Język polski. Wielki sprawdzian. Klasa V. Test 5. Wersja A Test całoroczny. Instrukcja

(1)

JP V/5A

symbol testu

Język polski. Wielki sprawdzian

Klasa V. Test 5. Wersja A Test całoroczny

Imię i nazwisko

. . . .

Numer ucznia w dzienniku

. . .

Klasa

. . . .

Instrukcja

1. Na rozwiązanie wszystkich zadań masz 40 minut.

2. Przeczytaj uważnie wszystkie teksty i polecenia.

3. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem.

4. W zadaniach, w których masz do wyboru odpowiedzi A, B, C, D, wybierz jedną i w umieszczo- nym obok niej kwadracie postaw znak X.

A.

B.

C.

D. 5. Jeśli się pomylisz, błędne zaznaczenie otocz kółkiem, a poprawną odpowiedź zaznacz znakiem X.

A.

B.

C.

D. 6. W zadaniach, w których należy zapisać odpowiedzi, pisz starannie i czytelnie. Pomyłki prze- kreślaj.

7. W pozostałych zadaniach postępuj zgodnie z informacją podaną w poleceniu.

Powodzenia!

JP V/5A symbol testu

(2)

JP V/5A

Tekst 1. do zadań od 1. do 4.

Fahrenheit

¹

uznał, że rtęć jest idealną substancją, która może dokładnie pokazywać zmieniającą się temperaturę, w tym również temperaturę wrzenia wody. […] Opracował własną skalę, nazy- waną odtąd jego nazwiskiem – skalą Fahrenheita. […] Szybko odniósł wielki sukces – termome- try zamawiali u niego wszyscy najwięksi uczeni, matematycy, fi zycy, doktorzy i astronomowie.

Żaden inny termometr nie był tak niezawodny jak termometr Fahrenheita. Poproszono go też, aby udzielał wykładów z fi zyki. Robił to chętnie i wykładał bardzo ciekawie – wszystkie zagad- nienia ilustrując za pomocą doświadczeń i eksperymentów. […] Był bardzo pracowity i lubił eksperymentować. Do wynalazków, które po sobie pozostawił, należy między innymi model oka ludzkiego, za pomocą którego można obserwować dokładne działanie tego narządu, chronometr

²

rtęciowy, udoskonalony podwójny barometr

³

oraz udoskonalony teleskop

⁴

zwierciadlany. […]

Osobiście wykonał wiele termometrów różnej wielkości, również małe termometry lekarskie, których szklaną rurkę chory miał trzymać w dłoni, by w ten sposób zmierzyć ciepłotę ciała. Na koniec żywota opatentował

⁵

jeszcze wynalezioną przez siebie pompę do usuwania śmierdzącej wody z kanałów. Miał nadzieję, że dochody ze sprzedaży tej maszyny uczynią go wreszcie za- możnym. Niestety… Wkrótce potem umarł w wieku zaledwie pięćdziesięciu lat.

A. Czerwińska-Rydel, Ciepło–zimno. Zagadka Fahrenheita, Warszawa 2011, s. 76–82.

1 Daniel Gabriel Fahrenheit – urodzony w Gdańsku sławny fi zyk i inżynier; żył w latach 1686–1736.

2 Chronometr – zegar.

3 Barometr – przyrząd do mierzenia ciśnienia atmosferycznego.

4 Teleskop – urządzenie optyczne do obserwacji ciał niebieskich.

5 Opatentować – uzyskać akt przyznający własność i prawo wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas.

Zadanie 1. (0–1 p.) Zatytułuj tekst 1.

. . . .

Zadanie 2. (0–2 p.)

Co mógłby odpowiedzieć Fahrenheit na poniższe pytania? Odpowiedzi zredaguj na podsta- wie tekstu 1.

a) W jaki sposób należy używać pańskiego termometru lekarskiego?

. . . . . . . .

. . . .

b) Dlaczego skonstruował pan pompę?

. . . . . . . . . . . .

(3)

3 JP V/5A

symbol testu

Zadanie 3. (0–2 p.)

Na podstawie tekstu 1. podaj

a) cechę charakteryzującą Fahrenheita:

. . . .

b) przykład działania lub zachowania bohatera, które świadczy o wybranej przez ciebie cesze:

. . . . . . . . . . . .

Zadanie 4. (0–1 p.)

Podkreślone wyrazy zastąp wyrazami bliskoznacznymi.

Szybko odniósł wielki

. . . .

sukces – termometry zamawiali u niego wszyscy najwięksi

. . . .

uczeni

. . . .

, matematycy, fi zycy, doktorzy i astronomowie.

Zadanie 5. (0–1 p.)

Dokończ zdanie, korzystając z wyrazów z ramki i wskazówek podanych pod wykropkowa- nymi liniami.

warunek być zmienny

odporny czasomierz na bardzo pogodowy

Chronometr

. . . . . . . czasownik, 3. os., lp., r. – , cz. teraźniejszy rzeczownik, N. lp., r. m.

. . . . . . . przysłówek w stopniu równym przymiotnik, N. lp., r. m.

. . . . . . . przyimek przymiotnik, B. lm., r. niemos.

. . . . . . .

.

rzeczownik, B. lm., r. niemos przymiotnik utworzony od rzeczownika pogoda, B. lm., r. niemos.

(4)

JP V/5A

Tekst 2. do zadań od 6. do 9.

Gdy Daniel Gabriel wyszedł na ulicę Długą, odetchnął głęboko i roześmiał się głośno.

„Widziałem wiele miast, ale Gdańsk jest najpiękniejszy w świecie!” – pomyślał z dumą i spojrzał na kolorowe, wąskie kamieniczki o trzech oknach i szczycie w kształcie trójkąta z kamiennymi zawijasami po bokach. Na gzymsach

¹

i wierzchołkach budynków umieszczone były rzeźby zwie- rząt lub ptaków. Każdy dom ozdobiony był kamiennym posągiem, jego okna okolone były mi- sternie rzeźbionymi framugami, a całości dopełniały fantazyjnie pomalowane drzwi ze złocenia- mi. Ale najpiękniejszym i jednocześnie najbardziej charakterystycznym elementem kamienicy gdańskiej były przedproża, czyli podwyższone tarasy, na które trzeba było wejść po kamiennych schodkach, ozdobionych u dołu z dwóch stron kamiennymi kulami. Przedproża otoczone były kratą kutą w żelazie lub kamienną balustradą, a ocienione zielenią drzew.

A. Czerwińska-Rydel, Ciepło–zimno. Zagadka Fahrenheita, Warszawa 2011, s. 68.

1 Gzyms – poziomy występ ściany zdobiący mury budynku.

Zadanie 6. (0–1 p.)

Podkreśl w tekście 2. fragment będący wypowiedzią bohatera.

Zadanie 7. (0–1 p.)

Uzupełnij zdanie odpowiednim wyrazem wybranym z ramki.

dialog opis opowiadanie

Wyróżniony w tekście 2. fragment to

. . . .

.

Zadanie 8. (0–1 p.) W tekście 2. przeważają

A. epitety. B. uosobienia. C. porównania. D. wyrazy dźwiękonaśladowcze.

Zadanie 9. (0–1 p.)

Napisz, co łączy poniższą rycinę z tekstem 2. Odpowiedz w jednym lub dwóch zdaniach.

Gdańsk,

rycina z I połowy XVII wieku

(5)

5 JP V/5A

symbol testu

. . . . . . . . . . . .

Zadanie 10. (0–2 p.)

Uzupełnij luki w wyrazach. Wpisz odpowiednie litery.

Zimne czy ciepłe?

Pot

. . . .

ebne będą: t

. . . .

y głębokie tale

. . . .

e, woda o r

. . . .

nej temperat

. . . .

e.

rz/ż/sz rz/ż/sz rz/ż ó/u ż/rz u/ó rz/ż

1. Napełnij naczynia wodą: gorącą (ale . . . eby nie pa . . . yła), letnią i bardzo zimną

rz /ż rz/ż

(mo

. . . .

na dodać lodu i poczekać, aż się roztopi).

rz/ż

2. Prawą rękę wł

. . .

do zimnej wody, a lewą do gorącej i pot

. . . .

ymaj tak kilka min

. . . .

t.

u/ó rz/ż rz/ż u/ó

3. Teraz obie ręce zan

. . . .

w letniej wodzie.

u/ó rz/ż

Co cz

. . . .

jesz?

u/ó

Rozg

. . . .

anej ręce woda wydaje się zimna, a o

. . . .

łodzonej – ciepła.

rz/ż ch/h

Na podstawie: A. Czerwińska-Rydel, Ciepło–zimno. Zagadka Fahrenheita, Warszawa 2011, s. 88.

Zadanie 11. (0–1 p.)

Przyporządkuj rodzaj słownika do defi nicji. Wstaw w odpowiednim miejscu tabeli właściwą cyfrę.

a) ulica – droga, przecznica, bocznica, zaułek

b) ulicz

•

ka -cz

•

ce, -cz

•

kę; -czek

c) uliczka «wąska, krótka ulica» ○ Uliczki osiedlowe. Ciasne, kręte uliczki.

◊ fraz. książ. Ślepa uliczka, ż III, CMs. ~czce; lm D. ~czek.

1 – słownik języka polskiego

2 – słownik wyrazów bliskoznacznych

3 – słownik ortografi czny

(6)

JP V/5A

Zadanie 12. (0–6 p.)

W imieniu gdańszczan napisz list ofi cjalny do Rady Miasta Gdańska z prośbą o ufundowa- nie pomnika Daniela Gabriela Fahrenheita.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(7)

JP V/5B

symbol testu