MATERIAŁY DYDAKTYCZNE
DLA NAUCZYCIELI www.muzeumslaskie.pl
Rocznica trzeciego powstania
śląskiego – konspekt lekcji prowadzonej na podstawie przygotowanych materiałów dydaktycznych
MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DLA NAUCZYCIELI
Sugerowane grupy wiekowe uczniów – klasy III–VIII szkoły podstawowej
Celem opracowania i udostępnienia materiałów pomocniczych dla nauczycieli jest wpro- wadzenie rocznicowej tematyki do lekcji odbywających się w szkole i metodą zdalną, na- wet w klasach młodszych. Materiały zostały opracowane na bazie bogatych zasobów Mu- zeum Śląskiego. Zestaw pomocy dydaktycznych uwzględnia nieznajomość historii wśród uczestników lekcji.
Zestaw pomocy dydaktycznych obejmuje:
- fotografie ilustrujące życie codzienne około 1921 roku oraz zdjęcia związane bezpośrednio z tematyką powstań śląskich,
- omówienie poszczególnych fotografii,
- przykładowe scenariusze lekcji, które mogą być wykorzystane przez nauczyciela lub mogą stanowić dla niego inspirację.
Lekcja przybliża takie zagadnienia jak: życie codzienne, obyczajowość, moda, wygląd ulic śląskich miast około 1921 roku – z uwzględnieniem skutków I wojny światowej. Obraz epo- ki daje odpowiednie tło do wprowadzenia uczniów w tematykę powstańczą. Zestaw zdjęć pozwala zróżnicować zakres lekcji i dostosować ją do wiedzy i możliwości uczniów.
KONSPEKT LEKCJI
W zależności od wiedzy i umiejętności uczniów nauczyciel wybiera fotografie z zestawu.
Metody pracy:
Lekcja prowadzona w oparciu o metodę obserwacji własnej i wnioskowania na podstawie obserwacji: zobacz – opisz, co widzisz – wyciągnij wnioski:
- praca własna ucznia, - dyskusja,
- burza mózgów.
W klasach młodszych sugerowane metody ustne, w klasach starszych możliwe włączenie metody pisemnej. W klasach starszych można zastosować metodę projektową.
ROCZNICA TRZECIEGO
POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Cele dydaktyczne:
- nabycie lub poszerzenie wiedzy o historii Polski i Górnego Śląska,
- nabycie lub poszerzenie wiedzy na temat życia społecznego na Górnym Śląsku w latach powstań śląskich,
- doskonalenie umiejętności obserwacji i prawidłowego wnioskowania,
- doskonalenie umiejętności prowadzenia rozmowy na określony temat: formułowania i przedstawiania opinii, spójności wypowiedzi, kultury wypowiedzi,
- doskonalenie umiejętności wypowiedzi pisemnej: formułowania i przedstawiania opinii, spójności wypowiedzi – poprzez budowanie tekstu według zasad obowiązujących w da- nym typie wypowiedzi, używanie adekwatnego słownictwa, prawidłową konstrukcję zdań (w tym zdań wielokrotnie złożonych), spójność logiczną.
Przebieg lekcji:
1. Część wstępna
- zapoznanie uczniów z tematem,
- objaśnienie celu lekcji i przebiegu pracy,
- rozdanie wybranych fotografii (wszyscy uczniowie otrzymują te same zdjęcia).
2. Część zasadnicza
- praca indywidualna lub w grupach, w zależności od wyboru nauczyciela prowadzącego Uczniowie mają za zadanie przyjrzeć się wybranym zdjęciom i na ich podstawie wysnuć wnioski, jak wyglądało życie codzienne na Górnym Śląsku w czasach powstań. Ocenia- ją ubiory, wygląd ulic, wyposażenie domów, wygląd miejsc pracy. Jeśli wybór nauczycie- la obejmuje fotografie ściśle powstańcze, uczniowie zastanawiają się nad statusem spo- łecznym powstańców na podstawie ubioru, umundurowania, uzbrojenia.
- klasy młodsze – wspólna dyskusja kierowana przez nauczyciela Pytania naprowadzające:
• Jak żyli ludzie sto lat temu?
• Czy były to czasy bogate (pomyślności gospodarczej)?
• Co się zmieniło w ciągu tych stu lat?
• Na jakiej podstawie wysnułeś te wnioski?
Proponowane zdjęcia nr: 1, 5, 4
- w klasach starszych podsumowanie dyskusji formą pisemną, np.
• Opisz życie codzienne na Górnym Śląsku w roku 1921 Proponowane zdjęcia nr: 1, 2, 3, 4, 5, 6
• Wspomnienie powstańca śląskiego (postaci ze zdjęcia) Proponowane zdjęcia nr: 5, 8, 9, 10
• Dlaczego chcę (lub nie chcę) przenieść się w czasie o sto lat wstecz?
Proponowane zdjęcia nr: 1, 2, 5, 6 3. Podsumowanie
- rekapitulacja wniosków i zebranie ich w całość (nauczyciel), - opcjonalnie: podyktowanie notatki z lekcji, zadanie domowe.
Zakończenie lekcji
www.muzeumslaskie.pl
Fotografia czarno-biała, autor: nieznany,
miejsce wykonania: Siemianowice Śląskie, czas wykonania: ok. 1921 roku
Fotografia przedstawia lokatorów domu przy ul. Bytkowskiej 14 w Siemianowicach Śląskich. Widać osoby starsze, kobiety i dzieci oraz czarnego psa.
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- O czym świadczą ubiór, bose stopy?
- Kogo brakuje na zdjęciu?
- Gdzie mogli być mężczyźni w sile wieku w czasie, gdy robiono zdjęcie?
Materiały dydaktyczne
ROCZNICA TRZECIEGO
POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Fotografia czarno-biała, autor: nieznany,
miejsce wykonania: Górny Śląsk, czas wykonania: 1922 rok
Fotografia przedstawia Wojciecha i Elżbietę Korfantych z dziećmi przy
udekorowanym girlandami budynku. Zdjęcie prawdopodobnie zostało wykonane podczas jednej z uroczystości upamiętniających powrót części Górnego Śląska do Polski latem 1922 roku.
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- Jak podkreślano odświętność sytuacji?
- Kim był Wojciech Korfanty?
- Czym różnią się stroje zamożniejszych mieszkańców
Górnego Śląska od ubiorów mieszkańców dzielnic robotniczych?
Z czego wynikają te różnice?
Materiały dydaktyczne
www.muzeumslaskie.pl 02
Fotografia czarno-biała,
autor: wytwórnia Paul Scholz, Kattowitz, Grundmannstrasse 2, miejsce wykonania: Górny Śląsk,
czas wykonania: 1921 rok
Fotografia przedstawia parę młodą z Kostuchny (dzielnicy Katowic).
Kobieta jest w stroju bytomskim (rozbarskim). Jest to fotografia atelierowa.
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- Która osoba na zdjęciu nosi strój miejski, a która chłopski?
- Kim mogły być osoby ze zdjęcia?
- Czy każdego było stać na sesję w atelier fotograficznym?
Jak myślisz?
Materiały dydaktyczne
ROCZNICA TRZECIEGO
POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Fotografia czarno-biała, autor: nieznany,
miejsce wykonania: Górny Śląsk, czas wykonania: 1920 rok
Fotografia atelierowa, wykonana z okazji pierwszej komunii świętej, przedstawia dziewczynkę w stroju komunijnym (Emilię Niemiec) wraz z rodzicami (Jadwigą i Augustynem) oraz starką w stroju ludowym (chłopskim).
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- Kto nosi tradycyjny strój chłopski, a kto już nie?
- Przy jakich innych okazjach ludzie mogli robić sobie zdjęcia?
- Dlaczego współcześnie raczej nie wykonuje się już takich zdjęć? Jak myślisz?
Materiały dydaktyczne
www.muzeumslaskie.pl 04
Fotografia czarno-biała, autor: nieznany,
miejsce wykonania: Górny Śląsk, czas wykonania: 1921 rok
Fotografia przedstawia oddział artylerii polowej wojsk powstańczych w drodze na front w czasie III powstania śląskiego. Działa są ciągnięte przez konie, a powstańcom przyglą- dają się dzieci
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- Co mówią nam stroje powstańców?
- Jakimi słowami opiszesz postawę powstańców?
- O czym świadczą wygląd mieszkańców wsi, bose dzieci?
Materiały dydaktyczne
ROCZNICA TRZECIEGO
POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Fotografia czarno-biała, autor: Stefan Pierzchalski, miejsce wykonania: Rybnik, czas wykonania: lipiec 1922 rok
Fotografia przedstawia mieszkańców Rybnika czekających na przemarsz Wojska Polskiego przy bramie powitalnej. Ulica jest udekorowana, w tle widać wieże kościoła św. Antoniego.
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- Jak można scharakteryzować ogólny wygląd miasta?
Czy widzisz polskie flagi?
- O czym świadczy brama powitalna?
- Jakie emocje mogły towarzyszyć zebranym?
Co mogły one oznaczać?
Materiały dydaktyczne
www.muzeumslaskie.pl 06
Fotografia czarno-biała,
autor programu: Wojewódzki Komitet Uroczystości Dnia Objęcia Górnego Śląska, miejsce powstania: Katowice,
czas powstania: przed 15 lipca 1922
Program uroczystości objęcia Górnego Śląska przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej w Katowicach
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- O czym świadczy bogaty program uroczystości?
- Jakie elementy programu składają się na część oficjalną, a jakie na część rozrywkową?
- Do kogo program mógł być adresowany?
Materiały dydaktyczne
ROCZNICA TRZECIEGO
POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Fotografia czarno-biała, autor: nieznany,
miejsce wykonania: Katowice, czas wykonania: sierpień 1920 roku
Fotografia przedstawia zdemolowane wnętrze polskiego komitetu plebiscytowego w ho- telu Deutsches Haus w Katowicach (dzisiejsza ul. Wojewódzka 1).18 sierpnia 1920 roku niemieckie bojówki zaatakowały i zniszczyły siedzibę katowickiego komitetu kierowane- go przez dr. Henryka Jarczyka, który został pobity. Następnego dnia wybuchło II powsta- nie śląskie.
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- O czym świadczy ta napaść?
- Jakie efekty napaści są widoczne na zdjęciu?
- Czy czegoś konkretnego mogły szukać niemieckie bojówki?
Materiały dydaktyczne
www.muzeumslaskie.pl 08
Fotografia czarno-biała, autor: nieznany,
miejsce wykonania: Górny Śląsk, czas wykonania: 1921 rok
Fotografia grupowa przedstawia jeden z oddziałów powstańczych w czasie III powstania śląskiego. Oddział uzbrojony jest w ciężkie karabiny. Z tyłu fotografii napisane są dwa na- zwiska: J. Szykała i Paweł Limański.
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- O czym świadczą stroje powstańców?
- Jakimi słowami opiszesz postawę powstańców?
- Czy Górny Śląsk był w całości przemysłowy?
Materiały dydaktyczne
ROCZNICA TRZECIEGO
POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Fotografia czarno-biała, autor: nieznany,
miejsce wykonania: Górny Śląsk, czas wykonania: 1921 rok
Fotografia przedstawia załogę powstańczą pociągu pancernego nr 14 „Zygmunt Powsta- niec” – sekcję ciężkich karabinów maszynowych dowodzoną przez podporucznika Blanę, który najpewniej znajduje się na zdjęciu.
SPRÓBUJ ODPOWIEDZIEĆ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
- O czym świadczą stroje powstańców?
- W czym mógł być pomocny w trakcie walk pociąg pancerny?
- Jakimi słowami opiszesz postawę powstańców?
Materiały dydaktyczne
