Oznaczanie magnezu za pomocą, uproszczonej metody Aspergillus niger

R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T . IX , z. 1, W A R S Z A W A 1960

OLGIERD NOWOSIELSKI

OZNACZANIE M AGNEZU ZA POM OCĄ U PR O SZC ZO N EJ METODY

A S P E R G I L L U S N IG E R

Z Zakładu Chemii Rolniczej SGGW W arszawa. Kierownik: prof. dr M. Górski

M o l i s c h (1894) w ykazał, że m agnez jest niezbędny do w zrostu

Aspergillus niger. T i s c h l e r (1922) zastosow ał A . niger do oznaczania

m agnezu dostępnego w glebie. M etodę tę rozw inęli N i k l a s i in. (1931— 1936), S m i t i M u l d e r (1940— 1948), G e r r e t s e n (1948) oraz M u l d e r (1948). Ci o statni zastosow ali ją tak że do oznaczania m agnezu w m ate ria le roślinnym .

N i c h o l a s i F i e l d i n g (1951) udoskonalili m etodę A. niger oraz opracow ali m etody oczyszczania pożywki. W ty m opracow aniu m etoda ta b yła p o rów nyw ana z m etodam i chem icznym i.

W yczerpujący ry s h isto ry czn y m eto d y p odają J e n s e n i H e n ­ r i k s e n (1955). C enną zaletą m etody A. niger je st jej czułość, k tó ra pozw ala stw ierdzać zm iany w stężeniu m agnezu rów ne ± 5 у Mg/50 m l pożywki, a oznaczać ilości od 5 do 500 y. In n e pierw iastk i w ilościach spotykan y ch w glebie czy m ateriale ro ślin n y m nie są tu przeszkodą. W p rzy p ad k u oznaczania m agnezu dostępnego nie p o trzeb a sporządzać

w yciągów glebow ych czy roślinnych. ,

W adą m etody A . niger w dotychczasow ym o pracow aniu je st jej p r a ­ cochłonność, a dla n iesp ecjalisty rów nież tru d n o ść zw iązana ze szcze­ pieniem .

C elem tej p racy je st poznanie m ożliw ości uproszczenia m etody A. n i­

ger w dotychczasow ym opracow aniu (Nicholasa i Fieldinga) oraz spraw*-

dzenie jej przy d atn o ści do oznaczania m agnezu w w yciągach z gleby oraz m agnezu ogólnego.

UPROSZCZENIE ORYGINALNEJ METODY NICHOLASA-FIELDINGA

Z M IA N Y W O R Y G I N A L N E J M E T O D Z IE

S te ry ln e w a ru n k i w zrostu A. niger m ożna p rak ty czn ie zapew nić sto­ sując pożyw kę z kw asem tan in o w y m (20 g/l). W te n sposób un ik a się zalecanego w o ryg inalnej m etodzie stery lizo w ania środow iska.

Oczyszczanie pożyw ki od m agnezu nie je s t potrzebne, jeśli zastosuje się wodę destylpw an ą, sacharozę chem icznie czystą, k w as tan in o w y che­ m icznie czysty oraz sole p. a.

Pożyw kę zanieczyszczoną m agnezem m ożna oczyścić przez w y trz ą ­ sanie z w ęglem ak ty w n y m (10 g w ęgla ak ty w n e g o /1 1 pożywki) w cią­ gu 30' [2]. N a ta k oczyszczonej pożywce bez d o d atk u m agnezu plon su­ chej m asy g rzyb n i nie przek racza 50 mg. Z alecane w orygin alnej m eto ­ dzie oczyszczanie przez w y trąc e n ie m agnezu za pom ocą 8 -hydroksychi- noliny je s t tru d n iejsze.

Z arodniki m ożna w yhodow ać w dow olnej ilości na w y sterylizo w an ym chlebie i przechow yw ać w stan ie su chy m przez co n ajm n iej kilka lat. U nika się w ten sposób zalecanego w o ry g in alnej m etodzie hodow ania ich na sp ecjaln ie sporządzanym podłożu agarow ym do każdorazow ego szczepienia.

Szczepienia dokonuje się p rzez w ysiew zarodników z fiolki p rzez sitko sposobem zalecanym przez S e k e r ę .

T e m p era tu ra i czas w zrostu. P rz y 33—>35 °C w zrost jest szybszy niż p rzy zalecanych w o ry g in aln ej m etodzie 26— 30 °C, w y n iki zaś oznaczeń po odczytaniu z krzy w ych stan d ard o w y ch są jednakow e (tabl. 1). W tem ­ p e ra tu rz e 26— 30 °C hodow lę kończy się po 4 dniach, w te m p e ra tu rz e zaś 33— 35 °C już po 2— 2,5 dniach . T e m p e ra tu ra i czas w zro stu w tych gran icach nie w p ły w ają na w y n ik i oznaczeń m agnezu w w yciągach gle­ bow ych lub spalonym m ateriale, nato m iast m ogą m ieć w pływ na w yniki oznaczeń m agnezu dostępnego w glebie (tabl. 2).

Do oznaczeń w ygodniej je s t stosow ać k ry sta liz a to ry lub zlew ki zam iast zalecanych w o ry g in aln ej m etodzie e rle n m a y e re k p rz y k ry ty c h w atą.

Z aw artość m agnezu w b a d a n ej próbce m ożna oceniać n a podstaw ie ciężaru p o w ietrzn ie suchej g rzy bn i lub m niej do kładnie na podstaw ie koloru i ilości zarodników , u n ik ają c w ażenia w ogóle.

O P I S U P R O S Z C Z O N E J M E T O D Y

P ró b k ę zaw ierającą do 500 y m agnezu (przeciętnie 2 g gleby w p rzy ­ padku oznaczania m agnezu dostępnego) um ieszcza się w k ry sta liz ato rze lub zlewce o pojem ności 250 m l, zalew a 40 m l pożyw ki, w ysiew a n a jej

O zn a cza n ie M g za p o m o cą A . n ig e r 91

T a b l i c a 3 Wp2yw tem p era tu ry na p lo n s u c h e j masy g r z y b n i i w y n ik i o zn a czeń

( c z a s w z r o stu 2 ,5 doby)

I n f lu e n c e o f tem p era tu re on y i e l d s o f dry w e ig h t o f m yceliu m and r e s u l t s o f d e te r m in a tio n s ( p e r io d o f grow th 2 ,5 d a y s) W zrost w te m p e r a tu r z e : Mg dodai^y do 40 ml pożyw ki w f Mg added t o 40 ml o f n u tr ­ i e n t s o l u t i o n i n f Growth tem p e r a tu r e : 29 °c 35°C c i ę ż a r з . т . g r z y b n ix k rzyw ej s t a n d .i l o ś ć Mg z c i ę ż a r з . т . g r z y b n i1 k rzy w ej a ta n d .i l o ś ć Mg z m ycelium d .m . w e ig h t mg Mg amount rea d from sta n d a r d cu rv e m ycelium d .m . w e ig h t mg Mg amount r ea d from sta n d a r d cu rv e 0 20 - 25 -25 194 24 1 2 8 25 50 224 51 270 48 1 00 370 102 438 104 200 ₄₉₅ 198 572 205 400 1 648 410 775 402 x Ś r e d n ia z 3 p o w tó rzeń . Mean o f 3 r e p e t i t i o n s .

pow ierzchnię zarodniki, p rzy k ry w a i w staw ia n a 2,5 doby do pom ieszcze­ nia o te m p e ra tu rz e 33— 35 °C. W yrosłą g rzybnię zbiera się palcam i, w yciska i po w ysuszeniu w 30— 70 °C w aży w stan ie pow ietrznie suchym na w adze anality czn ej, a zaw artość m agnezu odczytuje z krzyw ej s ta n ­ dardow ej, tj. z k rzy w ej plonów na serii pożyw ek ze w z ra sta ją c y m i daw ­ kam i m agnezu (w postaci np. MgCl2) od 0 do ЮООу/40 m l pożywki.

M niej d o k ład n ie m ożna ocenić zaw artość m agnezu porów nując w y ­ gląd grzyb n i i stopień pokrycia jej zarodnikam i w b adanej próbce z serią stan dardo w ą. U nika się w te n sposób zbierania, suszenia i w ażenia grzybni.

Pożyw ka zaw iera w 1 1 w ody desty lo w an ej: 50 g sacharozy,

20 g kw asu taninow ego, 5 g K N 0 3,

0,6 g N aH 2P 0 4,

T a b l i c a 2 Wpływ czasu w zrostu grzybni na p lon su ch ej masy i ozn aczan ie Mg dostępnego

In flu e n c e o f growth period on d.m. y i e l d s and d eterm in a tio n r e s u l t s o f Mg a v a ila b le fo r A .n ig e r

Gleba nawożona p rzez 35 l a t : S o i l f e r t i l i z e d d uring 35 y e a r s w ith :

siarczanem amonu obornikiem

Czas w zrostu Growth p eriod

amonium su lp h a te farmyard manure

V s.m . grzybni Мя d o s t. mgAoOg g le b y 3“ s.m . grzyb n ix Mß d o s t . mg/100g g le b y 5“ mycelium d.m. mg Mg a v a ila b le mg/100 g o f s o i l mycelium d.m. mg Mg a v a ila b le mg/100 g o f s o i l doby p days 28 ślad y tr a c e s 500 14,0 doby days 145 0 , 2 750 15,0 doby * days 345 0 , 2 905 15,5 dób 6 , _days 605 0,5 870 16,2 x Śred n ia z 3 powtórzeń. Mean o f 3 r e p e t it i o n s . ** Błąd oznaczania n ie p rzekracza 5%

Error o f d eterm in a tio n does not exceed 5%

R oztw ór te n sporządza się rozpuszczając w 500 m l w ody destylow anej: 2,5 g FeC l3 6H20 ,

1,0 g Z n S 0 4 7H20 , 0,3 g C u S 0 4 5H20 , 0,15 g M n S 0 4 4H20 , 0,075 g N a2M o 0 4 2H20 .

Pożyw ka m a pH około 3,0; m ożna sporządzać ją w 10-krotnym s tę ­ żeniu i przechow yw ać w te m p e ra tu rz e poniżej 10 °C n aw et k ilk a m iesięcy.

O zn a cza n ie Mg za pom o cą A . n ig e r 93

C Z U Ł OSC I D O K Ł A D N O Ś Ć M E T O D Y

Ś red n ie różnice plonów z rów noległych oznaczeń są m niejsze od róż­ nic plonów w yw ołanych zm ianam i w stężeniu m agnezu, w ynoszącym i

± 5y/40 m l pożyw ki (tabl. 3). P rz y d w ugram ow ych odw ażkach gleby oznacza się więc m agnez dostępny z dokładnością ± 0,25 mg/100 g gleby.

PRZYDATNOŚĆ METODY ASPER G ILLU S NIGER DO OZNACZANIA RÓŻNYCH FORM MAGNEZU W GLEBIE

O Z N A C Z E N I E M A G N E Z U W Y M IE N N E G O I D O S T Ę P N E G O

15 różnych gleb w ytrząsan o z 1 n o ctan em am onu (10 g gleby/100 m l roztw oru) w* ciągu godziny i w przesączu oznaczono m agnez m etodą

A. niger w 3 p ow tórzeniach oraz dla p orów nania za pomocą fo to m etru

płom ieniow ego B eckm ana, przy długości fali 432 m.

T a b l i c a 3 Wpływ w z r a s ta ją c y c h dawek magnesu na p lc n y g r z y b n i

I n f lu e n c e o f r i s i n g Mg d o s e s on m ycelium y i e l d s Mg w T /4 0 ml pożyw ki P lo n s .m . g r z y b n i w mg -Mycelium y i e l d i n mg Mg i n d/ЧО ml

o f n u t r i e n t m etoda o r y g in a ln a m etoda u p r o szczo n a s o l u t i o n o r i g i n a l method s i m p l i f i e d method p o w tó r z e n ia x p o w tó rzen ia ^ r e p e t i t i o n s r e p e t i t i o n s 1 2 1 2 0 118 25 ś la d y ( t r a c e s ) ś la d y ( t r a c e s ) 25 174 185 115 125 50 330 332 224 239 100 425 431 370 370 200 596 607 501 513 400 724 728 705 714 1 800 633 896 1048 1062 x B łą d o z n a c z e n ia n i e p r z e k r a c z a 5%. E rro r o f d e t e r m in a tio n d o e s n o t e x c e e d 5%.

Mg w # / 4 0 m l p o ż y w k i- M g in $ / 4 0 m l n u trien t s o la tio n ►

R ys. 1. K rzy w a stan d ard ow a dla m eto d y A s p e r ­ g illu s n ig e r (w p ły w w z ra sta ją cy ch d aw ek m a ­

gn ezu na plon s. m. A . n ig e r )

S tan d ard cu rve fo r A s p e r g i l lu s n ig e r m ethod (in flu en ce of in crea sin g co n cen tra tio n s of Mg in n u trien t so lu tio n on y ie ld s o f d ry m y celiu m

of A . n ig e r )

Rys. 2. Krzywa standardowa dla m etody foto- m etrycznej

Standard curve for flam e-photom etric determ i­ nation

O zn a c za n ie M g za p o m o c ą A. n ig e r 95

Do oznaczeń m etodą A . niger stosow ano 5 m l w yciągu na 40 m l po­ żywki, w p rzy p ad k u zaś sta n d a rd u do 40 m l pożyw ki dodano po 5 m l roztw oru 1 n octanu am onu. W ty ch sam y ch glebach oznaczono m agnez

R ys. 3. K rzyw a staindardow a dla: S tan d ard cu rv e for.:

a — M g d o s t ę p n e g o d la A . n i g e r с — Mig r o z p u s z c z a l n e g o w 10% k w a s ie s o l-M g a v a i l a b l e f o r A . n i g e r n y m

b — M g w y m i e n n e g o M g s o l u b l e in 10% h y d r o c h l o r i c acrid e x c h a n g e a b l e M g d — M g o g ó l n e g o (w s t o p a c h g l e b o w y c h )

t o t a l M g (in m e l t e d s o ils)

do stęp n y dla A . nig er, stosując 1 g gleby/40 m l pożywki. W yniki tego porów nania zam ieszczono w tab l. 3, a k rzy w e stan d ard o w e dla porów ny­ w anych m etod p rzedstaw iono n a w y k resach (rys. 1, 2 i 3a ,b).

Ilości m agnezu w ym iennego stw ierdzo n e za pom ocą obu m etod są niem al jednakow e, różnice n ie p rzek raczają 5% i są przypuszczalnie spo­ w odow ane błęd am i oznaczeń. W yniki te pozw alają sądzić, że inne p ie r­ w iastki w p rzy p ad k u stosow anego w yciągu nie przeszkadzają w oznacze­ niu m agnezu m etodą A . niger. Ilości m agnezu w ym iennego i dostępnego dla A . niger w większości zbadanych gleb są bardzo podobne.

O Z N A C Z E N I E M A G N E Z U R O Z P U S Z C Z A L N E G O W 10% K W A S IE S O L N Y M

10 g gleby w ytrząsan o z 50 m l 10% ro ztw oru kw asu solnego w ciągu godziny i w przesączu oznaczano m agnez m etodą A . niger o raz dla po­ rów nania fo to m etrem płom ieniow ym B eckm ana. Do oznaczeń m etodą

A. niger stosow ano 1 m l przesączu, k tó ry przed d od aniem pożyw ki

W se rii stan d ard o w ej do 40 m l pożyw ki dodaw ano 1 m l 10% kw asu solnego, zobojętnionego także ługiem sodow ym wobec czerw ieni m ety ­ lenow ej. Część przesączu, w k tó ry m oznaczano m agnez za pomocą foto­ m etru , zobojętniano za pom ocą ługu sodowego i stosow ano do oznaczeń po pięciok ro tn ym rozcieńczeniu.

W yniki tego porów nania (tabl. 5 i rys. 3c) w ykazują, że ilości innych pierw iastków , n aw et w w yciągach ze stosunkow o stężonym kw asem sol­ nym , nie p rzeszkadzają w oznaczaniu m agnezu za pom ocą A. niger. Ilości m agnezu stw ierdzone w ty ch w yciągach m etodą A. niger i m etodą foto-

m etry czn ą są w przeliczeniu na 100 g gleby podobne w przy p ad k u w szy­

stk ich 10 zbadanych gleb.

O Z N A C Z A N I E M A G N E Z U O G Ó L N E G O (W S T O P I O N E J G L E B I E )

Do badań użyto 6 różnych gleb. 1 g każdej z nich dokładnie rozcie­

ran o w m oździerzu agatow ym i m ieszano z częścią 4-gram ow ej porcji m ieszaniny w ęglanu potasu i w ęglanu sodu (1:9). Pozostałą częścią tej 4-gram ow ej porcji po kryw ano dno ty gla platynow ego, na to zsypyw ano przygotow aną w opisany sposób p róbkę i całość stapiano w płom ieniu gazowym . Stop rozpuszczano w wodzie d esty lo w anej i o trzy m an y roz­ tw ó r dopełniano w odą destylow aną do 200 ml. W roztw o rach ty ch ozna­ czano m agnez m etodą A . niger i fotom etrycznie. Do oznaczeń m etodą

A. niger stosow ano na 40 ml pożyw ki 1 m l roztw oru, zobojętniając go

uprzednio kw asem solnym wobec fen o lftalein y. W serii stan dard o w ej do 40 m l pożyw ki dodaw ano 1 m l (zobojętnionego i stopionego w takich sam ych co gleba w aru nkach) roztw oru krzem ionki. Do oznaczeń m etodą fotom etryczn ą stosow ano roztw o ry po zobojętnieniu kw asem solnym i 5 -k ro tn y m rozcieńczeniu w odą destylow aną.

W yniki tego porów nania przed staw ia tabl. 5, a k rzy w ą stand ard ow ą dla m etody A. niger rys. 3d. W prow adzenie 1 m l roztw oru stopu do 40 ml pożyw ki w płynęło na zm niejszenie plonu A. niger, spłaszczając k rzy ­ w ą wzorcową, niem niej jed n a k ilości m agnezu odczytane z tak zm ienio­

nej krzyw ej w 5 glebach na 6 zbadanych są podobne do ilości stw ierdzo­

nych m etodą fotom etry czn ą. W jed n y m p rzy p ad k u (gleba n r 3) różnice p rzek raczają znacznie granicę błędu. Są one przypuszczalnie spowodo­ w ane szkodliw ym dla A. niger stężeniem jakiegoś p ierw ia stk a w roztw o­ rze stopu tej gleby lub przeszkodą ze stro n y jakichś pierw iastków w ozna­ czaniu foto m etry czn ym .

W yniki tego po rów nania w skazują n a m ożliwość oznaczania m agnezu m etodą A. niger także w stopach w iększości gleb po odpow iednim ich rozcieńczeniu i zobojętnieniu.

O zn a cza n ie M g za p o m o cą A . n ig e r 97

T a b l i c a 4 Magnez d o s t ę p ie a magnez wymienny ozn aczon y foto m etrem płom ieniowym

Beckmana i m etodą A . n i g e r

Magnesium a v a i l a b l e and m agnesium e x c h a n g e a b le a s d eterm in ed by fla m e p h o to m e tr ic and A .n ig e r m ethods

Mg wymienny Mg e x c h e n g e e b le Mg d o s t , d la Nazwa g le b y S o i l t y p e m etodo A .n ig e r A .n ig e r method m etodo f o — to m e tr y c z . . fla m e p h o to ­ m e t r ic method A .n ig e r Mg a v a i­ l a b l e t o A .n ig e r m g/100 g g le b y m g/100 g o f s o i l P ia s e k s ł a b o g l i n i e s t y z b ie lic o w e n y P o d s o li c s l i g h t l y loam y sand 2 , 0 2 ,1 2 ,6 P ia s e k s ł a b o g l i n i a s t y z b ie lic o w e n y

P o d s o lic s l i g h t l y loam y sand 2 , 0 1 , 7 3 , 0

P ia s e k lu ź n y z b ie lic o w e n y

L oose p o d s o l ic sa n d з д 2 , 4 3 , 0

B i e l i c a le k k a w ytw. z p ia s k u g l i n .

L ig h t p o d s o l ic s o i l ft^om loamy sand 3 ,2 3 , 6 3 ,9 P ia s e k s ł a b o - g l i n . b runatny

S l i g h t l y loamy brown sand 6 , 0 6 , 4 9 , 0

P ia s e k s ł a b o - g l i n . b ru n atn y

S l i g h t l y loamy brown sand 6 ,2 6 , 9 6 , 3

G leb e b ru n , le k k e w ytw . z g l i n y z w e ł.

L ig h t brown s o i l f r o m b o u ld e r lo sm s 8 , 8 8 , 4 9 , 2 G leba b ru n , le k k a w ytw . z g l i n y z w a ł.

L ig h t brown s o i l from b o u ld e r loam s 4 ,0 4 , 4 6 ,9 G leba b i e l . ś r e d . w ytw . z g l i n y z w a ł.

Med. p o d s o lic s o i l from b o u ld e r loam s 1 1 ,0 1 2 ,0 1 5 ,0 G leba b i e l . é r e d . v ^ tw . z g l i n y z w a ł.

Med. p o d s o l ic s o i l t rom b o u ld e r loom s 1 2 ,2 1 1 ,4 1 9 ,0 G leba b i e l . le k k a w ytw. z g l i n y z w a ł.

L ig h t p o d s o l ic s o i l from b o u ld e r loam s 2 0 ,3 2 0 ,0 2 2 ,2 C zarne z ie m ie é r e d .w ytw . z g l i n y zwaŁ

Med. brown e a r t h from l i g h t loam s 2 2 ,0 2 0 ,7 1 9 ,1 G leba b ru n a tn a ś r e d .^ r t w . z g li n y zw ał

Med. brown s o i l from b . loam s 3 4 ,8 5 5 ,3 3 3 ,0

Gleba b ru n a tn e c ię ż k a wytw. z i ł u

Heary brown s o i l from c le y 4 8 ,2 4 8 ,6 5 4 ,0

G lebe b i e l . c i ę ż . w ytw . z g l i n y z w e ł.

Heevy p o d s o l ic s o i l from b o u ld e r loom s 6 7 ,3 6 6 ,8 7 5 ,0 x B łą d o z n a c z e n ia n i e p r z e k r a c z a

E rror o f d e te r m in a tio n d o e s n o t e x c e e d 5%. ** B łąd o z n a c z e n ia n i e p r z e k r a c z a 2%.

T a b l i c a 5 P r z y d a tn o ść A .n ig e r do o z n a c z a n ia Mg w w y cią g a ch gleb ow ych

z 10% kwasem solnym na zimno

S u i t a b i l i t y o f A .n ig e r f o r Mg d e te r m in a tio n i n s o i l e x t r a c t w ith 10% c o ld h y d r o c h lo r ic a c id

Mg w m gA g g le b y

Nazwa g le b y Mg i n m gA g o f s o i l

S o i l ty p e

metoda A .n ig e r * metoda f о to m etry c z ? * A .n ig e r method fla m e -p h o tome t e r P ia s e k s ł a b o - g l i n . z b ie lic o w a n y

S li g h t y loamy p o d s o liz e d sand 92 96

P ia s e k s ł a b o - g l i n . z b ie lic o w a n y

S l i g h t y loamy p o d s o liz e d sand 120 113

P ia s e k s ł a b o - g l i n . brunatny

S l i g h t l y loamy brown sand 108 125

Gleba bru n atn a le k k a wytw. z g l i n y z w a ł. L ig h t brown s o i l from b o u ld e r l o loam s 140 145 Gleba b ru n . ś r e d . wytw. z g li n y z w a ł.

Med. brown s o i l from b o u ld e r loam s

222 231 B i e l i c a le k k a wytw. z p ia s k u g l i n . mocn. L ig h t p o d s o l ic s o i l from loamy sands 160 178 B i e l i c a ś r e d . wytw. z g l i n y z w a ł. Med. p o d s o l ic s o i l from l i g h t b o u ld e r loam 253 241 B i e l i c a ś r e d . wytw. z g l i n y z w a ł. Med. p o d s o lic s o i l from l i g h t b o u ld e r loam

370 392

x B łąd o z n a c z e n ia n ie p r z e k r a c z a 5%.

E rror o f d e te r m in a tio n d o es n o t ex ceed 5%. ** B łąd o z n a c z e n ia n ie p rz e k r a c z a 2%.

O zn a cza n ie M g za p o m o cą A. n ig er 99 T a b l i c a - 6 P r z y d a tn o ść A .n ig e r do o z n a c z a n ia magnezu o g ó ln e g o w s to p a c h g le b y S u i t a b i l i t y o f A .n ig e r f o r d e te r m in a tio n o f t o t a l Mg ( i n m e lte d s o i l ) Z aw artość Mg w s t o p i o n e j g l e b i e w m g/kg g le b y Nazwa g le b y Mg c o n te n t in m e lte d s o i l i n p .p .m . S o i l ty p e metoda fo to m e tr y c z ? * m etoda A .n ig e r x

A .n ig e r method fla m e-p h o to m et e r

B i e l i c a le k k a wytw. z p ia sk u g l i n . mocn. z w a ł. 218 195 L ig h t p o d s o l ic s o i l from loamy sand B i e l i c a le k k a w ytw. z p ia s k u g l i n . mocn. z w a ł. 293 275 L ig h t p o d s o l ic s o i l from 1оащу sand

G leba b ru n atn a le k k a wytw. z g li n y z w a ł.

L ig h t brown s o i l from b o u ld e r loam s

302 380

G leba b ru n atn a wytw. z g l i n y z w a ł.

3 4 0 357

Med. brown s o i l from b o u ld e r loam s

G leba b ru n atn a c ię ż k a wytw. z i ł u

378 397

Med. brown s o i l from b o u ld e r loam s_•

G leba b ru n atn a c ię ż k a w ytw .

z i ł u 492 472

Heavy brown s o i l from c la y

x B łą d o z n a c z e n ia n ie p rz e k r a c z a 7%.

E rro r od d e te r m in a tio n d o es n ot a x c e e d 7%- ** B łą d o z n a c z e n ia n ie p r z e k r a c z a 2%.

WNIOSKI

1. O ry g in aln ą m etodę A. niger m ożna znacznie uprościć, czyniąc ją bardziej p rz y d a tn ą do oznaczania m agnezu w pracow n iach chem icznych.

2. M etodą A . niger m ożna oznaczać n ie ty lk o m agnez dostępny, ale tak że m agnez w w yciągach glebow ych, a m ianow icie m agnez w ym ien ny , m agnez rozpuszczalny w stężonych kw asach oraz przypuszczalnie dość dokładnie w większości gleb po ich stopieniu — m agnez ogólny.

M etodą A. niger m ożna ty m dokładniej oznaczyć m agnez w w ycią­ gach, im zaw ierają go one w w iększym stężeniu.

STRESZCZENIE

O rygin aln ą m etodę N icholasa-F ieldinga m ożna uprościć

a) stosując pożyw kę z ta n in ą (20 g/l 1) zam iast ste ry liz ac ji środow iska przed szczepieniem ;

b) hod ując zarodniki na stery lizo w any m chlebie i szczepiąc pożyw kę su ch y m i zarodnikam i, dobrze p rzechow ującym i się n a w e t latam i;

c) stosując zam iast e rle n m a y e re k k ry sta liz a to ry lub zlew ki;

d) oceniając zaw artości m agnezu n a podstaw ie pow ietrznie suchej grzybn i lub m niej dokładnie, ale znacznie prościej, n a pod staw ie ilości zarodników n a pow ierzchni grzybni. Uproszczona m eto d a m oże być przy­ puszczalnie łatw iej p rz y ję ta w pracow niach chem icznych.

M etodą A. niger m ożna oznaczyć m ag n ez d o stęp n y (którego ilości są zbliżone do ilości m agnezu w ym iennego) oraz m agnez w w yciągach gle­

bow ych. W w yciągach z 1 n octanem am onu o raz z 10% kw asem solnym

stw ierdza się podobne ilości m agnezu za pom ocą m etody A . n ig er, co i za pom ocą fo to m e tru płom ieniow ego B eckm ana. W stopach z m ieszaniną w ęglanów sodu i p o tasu w p rzy p ad k u 5 gleb n a 6 zb adanych ilości m agne­ zu stw ierd zo n e za pom ocą obu m etod b y ły podobne.

LITERATURA

11] G u n h o l d i P., S c h i l l e r H.: Zur M ethodik der Bestim m ung des pflanzen- aufnehm baren M agnesium in Böden. Zeitschr. f. Pfl. Düung., Bodemk. 76

19—26, 1957.

12] J e n s e n H. L., H e n r i k s e n A.: M ikrobiological and chem ical determ i­ nation of m agnesium in soil. Acta Agricult. Scand. 5, 98—112, 1955.

[3] N i c h o l a s D. J. D., F i e l d i n g A. H.: The use of A. niger for the deter­ m ination of m agnesium, zinc copper and m olybdenum available in soils to corp plants. J. Hart. Sei. 26, 126— 147, 1951.

14] N o w o s i e l s k i О., T r o u g E., A t t o e E.: M agnesium available for A. n i­ ger and m agnesium exchangeable as determined! by A. niger any flamephoto m etric method. Soil Sei. Soc. Amer. Proc. (in press).

O zn a cza n ie M g za p o m o cą A . n ig e r 1 0 1 О. НОВОСЕЛЬСКИ О П РЕД ЕЛ ЕН И Е С О Д Е Р Ж А Н И Я М АГНИЯ ПО У ПРО Щ ЕННО М У М ЕТОДУ С A S P E R G I L L U S N IG E R Лаборатория агрономической химии Варшавской Высшей Сельскохозяйственной Школы Р е з ю м е П одлинны й метод Н иколеса Ф и льди н га м о ж ет подверн уться упрощ ению : 1) если прим ен яестя п и тател ьн ая среда с таннином (20 г. на 1 литр) вместо ее стери ли зац и и до п риви вки; 2) если споры разво д ятся на стерилизованном хлебе и п ри ви вка производится з а ­ суш енны м и спорами, способными сохран ять свою ж изнеспособность в течение многих лет; 3) если вместо эрленм ейеровских колбочек прим еняю тся к р и стал л и зато р ы и ли стакан ы ; 4) и если оценка со­ д е р ж ан и я м агния производится по воздуш но сухому мицелию или, что значительно прощ е но менее точно, по счёту чи сла спор на по­ верхности м ицелия. М ожно дум ать, что упрощ ен н ы й метод м о ж ет зн ачительно легче найти прием в х и м и чески х лабораториях. По методу с A. niger возм ож но определять м агний доступны й растениям (его количества сходны с таки м и ж е д л я обменного м аг­ ния), а т а к ж е магний почвенн ы х вы тя ж е к . В в ы т я ж к а х 1 п уксусн о­ кислы м аммонием определяю тся сходны е ко ли чества м агния к а к по методу с A. niger, т а к и путём пламенного ф отом етра Б екм ан а. В сп л авах со смесью карбонатов н атри я и к а л и я в п яти пробах почв из ш ести исследованны х коли чества м агния определенны е эти&и двум я методами о казал и сь сходны ми м еж ду собой.

О. NOWOSIELSKI

D ETERM INA TIO N OF M AGNESIUM BY A SIM PL IFIE D

A S P E R G I L L U S N IG E R METHOD

Institute of Agricultural Chemistry, Central School of Rural Economics, W arsaw

S u m m a r y

The original N icholas- F ielding m etho d c a n be sim plified by:

1) using a n u trie n t m edium w ith ta n n in (20 g7l) in stead of s te ri­

lizing th e e n v iro n m en t before in oculation; 2) grow ing th e spores on

sterilized b re a d and in o culatin g th e c u ltu re m edium w ith d ry b a c te ria w hich keep w ell fo r years; 3) using crista lliz ers o r o rd in a ry glass pots in lieu of E rle n m ay e r Flasks; 4) e v alu atin g th e m agnesium c o n te n t on th e basis of a ird ry m ycelium o r (less ac cu ra te ly b u t m u ch m ore sim ply) on th e basis of -the n u m b e r of conidia o n th e m ycelium surface. The sim plicity of th is p ro cedure seem s to reco m m end its ad o p tatio n by che­ m ical lab oratories.

The A . niger m etho d allows d e te rm in a tio n of available m agnesium (whose am o u n t is n e a r th a t of ex ch angeable m agnesium ) and of m agne­ sium in soil e x tra cts. In e x tra c ts w ith 1 n am m onium a c eta te an d 10% hyd ro chlo ric acid a p p ro x im ate ly sim ilar am ou nts of m agnesiu m are de­ term in e d by th e A. niger m eth o d and th e B eckm an fla m e ph o to m eter. In sm elts w ith a m ix tu re of sodium and potassium carb o n ates th e m ag ne­ sium c o n ten ts d e te rm in e d by th ese tw o m eth od s w ere also ap p ro x im ately s im ila r in 5 out of 6 soil sam p les exam ined.