Osiągnięcia ONZ. Wprowadzenie Przeczytaj Mapa myśli Sprawdź się Dla nauczyciela

(1)

Osiągnięcia ONZ

Wprowadzenie Przeczytaj Mapa myśli Sprawdź się Dla nauczyciela

(2)

Jedną z konsekwencji II wojny światowej było dążenie do zapewnienia pokoju. W tym celu należało nie dopuścić do wybuchu kolejnego konﬂiktu, co nie było łatwe w realiach powojennego świata i rodzącego się podziału na komunistyczny Wschód i kapitalistyczny Zachód. Dlatego zlikwidowano

skompromitowaną i nieudolną Ligę Narodów. Postanowiono zastąpić ją nową organizacją

międzynarodową, która miała mieć większe kompetencje od poprzedniczki. Doprowadziło to 25 czerwca 1945 roku do powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ).

Twoje cele

Scharakteryzujesz cele powstania i funkcjonowania Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Omówisz strukturę organów ONZ.

Przeanalizujesz wybrane działania podejmowane przez ONZ i ocenisz ich skuteczność.

Wskażesz osiągnięcia: Światowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowej Organizacji Pracy, Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Światowej Organizacji Handlu, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego oraz Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.

Osiągnięcia ONZ

Źródło: licencja: CC 0.

(3)

Przeczytaj

Od Ligi Narodów...

Pierwszą organizacją stojącą na straży pokoju na świecie, poprzedniczką ONZ, była Liga Narodów.

Została utworzona po I wojnie światowej z inicjatywy USA (ostatecznie USA nie zostały jej członkiem), działalność rozpoczęła w 1920 roku. Jej głównym celem było utrzymanie pokoju na świecie i rozwijanie współpracy. Dość szybko okazało się, że Liga nie jest w stanie zrealizować swojego głównego założenia, jakim było zapewnienie pokoju. Jej działalność przerwał wybuch II wojny światowej, przed którą nie potraﬁła ona uchronić ludzkości.

Liga Narodów została rozwiązana w 1946 roku.

...do Organizacji Narodów Zjednoczonych

Z inicjatywą jej utworzenia wystąpiły rządy USA i Wielkiej Brytanii. Nowa organizacja miała mieć szerokie kompetencje i stanowić podstawę powojennego ładu międzynarodowego. Cele, strukturę i zasady funkcjonowania organizacji opracowali na wspólnych konferencjach przywódcy głównych mocarstw koalicji antyhitlerowskiej: prezydent USA Franklin Delano Roosevelt, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill i przywódca ZSRS Józef Stalin.

Konferencja założycielska Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) z udziałem delegacji 50 państw rozpoczęła się 25 kwietnia 1945 roku w San Francisco, a zakończyła się 25 czerwca podpisaniem Karty Narodów Zjednoczonych. Karta ONZ została ratyﬁkowana 24 października 1945 roku.

Siedzibą organizacji został Nowy Jork, a w Europie Genewa i Wiedeń (obecnie jeszcze Haga i Nairobi).

Jest to uniwersalna organizacja międzynarodowa, do której należą 193 kraje.

Państwa członkowskie dzielą się na członków pierwotnych (państwa, które uczestniczyły w konferencji założycielskiej) i pozostałych, którzy przystąpili do organizacji w późniejszych latach.

Nowych członków przyjmuje Zgromadzenie Ogólne w drodze uchwały, na wniosek Rady

Bezpieczeństwa. Istnieje możliwość zawieszenia, a nawet usunięcia państwa członkowskiego z organizacji.

Decyzję o zawieszeniu lub wydaleniu podejmuje Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa.

Karta Narodów Zjednoczonych nie przewiduje możliwości wystąpienia z organizacji, jednak każde państwo jest suwerenne i może podjąć taką decyzję.

Główne cele ONZ:

dążenie do zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa światowego, tłumienie wojen i innych naruszeń pokoju,

rozwijanie współpracy międzynarodowej, współdecydowania narodów w imię wspólnych celów, ochrona praw i godności człowieka,

Logo Ligi Narodów z 1919 roku Źródło: domena publiczna.

Siedziba ONZ w Nowym Jorku. Zastanów się, dlaczego właśnie tam znajduje się kwatera główna organizacji.

Źródło: Julien Chatelain, licencja: CC BY-SA 2.0.

(4)

popieranie rozwoju społeczno‑gospodarczego wszystkich państw i narodów.

Członkiem ONZ według art. 4 Karty Narodów Zjednoczonych może być „każde państwo miłujące pokój, które przyjęło zobowiązania zawarte w karcie” i zdaniem ONZ „jest w stanie je wypełniać”. W skład ONZ wchodzą obecnie 193 państwa (ostatni przyłączył się Sudan Południowy w 2011 r.). Watykan nie jest członkiem ONZ, ma status stałego obserwatora przy ONZ.

Członkowie ONZ według daty przyjęcia do organizacji

Zastanów się, czy ONZ można nazwać organizacją globalną.

Źródło: Roke, licencja: CC BY-SA 3.0.

Członkostwo w ONZ opiera się na:

suwerennej równości wszystkich członków,

wykonywaniu w dobrej wierze zobowiązań, zgodnie z Kartą ONZ, rozwiązywaniu sporów środkami pokojowymi,

powstrzymaniu się od groźby użycia siły lub użycia jej w sposób niezgodny z celami ONZ, okazywaniu wszelkiej pomocy ONZ w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą ONZ jako środka zapobiegawczego lub przymusu,

wpływaniu na państwa, które nie są członkami ONZ, aby postępowały zgodnie z zasadami koniecznymi do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa,

nieingerowaniu ONZ w sprawy należące do kompetencji wewnętrznych państw.

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Obszary działalności ONZ

Wybrane obszary działalności ONZ to przede wszystkim utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa oraz dbanie o przestrzeganie praw człowieka. Istnieje kilka sposobów rozwiązywania konﬂiktów przez Radę

Bezpieczeństwa, są to między innymi rezolucje, uchwały – wzywające do podjęcia lub zaniechania określonych działań godzących w bezpieczeństwo lub pokój. Skuteczność tych kroków jest jednak niewielka, ponieważ nie mają one mocy wiążącej.

Misje pokojowe

Najpopularniejszą formą działania są misje pokojowe wysyłane w rejony konﬂiktu w celu nadzorowania porozumień pokojowych, tworzenia stref rozdzielających zwaśnione strony lub nadzorowania

zawieszenia broni. W misjach biorą udział żołnierze z państw członkowskich, tzw. błękitne hełmy, policjanci, obserwatorzy i personel cywilny. Do tej pory ONZ przeprowadziła ok. 70 tego typu operacji na

(5)

wszystkich kontynentach, z czego 57 po 1988 roku. W ramach misji ONZ często współpracuje z innymi organizacjami, czego przykładem może być połączenie operacji pokojowej ONZ z siłami

międzynarodowymi NATO (IFOR i SFOR) w Bośni i Hercegowinie w 1995 roku i KFOR w Kosowie w 1999 roku do dzisiaj. Znacznie rzadziej ONZ przeprowadza bezpośrednie akcje zbrojne. Takim przykładem może być operacja w Zatoce Perskiej w 1991 roku, tzw. Pustynna Burza, czyli mandat ONZ dla sił amerykańsko‑brytyjskich, które wyzwoliły Kuwejt okupowany przez wojska Saddama Husajna. Ponad 3300 żołnierzy sił pokojowych ONZ z blisko 120 krajów zginęło podczas służby pod ﬂagą ONZ.

Polskie Siły Zbrojne biorą udział

w międzynarodowych operacjach pokojowych od 1953 r. Od tego czasu w 29 operacjach ONZ w 26 krajach służyło blisko 40 tysięcy polskich żołnierzy.

Byliśmy obecni głównie na Bliskim Wschodzie (UNDOF, UNIFIL), ale także w Afryce i na Bałkanach Zachodnich.

ONZ ma duże sukcesy w zakresie rozwiązywania problemów społecznych, politycznych

i gospodarczych. Instrumentami wykorzystywanymi w tym obszarze działalności są konferencje,

deklaracje, programy, a przede wszystkim tworzenie samodzielnych instytucji międzynarodowych (agencji specjalnych ONZ), które zajmują się rozwiązywaniem konkretnych problemów.

Najbardziej znane z nich to Fundusz Pomocy Dzieciom (UNICEF), Światowa Rada Żywności (WFC), Program Ochrony Środowiska (UNEP) oraz Program Rozwoju (UNDP).

Słownik

Implementa on Force (IFOR)

międzynarodowe siły wojskowe pod przywództwem NATO, na podstawie mandatu ONZ w okresie od 20 grudnia 1995 do 20 grudnia 1996 r. prowadzące w Bośni i Hercegowinie operację Joint Endeavour;

jej dowódcą był brytyjski generał Sir Michael Walker Karta Narodów Zjednoczonych

(z ang. Charter of the United Nations); umowa międzynarodowa (statut) podpisana 26 czerwca 1945 r.

w San Francisco; weszła w życie 24 października 1945 r.; stanowi podstawę prawną istnienia i działania ONZ

Liga Narodów

(z ang. League of Nations, z fr. Société des Nations); pierwsza w historii organizacja międzynarodowa o celach ogólnych, powołana dla rozwoju współpracy oraz zapewnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ)

Narody Zjednoczone (NZ) (z ang. United Nations – UN, z arab. Munazzamat al‑Umami al‑Muttahida, z chiń. Lianheguo, z fr. Organisation des Nations Unies – ONU, z hiszp. Organización de las Naciones Unidas – ONU, z ros. Organizacyja Objedinionnych Nacyj – OON); organizacja międzynarodowa o charakterze uniwersalnym (powszechnym) i szerokim zakresie działania (kompetencjach ogólnych) organizacje wyspecjalizowane ONZ

Brazylijski żołnierz sił pokojowych ONZ podczas patrolu w Port-au-Prince (Hai ) w ramach operacji ratowniczej i humanitarnej Uniﬁed Response po trzęsieniu ziemi w 2010 r.

Wyjaśnij, po czym możemy poznać, że żołnierze służą w ramach kontyngentu ONZ. Gdzie najczęściej organizowane są misje pokojowe ONZ i dlaczego?

Źródło: David A. Frech, domena publiczna.

(6)

organizacje międzynarodowe o charakterze powszechnym, działające w różnych dziedzinach, np.

gospodarczej, społecznej, kulturalnej, oświatowej, zdrowia publicznego, transportu, związane z ONZ umowami określającymi zasady ich współpracy; ich działalność koordynuje Rada

Gospodarczo‑Społeczna ONZ; należą do nich m.in. Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) SFOR

(z ang. NATO's Stabilisation Force, Siły Stabilizacyjne NATO); wojskowa grupa międzynarodowa rozlokowana w Bośni i Hercegowinie, której przewodziło NATO; zasadniczym celem SFOR było utrzymanie porozumienia z Dayton

Siły Narodów Zjednoczonych ds. Nadzoru Rozdzielenia Wojsk na Wzgórzach Golan

(z ang. United Nations Disengagement Observer Force, UNDOF); siły pokojowe Narodów Zjednoczonych, powołane rezolucją Rady Bezpieczeństwa nr 350 (1974); rezolucja ta mówiła

o zawieszeniu broni i zakończeniu walk po wojnie Jom Kipur w 1973 r.; wojska UNDOF jako jedyne siły militarne mogły przebywać w określonej w rezolucji streﬁe

siły pokojowe ONZ

narodowe kontyngenty sił zbrojnych oddane do dyspozycji ONZ lub z mandatu ONZ, organizacji regionalnych, np. Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, dla przeprowadzenia konkretnych operacji pokojowych, powoływane w trybie doraźnym przez Zgromadzenie Ogólne lub Radę Bezpieczeństwa ONZ

UNIFIL

(z ang. United Nations Interim Force in Lebanon, Tymczasowe Siły Zbrojne ONZ w Libanie); misja pokojowa ONZ działająca od 19 marca 1978 r. na terenie południowego Libanu

(7)

Mapa myśli

Polecenie 1

Zapoznaj się z prezentacją na temat wybranych organizacji wyspecjalizowanych ONZ. Następnie w dostępnych źródłach poszukaj informacji o innych organizacjach działających w ramach ONZ oraz ich osiągnięciach i uzupełnij mapę myśli.

Ćwiczenie 1

Wskaż przyczyny krytyki Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

Ćwiczenie 2

Uzasadnij rolę Światowej Organizacji Zdrowia w zwalczaniu epidemii na świecie.

Ćwiczenie 3

Przedstaw, jakie znaczenie ma funkcjonowanie organizacji wyspecjalizowanych ONZ.

(8)

Sprawdź się

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z ilustracją i wykonaj polecenie.

Źródło: licencja: CC 0.

Wyjaśnij, do jakiej organizacji należy ten logotyp.

輸

Ćwiczenie 2

Organizacja Narodów Zjednoczonych funkcjonuje na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych, którą uchwalono…">

Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Organizacja Narodów Zjednoczonych funkcjonuje na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych, którą uchwalono…

24 kwietnia 1945 roku.

28 czerwca 1945 roku.

26 czerwca 1945 roku.

24 października 1945 roku.

輸

(9)

Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z Preambułą Karty Narodów Zjednoczonych i wykonaj polecenie.

Preambuła

My, ludy Narodów Zjednoczonych, zdecydowane uchronić przyszłe pokolenia od klęski wojny, która dwukrotnie za naszego życia wyrządziła ludzkości niewypowiedziane cierpienia, przywrócić wiarę w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki, równouprawnienie płci oraz

równouprawnienie narodów wielkich i małych, stworzyć warunki umożliwiające utrzymanie

sprawiedliwości i poszanowanie zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych i innych źródeł prawa międzynarodowego, popierać postęp społeczny i poprawę warunków życia w większej wolności, i w tym celu postępować tolerancyjnie i żyć ze sobą w pokoju jak dobrzy sąsiedzi, zjednoczyć swe siły dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, zapewnić przez przyjęcie zasad

i ustalenie metod, aby siła zbrojna używana była wyłącznie we wspólnym interesie, korzystać

z organizacji międzynarodowych w celu popierania gospodarczego i społecznego postępu wszystkich narodów, postanowiliśmy zjednoczyć nasze wysiłki dla wypełnienia tych zadań. Zgodnie z tym rządy nasze, przez zgromadzonych w mieście San Francisco przedstawicieli, którzy okazali swoje

pełnomocnictwa, uznane za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodziły się przyjąć niniejszą Kartę Narodów Zjednoczonych i niniejszym tworzą organizację międzynarodową pod nazwą

»Organizacja Narodów Zjednoczonych«.

/Źródło: Preambuła, unic.un.org.pl [online, dostęp: 4.12.2019]./

Wyjaśnij, dlaczego została utworzona Organizacja Narodów Zjednoczonych.

醙

(10)

Ćwiczenie 4

Przeczytaj opinię na temat ONZ i wykonaj polecenie.

Libański kardynał: Dalsze istnienie ONZ nie ma sensu

– To, co się dzieje obecnie na Bliskim Wschodzie, dobitnie pokazuje, że Organizacja Narodów

Zjednoczonych straciła swą rację bytu, a co za tym idzie, sensowność dalszego istnienia – ocenił kard.

Bechara Butros Rai, maronicki patriarcha Libanu. (...) Niestety, żadna z wielkich światowych potęg i ich popleczników nie mówi o pokoju. Oni wszyscy są spragnieni wojny – stwierdził kard. Rai.

– Warto pamiętać o tym, co mówił Papież Franciszek. Tutaj chodzi o handel bronią. Wojny są w interesie producentów, bo tylko wtedy mogą sprzedawać broń. I to jest kluczowy punkt – przekonywał libański duchowny.

Jego zdaniem w konﬂikcie w Syrii nie chodzi o przeprowadzenie demokratycznych reform. – By do nich doszło, nie trzeba przecież wyniszczać całego kraju. By zmienić prezydenta, nie potrzeba rujnować Syrii i zmuszać do ucieczki siedmiu milionów jej mieszkańców – zauważył.

– Niestety sumienie świata umarło. To wszystko, co dzieje się na naszych oczach, to tylko i wyłącznie międzynarodowe interesy. Naszym obowiązkiem jest nieustanne mówienie »nie« wojnie.

Przypominanie, że ci, co walczą, nie mają racji i w żadnej mierze nie mogą usprawiedliwić prowadzonej wojny. Ta wojna nie ma najmniejszego sensu – ocenił kard. Bechara Butros Rai.

/Źródło: Libański kardynał: Dalsze istnienie ONZ nie ma sensu, rp.pl [online, dostęp: 4.12.2019]./

Wyjaśnij, dlaczego kard. Bechara Butros Rai uważa, że istnienie ONZ nie ma sensu.

醙

(11)

Ćwiczenie 5

Dokonaj analizy składu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ i wykonaj polecenie.

ROZDZIAŁ V – RADA BEZPIECZEŃSTWA Skład

Artykuł 23

1. Rada Bezpieczeństwa składa się z piętnastu członków Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Republika Chińska, Francja, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii oraz Stany Zjednoczone Ameryki są stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa. Zgromadzenie Ogólne wybiera dziesięciu innych członków Organizacji jako niestałych członków Rady Bezpieczeństwa, mając specjalnie na uwadze przede wszystkim wkład poszczególnych członków do utrzymania międzynarodowego pokoju

i bezpieczeństwa, realizacji innych celów Organizacji oraz sprawiedliwy podział geograﬁczny.

2. Niestałych członków Rady Bezpieczeństwa wybiera się na okres dwóch lat. Przy pierwszym wyborze niestałych członków, po zwiększeniu liczby członków Rady Bezpieczeństwa z jedenastu do piętnastu, dwóch spośród czterech dodatkowych członków będzie wybranych na okres jednego roku. Członek ustępujący nie może być ponownie wybrany na następujące bezpośrednio dwulecie.

3. Każdy członek Rady Bezpieczeństwa ma w niej jednego przedstawiciela.

/Źródło: Rada Bezpieczeństwa, unic.un.org.pl [online, dostęp: 7.12.2019]./

Wyjaśnij genezę składu członków stałych Rady Bezpieczeństwa ONZ.

難

(12)

Ćwiczenie 6

Przeczytaj tekst źródłowy i wykonaj polecenie.

ONZ w kryzysie! Braki ﬁnansowe zagrażają działalności organizacji i reformom

Organizacja Narodów Zjednoczonych cierpi na największy ﬁnansowy kryzys od wielu lat. Braki w kasie mogą zakłócić działalność organizacji oraz planowanym reformom.

Problemy ﬁnansowe ONZ wynikają z braku wpłat rocznych składek przez wiele państw. Dotychczas swoje składki opłaciło 129 z 193 krajów członkowskich – wynika ze słów rzecznika organizacji Stéphane’a Dujarrica, który wezwał pozostałych do dokonania wpłat w całości.

Jeśli ONZ nie uzyska pożądanych środków, to zagrożona zostanie działalność organizacji, która w ostatnich latach – oprócz zabiegów mających na celu zabezpieczenie pokoju na świecie – włącza się niekiedy także w propagowanie lewicowych postulatów ideologicznych.

Sekretarz generalny ONZ ostrzega ponadto, że już w listopadzie może braknąć funduszy na wypłatę wynagrodzeń. Kilka dni temu Antonio Guterres podjął nadzwyczajne działania. Oznacza to najpewniej brak obsady niektórych funkcji, ograniczenia w podróżach oraz odwołanie niektórych spotkań.

/Źródło: MWł, ONZ w kryzysie! Braki ﬁnansowe zagrażają działalności organizacji i reformom, pch24.pl [online, dostęp: 7.12.2019]./

Wyjaśnij, skąd biorą się problemy ﬁnansowe ONZ.

難

(13)

Ćwiczenie 7

Przeczytaj tekst Adama Daniela Rotfelda na temat ONZ i wykonaj polecenie.

ONZ: między sukcesem a rozczarowaniem

70. rocznica powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych skłania do zadumy. Czym należy tłumaczyć na przykład to, że dziś w Polsce sceptycyzm i rozczarowanie rolą, jaką odgrywa ONZ, przeważają nad wiarą i nadzieją? (...) Pokutuje pogląd, że jedną z przyczyn słabości ONZ jest

anachroniczny skład Rady Bezpieczeństwa. Od lat powraca postulat, by do grupy stałych członków Rady dodać nowe mocarstwa – Niemcy, Japonię, Indie, Brazylię czy RPA. W praktyce myślenie tymi kategoriami napotkało silny opór. Pamiętam rozmowę z Włochem w jednym z nowojorskich hoteli. Mój rozmówca pytał: »Jeśli Niemcy – to dlaczego nie Włochy?«. Dyplomaci z Afryki pytali: »Jeśli

Południowa Afryka – to dlaczego nie Egipt?«, a z Ameryki Łacińskiej: »Jeśli Brazylia – to dlaczego nie Meksyk lub Argentyna?«. Próbą odpowiedzi ze strony Polski na takie podejście była złożona w ONZ propozycja Nowego Aktu Politycznego Narodów Zjednoczonych na XXI w. Przedstawił ją min.

Włodzimierz Cimoszewicz w 2002 r. Wyszliśmy z założenia, że traktat, jakim jest Karta NZ, może – na podobieństwo Starego Testamentu, który zawiera dziesięć przykazań – być uzupełniony nowym aktem natury politycznej, znacznie łatwiejszym do uzgodnienia – czymś na kształt Nowego Testamentu ONZ.

Upewniał nas w tym myśleniu sukces, jakim było przyjęcie przez ZO ONZ Raportu Garetha Evansa i Mohameda Sahnouna pt. »Odpowiedzialność za ochronę« (Responsibility to Protect). Postulaty tego Raportu są dziś uważane za obowiązujące prawo.

Wcześniej czy później powstanie dokument, który określi sposoby realizacji trzech podstawowych zadań, jakie stoją przed Narodami Zjednoczonymi w XXI w.: zapewnienie bezpieczeństwa,

zrównoważonego rozwoju i praw człowieka. Jest to wyzwanie na miarę wyłaniającego się świata, który jest coraz bardziej współzależny, a zarazem wewnętrznie sprzeczny. Porządek tego świata jest też coraz częściej kontestowany i podważany. Przy wszystkich ułomnościach i słabościach nie ma w dzisiejszym świecie dla ONZ alternatywy. Bowiem Narody Zjednoczone – to my wszyscy. To nie kosmici tworzą ONZ, ale 193 państwa świata. I jeśli krytykują one ONZ i obniżają jej prestiż, to – parafrazując Gogola – można powiedzieć: Kogo krytykujecie? Siebie samych krytykujecie…

/Źródło: Adam Daniel Rotfeld, ONZ: między sukcesem a rozczarowaniem, polityka.pl [online, dostęp:

7.12.2019]./

Przedstaw poglądy autora dotyczące funkcjonowania ONZ w XXI wieku.

難

(14)

Ćwiczenie 8

Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Około 200 polskich żołnierzy pojedzie jesienią do Libanu. Powrót na misje pokojowe ONZ (...) W podobny sposób powrót Wojska Polskiego do misji ONZ uzasadnia BBN.

Powrót Polski do misji ONZ jest jednym z priorytetów polityki bezpieczeństwa Prezydenta RP Andrzeja Dudy. Już w 2015 r. podczas 70. Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych Prezydent

zadeklarował gotowość zwiększania przez Polskę bezpośredniego wkładu w utrzymywanie pokoju i zapewnianie bezpieczeństwa w ramach ONZ. Udział Polski w operacji »błękitnych hełmów« w Libanie byłby zwieńczeniem podjętych z inicjatywy Prezydenta RP dwuletnich prac Ministerstwa Obrony Narodowej nad powrotem do operacji pokojowych, z których Polska wycofała się w 2009 r. Polskie zaangażowanie związane jest także z niestałym członkostwem w Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz polityką zapewniania bezpieczeństwa i wspierania sojuszników

w regionie. W ostatnich latach Polska na Bliskim Wschodzie m.in. brała udział w działaniach Globalnej Koalicji do walki z tzw. Państwem Islamskim, a także wspiera armię Iraku w ramach operacji Sojuszu Północnoatlantyckiego.

/Źródło: Rafał Lesiecki, Około 200 polskich żołnierzy pojedzie jesienią do Libanu. Powrót na misje pokojowe ONZ, komunikat BBN z 25 marca 2019 r., defence24.pl [online, dostęp: 7.12.2019]./

Wyjaśnij, jaka jest zależność między niestałym członkostwem w Radzie Bezpieczeństwa ONZ a stosunkiem do operacji pokojowych prowadzonych przez Polskę w ramach ONZ.

難

(15)

Dla nauczyciela

Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Działalność i osiągnięcia Organizacji Narodów Zjednoczonych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony Podstawa programowa:

zakres podstawowy

VII. Współczesne stosunki międzynarodowe. Uczeń:

7) charakteryzuje cele i najważniejsze organy Organizacji Narodów Zjednoczonych (Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, Sekretarz Generalny, Rada Gospodarcza i Społeczna, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości); przedstawia jej wybrane działania i ocenia ich skuteczność.

zakres rozszerzony

XIII. Ład międzynarodowy. Uczeń:

24) przedstawia cele działania: Światowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowej Organizacji Pracy, Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Światowej Organizacji Handlu, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego oraz Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

kompetencje obywatelskie;

kompetencje w zakresie przedsiębiorczości;

kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

charakteryzuje cele powstania i funkcjonowania Organizacji Narodów Zjednoczonych;

omawia strukturę organów ONZ;

przedstawia wybrane działania podejmowane przez ONZ i ocenia ich skuteczność;

wskazuje osiągnięcia Światowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowej Organizacji Pracy, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Światowej Organizacji Handlu, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego, Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;

konektywizm.

(16)

Metody i techniki nauczania:

burza mózgów;

debata oksfordzka.

Formy zajęć:

praca w parach;

praca w grupach;

praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Na tablicy zostają zapisane pojęcia „Liga Narodów” i „Organizacja Narodów Zjednoczonych”. Uczniowie w trakcie burzy mózgów podają skojarzenia dotyczące tych haseł. Po fazie twórczej następuje weryﬁkacja pomysłów i utworzenie deﬁnicji tych pojęć.

3. Dyskusja na temat celów istnienia wyżej wymienionych organizacji międzynarodowych oraz ich znaczenia.

Faza realizacyjna

1. Omówienie przez zespół klasowy podstawowych celów funkcjonowania Ligi Narodów oraz powodów jej likwidacji. Uczniowie analizują przyczyny niepowodzenia misji Ligi Narodów w okresie

międzywojennym.

2. Uczniowie w parach zapoznają się z genezą ONZ i celami jej działania zapisanymi w Karcie Narodów Zjednoczonych. Ochotnicy przedstawiają podsumowanie na forum klasy.

3. Zespół klasowy na podstawie widżetu w sekcji „Przeczytaj” omawia strukturę organizacyjną ONZ:

Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa,

Sekretariat ONZ (Sekretarz Generalny), Rada Gospodarcza i Społeczna,

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Rada Powiernicza.

4. Wskazanie przez uczniów wybranych obszarów działalności ONZ – utrzymanie pokoju

i bezpieczeństwa na świecie oraz dbanie o przestrzeganie praw człowieka. Misje pokojowe ONZ i udział w nich sił zbrojnych RP.

5. Podział na grupy i praca z prezentacją interaktywną i mapą myśli. Każda grupa analizuje prezentację, w której są przedstawione osiągnięcia poszczególnych wyspecjalizowanych organizacji działających przy ONZ. Następnie w dostępnych źródłach wyszukuje informacje o osiągnięciach pozostałych organizacji i uzupełnia mapę myśli. Przykładowo:

Międzynarodowa Organizacja Pracy,

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju,

(17)

Międzynarodowy Fundusz Walutowy,

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju Przemysłowego, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej,

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury, Światowa Organizacja Zdrowia,

Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Bank Światowy.

Po wykonaniu zadania prezentacja na forum klasy.

6. Klasa podzielona jest na trzy grupy zgodnie z zasadami przeprowadzania debaty oksfordzkiej – zwolennicy tezy, przeciwnicy tezy i publiczność. Wybierani są też marszałek i sekretarz. Temat debaty:

„Czy ONZ spełnia pokładane w tej organizacji nadzieje związane z zachowaniem pokoju i bezpieczeństwa na świecie?”.

7. Uczniowie otrzymują czas na przygotowanie swoich argumentów. Następnie marszałek rozpoczyna debatę. Po przeprowadzonej debacie, w której każda ze stron ma określony czas na swoje wystąpienie, przeprowadzane jest głosowanie – publiczność decyduje, która ze stron za pomocą swoich argumentów bardziej przekonała ją do swojego zdania.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel wraz z uczniami podsumowuje debatę. Oceniają siłę argumentów obu stron i sposób ich prezentowania.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń interaktywnych do tematu lekcji.

Materiały pomocnicze:

Libański kardynał: Dalsze istnienie ONZ nie ma sensu, rp.pl.

MWł, ONZ w kryzysie! Braki ﬁnansowe zagrażają działalności organizacji i reformom, pch24.pl.

Adam Daniel Rotfeld, ONZ: między sukcesem a rozczarowaniem, polityka.pl.

Rafał Lesiecki, Około 200 polskich żołnierzy pojedzie jesienią do Libanu. Powrót na misje pokojowe ONZ, defence24.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Materiał może zostać wykorzystany do lekcji poświęconych działalności ONZ i jego organizacji wyspecjalizowanych lub do lekcji powtórzeniowej.