Karol Potrzobowski
Pytania i odpowiedzi prawne
Palestra 12/1(121), 105-107
N r 1 (121) P y t a n i a i odpowiedzi p r a w n e 105
w o k a t F ra n cisz ek N ow odw orski, p re z e se m Izby C yw ilnej S ąd u N ajw yższego Bo le sła w F ohorecki, prezesem iziby k a rn e j A le k sa n d e r M ogilnicki, a w ice m in istram i sp raw ied liw o ści K azim ierz R u d n ick i i S ieczkow ski.
Z au fa n ie to n ie w ygasło, gdyż po zakończeniu d ru g iej w o jn y św ia to w ej w ładze P o lsk i L ud o w ej w y d ały d e k re t o p o w o ły w an iu a d w o k a tó w n a sta n o w isk a sędziow skie. H isto ria p o w tó rzy ła się p rzy ty m . M in istre m S praw iedliw ości został ad w o k a t H e n ry k Ś w iątk o w sk i, a p ie rw sz y m p rez ese m S ą d u N ajw yższego adw . W acław B a r-
cikow ski.
U zn an ie dla a d w o k a tu ry za zorganizow anie są d o w n ictw a polskiego znalazło w y ra z w obchodzie 30-lecia tego są d o w n ictw a w styczniu 1948 ro k u . M in ister S p ra w iedliw ości w ez w a ł w ów czas do W arszaw y sędziów i p rac o w n ik ó w sądow ych, k tó rz y sp raw o w ali czynności w sądach od 1 w rz e śn ia 1917 ro k u .,O d b y ła się w M in ister stw ie ak a d em ia, w czasie k tó re j z pow odu 30-lecia są d o w n ictw a polskiego w ręczono m e d ale „za n ie p rz e rw a n ą trz y d z ie sto le tn ią służbę w w y m ia rz e sp raw ied liw o ści”. Z d aw nych ad w o k ató w z a tru d n io n y ch w S ąd zie N ajw yższym b y li w ezw an i i obecni n a uroczystości: E d m u n d K ro to w sk i, J a n N am itk iew icz, S ta n isła w E m il R a p p ap o rt, M ak sy m ilian R udow ski i K azim ierz R udn ick i.
O becne 50-lecie sąd o w n ictw a polskiego skłoniło m n ie do podzielen ia się w spom n ie n ia m i p rz e d e w szy stk im z tyimi, k tó rzy n ie zn a ją p rzeło m o w ej d la naszeg o w y m ia ru sp raw iedliw ości, a ta k fu n k c jo n a ln ie zw iązanej z naszy m zaw odem h isto rii ro k u 1917.
S ąd o w n ictw u , w k tó ry m n a ro zm a ity c h sta n o w isk ac h p rze p ra c o w a łe m 37 la t, w rocznicę 50-letniego ju b ileu sz u sk ła d a m życzenia dalszego pom yślnego rozw oju z po ży tk iem d la społeczeństw a, n a ro d u i p a ń s tw a i za sk a rb ia n ia sobie n a d a l p ow szechnego p oszanow ania i zau fan ia. Id e n ty c z n e życzenia sk ła d am ad w o k a tu rze.
*
Ź ródłam i, z k tó ry c h czerpałem p o d an e w e w sp o m n ien iach w iadom ości, są m oje osobiste spostrzeżenia, Dz. U rz. D e p a rta m e n tu S p raw ied liw o ści z ro k u 1917 oraz o p rac o w a n ie sędziego SW W ład y sław a P o la p t. „O S to w arzy szen iu P ra w n ik ó w w P io trk o w ie T ry b u n a lsk im ”.
P r M W M f O D P O W I E D Z I P H A W W E
P Y T A N I E :
A dw . L esław S. sp o tk a ł się z p r a k ty k ą są d o w ą tego rodzaju, że w w y p a d k u c z ę ś c i o w e g o u p r a w o m o c n i e n i a s i ę w y r o k u w s p r a w i e p r z e c i w k o p r z e d s i ę b i o r s t w u i z a s k a r ż e n i a p r z e iz p o w o d a w y r o k u w c z ę ś c i o d d a l a j ą c e j p o w ó d z t w o s ą d y o d m a w i a j ą w y d a n i a t y t u ł u e g z e k u c y j n e g o d o c z a s u r o z s t r z y g n i ę c i a s p r a w y p r z e z s ą d r e w i z y j n y . W z w i ą z k u z p o w y ż s z y m z a p y t u j e , c z y t e g o r o d z a j u p r a k t y k a j e s t u z a s a d n i o n a .
106 P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r a w n e N r 1 (121)
O D P O W I E D Ź :
1. S to so w n ie do a rt. 1060—1065 k.p.c. eg zek u cja p rzeciw ko jed n o stce gospodarki uspołecznionej n a s tę p u je n a p o d sta w ie ty tu łu egzekucyjnego, k tó ry m je s t m .in. p raw o m o c n e o rzeczenie są d u (art. 777 p k t i k.p.c.). Z godnie z a rt. 333 § 1 k.p.c. orze czenie są d u s ta je się praw om ocne, je że li n ie p rz y słu g u je co do niego śro d ek o dw o ław czy lufo in n y śro d ek zask arżen ia. Je ż e li zaskarżono tylk o część orzeczenia, s ta je się ono p raw o m o c n e w części pozostałej z u p ły w em te rm in u do za sk arżen ia, chyba że sąd re w iz y jn y m oże z u rzę d u rozpoznać sp ra w ę ta k ż e w te j części (art. 363 § 2 k.p.c.). W m yśl a rt. 381 § 1' k.p.c. sąd re w iz y jn y n ie je st zw iązany g ran ic am i an i w niosków , an i p o d sta w re w iz ji w sp raw ac h , w k tó ry c h stro n ą sk a rż ąc ą je s t je d n o stk a g o sp o d ark i uspołecznionej. P o d staw o w y m zag ad n ien iem je st w ięc, czy i w ja k im zak resie orzeczenie sta je się praw o m o cn e, jeżeli je d n a ze stro n je st je d n o stk ą g o sp o d a rk i uspołecznionej i jeżeli je d n a lu b obie stro n y w niosły śro d ek od w oław czy.
D la lepszej ilu s tra c ji dalszych w yw odów posłużę się n a s tę p u ją c y m p rzy k ła d em : A w ytoczył pow ództw o p rzeciw ko p rz e d się b io rstw u p ań stw o w e m u B o k w o tę 50 000 zł z ty tu łu odszkodow ania za w y p a d e k p rz y p ra c y . S ąd P ow iato w y zasądził k w o tę 25 000 zł, o d d alił pow ództw o w pozo stałej części, koszty procesu m ięd zy s tro n am i zniósł, n a k a z a ł po b rać n a rzecz S k a rb u P a ń s tw a od pow oda z zasądzonego roszczenia, z ty tu łu o p ła t sądow ych od oddalonej części pow ództw a, k w o tę 1 351,50 zł, a od pozw anego — k w o tę 1 351,50 zł.
Z ałóżm y te ra z , że od tego w y ro k u złożył re w iz ję pow ód A (w części o d d alają ce j pow ództw o i o rze k ają ce j o kosztach) o raz p ozw any B (jedynie co do części zasądza ją ce j n a rzecz pow oda k w o tę p o n ad 10 000 zł i o rz e k a ją c e j o kosztach). Otóż stw ie r dzenie p raw om ocności w y ro k u i w y d a n ie ty tu łu egzek u cy jn eg o co do k w o ty 10 000 zł n ie m oże m ieć m ie jsc a, ja k k o lw ie k m ogłoby się w y d aw ać , że w y ro k w te j części (jako n ie zask arżo n y p rzez strony) s ta ł się praw o m o cn y . Z e w zględu bow iem n a dyspozycję a r t. 38(1 § 2 k.p.c. — n iezależn ie od tego, w ja k im zak resie je d n o stk a go sp o d a rk i uspołecznionej e x p ressis v e rb is w y ro k za sk a rż a — sam o je j w niesienie m a te n efe k ty w n y sk u te k , że w y ro k p odlega z a sk a rż en iu w całości i sąd re w iz y jn y m oże w o m aw ian ej sy tu a c ji całkow icie o d d alić pow ództw o
Z ag a d n ien ie pow yższe zostało w y ja śn io n e w o rzeczen iu SN z dn ia 21.XII.1965 r. I CZ 101/652. S ąd N ajw yższy u zn ał m ian o w icie, że je d n o stk a g o sp o d a rk i u sp o łe cz nionej — bez w zg lę d u n a ujęcie sw ego w n io sk u rew iz y jn eg o — zask arża w szystko, co m oże kw estionow ać, a n ie zask arżo n e p o zo staje je d y n ie to, co za sp o k a ja in te re s p ra w n y skarżącego. W u za sa d n ien iu S ąd N ajw yższy p ow ołał się ró w n ież n a uchw ałę z d n ia ,16.11.1959 r. I CO 37/58 8, k tó ra zachow ała w ty m za k resie ak tu aln o ść rów nież pod rz ą d e m now ego k.p.c. *
O d m ien n a s y tu a c ja będzie m ia ła m ie jsc e w ted y , gdy om aw iany w y ro k zaskarży je d y n ie pow ód, a p ozw any w ogóle re w iz ji n ie w n iesie, albow iem w ty m w y p a d k u co do zasądzonej k w o ty 25 000 zł n ie p rz y słu g u je ju ż śro d ek odw oław czy lu b in n y środek zask a rż en ia . Sąd rew iz y jn y n ie b ęd z ie m ógł rozpoznać sp ra w y w części z a są d za jąc ej (nie zask arżo n ej) i u c h y lić lu b zm ienić w ty m zak resie w y ro k u n a n ie k o rzy ść stro n y w noszącej rew iz ję n a w e t w ra z ie dostrzeżenia, że zostało n aru sz o n e p raw o m a te ria ln e , albo w ra z ie n ie w y ja śn ie n ia w szy stk ich okoliczności fak ty c zn y c h ,
1 P or. W. S i e d l e c k i : Z arys p o stęp o w a n ia c y w iln e g o , W arszaw a 1966, s. 329. 2 O SNCP nr 10/66, poz. 169 i O SPiK A n r 10/66, poz. 216.
N r 1 (121) P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r a w n e 107
a w ięc p o d sta w b ra n y c h pod rozw agę z urzęd u . S p ra w ę tę ro zstrz y g a a rt. 382 k.p.c., fo rm u łu ją c p r z y ję ty ogólnie w n a u c e p r a w a i w o rzecznictw ie zakaz re fo rm a tio n is
in p e i u s 4.
W po d an ej w yżej sy tu a c ji pow ód będzie zatem m ógł dom agać się w y d a n ia p o sta n o w ien ia o stw ie rd z en iu częściow ej p raw om ocności w y ro k u (ale nie w y d a n ia ty tu łu w ykonaw czego, ze w zg lęd u bow iem n a tre ść a rt. 1060 k.p.c. w y d a n ie ty tu łu w y k o naw czego n ie w chodzi w rachubę).
W ra z ie odm ow y stw ie rd z en ia praw o m o cn o ści w y ro k u s tro n ie p rz y słu g u je za ża le n ie n a p o sta n o w ien ie w ty m p rzedm iocie. M ogłoby się w p ra w d z ie w yd aw ać, że zażalen ie n ie je s t dopuszczalne, skoro p o sta n o w ien ie o praw o m o cn o ści n ie w ą tp liw ie n ie kończy p o stę p o w an ia w sp ra w ie oraz n ie je s t w y m ien io n e w tre ś c i a rt. 394 § 1 k.p.c., jednakże, ja k to słu szn ie w y ja ś n ił S ąd N ajw yższy w u c h w a le z dn ia 18.VI. 1966 r. I II C Z P 48/665, w a g a p o sta n o w ien ia czyni niem o żliw ą do p rz y ję c ia tezę, żeby n ie m ogło ono podlegać k o re k tu rz e w try b ie środków zask arżen ia. Istn ie ją c ą lu k ę w p ra w ie S ąd u N ajw yższy w y p ełn ił w drodze an alogii do p rz e p isu a r t. 795 § 1 k.p.c., k tó ry p rz e w id u je , że n a p o sta n o w ien ie o n a d a n iu k la u z u li w ykonalności p rz y słu g u je zażalenie, i u zn ał w rez u ltac ie , że tę sam ą zasadę należy stosow ać do
p o sta n o w ien ia stw ierd zająceg o p raw om ocność orzeczenia.
2. J a k p o d n o si adw . L esław S. w sw oim p y ta n iu , p r a k ty k a niew yidaw ania ty tu łu eg zekucyjnego w ra z ie za sk a rż e n ia w y ro k u je d y n ie p rze z p o w o d a je st sw o is ty m „zabezpieczeniem ” ew e n tu a ln y c h należności sądow ych, ja k ie m ogą p o w stać w przyszłości (w o m aw ian y m p rz y k ła d z ie w ra z ie o d d alen ia re w iz ji pow ód byłhy zobow iązany do uiszczenia w p isu sądow ego za obie in s ta n c je od o d d alo n ej części roszczenia).
P ra k ty k a ta k a n ie m oże je d n a k p ro w a d zić do w y k ła d n i c<Mtra legerrn, bo gdyby u sta w o d aw ca zam ierzał zabezpieczać e w e n tu a ln ie n a le ż n e od stro n y w przyszłości (po p raw o m o c n y m zakończeniu spraw y) koszty sąd o w e lu b koszty p ro ce su , to n ie w ą tp liw ie w p ro w a d ziłb y odpow iedni p rze p is w kodeksie p o stę p o w an ia cyw ilnego (podobnie ja k to n astąp iło w sto su n k u do kosztów p rocesu n ależ n y ch od cudzoziem ca — a rt. 1199— 1128 k.p.c.).
Z aznaczyć należy, że w n ie p u b lik o w a n y m orzeczeniu z dn ia 24.X.1967 r. I CZ 16/67 S ąd N ajw yższy uznał za n ie dopuszczalną odm ow ę n a d a n ia k la u z u li w yko n aln o ści p raw o m o c n ej części w y ro k u z tej przyczyny, że w w y n ik u ostatecznego ro zstrz y g nięcia sp ra w y S k a rb P a ń s tw a będzie m ó g ł e w e n tu a ln ie dom agać się w przy szło ści od pow oda o p ła t sądow ych w ra z ie o d d alen ia pozostałej części pow ództw a.
R e asu m u jąc — n a p o sta w io n e p y ta n ie n ależy udzielić n a s tę p u ją c e j odpow iedzi: W ra z ie częściowego uw zg lęd n ien ia p ow ództw a przeciw ko je d n o stc e gospodarki uspołecznionej i w n iesien ia re w iz ji od w y ro k u je d y n ie p rzez pow oda, sąd n ie może odm ów ić pow odow i w y d a n ia k la u z u li w yko n aln o ści lu b stw ie rd z en ia praw om ocności w y ro k u co do zasądzonego roszczenia.
K arol P o trzo b o w ski
4 P atrz K. P i a s e c k i : Z akaz refo rm a tio n is in p eiu s w p r o c e sie c y w iln y m , „ P a le str a ” n r 9/67, s. 17.
