• Nie Znaleziono Wyników

Górnictwo węglowe w województwie katowickim

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Górnictwo węglowe w województwie katowickim"

Copied!
57
0
0

Pełen tekst

(1)

f i s r

" ' ï : . í ' ; : '-l; 5 ' - 1

i I ' 1 i 1 . 5 f e l M

Urzqd

Statystyczny

• / :■ . ' ;f ^ ■

» :< ; • ;< • '- . :

■ - itlÄ iiilÄ i

... Ï ¡h

mÉSÈÈm

. ,.. : .,:*. .; f s\:. y,

Æ % í & ' i ' á í v' $ 4 ‘ ' ' , » < •> y ,- w ł 7 <’ * Ś s - > i < ' í ' '. '

i : *s; * & i ^ ï M¡¡ < k ?. %^: ' *&í,

: ..: :: * i’é ! ': ‘ A < '

; : -i ■; - : í - . : • ;. - - ; ¿ :?.;; < ; ■ : ¡ ■ -

müÊÊBÊÊÊÊÊÊIÊÊÊÊI Ê ^ ^ K ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ M

' ’ ' ' ' v ' ■■ ' Ÿ v V ,/, Í ¿ > C /V » 'A í,, é®*>A-'.íi' ' • Jw < , s t^ Ą £ 'ft & &■ %

? r , : ;: : ;: ;::u ; : í ' r V : ; ; ;,: = ;.T,V:; :;s ; t ^

w województwie katowickim

J; I

m SÈm

(2)

3266/J!

Opracowała m gr Barbara Podgórska • Jurkowska

Nakład 150 egz.

Format A4

Urząd Statystyczny w Katowicach Oddział Poligraficzny

Zam. 1 2 8 /9 5 Cena 8,00 zł

(3)

P u b lik a c ja zawiera podstawowe wyniki i wskaźniki charakteryzujące sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw górnictwa i kopalnictwa w l9 9 4 r.

i w I półroczu 1995 r., ze szczególnym uwzględnieniem górnictwa węglowego na tle danych wojewódzkich. W publikacji przedstawiono dane statystyczne informujące o przeciętnej liczbie zatrudnionych, przeciętnym wynagrodzeniu miesięcznym brutto i netto, przychodach ogółem z działalności gospodarczej, kosztach uzyskania p rz y c h o d ó w , w y n ik a c h fin a n s o w y c h , m ajątk u o b ro to w y m p o d m io tó w gospodarczych, środkach trwałych i nakładach inwestycyjnych. W publikacji uwzględniono także eksport węgla w wymiarze ilościowym i wartościowym oraz ceny eksportowe węgla.

1. W prezentacji danych statystycznych przyjęto podział podmiotów gospodarczych tworzących gospodarkę narodową według Europejskiej Klasyfikacji Działalności obowiązującej od stycznia 1994 r„ wprowadzonej zarządzeniem Prezesa GUS z dnia 27 czerwca 1990 r. (Dz. Urz. GUS Nr 11, poz. 47 i Nr 30 poz. 151 oraz z

1992 r. Nr 27 poz. 129 i z 1994 r. Nr 1, poz. 1).

W części opisowej używa się formy skróconej: górnictwo węglowe dla działu EKD górnictwo węgla kamiennego i brunatnego; wydobywanie torfu.

2. Dane statystyczne dotyczące wyników finansowych podmiotów gospodarczych dla 1995 r. zaprezentowano w dostosowaniu do ustawy z dnia 29 IX 1994 r. o rachunkowości: Dz. U. Nr 121, poz. 591 z dnia 19 X I 1994 r.

Dla 1994 r. i lat wcześniejszych odpowiednio: Dz. U. Nr 10 z dnia 5 II 1991 r. z późniejszymi zmianami.

3. Dane prezentowane obejmują podmioty gospodarki bez względu na charakter własności tj. zaliczane do sektora publicznego i prywatnego.

4. Dane opracowano zgodnie z każdorazowym stanem organizacyjnym podmiotów gospodarki narodowej.

5. Dane w zakresie pracujących, zatrudnienia i wynagrodzeń dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracującuch przekracza 5 osób.

Dane dotyczące wyników finansowych dotyczą podmiotów gospodarczych prowadzących księgi rachunkowe i zobowiązanych do miesięcznych sprawozdań o przychodach, kosztach i wynikach finansowych, w których liczba pracujących przekracza 50 osób w zakresie górnictwa i kopalnictwa oraz działalności produkcyjnej, a w pozostałych 20 osób.

uwagi

metodyczne

(4)

uwagi

metodyczne

Dane o środkach trwałych obejm ują jed no stki działające wedug zasad rozrachunku gospodarczego oraz jednostki budżetowe z wyjątkiem:

- jednostek prowadzących książkę przychodów i rozchodów, - indywidualnych gospodarstw rolnych,

- zakładów osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, w których liczba pracujących wynosi do 5 osób.

Dane o nakładach inwestycyjnych dotyczą wszystkich podmiotów, z wyjątkiem zakładów osób fizycznych i spółek cywilnych prowadzących działalność gospodarczą, w których liczba pracujących wynosi do 5 osób.

6. Ilekroć je s t m owa o sektorze p rzedsiębiorstw , dotyczy to podm iotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie leśnictwa, pozyskiwania drewna i pokrewnych działalności usługowych, rybołówstwa w wodach morskich, górnictwa i kopalnictwa, działalności produkcyjnej, zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę, budownictwa, handlu hurtowego i detalicznego, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego, hoteli i restauracji, transportu, gospodarki magazynowej i łączności, obsługi nieruchom ości, wynajm u i działalności zw iązanej z prowadzeniem interesów, odprowadzania ścieków, wywozu śmieci, usług sanitarnych i pokrewnych, działalności związanej z rekreacją, kulturą i sportem oraz pozostałej działalności usługowej.

7. Ilekroć w opracowaniu jest mowa o przemyśle, dotyczy to sekcji EKD: górnictwo i kopalnictwo, działalność produkcyjna oraz zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę.

8. W tablicach - o ile nie zaznaczono inaczej - dane w ujęciu wartościowym podano w cenach bieżących.

9. Liczby względne (wskaźniki, odsetki) obliczono z reguły na podstawie danych bezwzględnych wyrażonych z większą dokładnością niż podano w tablicach.

10. Prezentowane dane statystyczne zgodnie z ustawą o denominacji przedstawiono w nowej jednostce pieniężnej.

(5)

1. Pracujący to liczba osób (bez uczniów) będących w stanie ewidencyjnym w dniu kończącym okres sprawozdawczy, dla których jednostka sprawozdawcza jest głównym miejscem pracy, łącznie z pracującymi poza granicami kraju, bez przeliczania ma pełne etaty.

Do pracujących zalicza się:

■ osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (tj. umowy o pracę, powołania, wyboru lub mianowania) łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo,

I osoby wykonujące pracę nakładczą,

■ agentów we wszystkich systemach agencji oraz osoby zatrudnione przez agentów,

■ właścicieli zakładów (z wyłączeniem wspólników, którzy nie pracują a wnoszą jedynie kapitał), łącznie z bezpłatnie pomagającymi członkami ich rodzin.

2. Przeciętne zatrudnienie obejmuje osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, w przeliczeniu na pełnozatrudnionych. Do zatrudnionych zalicza się:

■ osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy z wyjątkiem osób:

zatrudnionych poza granicami kraju,

przebywających na urlopach wychowawczych, pozostających na urlopach rehabilitacyjnych.

■ osoby pracujące w zakładach pracy w formie zorganizowanych grup roboczych, tj. uczestników OHP, żołnierzy, skazanych, junaków obrony cywilnej, junaków straży przemysłowej i pożarnej, osoby odbywające w zakładach pracy zastępczą służbę poborowych oraz zatrudnionych przy pracach interwencyjnych

■ osoby przebywające za granicą na podstawie delegacji służbowej.

3. Wynagrodzenia i świadczenia społeczne podawane są w ujęciu brutto tj. bez potrąceń z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych oraz netto - po potrąceniu zalicżek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

4. Przeciętne wynagrodzenia brutto w przeliczeniu na 1 zatrudnionego obejmują wynagrodzenia osobowe brutto pracowników najemnych łącznie z wypłatami z zysku do podziału i z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach (dokonywane również w postaci obligacji bądź akcji), tj. wynagrodzenia zasadnicze, dodatki stałe i przejściowe, premie i nagrody, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenia za czas urlopów, odprawy (emerytalne, dla zwalnianych grupowo i odszkodowawcze), zasiłki chorobowe, świadczenia deputatowe oraz inne sporadyczne składniki wynagrodzeń.

podstawowe

pojęcia

zawarte

w publikacji

(6)

podstawowe pojęcia

iawarte w publikacji

W skład przeciętnych wynagrodzeń wchodzą także honoraria wypłacane niektórym grupom pracowników (np. dziennikarzom) za prace wynikające z umowy o pracę.

5. Przychody z całokształtu działalności obejmują:

■ przychody ze sprzedaży produktów, tj. kwoty należne z tytułu sprzedaży wyrobów gotowych i usług w podm iotach prowadzących działalność gospodarczą;

■ przychody ze sprzedaży towarów i materiałów, łącznie z kwotami należnymi z tytułu sprzedaży opakowań wielokrotnego użytku. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów wpływające na wynik finansowy ustala się w wartości wyrażonej w rzeczywistych cenach sprzedaży z uwzględnieniem upustów, rabatów i bonifikat, bez podatku od towarów i usług (VAT);

■ pozostałe przychody operacyjne, tj. przychody nie związane bezpośrednio z podstawową działalnością podmiotu (przychody ze sprzedaży lub wpływy z lik w id acji środków trw ałych i in w esty cji ro z p o czę ty c h , o dp isan e przedawnione zobowiązania, otrzymane odszkodowania, wyegzekwowane kary i grzywny, otrzymane przez jednostkę nieodpłatnie składniki majątku, otrzymane dotacje, subwencje i dopłaty);

■ przychody finansowe, które obejmują wpływy lub kwoty należne z tytułu dokonanych przez podmiot operacji finansowych (dywidendy z tytułu udziałów w innych jednostkach, kwoty należne i wpływy ze sprzedaży papierów wartościowych długoterminowych i krótkoterminowych, odsetki i prowizje od środków pieniężnych na rachunkach bankowych, odsetki od udzielonych przez jednostkę pożyczek i kredytów, dyskonto potrącone przez jednostkę przy zakupie weksli i czeków obcych, dodatnie różnice kursowe ustalone przy spłacie należności i zobowiązań oraz różnice przy wycenie środków pieniężnych, udziałów i papierów wartościowych).

6. Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności obejmują:

■ koszt własny sprzedanych produktów, towarów i m ateriałów (koszt w ytw orzenia sprzedanych produktów, koszty sprzedaży z podatkiem akcyzowym, koszty ogólnego zarządu lub koszty ogółem pomniejszone o koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki i skorygowane o zmianę stanu produktów oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów);

B pozostałe koszty operacyjne (koszty związane ze sprzedażą składników majątku trwałego, inwestycji oraz odpisane należności przedawnione, należności umorzone i nieściągalne, skutki aktualizacji wartości zasobów rzeczowych składników majątku obrotowego, zapłacone kary, grzywny i odszkodowania oraz. darowizny na rzecz osób fizycznych i prawnych);

(7)

■ koszty finansowe (odsetki i prowizje od zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz ujemne różnice kursowe, dyskonto potrącone przez nabywcę przy sprzedaży dla niego weksli i czeków obcych, straty na sprzedaży papierów wartościowych, odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego oraz krótkoterminowych papierów wartościowych, a także utworzenie rezerw na pewne lub prawdopodobne straty dotyczące operacji finansowych).

7. Wynik finansowy ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów stanowi różnicę między przychodami osiągniętymi ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów a kosztami poniesionymi na ich uzyskanie (koszt własny sprzedanych produktów, towarów i materiałów).

8. W ynik finansow y na działalności gospodarczej je s t to sum a w yniku finansow ego na sprzedaży produktów, towarów i materiałów, wyniku na pozostałej działalności operacyjnej oraz wyniku na operacjach finansowych.

9. Saldo zysków i strat nadzwyczajnych (wynik na operacjach nadzwyczajnych) stan o w i ró ż n ic ę m iędzy zrealizow anym i zyskam i n ad zw yczajny m i a poniesionymi stratami nadzwyczajnymi. Straty i zyski nadzwyczajne dotyczą skutków finansowych zdarzeń powstających niepowtarzalnie, poza zwykłą działalnością jednostki. Są to zwłaszcza skutki zdarzeń losowych, zaniechania lub zawieszenia pewnego rodzaju działalności, istotnej zmiany metod produkcji lub sprzedaży zorganizowanej części jednostki, postępowania ugodowego lub naprawczego zarówno u wierzyciela (straty), jak i dłużnika (zyski).

10. Wynik finansowy brutto (zysk lub strata) jest to wynik na działalności gospodarczej, skorygowany o saldo zysków i strat nadzwyczajnych.

11. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto obejmują: podatek dochodowy od osób prawnych i fizycznych i płatności z nimi związane na podstawie odrębnych przepisów (np. dywidenda od funduszu założycielskiego).

12. Wynik finansowy netto (zysk lub strata) otrzymuje się po pomniejszeniu wyniku finansowego brutto o obowiązkowe obciążenia.

13. Mąjątek obrotowy obejmuje: zapasy, należności i roszczenia, środki pieniężne, p a p ie ry w a rto ś c io w e p rz e z n a c z o n e do o b ro tu , c z y n n e r o z lic z e n ia międzyokresowe.

13.1. Zapasy - rzeczowe składniki majątku obrotowego, do których zalicza się:

materiały: surowce, materiały podstawowe i pomocnicze, półfabrykaty obcej produkcji, opakowania, paliwo, części zamienne i odpadki,

podstawowe

pojęcia

zawarte

w publikacji

(8)

podstawowe pojęcia

zawarte w publikacji

produkty gotowe własnej produkcji: wyroby gotowe, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno - kartograficzne, zakończone roboty, w tym także budowlano - montażowe itp.

produkcję nie zakończoną: produkcję w toku oraz półfabrykaty, to jest nie gotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi itp. przed ich ukończeniem,

towary - rzeczowe składniki majątku nabyte w celu sprzedaży, zaliczki - zaliczki na poczet dostaw, robót i usług

13.2. Należności i roszczenia obejmują należności z tytułu dostaw zapasów, należności od budżetów, pozostałe należności, roszczenia sporne.

13.3. Środki pieniężne obejmują gotówkę, bony pieniężne, pieniądze uloko­

wane na rachunkach bankowych, weksle i czeki obce.

13.4. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu obejmują nabyte w celu odsprzedaży papiery wartościowe, niezależnie od ich rodzaju (np. obligacje, akcje).

13.5. Rozliczenia międzyokresowe tzw. czynne rozliczenia międzyokresowe, a więc poniesione koszty w roku obrachunkowym, a przypadające do rozliczenia w następnych okresach sprawozdawczych.

14. Kredyty i pożyczki - obejmują ogólną wartość nie spłaconych kredytów i pożyczek, zarówno bankowych jak też i z innych źródeł.

15. Zobowiązania - obejmują wszelkiego rodzaju zobowiązania: z tytułu dostaw, robót i usług, wekslowe, wobec budżetu, z tytułu wynagrodzeń oraz pozostałe.

16. Do środków trw ałych zalicza się środki pracy oraz inne przedm ioty długotrwałego użytkowania, w tym również nawierzchnię dróg, ulic i placów, uzbrojenie terenu, meliorację, budowle wodne oraz grunty, których cena zakupu oraz koszt wytworzenia są wyższe od ustalonej okresowo granicznej wartości od 1 1 1993 r. - 1000 zł oraz okresie użytkowania ponad rok.

17. Wartość brutto środków trwałych jest to wartość w bieżących cenach ewidencyjnych równa nakładom poniesionym na ich zakup lub wytworzenie, bez potrącenia wartości zużycia (umorzenia).

18. Wartość netto środków trwałych odpowiada wartości brutto pomniejszonej o wartość zużycia.

19. Wartość zużycia środków trwałych odpowiada wielkości umorzeń dokonanych od chwili oddania środków trwałych do eksploatacji.

6

(9)

1. Wskaźnik poziomu kosztów jest to relacja kosztów uzyskania przychodów z całokształtu działalności do przychodów z całokształtu działalności, wyrażony w procentach.

2. W skaźnik rentowności obrotu brutto jest to relacja wyniku finansowego brutto do przychodów z całokształtu działalności, wyrażony w procentach.

3. W skaźnik rentowności obrotu netto jest to relacja wyniku finansowego netto do przychodów z całokształtu działalności, wyrażony w procentach.

4. Wskaźnik płynności I stopnia jest to relacja środków pieniężnych i papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu do zobowiązań krótkoterminowych, wyrażony w procentach.

5. Wskaźnik płynności II stopnia jest to relacja należności i roszczeń, środków pieniężnych oraz papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu do zobowiązań krótkoterminowych, wyrażony w procentach.

6. Wskaźnik płynności III stopnia jest to relacja majątku obrotowego (zapasów, należności i roszczeń, papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu, środków pieniężnych oraz rozliczeń m iędzyokresowych) do zobowiązań krótkoterminowych, wyrażony w procentach (do 31 XII 1994 r. łącznie z kredytami i pożyczkami krótkoterminowymi).

7. Wskaźnik stopnia zużycia środków trwałych określa stosunek procentowy wartości zużycia od wartości brutto środków trwałych.

8. W skaźnik odnowienia środków trwałych to relacja wartości brutto środków trwałych uzyskanych z działalności inwestycyjnej (nowych) do wartości brutto środków trwałych według stanu na początek roku, wyrażony w procentach.

wskaźniki

ekonomiczne

zawarte

w publikacji

(10)

uwagi

analityczne

J e d n o s t k i g o s p o d a r c z e

Na koniec I półrocza 1995 r. było w województwie katowickim 7 Węglowych Spółek Akcyjnych, w tym jedna w formie holdingu (Katowicki Holding Węglowy S.A.). Pozostałe Węglowe Spółki Akcyjne miały formę koncernu.

Zmiany struktury zarządzania w górnictwie węglowym nastąpiły w 1993 r. W myśl ustawy z 3 II 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państw ow ych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz. U. Nr 16, poz. 69) skomercjalizowano 63 spośród 66 kopalń węgla kamiennego oraz zrzeszono je w spółki węglowe w formie holdingów lub koncernów. Węglowa Spółka Akcyjna w formie holdingu zrzesza kopalnie, które uprzednio przekształcono w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (kopalnie te są wyodrębnione organizacyjnie i posiadają samodzialność finansową). Węglowa Spółka Akcyjna w formie firmy wydobywczej - koncernu pow stała p rzez w chłonięcie kopalń, które straciły w szelkie znam iona samodzielności.

Spółki Węglowe S.A. oraz kopalnie wchodzące w skład spółek w chwili ich powstania przedstawia poniższe zestawienie:

Nazwa spółki węglowej Kopalnie Węgla Kamiennego wchodzące w skład spótki

"Katowicki Holding i g ł o w y "

Spółka Akcyjna w Katowicach

"Wujek" w Katowicach

"Śląsk" w Rudzie Śląskiej

"Kazimierz Juliusz" w Sosnowcu

"Wesoła" w Mysłowicach

"Mysłowice" w Mysłowicach

"Katowice" w Katowicach

"Murcki” w Katowicach

"Niwka - Modrzejów" w Sosnowcu

"Staszic" w Katowicach

"Wieczorek" w Katowicach

" Kleofas" w Katowicach

"Nadwiślańska Spółka Węglowa"

Spółka Akcyjna w Tychach

"Brzeszcze" w Brzeszczach

"Czeczott" w Miedżnej - Woli

"Janina" w Libiążu

"Jaworzno" w Jaworznie

” Piast" w Bieruniu

" Siersza" w Trzebini

" Silesia" w Czechowicach - Dziedzicach

"Ziemowit" w Lędzinach

"Rybnicka Spółka Węglowa"

Spółka Akcyjna w Rybniku

"Anna" w Wodzisławiu Śląskim

"Chwałowice" w Rybniku

"Jankowice" w Rybniku

"Marccl" w Wodzisławiu Śląskim

"1 Maja" w Wodzisławiu Śląskim

"Rydułtowy" w Rydułtowach

"Ryiner" w Rybniku

(11)

dok. zestawienia

Nazwa spółki węglowej Kopalnie Węgla Kamiennego

wchodzące w skład spółki

"Gliwicka Spółka Węglowa" Spółka Akcyjna w Gliwicach

"Bolesław Śmiały" w Łaziskach Górnych

"Dębieńsko" w Czerwioncc - Leszczynach

"Gliwice" w Gliwicach

"Knurów" w Knurowie

"Makoszowy" w Zabrzu

"Sośnica" w Gliwicach

"Szczygłowice" w Knurowie

"Rudzka Spółka Węglowa"

Spółka Akcyjna w Rudzic Śląskiej

"Barbara - Chorzów" w Chorzowie

"Halemba" w Rudzie Śląskiej

"Nowy Wirek" w Rudzie Śląskiej

"Pokój" w Rudzie Śląskiej

"Polska" w Świętochłowicach

"Siemianowice" w Siemianowicach Śląskich

"Wawel" w Rudzie Śląskiej

"Zabrze - Bielszowice" w Zabrzu

"Jastrzębska Spółka Węglowa"

Spółka Akcyjna w Jastrzębiu

"Borynia" w Jastrzębiu - Zdroju

"Jastrzębie" w Jastrzębiu - Zdroju

"Krupiński" w Suszcu

"Morcinek" w Kaczycach

"Moszczenica" w Jastrzębiu - Zdroju

"Pniówek" w Pawłowicach

"Zofiówka" w Jastrzębiu - Zdroju

"Bytomska Spółka Węglowa"

Spółka Akcyjna w Bytomiu

"Andaluzja" w Piekarach Śląskich

"Bobrek" w Bytomiu

"Centrum" w Bytomiu

"Grodziec" w Będzinie

"Jowisz" w Wojkowicach

"Julian" w Piekarach Śląskich

"Miechowice" w Bytomiu

"Paryż" w Dąbrowie Górniczej

"Powstańców Śląskich" w Bytomiu

"Pstrowski" w Zabrzu

"Rozbark" w Bytomiu

"Szombierki" w Bytomiu

W 1994 r. wydzieliły się z Bytomskiej Spółki Węglowej dwie kopalnie:

"Paryż" w Dąbrowie Górniczej i "Pstrowski" w Zabrzu jako spółki z o.o. z wyłącznym kapitałem Bytomskiej Spółki Węglowej. Trzy kopalnie, w tym jedna w budowie działają jako jednoosobowe spółki akcyjne Skarbu Państwa, a mianowicie:

■ KWK "Jan Kanty" S.A. w Jaworznie,

■ KWK "Porąbka - Klimontów" S.A. w Sosnowcu,

■ KWK "Budryk" w budowie S.A. w Ornontowicach.

Trzy kopalnie nie uległy prywatyzacji i są przedsiębiorstwami państwowymi.

Są to:

■ KWK "Saturn" w Czeladzi, f l KWK "Sosnowiec" w Sosnowcu,

■ KWK "Żory" w Żorach.

uwagi

analityczne

(12)

uwagi

analityczne

Z Programu II Etapu Restrukturyzacji Górnictwa Węgla Kamiennego Ministerstwa Przemysłu i Handlu wynika, że planuje się całkowite zlikwidowanie d z iała ln o śc i w ydobyw czej w ko palniach: "Sosnow iec" w Sosnow cu,

"Siemianowice" w Siemianowicach, "Barbara - Chorzów" w Chorzowie, "Paryż"

w Dąbrowie Górniczej, "Jowisz" w Wojkowicach, "Pstrowski" w Zabrzu,

"Saturn" w Czeladzi lub częściowe w kopalniach: "Rymer" w Rybniku, "Żory"

w Żorach, "Porąbka - Klimontów" w Sosnowcu, "Jan Kanty" i "Jaworzno" w Jaworznie.

P r o d u k c j a i e k s p o r t

P on ad 29% w a r to ści sp r z e d a n e j p r z e m y słu w o je w ó d z tw a katowickego liczonej w cenach stałych w 1994 r. to przychody z górnictwa i kopalnictw a (w 1993 r. - 29% ), a ponad 38% w artości eksportu województwa to eksport węgla.

1993 1994 I - VI1995

Wyszczególnienie

w m lnzi (ceny stałe z 1992 r.)

analogiczny okres roku poprzedniego - 100 Produkcja sprzedana

górnictwa i kopalnictwa . . . 4745,5 5029,9 106,0 101,7

w tym górnictwo węglowe 4599,6 4853,4 105,5 X

Produkcja sprzedana

przemysłu o g ó łe m ... 15191,4 17275,3 113,7 112,9

Produkcja sprzedana sekcji górnictwo i kopalnictwo w cenach stałych w 1994 r. była wyższa niż w 1993 r. o 6% (w tym górnictwo węglowe o 5,5%), w I półroczu 1995 r. wzrost jedynie o 1,7% w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.

W artość przychodów z całok ształtu d ziałaln ości górnictw a i kopalnictwa w cenach bieżących wyniosła w 1994 r. 10,8 min zł, a w I półroczu br. 5,9 min zł (1993 r. 7,4 min zł). Przychody te w dużym stopniu zostały wypracowane przez górnictwo węglowe, to znaczy 97,4% w 1994 r., a 96,9% w I półroczu 1995 r.

Wydobycie węgla kamiennego w jednostkach ilościowych oraz przychody z całokształtu działalności w górnictwie węglowym przedstawia poniższa tabela:

Wydobycie węgla Przychody z całokształtu działalności Wyszczególnienie

w min 1

analogiczny okres roku poprzedniego

= 100

w min zł

analogiczny okres roku poprzedniego

= 100

1994 ... 129,8 102,3 10517,1 142,5 1995 I p ó łro cz e... 65,2 102,7 5685,3 120,8

(13)

Wydobycie węgla kamiennego i przychody z całokształtu działalności przemysłu węglowego wykazywały w 1994 r. i w I połowie 1995 r. tendencję rosnącą. Jednak o ile tempo wzrostu wydobycia węgla było zbliżone w 1994 r. i w I połowie 1995 r. to dynamika przychodów w 1 półroczu 1995 r. była znacznie niższa, prawie o 22 punkty.

uwagi analityczne

160- W w o j e w ó d z t w ie k a to w ic k im wydobywa się około 97% węgla kamiennego 160 uzyskiwanego w kraju. W 1994 r. wydobycie węgla kamiennego w województwie wyniosło 129,8 min ton i tym samym została zahamowana tendencja spadkowa wydobycia obserwowana od 1990 r. Wydobycie w 1994 r. wzrosło o 2,3% w 130 stosunku do 1993 r. Wzrost wydobycia węgla utrzymywał się także w I półroczu 1995 r. i w ynosił 2,3% w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Kształtowanie się wielkości wydobycia węgla kamiennego w latach 100 1990 - 1994 w województwie katowickim i w kraju przedstawiono na wykresie:

mint

El kraj

H województwa.-.

140 -

120 -

110-

1990 1991 1992 1993 1994

W ę g ie l b y ł g łó w n y m to w a r e m e k s p o r to w y m w o je w ó d z tw a katowickiego. W 1994 r. wyeksportowano 27 min ton węgla o łącznej wartości 2321,2 min zł (1020,5 min USD) co stanowiło 38,1% wartości eksportu województwa. Przedmiotem eksportu był głównie węgiel kamienny I (SWW 011) - 10,6 min ton oraz węgiel kamienny antracyt (SWW 013) - 16,7 min ton.

Dane dotyczące eksportu węgla kamiennego z województwa katowickiego w 1994 r. i w I połowie 1995 r. przedstawia w poniższe zestawienie:

Ilość Wartość

Wyszczególnienie wtys. t

w min zł w min USD E k sp o rt węgla kam iennego ogółem

1994 ... 27303,0 2321,2 1020,5 1995 I półrocze... 15917,2 1472,5 613,7 1994 = 100 w % ... 58,3 63,4 60,1

E k sp o rt węgla kam iennego I (SWW 011)

1994 ... 10569,2 1064,3 468,7 1995 I półrocze... 6598,0 724,2 301,7 1994 = 100 w % ... 62,4 68,0 64,4

E k sp o rt węgla kam iennego a n tra c y t (SWW 013)

1994 ... 16733,8 1256,9 551,8 1995 I półrocze... 9319,2 748,3 312,0 1 9 9 4 - 100 w % ... 55,7 59,5 56,5

(14)

uwagi

analityczne

Wielkość eksportu z I połowy 1995 r. znacznie przekroczyła 50%

eksportu z 1994 r. co skłania do pomyślnych rokowań co do wysokości eksportu węgla w 1995 r.

Odbiorcami węgla kamiennego z województwa katowickiego były głównie krąje europejskie a z pozaeuropejskich Brazylia. E k s p o rt do ty ch k ra jó w w je d n o s tk a c h ilo ś c io w y c h w 1994 r.

przedstawiono na wykresie:

Eksport węgla, brykietów i paliwa stałego wytworzonego z węgla wynosił w 1994 r. w skali kraju prawie 28 inln ton i o d p o w ied n io praw ie 17 m in ton w I p ó łro c z u 1995 r. W ielk o ść ek sp o rtu omawianej grupy towarów w podziale na kraje rozwinięte i kraje Europy Środkowo - W s c h o d n ie j p rz e d s ta w ia p o n iż s z e

. . CMJ IIMJ J W 'MAJ

zestawienie: o iax> mo moo *»o sxo

W tym kraje Wyszczególnienie

a - w min t b - w min zł

Ogółem

rozwinięte

Europy środkowo c-w m in USD

razem

w tym Unia Europejska

- Wscho­

dniej

E k sp o rt węgla, brykietów i paliw stałych wytworzonych z węgla (kraj)

1994 ... a b c

28,0 2372,4 1043,0

19,5 1620,2 714,0

12,6 1066,7 470,8

6,9 586,1 255,8 rok poprzedni = 100 . . . . a

b c

121,8 134.1 107.2

121,0 127,9 102,5

126,0 128.9 102.9

142.1 186,8 148.2 I połowa 1995 ... a

b c

17,0 1534,3 639,5

8,5 803,7 335,0

8,4 788.5 328.6

7,8 657,6 274,0 analogiczny okres roku

poprzedniego = 100 . . . . a b c

138,8 145.0 134.0

94,5 104,7 96,7

94.3 104.3

96,4

311,5 309,8 286,7 Średnia cena: w zł za tonę . . . .

w USD za tonę . .

90,38 37,67

94,37 39,33

93,76 39,08

84,40 35,17

Wielkość eksportu węgla, brykietów i paliwa stałego z węgla w Polsce rosła w 1994 r. i I półroczu 1995 r. w wymiarze ilościowym i wartościowym, a tempo wzrostu w 1 półroczu 1995 r. było wyższe niż w 1994 r„ przy czym

Finlandia

Niemcy

Dania

Ukraina

Wielka Brytania

Czechy

Słowacja

Brazylia

i/vi owYi ifinn /w

(15)

obserwowano wysokie tempo wzrostu ekportu w I półroczu 1995 r. do krajów Europy Środkowo - Wschodniej przy obniżeniu tempa eksportu do krajów Unii Europejskiej.

Średnia cena tony eksportowanego węgla, brykietów i paliwa stałego z węgla wynosiła w I półroczu 1995 r. 90,38 zł w tym w krajach rozwiniętych 94,37 zł, a w krajach Europy Środkowo - Wschodniej 84,40 zł. Odpowiednio zróżnicowana była cena w dolarach 39,3 USD w krajach rozwiniętych i 35,2 USD w krajach byłego bloku wschodniego.

Z a t r u d n i e n i e i w y n a g r o d z e n i a

W górnictwie węglowym w 1994 r. było zatrudnionych przeciętnie 285,7 tys. osób (ponad 7% mniej niż przed rokiem), gdy w całym górnictwie i kopalnictwie 291,7 tys. osób. Oznacza to, że około jedna czwarta zatrudnionych w gospodarce narodowej województwa pracowała w górnictwie węglowym.

W I półroczu 1995 r. przeciętne zatrudnienie w górnictwie węglowym zmalało do poziomu 272,9 tys. osób - o dalsze 4,5% w stosunku do przeciętnego zatrudnienia w 1994 r. Porównanie zmian w zatrudnieniu w górnictwie węglowym w latach 1990 -1994 i w I półroczu 1995 r. przedstawia poniższe zestawienie:

Lata

Przeciętne zatrudnienie

w tys. osób analogiczny okres roku poprzedniego = 100

P rzem ysł węglowy (według KGN)

1990 ... 380,8 88,4 1 9 9 1 ... 342,0 89,8 1992 ... 325,3 95,1 1993 ... 308,6 94,9

G órnictw o węgla kam iennego, b runatnego; w ydobyw anie torfu (według EKD)

1993 ... 307,8

1994 ... 285,7 92,8 1995 I p ó łr o c z e ... 272,9 94,0

Ze względu na zmiany sposobu klasyfikacji danych od 1994 r. z KGN na EKD dane z lat 1990-1993 dotyczą gałęzi przemysłu węglowego, a dla lat 1993-1994 i I półrocza 1995 r. górnictwa węgla kamiennego, brunatnego i wydobywania torfu.

Zatrudnienie w górnictwie węglowym zmalało od 1990 r. do połowy 1995 r. o około 28%.

uwagi

analityczne

(16)

uwagi

analityczne

Średnie wynagrodzenie brutto w górnictwie węglowym w I półroczu 1995 r. (wraz z wypłatami z zysku) wyniosło 1177,94 zł (netto 946,72 zł).

Ponieważ według danych na koniec 1994 r. 98,7% zatrudnionych w górnictwie i kop alnictw ie to pracow nicy sektora publicznego w łaściw ym punktem odniesienia do porównań wynagrodzeń w górnictwie mogą być przeciętne wynagrodzenia jednostek sektora publicznego w sektorze przedsiębiorstw.

Porównanie przeciętnych wynagrodzeń w górnictwie w 1994 r. i I półroczu 1995 r. z przeciętnymi wynagrodzeniami jednostek sektora publicznego w sektorze przedsiębiorstw województwa katowickiego przedstawia poniższe zestawienie:

Wyszczególnienie a - w zł

b - wynagrodzenie w jednostkach sektora publicznego w sekto­

rze przedsiębiorstw = 100

Przeciętne wynagrodzenie

brutto netto

1994 / - VI

1995 1994 1- VI

1995 Górnictwo i kopalnictwo . . . . a 1095,70 1172,28 871,34 942,14

b 126,6 119,2 126,6 118,9

w tym górnictwo węglowe . . a 1101,50 1177,94 875,43 946,72

b 127,3 119,7 127,2 119,4

Sektor przedsiębiorstw ... a 710,00 859,63 599,00 693,28

b 82,0 87,4 87,0 87,5

w tym:

sektor publiczny ... a 863,60 983,76 688,40 792,69

b 100,0 100,0 100,0 100,0

sektor p ry w a tn y ... a 536,90 659,09 429,10 532,66

b 62,1 67,0 62,3 67,2

Z zestawienia wynika, że różnice w wynagrodzeniach w 1994 r.

pomiędzy jednostkami sektora publicznego w sektorze przedsiębiorstw a górnictwem węglowym były wyższe niż w I półroczu 1995 r. Płace w górnictwie węglowym przewyższały płace w jednostkach sektora publicznego w sektorze przedsiębiorstw w 1994 r. o 27,3%, gdy w I półroczu 1995 r. o 19,7%.

Rok 1994 był korzystny dla pracowników górnictwa węglowego w zakresie tempa wzrostu wynagrodzeń. O ile w l9 9 4 r. płace nominalne netto i realne rosły w górnictwie węglowym szybciej niż w pozostałych sekcjach przemysłu, to w okresie I półrocza 1995 r. teinpo wzrostu płac realnych uległo załamaniu i spadek płacy realnej w górnictwie węglowym był wyższy niż w sektorze przedsiębiorstw.

Dynamikę wzrostu płacy nominalnej netto i realnej w górnictwie węglowym na tle kształtow ania om aw ianych w ielkości w sektorze przedsiębiorstw i pozostałych sekcjach przemysłu przedstawia zestawienie:

14

(17)

ma

-fa I

Wyszczególnienie a - place nominalne b - place realne

Wskaźniki dynamiki wzrostu (spadku)

1994 1995

i - r v

l - IV 1-XI1

analogiczny okres roku poprzedniego = 100 S ek to r p r z e d s ię b io rs tw ... a 139,5 144,0 129,8

b 106,2 108,9 98,1

w tym:

Górnictwo i k o p aln ictw o ... a 149,6 155,1 127,0

b 113,9 117,3 96,0

w tym górnictwo w ę g lo w e ... a 149,9 155,2 126,8

b 114,2 117,4 95,8

Działalność p ro d u k cy jn a ... a 137,4 140,1 135,6

b 104,6 106,0 102,5

Zaopatrywanie w energię elektryczną,

gaz i w o d ę ... a 145,5 141,0 123,7

b 110,8 106,7 93,5

uwagi analityczne

Tempo wzrostu płacy nominalnej i realnej w górnictwie węglowym w 1994 r. było wyższe odpowiednio o 55,2% i 17,4% w stosunku do 1993 r. przy wzroście płacy nominalnej o 44,0% i płacy realnej o 8,9% w sektorze przedsiębiorstw. Średnia miesięczna płaca realna w górnictwie węglowym w okresie I półrocza 1995 r.

zmniejszyła się o 4,2% przy wzroście płacy nominalnej o 26,8%. W tym samym okresie płaca realna w sektorze przedsiębiorstw uległa zmniejszeniu o 1,9% przy wzroście płacy nominalnej o 29,8%. W poszczególnych sekcjach przemysłu w I półroczu 1995 r. najszybciej rosły przeciętne wynagrodzenia nominalne w działalności produkcyjnej (o 35,6%), a najwolniej w zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz i wodę. W tej sekcji także spadek płacy realnej był wyższy niż w górnictwie węglowym.

Pogłębioną analizą wynagrodzeń w górnictwie węglowym przeprowadzono na podstaw ie danych z badania liczby zatrudnionych w edług w ysokości wynagrodzeń za wrzesień 1994 r. (badanie reprezentacyjne).

We wrześniu 1994 r. w górnictwie i kopalnictwie ponad 63% ogółu pracow ników o trzy m ało w ynagrodzenie b rutto pow yżej 900 zł (gdy w przedsiębiorstwach ogółem tylko 40%). Wśród pracowników na stanowiskach nierobotniczych powyżej 1400,0 zł zarabiało w przedsiębiorstwach ogółem około 16,8% gdy w górnictwie i kopalnictwie 39,5%.

W poniższym zestawieniu przedstawiono rozkład zatrudnionych w górnictwie i kopalnictwie w zależności od wysokości wynagrodzeń na tle odpowiednich rozkładów w przedsiębiorstwach ogółem:

(18)

uwagi

analityczne

Wyszczególnienie

Odsetek pracowników otrzymujących miesięczne wynagrodzenia w wysokości

a - ogółem

b - pracownicy na stanowiskach robotniczych i pokrewnych c - pracownicy na stanowiskach

nierobotniczych

do powyżej

500,0 700,0 900.0 900,0 1200,0 1400,0

w złotych

Przedsiębiorstwa badane

o g ó łe m ... a 17,8 40,2 60,0 40,0 16,8 7,5

b 16,6 38,4 59,3 40,7 14,5 4,7

c 22,7 47,1 63,2 36,8 23,7 16,8

Górnictwo i kopalnictwo . a 1,5 16,0 36,6 63,4 27,5 11,9

b 1,7 16,1 37,4 62,6 23,6 7,7

c 1,0 15,9 31,6 68,4 53,1 39,5

Porównanie rozkładów zatrudnienia według wysokości wynagrodzeń przedstawia poniższe zestawienie:

Zatrudnienie we wrześniu 1994 r.

przedsiębiorstwa badane

ogółem górnictwo i kopalnictwo

Wynagrodzenie miesięczne

stanowiska stanowiska

ogółem robo­

tnicze i po­

krewne

niero­

botnicze

ogółem robo­

tnicze i po­

krewne

niero­

botnicze

w%

220,0 zł i mniej ... 0,3 0,3 0,3 0,0 0,0 0,0

220,1 - 500,0 ... 17,5 16,3 22,4 1,5 1.7 1.0

500,1-700.,0 ... 22,4 21,8 24,4 14,5 14,4 14,9

700,1 -900,0 ... 19,8 20,9 16,1 20,6 21,3 15,7

900,1-1200,0 ... 23,2 26,2 13,1 35,9 39,0 15,3

1200,1 -1400,0 ... 9,3 9,8 6,9 15,6 15,9 13,6

1400,1 zł i więcej . . . . 7, 5 4, 7 16,8 11,9 7.7 39,5

Z porównania rozkładów zatrudnionych według wysokości wynagrodzeń można stwierdzić, że rozkłady te w 1994 r. (wrzesień) znacznie różniły się między sobą. O ile w górnictwie we wrześniu 1994 r. można wyróżnić jeden przedział wynagrodzeń z którego pochodzą najczęściej występujące wynagrodzenia, o tyle w województwie ogółem jest to utrudnione. Rozkład wynagrodzeń w skali województwa uległ spłaszczeniu i można go porównać z dużym przybliżeniem do równomiernego. Oznacza to, że liczebność zatrudnionych w przedziałach wynagrodzeń od 500,1 zł do 700,0 zł (22,4%) była zbliżona do liczebności zatrudnionych o wynagrodzeniach od 700,1 zł do 900,0 zł (19,8%) i od 900,1 zł do 1200,0 zł (23,2%).

16

(19)

Najczęściej występujące wynagrodzenia w górnictwie węglowym pochodziły z przedziału od 900,1 zł do 1200,0 zł (35,9%). Odpowiednie porównanie liczby zatrudnionych według wysokości wynagrodzeń ogółem oraz na stanowiskach robotniczych i nierobotniczych przedstawiono na wykresach:

Przedsiębiorstwa ogółem Górnictwo i kopalnictwo

stanowiska robotnicze I pokrew ne

stanowiska nierobotnicze

40 ~

0,0 200,0 500,0 700,0 900,0 1200/) 1400,0

W ynagrodzenie p rzeciętn e w różnych spółkach węglow ych było zróżnicowane, a różnica pomiędzy wynagrodzeniem w spółkach o nąjwyższych i najniższych średnich wynagrodzeniach wynosiła w 1994 r. około 22%

(porównanie dotyczy przeciętnych wynagrodzeń brutto z wypłatami z zysku), a w I półroczu 1995 r. 25%.

Przeprowadzono analizę porównawczą zależności wysokości przeciętnych wynagrodzeń w spółkach węglowych od poziomu rentowności w 1994 r. i w I połowie 1995 r. Z analizy wynikało, że malejącym wskaźnikom rentowności nie odpowiadają malejące wynagrodzenia przeciętne, co oznacza, że w przeważającej ilości spółek węglowych nie istnieje związek pomiędzy rentownością a wysokością przeciętnego wynagrodzenia.

uwagi

analityczne

(20)

uwagi

analityczne

wskaźnik poziomu kosztów 120%

F i n a n s e

W okresie pierwszych 6 miesięcy 1995 r. po przejściowej poprawie rentow ności w II połow ie ubiegłego roku sytuacja finansow a spółek w ę g lo w y c h u le g ła p o g o r s z e n iu . K o sz ty u z y s k a n ia p r z y c h o d ó w przewyższały wielkość przychodów. Podmioty gospodarcze górnictwa były w przeważającej części nierentowne i rosło ich zadłużenie.

wskaźnik rentowności obrotu brutto

i io -

90-

80 I H H W W l-VI hVD ł-VW HX ł-X HO hXM

1994

I M U l H V l-V ł-Vl

1995

Ważniejsze dane statystyczne charakteryzujące podm ioty gospodarcze w górnictwie węglowym oraz ich sytuację finansową przedstawia poniższe zestawienie:

Wyszczególnienie 1993 1994

r - v i 1994 1995

I - V I Przychody ogółem w min z ł ... 7378,0 4707,3 10517,1 5685,3

w tym przychody ze sprzedaży

produktów ... 7173,6 4601,7 10156,7 5448,4 Koszty uzyskania przychodów w min zł 7753,3 4840,5 10473,1 6407,3 w tym koszty własnej produkcji i usług 7540,5 4634,1 10007,3 5933,2 Saldo zysków i strat nadzwyczajnych

w min z ł ... X -63,7 -89,1 16,5 Wynik finansowy brutto w min zł . . . . -804,3 -197,0 -45,1 -705,5 Obowiązkowe obciążenie wyniku

finansowego brutto w min z ł ... 508,7 166,7 140,6 51,9 w tym podatek dochodowy ... 27,1 31,6 37,9 18,6 Wynik finansowy netto w min zł . . . . -1313,0 -363,7 -185,8 -757,3 Majątek obrotowy (stan na koniec okresu)

2251,7 3150,4 3302,8 3469,0 w tym należności i roszczenia . . . . 1935,1 2532,7 2730,8 2749,9 Zobowiązania, kredyty i pożyczki ogółem

(stan na koniec okresu) w min zł . . . . 5289,2 6007,4 6627,5 7345,5 zobowiązania... 4777,0 5404,5 5960,0 6045,3

w tym:

z tytułu dostaw i usług . 1520,9 1459,8 1404,3 1210,4 wobec b u d że tu ... 935,7 964,8 1016,9 713,5a) w obezZU S... 1145,2 1374,8 1530,8 1525,4

512,2 602,9 667,5 1300,2 a) Zobowiązania wobec budżetu jedynie z tytułu podatków.

(21)

Górnictwo węgla kamiennego województwa katowickiego było zadłużone w 1994 r. z tytułu zobowiązań, kredytów i pożyczek według stanu na koniec roku na łączną kwotę ponad 6,6 mld zł (odpowiednio w 1993 r. 5,3 mld zł). W I półroczu

1995 r. zadłużenie wzrosło o około 10% do poziomu 7,3 mld zł. Zadłużenie łączne górnictwa węglowego w I półroczu 1995 r. przewyższało przychody ogółem z tego okresu o 1,3 razy.

W łącznej kwocie zadłużenia w pierwszych sześciu miesiącach 1995 r.

najszybciej rosły w górnictwie węglowym kredyty i pożyczki - dynamika 195%, gdy inne zadłużenia wykazywały stabilność w czasie (wzrost jedynie o około 1,4%). Było to efektem poprawy zarządzania finansami a także restrukturyzacji zobowiązań i procesu oddłużenia.

Korzystanie ze zwolnień i umorzeń przez górnictwo węglowe zwłaszcza wobec budżetu państwa (częściowe umorzenie zaległości podatku od wzrostu wynagrodzeń) a także odraczanie w czasie i wydłużanie płatności spowodowało zmniejszenie się zadłużenia względem Skarbu Państwa i ZUS. Według stanu na koniec I półrocza 1995 r. zadłużenie górnictwa węglowego wobec ZUS utrzymywało się na poziomie z końca 1994 r. (niewielki spadek o około 0,4%). Zmniejszyło się także według stanu na koniec I półrocza 1995 r. zadłużenie z tytułu dostaw i usług do poziomu 1210,4 inln zł (spadek o 14% w stosunku do stanu z końca 1994 r.).

Niewątpliwy wpływa na stan zadłużenia w górnictwie miały poniesione straty na działalności podstawowej. Strata brutto w rocznej działalności ogółem górnictwa węglowego na terenie województwa katowickiego w 1994 r. wyniosła 45,1 min zł. Obowiązkowe zmniejszenia wyniku finansowego brutto wyniosły 140,6 min zł. Tak więc starta netto górnictwa w 1994 r. wyniosła łącznie 185,8 min zł.

Największą część obowiązkowych zmniejszeń wyniku finansowego brutto stanowiła dywidenda - 63,4 min zł (45,1% obciążeń). Podatek dochodowy stanowił 26,9%

całości obciążeń.

W I półroczu 1995 r. nastąpiło znaczne pogorszenie podstawowych relacji ekonomicznych w górnictwie węglowym w stosunku do I półrocza 1994 r. Wynik finansowy brutto z całokształtu działalności był ujemny i wyniósł 707,5 min zł (I półrocze 1994 r. strata 197,0 min zł). Wynik finansowy netto w I półroczu 1995 r. to strata 757,3 min zł (I półrocze 1994 r. strata 363,7 min zł).

Obowiązkowe zmniejszenia wyniku finansowego brutto wyniosły 51,9 min zł, z czego około 36% stanowił podatek dochodowy.

Relację wyniku finansowego brutto (salda) do przychodów ogółem oraz wskaźniki poziomu kosztów w górnictwie węglowym w latach 1993 - 1994 i w 1 półroczu 1995 r. przedstawiono poniżej:

uwogi

onolitydne

(22)

uwagi

analityczne

Okresy

Wskaźnik rentownofci obrotu

brutto poziomu kosztów w%

1993 ... -10,9 105,1 1994 I p ó łro cz e... -4,2 102,8 1994 ... -0,4 99,6 1995 I p ó łro cz e... -12,4 112,7

analogiczny okres poprzedniego roku = 100

Wskaźnik poziomu kosztów w powyższym zestawieniu informuje o relacji kosztów uzyskania przychodów do przychodów ogółem w górnictw ie węglowym. Koszty w górnictwie przewyższały przychody w 1993 r. o 5,1%, natomiast w 1994 r. sytuacja była korzystniejsza, ponieważ w 1994 r. koszty uzyskania przychodów były niższe od wielkości przychodów o 0,4% (w okresie I półrocza 1994 r. wyższe o 2,8%). W I półroczu 1995 r. sytuacja uległa znacznemu pogorszeniu. Kaszty przekroczyły przychody prawie o 13%, co

znalazło odzwierciedlenie w wysokich stratach. Wskaźnik rentowności obrotu wskazuje na to, że relatywna strata brutto w stosunku do wielkości obrotu wzrosła z 0,4% wielkości obrotu w 1994 r. do 12,4% w I półroczu 1995 r. Znaczne przekroczenie wielkości przychodów przez koszty uzyskania przychodów w I półroczu 1995 r. było m.in. efektem s z y b s z e g o w z r o s tu cen (n p . cen p r o d u k c ji sp r z e d a n e j p rze m y słu ogółem o raz cen tow arów i usług k o n su m p cy jn y ch ) niż w z ro st cen p r o d u k c ji sp r z e d a n e j g ó r n ic tw a węglowego, co ilustruje przedstawiony obok wykres.

V VI IV

1995

krajowy wskaźnik cen produkcji sprzedanej górnictwa węgla kamiennego krajowy wskaźnik cen towarów I usług konsumpcyjnych

W I półroczu 1995 r. prawie trzy czwarte przedsiębiorstw górnictwa węglowego wykazały stratę brutto, a w górnictwie i kopalnictwie ogółem ponad połowę (53%) ogółu przedsiębiorstw.

W poniższym zestawieniu przedstawiono udziały liczby przedsiębiorstw górnictwa węglowego, które w 1994 r. i w I półroczu 1995 r. wykazały stratę brutto oraz stratę netto w ogólnej liczbie przedsiębiorstw:

Wyszczególnienie

Procentowy udział w ogólnej liczbie przedslebiortsw,

które wykazały w przychodach stratę brutto

1994

stratę netto 1 półrocze ¡995

Górnictwo i kopalnictwo . . . w tym górnictwo węglowe

31.3 47.4

53,1 72,7

56,5 77,3

(23)

Przedsiębiorstwa deficytowe górnictwa węglowego (72,7% ogółu tych przedsiębiorstw) wypracowały 98,6% przychodu ogółem górnictwa węglowego w I półroczu 1995 r. (5,6 mld zł).

Struktura rozkładów rentowności w górnictwie węglowym i ogółem w przedsiębiorstwach objętych badaniem w województwie kształtowała się w I półroczu 1995 r. następująco:

Udział w liczbie podmiotów

rentownych deficytowych

Wyszczególnienie

ogółem

podmiotów o rentowności

ogółem

podmiotów o rentowności

od 0,0%

do 10,0%

powyżej 10,0%

o d -1,0%

do -5,0%

poniżej -5,0%

O G Ó Ł E M . 100,0 76,3 23,7 100,0 51,5 48,5

Górnictwo

węglowe . . . . 100,0 83,3 16,7 100,0 12,5 87,5

Wśród przedsiębiorstw rentownych górnictwa 16,7% przedsiębiorstw osiągnęło wskaźnik rentowności wyższy niż 10% (województwo ogółem 23,7%) Wśród przedsiębiorstw deficytowych górnictwa 87,5% miało wskaźnik niższy od -5% (województwo 48,5%). Tak więc, o ile wśród przedsiębiorstw rentownych struktura rozkładów rentowności była zbliżona w górnictwie i w województwie ogółem, to wśród przedsiębiorstw deficytowych w górnictwie był znacznie większy udział przedsiębiorstw wykazujących relatywnie wyższą stratę.

Relacja zobowiązań do należności i roszczeń w górnictwie węglowym była niekorzystna. Zobowiązania w I półroczu 1995 r. dwukrotnie przewyższały należności. Porównanie relacji zobowiązań do należności w górnictwie węglowym i przedsiębiorstwach ogółem objętych badaniem w województwie w latach 1992 - I półrocze 1995 przedstawia wykres:

A ogótom badane przedsiębiorstwa

^ górnictwo węglowe

uwagi

analityczne

(24)

uwagi

Analityczne

o g ó łe m

górnictw o w ęglow e

79.3%

zapasy

należności i roszczenia środki pieniężne inne

W artość m ajątku obrotow ego, podmiotów gospodarczych w górnictwie węglowym w cenach bieżących w końcu I półrocza 1995 r. wynosiła 3,5 mld zł i była o 5,0% wyższa niż na koniec 1994 r., w tym zapasów o 83,3%, należności i roszczeń o 0,7%, natomiast ilość środków pieniężnych zmalała o 59,8%. Struktura majątku obrotowego zmieniła się, zmalał udział środków pieniężnych z 8,9% do 3,4%, a udział zapasów wzrósł z 7,1% do 1 2 ,4 % , o d p o w ie d n io n a le ż n o ś c i i roszczenia zmalały o 3,4 pkt (od 82,7%

do 79,3%).

Strukturę mająlku obrotowego na koniec I półrocza 1995 r. ilustruje przedstawiony obok wykres:

W związku z obniżeniem się ilości środków pieniężnych w górnictwie węglowym, zobowiązania krótkoterminowe znalazły pokrycie przez środki pieniężne i krótkoterminowe papiery wartościowe jedynie w 2,1% , o czym informuje wskaźnik płynności I stopnia. Poniżej przedstawiono porównanie wskaźników I, II i III stopnia w górnictwie węglowym i w jednostkach badanych ogółem według stanu na koniec I półrocza 1995 r.:

wskaźnik płynności;

podmioty badane ogółem podmioty górnictwa węglowego

(25)

Ś r o d k i t r w a ł e

M a ją te k tr w a ły b r u tto w 1 9 9 4 r. (s ta n na k o n ie c ro k u ) w przedsiębiorstwach górnictwa i kopalnictwa stanowił około 25% mąjątku trw a łeg o b ru tto p rzed sięb iorstw w ojew ód ztw a k a to w ick ieg o ogółem d zia ła ją cy c h w ed łu g zasad rozrach u n k u go sp od arczego i je d n o stek budżetowych. W 1994 r. wartość brutto środków trwałych w górnictwie i kopalnictwie wynosiła 10,6 mld zł (wzrost o 9,3% do roku poprzedniego), w tym budynki (59,5%) i budowle (20,5%), maszyny, urządzenia techniczne (9,4%) oraz środki transportowe (6,0%).

Wartość brutto środków trwałych oraz stopień zużycia środków trwałych w górnictwie i kopalnictwie, w tym w górnictwie węglowym, w 1994 r. przedstawiono na tle danych dotyczących przedsiębiorstw na rozrachunku gospodarczym i jednostek budżetowych ogółem w poniższym zestawieniu:

Wyszczególnienie a - w min zl (stan na 31 XII) b - stopień zużycia środków trwałych

w %

Wartość brutto środków trwałych

ogółem

w tym

budynki i budowle

maszyny, urządzenia techniczne i narzę- dzia

środki transpor­

towe

Górnictwo i kopalnictwo . . . % 10615,6 6621,8 3468,4 255,6

b 53,7 46,9 65,4 70,6

w tym górnictwo węglowe a 10200,6 6307,7 3359,1 191,8

b 53,4 47,5 65,2 69,4

Przedsiębiorstwa i jednostki

budżetowe o g ó ł e m ... a 42626,9 26474,3 13247,0 1276,8

b 47,7 37,5 66,5 62,2

Stopień zużycia środków trwałych brutto w górnictwie i kopalnictwie, w tym w górnictw ie węglowym był wyższy niż w badanych przedsiębiorstwach i jednostkach ogółem, co wynikało zwłaszcza ze zużycia w większym stopniu w górnictwie budynków i budowli oraz środków transportowych.

Stopień zużycia środków trwałych w górnictwie i kopalnictwie, w tym w górnictwie węglowym, wynosił 53,7% (górnictwo węglowe 53,4%), gdy w 1993 r.

odpowiednio 54,6%. Oznacza to, że ponad połowa ogólnej wartości środków trwałych w górnictwie węglowym uległa zużyciu w sensie umorzenia wartości środków trwałych. Analizując stopień zużycia różnych rodzajów środków trwałych można stwierdzić, że górnictwo węglowe dysponuje maszynami i urządzeniami, których wartość umorzono w 65,2% (w jednostkach badanych ogółem umorzono 66,5% analogicznej wartości) budynkami i budowlami zużytymi w sensie umorzenia w 47,5% (jednostki ogółem 37,5%) oraz środkami transportowymi zużytymi w 69,4% (ogółem w 62,2%).

UWfljli

flimlitynne

23

(26)

uwagi

analityczne

Jak wynika z powyższego podmioty górnictwa podobnie jak badane jednostki ogółem wyposażone były w maszyny i urządzenia w dużym stopniu zużyte i przestarzałe. Stan ten mogłoby zmienić jedynie przeznaczenie znacznych nakładów na modernizację i inwestycje.

W 1994 r. wzrost wartości maszyn i urządzeń (nowych) w wyniku przyjęcia z inwestycji w górnictwie węglowym wynosił 502,9 min zł, tak więc wskaźnik odnowienia w tej grupie środków trwałych był wysoki i wynosił 17,2%, przy 12,1% odpowiednio w badanych jednostkach ogółem.

Nakłady inwestycyjne w 1994 r. w województwie katowickim w górnictwie i kopalnictwie wyniosły w cenach bieżących 1040,7 min zł (o 51,5% więcej niż w 1993 r.). Przeważająca część tych nakładów (98,7%) wydatkowano w górnictwie węglowym. Kwotę 1027,0 min zł nakładów inwestycyjnych w górnictwie węglowym rozdysponowano w 51,8% na zakupy inwestycyjne maszyn, urządzeń, środków transportowych, narzędzi, przyrządów, ruchomości i wyposażenia. 27,4% omawianych nakładów przeznaczono na roboty budowlano - montażowe, a 20,8% na pozostałe nakłady jak prace badawcze i projektowe, koszty nabycia gruntów (w tym koszty wywłaszczenia nieruchomości i koszty przesiedlenia), odsetki od kredytów i pożyczek za okres realizacji inwestycji. Górnictwo i kopalnictwo wykazało nieco niższą, ale zbliżoną dynamikę nakładów inwestycyjnych w 1994 r. (151,5%) w stosunku do roku poprzedniego w porównaniu do pozostałych sekcji przemysłu: działalności produkcyjnej (154,6%) i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę (152,1%).

Udział nakładów inwestycyjnych w górnictwie i kopalnictwie w nakładach ogółem był nąjwiększy w stosunku do udziału innych sekcji d ziałaln ości gospodarczej i stan ow ił praw ie 29% ogółu nakładów (działalność produkcyjna odpowiednio 19,8%, zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 16,9%). Porównanie rozdysponowania nakładów inwestycyjnych w przem yśle według sekcji EKD i rodzajów nakładów przedstawiono na wykresie:

górnictwo i kopalnictwo

działalność produkcyjna

zaopatrywanie w energię elekt ryczng.

gaz I wodę

0 20 40 60 80 100

roboty budowlano - montażowe

Dl zakupy Inwestycyjne maszyn, urządzeń, środków transportowych I Innych EU pozostałe

Cytaty

Powiązane dokumenty

Hotele i restauracje... ' Relacja salda wyniku finansowego brutto do przychodów ogółem .4/ Relacja salda wyniku finansowego netto do przychodów ogółem. ' Relacja środków

v Relacja salda wyniku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 3 Relacja salda wyniku finansowego brutto do przychodów ogółem 4/ Relacja

&#34; Relacja salda wyniku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i m ateriałów.3 Relacja salda wyniku finansowego brutto do przychodów ogółem .4/

v Relacja salda wyniku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów.3/ Relacja salda wyniku finansowego brutto do przychodów ogółem. * ' Relacja

Tabl. 2) Relacja salda wyniku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów. 3) Relacja salda wyniku finansowego brutto do

HANDEL I NAPRAWY .... 2) Relacja salda wyniku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów. 3) Relacja salda wyniku finansowego brutto do

(ZUS) OGÓŁEM .... 2) Relacja salda wyniku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów. 3) Relacja salda wyniku finansowego brutto do

OG ÓŁEM .... 2) Relacja salda wyniku ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 3) Relacja salda wyniku finansowego brutto do