Jan Gromnicki
Małopolskie budownictwo obronne
-sympozjum PKZ w
Tarnowie-Janowicach
Ochrona Zabytków 38/2 (149), 135
M AŁOPOLSKIE BUDOW NICTW O OBRONNE - SYMPOZJUM PKZ W TARNOWIE-JANOWICACH
W dniach 3—5 października 1984 r. odbyło się w Jan o w icach k. Tarnowa sympozjum archeologiczne, zorganizo wane przez Pracownię Archeologiczno- -Konserwatorskq O dd ziału PP PKZ w Krakowie (Zakład w Tarnowie) przy u dziale W ojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Tarn o w ie; spotkania tego typu organizowane sq od wielu lat przez pracownie archeologiczno-kon serw atorskie PP PKZ. W programie sympozjum, poświęconego wynikom badań nad budownictwem obronnym M ałopolski, znalazło się ponad trzy dzieści referatów autorstwa arch eo lo gów, historyków architektury i u rb a nistyki, głównie z obszaru historycznej M ałopolski, lecz również terenów s ą siednich, w tym także Czechosłow a c ji; dr Jiri Slam a z Bratysławy wy głosił referat pt. Promëny hradiśt w
Cechach v 10 stoleti jejich historické prićiny. Spośród referatów krajowych szczególne zainteresow anie i dyskusję w zbudziły: mgra M. Korneckiego -
Wzajemne relacje między kierunkami badań a terminologią budownictwa obronnego; dra M. Parczewskiego —
Stan badań nad grodziskami wczesno średniowiecznymi we wschodniej czę ści Karpat Polskich; mgra St. Koło dziejskiego - Obronne rezydencje na
terenie średniowiecznego wojewódz twa krakowskiego; ja k też referaty mgr U. M aj, mgra J. Okońskiego, mgra A. Cetery i dr H. Zoll-Adam ikow ej, po święconych wynikom badań wczesno- polskich grodzisk w Stradow ie i Z a w adzie k. Tarn o w a; wyniki badań zamków na Górze św. M arcina oraz w W iśniczu w woj. tarnowskim, przed stawione przez organizatora sympo zjum — mgra E. Dworaczyńskiego z udziałem współautora badań na zam ku w W iśniczu mgra inż. arch. W. N iew ald y; referat mgra Z. Pianow- skiego o początkach umocnień muro wanych w M ałopolsce na przykładzie badań romańskiego założenia zam ko
wego na W aw elu.
Podczas sympozjum podniesiono liczne kwestie i problemy, ponownie je prze myślano i przewartościowano. W ięk szość wystąpień charakteryzow ała zn a komita znajomość poruszanych zag a d nień oraz wysoki poziom warsztatu b a dawczego. Powyższe zap isać należy na konto środowiska małopolskich b a d a czy oraz organizatorów spotkania, którym udało się uzyskać tak równy poziom sympozjum dzięki odpowied niemu doborowi referentów. C echą charakterystyczną większości wystąpień była interdyscyplinarność warsztatu
oraz wieloaspektowe spojrzenie na problemy badaw cze i interpretację wyników badań obiektów, niezależnie od czasu ich pochodzenia.
Uczestnikam i sympozjum byli pracow nicy naukowi wyższych uczelni i PAN oraz muzeów, badacze z PP PKZ i in stytucji konserwatorskich, głównie z te renu M ałopolski oraz zaproszeni goś cie z innych ośrodków. W obradach w ziął udział prof, dr hab. W . Hen- sel — dyrektor Instytutu Historii Kul tury M aterialnej PAN, obszerne wy powiedzi' wygłosili dr L. Krzyżanow ski — dyrektor ds. naukowo-konserwa torskich PP PKZ i mgr inż. arch. O l gierd W ójcik — wojewódzki konserwa tor zabytków w Tarnowie. Szczególnie wystąpienie ostatnie oraz interesują cy program objazdu, obejm ujący zwiedzanie zamków w W iśniczu No wym i Dębnie oraz grodziska w cze snośredniowiecznego w Z aw adzie k. Tarnow a, wprowadziły uczestników sympozjum w problematykę konser w atorską województwa. W ydaje się, iż pozytywna ocena spotkania, w yra żana zarówno w dyskusji, ja k w pod sumowaniu, jest uzasadniona, a trud organizatorów owocny.
Jan Gromnicki
MURY OBRO NN E FERRARY - WYSTAWA W WARSZAWIE
Dnia 3 października 1984 r. w salach Muzeum Techniki w W arszaw ie została otwarta wystawa poświęcona z a g a d nieniom konserwacji murów obron nych Ferrary. Fakt zaszczycenia swą obecnością uroczystości otwarcia przez am basado ra Włoch w Polsce G u g liel- mo Folchiego z m ałżonką, obecność ministra kultury regionu Em ilia Ro magna G iuseppe Corticellego, burm i strza Ferrary dra Roberto Sofflrittiego, rektora Uniwersytetu w Ferrarze prof. Antonio Rossiego oraz prezesa K ra jowego Towarzystwa Ochrony Zabyt ków Sztuki i Pomników Przyrody - Italia Nostra m ecenasa A . Lucian ie- go — wyraźnie akcentow ały znaczenie, ja k ie przywiązują włoscy koledzy kon serwatorzy do prezentacji zagadnień ochrony dóbr kultury przed publiczno ścią polską.
Również i wybór tem atyki - konser
w a cja murów Ferrary, należących do n ajb ard ziej im ponujących miejskich założeń obronnych w Italii, stosunko wo jeszcze dobrze zachow anych, w skazał, że w spółpraca konserwato rów obu państw, zapoczątkow ana w 1980 r. w sp aniałą wystawą „O chrona dóbr kultury we Włoszech — Um bria W e n e cja” , ma ch arakter trwały. W ybór tematu wystawy był także n ie zm iernie ciekaw y d la nas z uwagi na możliwość prześledzenia kolejnych e ta pów rozwoju nowożytnych fortyfikacji włoskich okresu O drodzenia, tak prze cież znacząco w pływ ających na a rc h i tekturę m ilitarną Polski tego okresu historycznego. M iasto Ferrara w okre sie średniowiecza początkowo otoczo ne było pojedynczym murem z basz tam i. W dalszej historii budowy jego fortyfikacji należy wydzielić następu ją c e etap y:
— fortyfikacje m arkiza, a później księ cia Borso (1449—1471), wznoszone od 1451 r. przez architektów Pietrobono B rasavo la, Benevenuto degli Ord in i i Cristoforo della C arrad o ra, wzdłuż le wego brzegu Padu na odcinku po między dzisiejszym bastionem San Lorenzo a Bram ą San G io rg io ;
— fortyfikacje księcia Ercole I (1471— —1505), rozpoczęte w 1492 r. budową fosy pod kierunkiem Biagio Rossettie- go, a od 1498 r. budową muru kur tynowego, który otoczył nowszą część m iasta („A ddizio ne E rcu lea") na północ od obecnych ulic V ia le C a- vour i Corso G io vecca, rozdzielonego trzema bram am i: San Benedetto (pó źniej Porta Po), degli Angeli i San G iovanni Battista (późniejsza Porta M are) ;
— fortyfikacje księcia A lfonsa I (1505—1534), wzniesione w latach
