Organy kontroli państwowej i ochrony prawa.
1.
Najwyższa Izba Kontroli – organ kontroli państwowej.
2.
Prokuratura i policja – strażnicy praworządności i prawa.
3.
W obronie obywateli – urząd Rzecznika Praw Obywatelskich i Urząd
Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Najwyższa Izba Kontroli.
• Najwyższy organ kontroli Rzeczypospolitej Polskiej, podlegający Sejmowi, działający na zasadach kolegialności – działalnością kieruje Prezes NIK, powoływany na 6 lat przez Sejm za zgodą Senatu.
• Zgodnie z art. 204 Konstytucji Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi m.in. analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów, a także coroczne sprawozdanie ze swojej działalności. Sprawozdanie jest publikowane w formie druku sejmowego.
• NIK kontroluje trzy rodzaje podmiotów:
1. organy administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek
organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
Na podstawie informacji w książce, innych źródeł np. Internetu:
1. Wymień pozostałe podmioty, podlegające kontroli przez NIK.
2. Wyjaśnij pojęcia, podkreślone na slajdzie (zasady kontroli przeprowadzanych przez NIK).
Prokuratura
• Prokuratura – urząd państwowy powołany do stania na straży praworządności.
• W niektórych państwach ( system prawa o charakterze anglosaskim), prokuratura jest instytucją niezależną, niezawisłą i samorządną (tak jak sądownictwo).
- W większości państw (także w Polsce) prokuratura jest podległa rządowi lub określonemu ministrowi.
- Powszechny jest też podział na pion cywilny i wojskowy (tak jak sądownictwo).
Do instytucji naukowo – badawczych – ale posiadających uprawnienia śledcze należy Instytut Pamięci Narodowej.
Zadania IPN:
- gromadzenie i zarządzanie dokumentami organów bezpieczeństwa państwa, sporządzonymi od 22 lipca 1944 do 31 grudnia 1989, - ściganie zbrodni nazistowskich i komunistycznych,
- prowadzenie działalności edukacyjnej.
1. Wymień główne zadania prokuratorów.
2. W jaki sposób powoływany jest prezes IPN?
Policja
•
Policja – umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
•
Utrzymywanie policji może być zastrzeżone wyłącznie dla państwa, jak obecnie w Polsce, może jednak należeć również do
jednostek samorządu terytorialnego, jak w Wielkiej Brytanii i w USA.
1. Wymień główne zadania policji.
2. Zinterpretuj
rysunek satyryczny zamieszczony obok – napisz, do jakiego problemu odwołuje się twórca tego rysunku?
Rzecznik Praw Obywatelskich
• Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) – polski jednoosobowy organ państwowy ustanowiony w 1987, utworzony w 1988 roku.
• Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska; Od września 2015 urząd ten pełni Adam Bodnar.
• Rzecznik nie może należeć do partii politycznej ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu (art. 209
Konstytucji) – przysługuje mu immunitet;
• Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na 5 lat;
• Zadania RPO:
rozpatrywanie indywidualnych skarg obywateli dotyczących sytuacji naruszenia ich praw i wolności, a także podejmowanie odpowiednich działań mających na celu usunięcie nadużyć,
oddziaływanie na kształt ustawodawstwa odnoszącego się do kwestii praw i wolności człowieka,
udzielanie informacji o stanie ochrony praw i wolności człowieka i obywatela,
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) – polski urząd antymonopolowy, jest centralnym organem
administracji rządowej; zajmuje się ochroną praw i interesów konsumentów oraz zapewnieniem zasad swobody konkurencji;
• Prezes Urzędu jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes Rady Ministrów
sprawuje nadzór nad działalnością Prezesa Urzędu.
1. Wymień uprawnienia UOKiK w zakresie
ochrony konsumentów.
2. Do jakiego prawa konsumenta odwołuje się, umieszczony obok, rysunek satyryczny?
