~ ~ra~6w ci~Zkich

poddano badaniom milkroSkopowym. .

'. Piaskowce bialego i czerwonego splI,gowcazawi!erajlil trzy gatunki pr.zezroczystych mmeralaw c~ch tMtuIry Iklastycznej: cyI'koo, ru~l

. i twmalin. 1ch charakterystylka przedstawia ~ nasUpljl:}co:

Cyrkcm - na og61 ibe2lba'rwny, a.nielkieidy 'blador6Zowy, wysti:S>uje pr2lewaznie w l2liarenkach dobr2:e oHtocZOlll~h. Rzaldklo sp()tytka si~ krysz-

tlMfki ·idiomDr:fiiczne, czasem ze~albo zaokr.qjglonymi naroZami.

Rutyl - czerw~tmy, rnielkdedy 1eciwie IPl"zeSwiecaj~y, jest dobrze obtoczony 0 ksztaftach owalnyrih.

Turmaliny - Dalcu:Sciej IPleochroiozn:e ~ .ba-rwadh od t61tej do zie-

looooliw~ej 1 ^ibr~j oraz ·rzad.zU!j .ad 'rOZOWiObrllzowej do pralW!ie czarnej i bladomelononiei>ieSk.iej do a·tral:Il.e.Mowoniebieskiej, majll ziama dOlbrze i bardzo' dobrze obtocmne, IPl"zewainie 0 ikszWtach kulistych;

'. Ponadto

we

^:6rakcji ai~7Jdlej piadtowc6w bialych stMerrlZonO wy~

st~anie m.IDer~6w autogendcznyjCh, do IkIt6rydh naleZy adlydTylt ilPod-

r~ie bary't. LIloznde sta~ one dlwlo 7!f1'/o frakcji ci~ej, i nie zOO- lano ich odsepa·rowac metodam1J clhemicznymi od Iklastycznych mineralaw

c i W J t i c h . · . .

·We flrakcji cl~iej' piaskowc6w czel'!WOnyoh, po ustmi~iu elektro- magnesem mmeral6w siln:iej magnetycznycb, pozostaly jes.zcze mineraly nieprzezroc2JySte (ok 5fl'/o frakcji ci~e.f) ()raz drobne il<*i anhydrytu.

J. KrasoiJ. i

A.

'Grodzicki (1964), A. Grod:zi~,' J. (K]:apclilski i J. Kra-

son

⁽¹⁹⁶⁷⁾ .opr6cz. ~o:pych ~j mineralmv cl~ stwierdzaj~

r6wnieZ obec.noSc grana

taw,

syliinainitu, topazu, .. apartytu oraz w ilDSciach domiinU"jllCYch zoizyrtu i klinoooizyltu (w niekt6rych pr(ilikaCh 700/0 frakcji

ci~iej). ObecnoSci tych minera~6w w badanych piaSkowcacl1 n·ie stwie.r-

dzoil.o. .

iPr6b~ rozpozID)DOWama pjaSkowcOw ,hlalego i czerwonego spq.gowca

podj~to w qparciu 0 ilaScidWe stcxrunIki iprzezroc'zystycb minera16w kla- 8tycznych,' w zwhlzku z tym. mineraly nieprzezr.oczyste i si:arczanowe zo-. staJj pomini~ przy obliczaniu stosun'k6w obj~iowydh frakcji ciW1dej.

Sklad jalroSciowy minera16w ci~ch IV{ lPiaskowcach ibidyc'h i czer- wooych !Die r6Zni si~. Wyi-ame r6Zn.i.ce zaznaczaj~ si~ natom.iBst w za- wall"toSoi iloSciowejposzczeg6lnych Sldadmk.6w (taJb~ 3 d mg.·li).

,W piaskowcach czeJlWJOnych rturirnalin wyst~uje w iIlB.'jinniejszych iIloSciach.(od 3 do 8,ae/o). Nieco Liczniejreprezentowany jest rutyl (od loO

o lII02LIWOSCIACH -BOZDZ'IELENIA CZEBWONEGO-I BI~EGO SPl\GOWCA '809

do 200/0), a dominuje cyriron (od 77 do 82'/o}, rWytkazu~ na,jmn4ejsze wa- h.anda W BWym UldZfale iIl6SeWwym. -

W piaskowcach hiaiych nastEpuje mniana lko1ejnoBci il®iowego udziaau posz.czeg61Jn.rych Skladnlk6w fraJkcji ci~j. W mjmn1ejszyc:h iloeciach ~je rutyJ (od 7 do 158/0), znacznie 'WEaSta zawartoSC tur- malin-u (od 10 do SOOI&) oraz zmniejsza si~ udzia:J: cyrkonru. (od ~ do 76%), kt6ry mim-o to zachawuj.e :przewmmie !rdl~ OOmitmjllClI. W nlekt6rycll jednak pr6llk:ach piaSkowc6w 'bjalych U<lSl: 1iurmalinu jest prawi.e r6w:na, a czasem nalWet ,wi~21a od ilo9ci cyrl:tODIU (Iffig. 1).

N admien'ic nalely, Ze pod 1W~~em 1lJ2'Jiarnienm pr(tid pLaSkowcOw czerwolWgo _ i lbiaiJ:ego 8plljgOwca, z kt6rych wylkonano 8iIlali~ mineralOw ciQZlkich, oie

roZnUl

silt a· wi~ !l'6:i.n& zawartoSC cyrkonu od: ·tunns'linu w piaslrowcach tych !Die jest EllPow.odowana i\vyselekcjondmlniem granulo- metrycmym-(tab.3). . - _

Na podstawde dotyclK;zas pmeprowadZonytCh ibadan w~je si~, Ze rozgraruczenre u14'worQw-lbiale€o i czeirwonego ~owca moZna by

oprzee-

-na badainiach ikIlastyt:znych mdneral4w c~, Z 'U(WBgi na wyraine roz- 'mce, -jakie poja~ si~ w llo§cilowym udziale w Itych piaskowcacll cyr- -

lronu i tul1'IllBllinu ~fg. 1). - -

!Pe!Wne mO'lliwoBci rozdzielenia ozarysowujJl -~ r6wJrrleZ w nmera- lach nieprzezroc~.

W

pilaSk-owcach czerwonych iloSclowa 'rola tych

!(l(l"

80 60 40 20 , , , ,

A

1 .

"",.. ...

- -- -

^..--""'---''',

, ^~

~~

,

,/ . ',3

...

... ... · .. · ... ·2 o~~~~~~~ __ ~~~~

wi- , SwH aa/·I tia]-S 0/-3 U-I

,1-1

"lOO 8

80 _ _ _ _ - - - -_ _ - , 60

40

... ···· .. ···2 ... ---;:::.-..::.: .. ..::::::-.::::--- 3 20

o

Fig.!!.

UoSciowy udzial klastycznych przezroozystychmineralaw ci~·ich W piaSk-owcach bialych (A) i czerwony.ch (B)

Nszwa wlereenla: Sw I Swleea 1, GII I Gark11,- 0 I Oc101an6w I, L I Lamkl 1; 7' I Tarehaly 1, eyfra arabllka obok nazwy W1ercen1a -osnaeza Dwner pr6bk1; I cyrkon, J rutyl, J tUrmaUn

Amounts of detrital translucent heavy mirierals in the /White (A) and red (B) sand- -_stones

Name of borehole: Sw I Swleea 1, GII I GarkllL, 0 I odolan6w 1, L -I Lamkl1, 7' I Tarehaly I, Arable Dumber next to name of -borehole denotes the nwDJ:,er_ of-sample; 1 zlrc~ J ruW., 3

tourmBllne

810 TERESA PRZYB~O~CZ

Tabela (Chart) 3

Ze8tawienie analiz mikrometrycmych klastycmych przezroczystych mineral6w cl~ z pia&- koWc6w bialych i czerwonych (w % ob~wych)

Micrometric analyses (m volumetric per cents) of the detrital translucent heavy minerals from the white and red sandstones

"

, Przeci~tDa

~bokojC Nr ^wielkoSC

Profil wm pr6bki ^{Cyrkon Rutyl Turmalin ziam}

piaskowca wmm

Swieca 1 1569,5 1 75,8 7,9 10,3 0,21

-!l

^{Swieca 1 1572,5 4 ' 65,3' 6,7 28,0 0,14}

:a

_{Garn 1} 1521,4 1 46,2 9,8 44,0 0,20

J

₀ Garki 1 1527,5 5 53,7 8,4 37,9, 0,17

~

Odolan6w 1 1641,0 3 40,4 15,4 44,2 0,17.

Lamki 1 1921,8 1 41,4 8,8 49,8 0,18

TarchaIy 1 1681,8 1 66,5 11,7 21,8 0,14

- -

Swieca 1 1665,0 26 79,5 11,7 _.. 8,8 0,17

u Swiecal 1705,0 34 77,0 20,0 3,0 0,12

I

^Col _Garki'1 ^{Garki 1 1547,5} _{1630,5 21} ¹⁵ _80,9 ^81,9 _12,7 ^{9,8 8,3} _{6,4 0,16} ^0,20

~

Odolan6w 1 1668,0 27 80,S 11,4 8,1 0,23

~

Lamki 1 1993,0 11 76,8 17,5 5,7 0,28

l5:;

Tarcbaly 1 1756,0 60 79,3 IS,S 5,2 0,30

mdnerail6w wyriElZa Si~ licZbll .6Ik.oIo Orl-3^l1/o .abj~1!OSci Skaly (taIb. 2), pod- czas gdy

tW

piasko,wcach hial'ydl . zmeprzezroczyste mineraly wys~jEl

przewamie w iloSciach sIadavvycll. Motn.a, wi~ przypuszczac. ze mineraly

te mog~ mie{: n:ilejalkie znaczeniJe diagnartycme pI'lzy rozpoziomowanilu

omawianych osadOw. . .

'. Z mLnerail6w nieprzezroczystych wyseparowanych z piaslrowcaw czerwonych wyfkonano prepara.ty 'milkroSkqpowe i stwierdzono, Ze sll one dool"2le i baItizo dobrze dbtoczone, 0 iksztalt.ach owtalnych luJb ikulistych.

Nasuwa si.~ pytanie, czy SIl to 'Ziama· ~e, g,dy6: wlJ,wcz.as ich Iru-

.UstoS{: nale.zy przypiSac obr6bce mechSJIlicznej, czy ,tez ~ to z:iarIia P1;'ze- zroczyste powleczone jedynie llliepr2eZ1"OOZyst"../l p,awlocZkEl, Ikt6ra moglaby

bye

pOChodzen1a ep:t.gen.etycznego. W oelu spnwwdzeni!a ich jednorodnoSci

o 1402I..IWoSCIACB ROZDZIELENIA CZBRWONBGO I BIAl.oEGO sPI\GOWCA 811

wykona.no cie~ 1Plytk~, za·1;afPiaj~ frakcj~ ci~Zk~ w epidiani.e i, po jego

st~u, 7JeSZliIf.owuj~ pr~ra t Z obydwu strotl' do 'grulboSci mniejszej od sredln!icy ziam. Tak przygo1lawany prepara,t poddB,no ana.lizi.e i stwierdzo- no, ze ziJarna te na agO} maj~ budOw~ jE!dnorodn~, a tyl/ko spora~ie spoty1ka si~ 'WSrOd nich .ziarna mmeralaw lPl7Jezroczystych i ak.rus'Jlki skal p.owlec:rone

powIliocZkEl

mineral6w ni!eptzezroczystych lub nimi infiltro- wane. Z POwyZszego'moZIna wyclq,gn1l6 M'lllioselk, ^Ze mamy!tu dD czynien.ia

gMwni~ z nieprzezroc.zystymi mineralami Daltulry Iklastycznej, So

me

^epi-

genetycznej. W m.fJ1tro8lropie 'W swtietle odhitym daj~ one r.ef1eksy sta- lowa:w.arn iJ :b.ial.awobrunatnaJWe. iBad8lle mineraly ~:rzezroczyste S4 slalbo magnetyczne. Za:wieraj~ one ,tytan, co wydtaza1y reakcje chemiczne z tkwasem cliromotropowym, przeprowadmne

met.oW!

Ikroplow~. lPowyz- sze fakty Sldaniaj~ do przypuszczenia, Ze mmeraly nieprzezrOOzyste lD.alez~

gl6wnie do ilmenitu i leukoksenu.·

Reasumuj~ powyZsze ~ody moma, stwier<iziC, ze zar6wno pod wzgl~em WybZtakenia ·lIiJtologicznego jak .t sldakiu ~aifilcmego nie . ma prawie r6Znic mi~ utworami C7Jerwonego i bialego sp~owca. Ma- terW: klastyczny jalk i ~iwo w. piaskowcacb bidyc'h nie r6milll si~ w ~o­

s6b istotny od anologicznych sldadhik6w w piaskdWcech czerwon'Ych za- r(jwno pod ^wzgl~em jalkoSciowym., czy tez iloSciowym. R6'wniez amato- wienie powiermhniJ mam kwarcu nlie 'W}1tamje :istotnych r6iJntk!.

Malo prawdopoiddbnym rwyda'je s~ taklZe, 'by zielonarwy mineral b~ .

cUicy

g1aUkonite~ seladonitem lub hyKirobiotytem m6gI

miee

miaczenie diagnostyczne. W jednych

Jak

i w drugich, utlw.orach bowriem wyst~uje on w iloSciJaJCh Sladowych !lid.e wykazujqc zr6Zn.icowania . iloSciowego. Ba- dimia mikrosl«Jpowe nie u.j8lWillily r6wndeZ zr6Znicawania w wyksztalce- niu tego mineralu w Ibialym iI czerwonym 8p4'gOwou, co nasuwa przypusz- czenie, Ze W obu omawianych seriach getneza jego jest poddbna. .

. W dbykiwu seriach daje ^~ ,j.ednak zauwaiyC pewtne zrlrmicowanie w ~bie mineral6w ci~cih. 2'Jnaczenie tatkich mineral6w dla zagadnien li1tosbratygraficznydl w sposOb syntetycmy om6w.ila M. T.ulrnau-Mol'aMT- ska (19515). Aurtorka ta -mi~ innymi wSkaozuje, ze du;.ile znaczenie ma ti:t jak<JSclowe zMtnioowame, a ~m dbecnoSC odmianmaio odpor- nych. Ilo5ciowe zl'l6ZniCawanie proporejd: mineral6w ci~ jest nato- miast

na

og61 mnie;J przy~tne dla litbstratygruii i c~ .budzi podej-

. .rrenie przypadkOWlO6ci. .

- ilOastyczna. frakcja: mmenll6w ci~ch w obydwu ·om.awianych se- riadh ma iedn8llrowy sklad jalroSciawy, lecz wyka2Alje wyraZne 2Jl'CtDni- cawmie proparcji iloSciowych. '\Wr6d przezroczystych mineral6w cti~­

kich w obu seriach. rutyl wystcp.lje w ilo&ciadh omiej wi~ej r6wnor~­

nych, a cyI1kon i turma& natontilast ~zuj~ r6miCe d:1oSciawe. W pias- kowcach Ihia{ych cyrlton i turmalin wystE;pujew i:wsc.i Illa ~61 r6wno- rz~nej ztendencj~ do dominacji cyrkonu, przy czym kazdy:z nidh p~