Włodzimierz Pessel
Antropologia nieczystości
Studia
z kultury sanitarnej Warszawy
Włodzimierz Karol Pessel – doktor kulturo- znawstwa. Zajmuje się socjologią kul- tury, skandynawis- tyką i antropologią codzienności.
Pracownik naukowy w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Wykładowca Col- legium Civitas. Sekretarz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego i Prezes Od- działu Warszawskiego PTK. Autor Śmieciarzy. Antyrecyklingowego studium z antropologii nieczystości, pomysłodawca i współredaktor antologii Islandia. Wprowadzenie do wiedzy o społeczeństwie i kultu- rze. Artykuły publikował m.in.
w „Kulturze Współczesnej”,
„Przeglądzie Humanistycznym”,
„Dialogu”, „Kulturze miasta”.
Książka Włodzimierza Pessela obejmuje badania z zakresu nieczystości w kulturze miasta, a dokładniej Warszawy, na przestrzeni dwóch ostatnich stuleci.
To w tym okresie dokonało się, jak ujmuje Autor, przej- ście od ,,cywilizacji studni” do ,,cywilizacji wodociągu”, od ,,naczyń wygódkowych” do toalety wydzielonej i domowej łazienki, od rynsztoku do pomp i kolektorów, a więc momentu, kiedy puryfikacja stała się zadaniem nade wszystko technicznym, zlecanym wyspecjalizowa- nym służbom. […] W pracy czytamy o ,,kulturze sanitarnej”, ,,antropologii nieczystości”, a również o ,,latrynaliach”, czyli ,,publicznych ekspozycjach brudu fizycznego”. Pojęcie ostatnie, zastrzeżone dotąd dla specyficznego gatunku folkloru miejskiego, odnosi się tutaj do odmiennych sposobów wypowiadania się o brudzie oraz do różnych sposobów obchodzenia się z narzędziami oczyszczania. Jest to praca napisana z rozmachem, podejmująca wiele wątków, poruszająca się w ramach rozmaitych dyskursów, uruchomiająca kilka warsztatów naukowych.
dr hab. Waldemar Kuligowski
Jednym z kluczowych sporów humanistycznych, a także publicystycznych w Polsce, jest spór o nowoczesność, przybierający też postać sporu o modernizm w naszej kulturze. W dziedzinie „latrynaliów”, żeby przyjąć koncepcję Włodzimierza Pessela, przekroczyliśmy próg nowoczesności znacznie wcześniej niż na uniwersytec- kich katedrach (tu datuje się go na rok 1895), i ta opinia będzie musiała odtąd być brana pod uwagę. […] Książka zajmie kanoniczną pozycję w varsavianach i stanie się też ważnym przyczynkiem do dziejów nowoczesnej kultury polskiej. Słusznie Autor zaznacza, że badana przez niego kultura sanitarna Warszawy jest wejrzeniem w kulturę sanitarną całej Polski. Włodzimierz Pessel, który operuje bogactwem źródeł, ma też bardzo dobrą orientację w problematyce teoretycznej swojej perspek- tywy antropologicznej i swobodnie porusza się zarówno wśród klasyków, jak i uczonych współczesnych.
prof. dr hab. Andrzej Mencwel
