Wyciski i modele
diagnostyczne – analiza
modeli diagnostycznych
Konstruowanie wielu rodzajów uzupełnień protetycznych wymaga wykonania repliki uzębienia pacjenta. Wykonanie dobrej protezy jest możliwe tylko na bazie dobrych wycisków pola protezowanego, pobranych przez lekarza.
Wykonanie wycisku polega na umieszczeniu w j.u masy plastycznej (masy wyciskowej) za pomocą łyżki wyciskowej i utrzymanie jej tam aż do momentu zestalenia. Następnie po usunięciu wycisku zostaje on przesłany do laboratorium w celu odlania modelu – repliki tkanek jamy ustnej.
Wycisk pobrany masami silikonowymi
Wycisk – „negatyw” pola protetycznego.
Model – „pozytyw” pola protetycznego, które
uzyskuje się poprzez wypełnienie wycisku gipsem.
Materiały stosowane w procedurze kliniczno - laboratoryjnego wykonania protez zębowych muszą spełniać warunek obojętności biologicznej tzn. nieszkodliwości dla organizmu ludzkiego (biokompatybilność) przy równocześnie najkorzystniejszych cechach fizycznych.
Podział mas wyciskowych
Ze względu na konsystencję mas na gotowym wycisku wyróżniamy:
1. Masy wyciskowe sztywne a) masy stentsowe,
b) gutaperka, c) gips,
d) masy żywiczo-woskowe (woski wyciskowe), e) masy cynkowo-eugenolowe.
2. Masy wyciskowe elastyczne:
a) masy hydrokoidalne
— nieodwracalne (masy alginatowe),
— odwracalne (masy agarowe) b) elastomery:
— masy silikonowe
o kondensacyjnym procesie tężenia (C-silikony)
o addycyjnym procesie tężenia
(poliwinylosiloksanowe, A-silikony)
— masy polisulfidowe
— masy polieterowe
chemoutwardzalne
światłoutwardzalne
c) masy do biologicznej odnowy tkanek (tissue conditioner)
Ze względu na konsystencję mas w czasie kształtowania wycisku wyróżniamy:
1. Masy wyciskowe wstępnie ciekłe.
2. Masy wyciskowe wstępnie plastyczne.
Podział według Spiechowicza:
1) masy tężejące pod wpływem reakcji chemicznej
— gips wyciskowy,
— masy alginatowe,
— pasty wyciskowe oleisto-żywicze,
— elastomery,
2) masy termoplastyczne
— gutaperka,
— masy stensowe,
— masy agarowe,
— woski wyciskowe.
Pojemnik termoregulacyjny umożliwiający chłodzenie lub ogrzewanie masy wyciskowej w celu wydłużenia lub skrócenia czasu wiązania.
Elastomery
Rodzaje łyżek wyciskowych
1) szablonowe i indywidualne,
2) do wielokrotnego użytku i do jednorazowego użytku, 3) górne i dolne,
4) do braków całkowitych i częściowych, 5) perforowane i nieperforowane,
6) metalowe i niemetalowe.
Jednorazowa łyżka wyciskowa
Łyżki wyciskowe plastikowe jednorazowe.
Jednorazowe łyżki wyciskowe
Łyżka wyciskowa perforowana stand. bez obrzeża
Łyżki wyciskowe, stal nierdzewna
Łyżki wyciskowe, obrotowe i połówkowe
Łyżki wyciskowe pełne
MODELE DIAGNOSTYCZNE
Niesłusznie nazywane wstępnymi lub orientacyjnymi dostarczają cennych informacji pomocnych w zaplanowaniu leczenia. Powinny być starannie odlane, umocowane w artykulatorze − nieodzowne przy projektowaniu skomplikowanych uzupełnień.
Na modelach oceniamy:
● rodzaj zgryzu, okluzję,
● jakość filarów:
− długość,
− wysokość,
− nachylenie,
− przesunięcia.
Modele uzyskiwane są z wycisków poprzez wypełnienie ich rozrobionym gipsem. Na modele diagnostyczne (służące do planowania leczenia protetycznego po zbadaniu pacjenta) wykonuje się wyciski masami alginatowymi. Powinny być odlewane jak najszybciej. Nie zaleca się przechowywania ich w wodzie → pęcznieją, na powietrzu wysychają i kurczą się.
Wycisk alginatowy powinien być w całości podparty ścianą łyżki i dobrze z nią połączony.
Oddzielenie masy od łyżki dyskwalifikuje wycisk, gdyż odlany model będzie zdeformowany.
Hydrogum 5 - masa wyciskowa
Przed odlaniem wycisk spłukuje się i wydmuchuje powietrzem. Wnętrze wycisku wypełnia się płynną papką gipsową, małymi porcjami, na stoliku wibratora.
Drgania umożliwiają dokładne wprowadzenie kolejnych porcji gipsu w zachyłki i usunięcie pęcherzyków powietrza. Po wypełnieniu zagłębień, zatrzymuje się wibrator i w momencie, gdy gips zaczyna tężeć, kształtuje się podstawę poprzez nałożenie na wycisk warstwy gipsu o grubości ok. 3 cm, obrócenie go łyżką do góry i lekkie uciśnięcie do blatu stołu.
Po stężeniu gipsu obcina się nadmiary, uwalnia z wycisku i przystępuje do kształtowania modelu.
Wysokość podstawy powinna wynosić 2 - 3 cm.
Powierzchnie boczne podstawy dolnego modelu kształtuje się w formie sześcioboku, a model szczęki w formie siedmioboku.
Tylna krawędź modelu prostopadła do linii środkowej, powierzchnie żujące zębów trzonowych lub szczyty bezzębnych wyrostków równoległe do płaszczyzny poziomu.
Krawędzie boczne modelu w odcinku zz.
trzonowych i p. trzonowych równolegle do przebiegu łuku zębowego.
W odcinku zębów przednich w modelu dolnym załamanie prostolinijne, w modelu górnym pod kątem od kła do linii środkowej i analogicznie po drugiej stronie.
Modele diagnostyczne wykonuje się z gipsu kl. II, robocze z gipsu kl. III.
Modele dentystyczne Podział:
1) Modele diagnostyczne (orientacyjne).
2) Modele robocze.
Każdy model powinien spełniać podstawowe wymagania:
- odwzorowywać podłoże wraz z otaczającymi tkankami,
- odtwarzać aktualne warunki zgryzowe,
- charakteryzować się odpowiednią twardością, aby nie ulec zniszczeniom,
- wykonane staranne i estetyczne bez zbędnych artefaktów,
Model diagnostyczny
Wyróżniamy: modele wstępne (początkowe) modele śródlecznicze
modele końcowe
Odzwierciedlają tkanki podłoża w spoczynku, stanowią materiał dokumentacyjny etapów leczenia.
Pozwalają lekarzowi dokonać dokładnej oceny podłoża przed rozpoczęciem leczenia, są uzupełnieniem badania wewnątrzustnego. Nie tylko są uzupełnieniem dokumentacji medycznej, ale są pomocne przy planowaniu leczenia, ocenie postępów leczenia.
Modele końcowe pozwalają ocenić efekty terapii.
Poprzez zastosowanie metody wax-up na modelach diagnostycznych mamy możliwość przeprowadzenia symulacji leczenia, oceny warunków zwarciowych.
Analiza paralelometryczna modeli diagnostycznych pozwala ocenić podłoże pod kątem zaprojektowania protez szkieletowych (powierzchnie klamrowe).
W ortodoncji modele diagnostyczne służą do postawienia, rozpoznania wad narządu żucia, uwzględniają warunki wyjściowe, etapy pośrednie oraz efekt końcowy.
Ortodontyczny model diagnostyczny
Protetyczny model diagnostyczny
Model diagnostyczny Diagnostyczny wax-up
Modele robocze
Stanowią podstawę każdej pracy protetycznej.
Podział: modele anatomiczne modele czynnościowe
Modele anatomiczne – z wycisku anatomicznego - do wykonania protez częściowych osiadających, - do wykonania protez szkieletowych,
- w ortodoncji do wykonywania aparatów,
- w bezzębiu do wykonania łyżek indywidualnych.
Modele mogą być wykonane:
- gips,
- masa osłaniająca,
- materiały galwaniczne (miedź, srebro),
- materiały epoksydowe – duża odporność na abrazję, - modele drukowane,
- model cyfrowy.
Modele gipsowe
Typ II (gips modelowy) – modele orientacyjne
- Typ III (twardy modelowy) – modele robocze pod protezy częściowe, całkowite, modele
przeciwstawne.
- Typ IV (najtwardszy o małej ekspansji) – modele składane, robocze w technice odlewniczej.
- Typ V (najtwardszy o dużej ekspansji)
w wykonawstwie protez całkowitych w celu wyrównania skurczu akrylu)
Modele z mas epoksydowych
Wykorzystywane w wykonawstwie koron, mostów, wkładów w procesie galwanoformingu.
Nie są tak twarde jak gipsowe, ale charakteryzują się dużą odpornością na zgniatanie i ścieranie.
Modele pokryte metalem
Wykonuje się pokrywając wyciski miedzią (wyciski silikonowe) lub srebrem (polisulfidowe, polieterowe, niektóre silikonowe) w procesie elektrogalwanizacji.
Dokładność modeli nieco mniejsza niż wykonane z gipsów twardych, powierzchnia nieco chropowata.
Przygotowanie mikromodelu w metodzie galwanoformingu
Model drukowany
Uzyskiwany na podstawie plików z programu CAD.
Powstają przez warstwowe nanoszenie i spajanie poszczególnych warstw w formie proszkowej, ciekłej lub cienkich arkuszy.
Materiałami są najczęściej polimery (styren alkilonitrylo-butadienowy – ABS), poliwęglany (PC), polietylen wysokiej gęstości (HDPE) jako lepiszcze stosowana jest żywica z odzysku materiałowego.
Najczęstsze technologie:
- SLA (stereolitografia)- utwardzanie fotopolimeru wiązką lasera warstwa po warstwie.
- SLS (Selective Laser Sintering) – nanoszenie warstw proszku tworzywa sztucznego i selektywne ich spiekanie laserem.
Materiał – poliamidy (PA11, PA12), mieszaniny ich z barwnikami, mączką szklaną lub aluminiową, nawet z dodatkiem włókna węglowego.
Model drukowany
Schemat drukowania 3D modeli.
1) Rysunek modelu w programie komputerowym np. program CAD.
2) Zapisanie pliku w programie STL.
3) Przetransportowanie pliku do oprogramowania maszyny (drukarki przestrzennej).
4) Cięcie wirtualnego wyrobu (modelu) na przekroje poprzeczne (plasterkowanie).
5) Budowa wyrobu – sekwencyjne pobieranie materiału i układanie wg zaprogramowanych warstw aż do wytworzenia 3-wymiarowego modelu. Grubości warstw -0,001-0,02mm.
6) Obróbka wykończająca model.
Model cyfrowy
Model cyfrowy może być uzyskany z wycisku optycznego łuków zębowych i internetowo przesłanie zapisanych w plikach danych do pracowni, w której wytwarza się wirtualny model.
Zalety modeli cyfrowych.
- łatwość planowania leczenia i komunikacji między personelem,
- łatwość przechowywania danych (modele gipsowe zajmują dużo miejsca),
- możliwość natychmiastowego wglądu na ekranie, - brak możliwości zaginięcia/zniszczenia modeli,
- możliwość bezgranicznego przesyłania danych drogą cyfrową.
- w przypadku awarii systemu możliwe jest utracenie danych, jeśli nie zostały zapisane na przenośnych urządzeniach pamięci.
Skanowanie modelu diagnostycznego i wax-up
Modele z masy ogniotrwałej
Zastosowanie – w odlewnictwie protez szkieletowych, rozległych mostów.
Materiał – masy ogniotrwałe.
Wykonanie – model roboczy po wstępnym przygotowaniu powiela się w agarze lub masie silikonowej, które stanowią „formę” do wypełnienia masą ogniotrwałą → model.
Cechują się dużą odpornością na wysokie temperatury, siły ciekłego metalu, ekspansją wyrównującą skurcz metalu.
Przygotowanie modelu roboczego do powielenia
Powielenie modelu roboczego
Modele dzielone (składane)
Model składany z pinami
Stosowane są do wykonania protez stałych (wkładów, koron, mostów) w celu uzyskania dostępu do granicy preparacji → precyzyjnego zasięgu brzegu przydziąsłowego protezy.
Model składany - bezpinowy
Wiele systemów modeli dzielonych – kryteria:
- musi dokładnie odwzorowywać przygotowany ząb,
- pozostałe struktury znajdujące się blisko przyszyjkowo opracowanego zęba powinny być wyraźne.
- wystarczający dostęp do obrzeży.
W modelach dzielonych nie wolno łączyć różnych gipsów, jeśli nie wiążą one równocześnie, a następnie poddawać ich moczeniu (obcinanie na mokro) → różne ekspansje → odkształcenia.
Model diagnostyczny Model dzielony
Model dzielony – słupki z masy ogniotrwałej
