Rynek pracy powiatu jarosławskiego - charakterystyka wybranych grup osób bezrobotnych:

(1)

Rynek pracy

powiatu jarosławskiego

- charakterystyka wybranych grup osób bezrobotnych:

 osoby do 30 r. ż.,

 osoby pow. 50 r. ż.,

 rodzice, posiadający co najmniej 1 dziecko w wieku do 6 lat lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia,

 osoby długotrwale bezrobotne,

 osoby bezrobotne korzystający ze świadczeń pomocy społecznej,

 osoby niepełnosprawne.

(2)

1 Charakterystyka powiatu jarosławskiego

Powiat jarosławski położony jest w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim. Wschodnia granica powiatu pokrywa się z granicą polsko-ukraińską i liczy niewiele ponad 7 km. Na tym odcinku znajduje się Drogowe Przejście Graniczne Korczowa - Krakowiec. Powiat sąsiaduje od zachodu z powiatem przeworskim, od południa z powiatem przemyskim ziemskim, od północy zaś z powiatem lubaczowskim. Obszar powiatu obejmuje 1 029 km². Terytorialnie powiat podzielony jest na 11 jednostek, w tym dwie gminy miejskie:

Jarosław i Radymno, jedną gminę miejsko-wiejską Pruchnik oraz osiem gmin: Chłopice, Jarosław, Laszki, Pawłosiów, Radymno, Rokietnica, Roźwienica i Wiązownica. Według danych Urzędu Statystycznego w Rzeszowie na koniec roku 2013 r. powiat jarosławski zamieszkiwało 122 130 osób tj. o 284 osoby mniej niż na koniec 2012 r. (122 414 osób).

Powiat jarosławski to powiat rolniczo - przemysłowy, z przemysłem skoncentrowanym w Jarosławiu. Liczba podmiotów gospodarczych działających w powiecie jarosławskim na koniec kwietnia 2014 roku wyniosła 8 346, co stanowi 5,2% wszystkich firm zarejestrowanych w województwie podkarpackim. W stosunku do analogicznego okresu roku 2013 liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w kwietniu 2014 roku w rejestrze REGON w powiecie jarosławskim wzrosła o 121. W gospodarce powiatu dominuje sektor prywatny. Obserwuje się tendencję wzrostową wśród liczby osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, która w kwietniu 2014 roku wyniosła 6 172, tj. o 65 działalności więcej niż w analogicznym okresie roku 2013 (6 107). Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą stanowi 74% ogółu zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w powiecie jarosławskim. Na koniec kwietnia 2014 roku najwięcej podmiotów na terenie powiatu działało w sektorze: handlu (2 756), budownictwa (1 083), przetwórstwa przemysłowego (624) i usług (584). W okresie kwiecień 2013-kwiecień 2014 najwięcej podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowano w powiecie jarosławskim w sektorach: budownictwo – przybyło 56 podmiotów; pozostała działalność usługowa – przybyło 28 podmiotów; informacja i komunikacja – przybyło 18 podmiotów; działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi – przybyło 15 podmiotów;

działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca – przybyło 13 podmiotów; opieka zdrowotna i pomoc społeczna – przybyło 12 podmiotów. Spadek ilości podmiotów gospodarczych w kwietniu 2014 roku w stosunku do analogicznego okresu roku 2013 zanotowano w następujących sekcjach: handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych wyłączając motocykle – ubyło 28 podmiotów, działalność finansowa i ubezpieczeniowa – ubyło 7 podmiotów; dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją – ubyło 4 podmioty; transport i gospodarka magazynowa – ubyło 2 podmioty. Podmioty gospodarki narodowej w powiecie jarosławskim w kwietniu 2013 i 2014 roku prezentuje Tabela 1.

(3)

Tabela 1 Podmioty gospodarki narodowej (bez osób fizycznych prowadzących wyłącznie indywidualne gospodarstwa rolne) według sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) oraz województw, podregionów, powiatów i gmin (koniec kwietnia 2013 i 2014 roku)

kwiecień 2013 kwiecień 2014 2013/2014 2013/2014

SEKCJA PKD

podmioty gospodarki narodowej

osoby fizyczne prowadzące

działalność gospodarczą

% udział osób fizycznych prowadzących

działalność w ogóle zarejestrowanych

podmiotów

podmioty gospodarki narodowej

osoby fizyczne prowadzące

działalność gospodarczą

% udział osób fizycznych prowadzących

działalność w ogóle zarejestrowanych

podmiotów

wzrost/spadek liczby podmiotów gospodarki narodowej

wzrost/spadek działalności gospodarczych

osób fizycznych

A. ROLNICTWO, LEŚNICTWO, ŁOWIECTWO I RYBACTWO 141 96 1,6% 142 98 1,6% 1 2

B. GÓRNICTWO I WYDOBYWANIE 21 14 0,2% 19 12 0,2% -2 -2

C. PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE 625 508 8,3% 624 499 8,1% -1 -9

D. WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, GAZ, PARĘ WODNĄ,

GORĄCĄ WODĘ I POWIETRZE DO UKŁADÓW KLIMATYZACYJNYCH 8 1 0,0% 7 1 0,0% -1 0

E. DOSTAWA WODY; GOSPODAROWANIE ŚCIEKAMI I ODPADAMI ORAZ DZIAŁALNOŚĆ

ZWIĄZANA Z REKULTYWACJĄ 30 19 0,3% 26 16 0,3% -4 -3

F. BUDOWNICTWO 1027 926 15,2% 1083 980 15,9% 56 54

G. HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH,

WŁĄCZAJĄC MOTOCYKLE 2784 2272 37,2% 2756 2233 36,2% -28 -39

H. TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA 547 493 8,1% 545 488 7,9% -2 -5

I. DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z ZAKWATEROWANIEM I USŁUGAMI GASTRONOMICZNYMI 161 133 2,2% 176 146 2,4% 15 13

J. INFORMACJA I KOMUNIKACJA 102 90 1,5% 120 108 1,7% 18 18

K. DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA 249 224 3,7% 242 218 3,5% -7 -6

L. DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z OBSŁUGĄ RYNKU NIERUCHOMOŚCI 244 32 0,5% 251 32 0,5% 7 0

M. DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA, NAUKOWA I TECHNICZNA 547 483 7,9% 555 490 7,9% 8 7

N. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE USŁUG ADMINISTROWANIA I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA 149 137 2,2% 162 146 2,4% 13 9

O. ADMINISTRACJA PUBLICZNA I OBRONA NARODOWA; OBOWIĄZKOWE ZABEZPIECZENIA

SPOŁECZNE 111 0 0,0% 112 0 0,0% 1 0

P. EDUKACJA 343 85 1,4% 345 88 1,4% 2 3

Q. OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA 376 314 5,1% 388 324 5,2% 12 10

R. DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z KULTURĄ, ROZRYWKĄ I REKREACJĄ 204 54 0,9% 209 52 0,8% 5 -2

S. POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA 556 226 3,7% 584 241 3,9% 28 15

T. GOSPODARSTWA DOMOWE ZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW; GOSPODARSTWA

DOMOWE PRODUKUJĄCE WYROBY I ŚWIADCZĄCE USŁUGI NA WŁASNE POTRZEBY 0 0 0,0% 0 0 0,0% 0 0

U. ORGANIZACJE I ZESPOŁY EKSTERYTORIALNE 0 0 0,0% 0 0 0,0% 0 0

OGÓŁEM 8225 6107 100,0% 8346 6172 100,0% 121 65

(4)

Powiat jarosławski wyróżnia się na tle innych powiatów Podkarpacia pod względem gospodarki rolnej. Użytki rolne stanowią 68,2% natomiast grunty orne 51% ogólnej powierzchni powiatu. Tutejsze gleby należą z pewnością do najlepszych w województwie.

W strukturze bonitacyjnej grunty klasy I - IV stanowią 82,8%, umożliwia to uprawę wszystkich roślin. Z uwagi na rolniczy charakter powiatu ważną gałęzią przemysłu jest przetwórstwo rolno-spożywcze. Do największych zakładów działających na terenie powiatu jarosławskiego należy zaliczyć: O-I Produkcja Polska S.A., Zakłady Mięsne "Sokołów" S.A.

oddział Jarosław, Lear Corporation Polska, LU Polska S.A.

2 Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie

Jednym ze wskaźników definiujących poziom bezrobocia jest stopa bezrobocia rejestrowanego ogłaszana przez Główny Urząd Statystyczny na szczeblu kraju, województw, podregionów i powiatów. W poniższym opracowaniu analizie poddano poziom bezrobocia w Polsce, województwie podkarpackim i powiecie jarosławskim w ujęciu kwartalnym na przestrzeni lat 2011-2014. Analizując dane zawarte w Tabeli 2 należy zwrócić uwagę, że stopa bezrobocia najwyższy poziom bez względu na obszar osiągała w I oraz IV kwartale poszczególnych lat. Na koniec I kwartału 2014 roku stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 13,5% i była niższa od poziomu bezrobocia zanotowanego w analogicznym okresie roku 2013 o 0.8 punktu procentowego oraz wyższa od stopy bezrobocia z I kwartału 2011 i 2012 roku o 0.2 punktu procentowego (13,3%). W województwie podkarpackim na koniec I kwartału 2014 roku stopa bezrobocia przyjęła wartość 16,4% i była niższa od stopy bezrobocia zanotowanej na koniec I kwartału 2013 roku o 0.5 punktu procentowego oraz wyższa od stopy bezrobocia z I kwartału 2011 i 2012 roku o 0.3 punktu procentowego (16,1%).

Natomiast w powiecie jarosławskim na koniec I kwartału 2014 roku stopa bezrobocia osiągnęła wartość 19,6% i była niższa od stopy bezrobocia z analogicznego okresu roku 2013 o 0.8 punktu procentowego (20,4%) oraz wyższa od stopy bezrobocia zanotowanej w I kwartale 2011 roku o 0.1 punktu procentowego (19,5%) i od stopy bezrobocia zanotowanej w I kwartale 2012 roku o 0.4 punktu procentowego (19,2%). Jednocześnie należy zauważyć, że poziom stopy bezrobocia w I kwartale 2014 roku w stosunku do IV kwartału roku 2013 wzrósł w skali kraju jedynie o 0.1 punktu procentowego, w skali województwa nie zmienił się, natomiast w skali powiatu jarosławskiego wzrósł o 0.4 punktu procentowego. Kształtowanie się stopy bezrobocia w Polsce, województwie i powiecie w latach 2011-2014 przedstawia Tabela 2 oraz Wykres 1.

Tabela 2 Stopa bezrobocia (rok 2011,2012,2013,2014) Stopa

bezrobocia

2011 2012 2013 2014

I kwartał

II kwartał

III kwartał

IV

kwartał I kwartał II kwartał

III kwartał

IV

kwartał I kwartał II kwartał

III kwartał

IV kwartał

I kwartał

w Polsce 13,3 11,9 11,8 12,5 13,3 12,3 12,4 13,4 14,3 13,2 13,0 13,4 13,5 w

województwie podkarpackim

16,1 14,7 14,8 15,5 16,1 14,9 15,1 16,3 16,9 15,6 15,6 16,4 16,4 w powiecie

jarosławskim 19,5 18,2 18,2 18,6 19,2 18,2 18,5 19,4 20,4 19,0 18,7 19,2 19,6 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, Układ wg klasyfikacji NTS, opracowanie własne

(5)

Wykres 1 Stopa bezrobocia (rok 2011,2012,2013,2014)

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Układ wg klasyfikacji NTS, opracowanie własne

W marcu 2014 roku stopa bezrobocia w powiecie jarosławskim wyniosła 19,6% i była wyższa od stopy bezrobocia w województwie o 3.2 punktu procentowego (16,4%) oraz od stopy bezrobocia w Polsce o 6.1 punktu procentowego (13,5%). Najwyższą wartość stopy bezrobocia w marcu 2014 roku odnotowano w powiatach: niżańskim (25,8%), brzozowskim (24,0%), strzyżowskim (23,4%), leskim (23,1%), bieszczadzkim (22,4%), ropczycko- sędziszowskim (22,2%), przemyskim (21,8%), leżajskim (19,7%), jarosławskim (19,6%).

Najniższą wartość tego wskaźnika osiągnęły w marcu 2014 roku miasta na prawach powiatu Krosno (8,3%) i Rzeszów (8,5%) oraz powiaty: mielecki (11,9%), dębicki (14,1%), sanocki (14,2%), stalowowolski (14,9%). Pozostałe powiaty województwa podkarpackiego odnotowały stopę bezrobocia na poziomie pomiędzy 15,4%, a 19,5%. Stopę bezrobocia w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego przedstawia Rysunek 1.

(6)

Rysunek 1 Stopa bezrobocia w województwie podkarpackim i poszczególnych powiatach (marzec 2014 rok)

Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie, na podstawie danych GUS

2.1 Osoby bezrobotne zarejestrowane w PUP Jarosław

Z danych Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu wynika, że w końcu kwietnia 2014 roku na terenie powiatu jarosławskiego zarejestrowanych było 9 970 osób bezrobotnych, w tym 4 691 kobiet, które stanowiły 47,1% ogółu zarejestrowanych. W porównaniu do poprzedniego miesiąca, liczba osób bezrobotnych zmalała o 398 (marzec 2014 – 10 368 osób), natomiast w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego liczba osób zarejestrowanych była niższa o 640 (kwiecień 2013 – 10 610 osób). Liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu przedstawia Tabela 3.

(7)

Tabela 3 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu (rok 2013,2014)

Miejscowość

Liczba bezrobotnych wzrost/spadek w stosunku do

miesiąca kwiecień 2013

wzrost/spadek w stosunku do miesiąca marzec

2014

2013 2014

kwiecień marzec kwiecień

Miasto Jarosław 3183 3052 2917 -266 -135

Miasto Radymno 540 498 502 -38 4

Gmina miejsko-wiejska

Pruchnik 996 1024 978 -18 -46

Gmina Chłopice 443 439 427 -16 -12

Gmina Jarosław 1065 1035 992 -73 -43

Gmina Laszki 705 691 682 -23 -9

Gmina Pawłosiów 693 693 639 -54 -54

Gmina Radymno 1052 1013 1002 -50 -11

Gmina Rokietnica 341 351 339 -2 -12

Gmina Roźwienica 615 602 577 -38 -25

Gmina Wiązownica 976 970 915 -61 -55

Ogółem powiat jarosławski 10610 10368 9970 -640 -398

Źródło: Sprawozdanie o rynku pracy MPiPS-01, opracowanie własne

Jak przedstawia powyższa tabela spadek liczby osób bezrobotnych na koniec kwietnia 2014 roku w stosunku do analogicznego okresu roku 2013 zanotowano na całym obszarze powiatu jarosławskiego, zarówno w miastach, jak i na terenach gmin. Spadek liczby bezrobotnych w kwietniu 2014 roku w porównaniu do marca br. zanotowano na terenie wszystkich gmin powiatu jarosławskiego oraz w mieście Jarosław, niewielki wzrost liczby bezrobotnych (o 4 osoby) w omawianym okresie zanotowano tylko na terenie miasta Radymno. Ogólny spadek liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu w marcu i kwietniu 2014 roku jest pozytywnym przesłaniem w odniesieniu do sytuacji na lokalnym rynku pracy.

Wśród 9 970 osób bezrobotnych zarejestrowanych na koniec kwietnia 2014 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu 6 190 osób zamieszkiwało tereny wiejskie, w liczbie tej 2 859 osób to kobiety. W stosunku do analogicznego okresu roku 2013 liczba osób bezrobotnych zamieszkujących tereny wiejskie zmalała o 307 osób (6 497). Na koniec kwietnia 2014 roku osoby zamieszkujące tereny wiejskie stanowiły 62,1% ogółu zarejestrowanych. Liczbę bezrobotnych pod względem miejsca zamieszkania (miasto/wieś) prezentuje Wykres 2.

(8)

Wykres 2 Liczba zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu osób bezrobotnych ze względu na miejsce zamieszkania (dane na kwiecień 2013 i 2014)

Ważnym elementem analizy poziomu bezrobocia w powiecie jest napływ osób bezrobotnych do ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu. Kształtowanie się liczby osób bezrobotnych rejestrujących się w tut. Urzędzie w 2013 i 2014 roku przedstawiono w Tabeli 4.

Tabela 4 Napływ osób bezrobotnych do ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu w 2013 i 2014 roku

Napływ osób bezrobotnych w 2013 roku Napływ osób bezrobotnych w 2014 roku

miesiąc

bezrobotni rejestrujący się w

miesiącu

bezrobotni zarejestrowani na

koniec miesiąca

bezrobotni rejestrujący się w

miesiącu

bezrobotni zarejestrowani na

koniec miesiąca ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety

styczeń 1 368 492 11 013 5 195 1 065 385 10 610 5 042

luty 791 355 11 091 5 184 678 264 10 710 5 041

marzec ⁶⁶⁷ ²⁵⁶ ^{10 866} ^{5 022} ⁶⁹¹ ²⁶⁶ ^{10 368} ^{4 843}

kwiecień ⁷¹¹ ²⁹⁵ ^{10 610} ^{4 890} ⁶⁴² ²⁷⁰ ^{9 970} ^{4 691}

maj 605 260 10 295 4 792 - - - -

czerwiec 596 236 9 953 4 683 - - - -

lipiec 819 404 9 774 4 724 - - - -

sierpień 911 456 9 795 4 831 - - - -

wrzesień 979 485 9 777 4 800 - - - -

październik 894 418 9 730 4 821 - - - -

listopad 830 368 9 836 4 872 - - - -

grudzień ¹⁰¹⁰ ³⁷⁴ ^{10 044} ^{4 886} ^- ^- ^- ^-

(9)

Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli zauważyć można, że liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych na koniec poszczególnych miesięcy roku 2014 jest znacznie mniejsza od liczby osób zarejestrowanych w analogicznym okresie roku 2013. Spadek bezrobocia odzwierciedla również liczba rejestrujących się w danym miesiącu osób. Od stycznia do kwietnia 2014 roku do rejestrów tut. Urzędu wpłynęło 3 076 osób bezrobotnych tj. o 461 osób mniej niż w analogicznym okresie roku 2013. Przewiduje się, że w kolejnych miesiącach 2014 roku napływ osób bezrobotnych do rejestrów tut. Urzędu będzie utrzymywać tendencję spadkową, a liczba osób rejestrujących się będzie niższa niż w roku 2013.

2.2 Osoby bezrobotne z prawem do zasiłku

Wśród osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy, część bezrobotnych posiada prawo do pobierania zasiłku. W roku 2014 na terenie powiatu jarosławskiego obowiązuje 6-ścio miesięczny zasiłek dla osób bezrobotnych, spełniających określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy kryteria jego przyznania.

W miesiącu kwiecień 2014 roku z prawem do zasiłku zarejestrowanych było 859 osób bezrobotnych, w tym 323 kobiety. Dla porównania w kwietniu 2013 roku prawo do zasiłku posiadało 1 917 osób bezrobotnych, w tym 670 kobiet. Na koniec kwietnia 2014 roku osoby z prawem do zasiłku stanowiły 8,6% ogólnej liczby zarejestrowanych. W Tabeli 5 przedstawiono liczbę osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu i posiadających na koniec kwietnia 2014 roku prawo do zasiłku.

Tabela 5 Osoby bezrobotne z prawem do zasiłku (kwiecień 2014)

Miejscowość

Bezrobotni zarejestrowani w końcu

kwiecień 2014 roku %udział bezrobotnych z prawem do zasiłku

wg miejsca zamieszkania ogółem z prawem do zasiłku

ogółem kobiety

Miasto Jarosław 2917 229 100 7,9%

Miasto Radymno 502 48 12 9,6%

Gmina miejsko-wiejska Pruchnik 978 113 32 11,6%

Gmina Chłopice 427 36 17 8,4%

Gmina Jarosław 992 88 38 8,9%

Gmina Laszki 682 54 19 7,9%

Gmina Pawłosiów 639 53 22 8,3%

Gmina Radymno 1002 81 30 8,1%

Gmina Rokietnica 339 24 11 7,1%

Gmina Roźwienica 577 50 19 8,7%

Gmina Wiązownica 915 83 32 9,1%

powiat jarosławski 9970 859 332 8,6%

(10)

2.3 Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy

Obowiązująca obecnie ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach runku pracy (Dz. U. 2013 r. 674 z późn. zm.) w art. 49 określa grupę osób bezrobotnych, będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy i są to:

 bezrobotni do 25 roku życia;

 bezrobotni długotrwale albo po zakończeniu kontraktu socjalnego albo kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka;

 bezrobotni powyżej 50 roku życia;

 bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego;

 bezrobotni samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia;

 bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia;

 bezrobotni niepełnosprawni.

Od 27 maja 2014 roku wejdzie w życie znowelizowana ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2014 r. 598), która w art. 49 określa nieco inną niż ustawa dotychczasowa grupę osób bezrobotnych, będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy i są to:

 bezrobotni do 30 roku życia;

 bezrobotni długotrwale;

 bezrobotni powyżej 50 roku życia;

 bezrobotni korzystający ze świadczeń pomocy społecznej;

 bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia;

 bezrobotni niepełnosprawni.

Przynależność osób bezrobotnych do grupy osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy związana jest z posiadaniem przez osobę zarejestrowaną cechy odpowiadającej danej kategorii osób bezrobotnych. Sytuacją często występującą jest zakwalifikowanie osoby bezrobotnej do grupy osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy ze względu na nabycie lub posiadanie więcej niż jednej cechy, wówczas bezrobotny zaliczany jest do więcej niż jednej kategorii.

W Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu na koniec kwietnia 2014 roku zarejestrowanych było 9 299 osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy (wg obowiązującej do 26 maja 2014 r. ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Liczba kobiet zaliczanych do grupy osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy wyniosła 4 370 i stanowiła 47% ogółu zarejestrowanych z tym statusem. Na koniec kwietnia 2014 roku osoby bezrobotne zaliczane do kategorii osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy stanowiły 93,3% ogółu zarejestrowanych. Zatem 9 299 osób posiada przynajmniej jedną cechę, która pozwala na zakwalifikowanie do kategorii osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy, a tym samym wskazuje na konieczność zintensyfikowania działań, identyfikację barier i dobór najbardziej adekwatnej do sytuacji bezrobotnego pomocy. Struktura zarejestrowanych od stycznia do kwietnia 2014 roku

(11)

w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy kształtowała się następująco.

Tabela 6 Osoby bezrobotne będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy (2014 rok)

Grupa bezrobotnych styczeń 2014 luty 2014 marzec 2014 kwiecień 2014 razem kobiety razem kobiety razem kobiety razem kobiety bezrobotni będący w

szczególnej sytuacji na rynku pracy

9888 4691 9993 4697 9657 4512 9299 4370

do 25 roku życia 2315 1061 2319 1055 2137 952 2034 911

długotrwale bezrobotni 6549 3332 6627 3338 6439 3235 6374 3198 kobiety, które nie podjęły

zatrudnienia po urodzeniu dziecka

1131 1131 1139 1139 1120 1120 1123 1123

powyżej 50 roku życia 1948 736 1989 743 1975 729 1912 698

bez kwalifikacji zawodowych 3250 1507 3279 1503 3170 1442 3096 1428 bez doświadczenia

zawodowego 3684 1957 3714 1948 3524 1822 3382 1746

bez wykształcenia średniego 5523 2021 5602 2023 5448 1962 5285 1945 samotnie wychowujący co

najmniej jedno dziecko do 18 roku życia

592 484 586 476 562 456 552 452

bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły zatrudnienia

85 2 91 2 91 2 98 2

niepełnosprawni 385 176 373 176 368 168 337 144

po zakończeniu realizacji

kontraktu socjalnego 4 2 4 2 4 2 4 2

ogółem zarejestrowani bezrobotni na koniec danego miesiąca

10610 5042 10710 5041 10368 4843 9970 4691

% udział osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy w ogóle

zarejestrowanych bezrobotnych

93,2% 93,0% 93,3% 93,2% 93,1% 93,2% 93,3% 93,2%

Największą liczbę osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy odnotowano w styczniu oraz w lutym 2014 roku, odpowiednio 9 888 oraz 9 993 osoby. Natomiast największy udział osób bezrobotnych w ogóle zarejestrowanych tj. 93,3% zanotowano w lutym oraz kwietniu 2014 roku. Jak wskazują powyższe dane, osoby bezrobotne należące do grupy osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy dominują w statystykach Urzędu.

Dla porównania w Tabeli 7 zaprezentowano, jak wyglądałaby struktura osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy na koniec kwietnia 2014 roku w przypadku uwzględnienia kategorii osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy ujętych w znowelizowanej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

(12)

Tabela 7 Osoby bezrobotne będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy wg znowelizowanej ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dane porównawcze na koniec kwietnia 2014 rok)

Grupa bezrobotnych kwiecień 2014

razem kobiety

do 30 roku życia 3839 1874

długotrwale bezrobotni 6374 3198

powyżej 50 roku życia 1912 698

bezrobotni korzystający ze świadczeń pomocy społecznej* b. d. b. d.

bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej

jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia 1113 896

niepełnosprawni 337 144

ogółem zarejestrowani bezrobotni na koniec danego miesiąca 9970 4691

*na dzień sporządzania analizy nie było możliwości wyodrębnienia w systemie Syriusz Std kategorii osób bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z uwagi na brak odpowiedniej funkcjonalności systemu

Źródło: Dane z systemu Syriusz Std, opracowanie własne

Przedstawiona w Tabeli 7 symulacja danych dotycząca kategorii bezrobotnych ujętych w znowelizowanej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jako osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy wskazuje, iż prawdopodobnie wśród wymienionej grupy osób dominować będą tak, jak dotychczas bezrobotni długotrwale, którzy na koniec kwietnia 2014 roku stanowili 63,9% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Kolejną co do wielkości grupę będą prawdopodobnie osoby do 30 roku życia, które na koniec kwietnia 2014 roku w ewidencji tut. Urzędu stanowiły 38,5% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych oraz osoby powyżej 50 roku życia, które na koniec kwietnia 2014 roku w ewidencji tut.

Urzędu stanowiły 19,2% ogółu zarejestrowanych. Nową kategorią osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy będą bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia, na koniec kwietnia 2014 roku bezrobotni w tej kategorii stanowili 11,2% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych.

Podobnie jak w dotychczasowej ustawie wśród osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy znalazły się osoby bezrobotne posiadające orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, na koniec kwietnia 2014 roku bezrobotni niepełnosprawni stanowili 3,4% ogółu zarejestrowanych i prawdopodobnie będą najmniej liczną grupą osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Nową kategorią bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy są bezrobotni korzystający ze świadczeń pomocy społecznej, jednak tut. Urząd nie posiada informacji statystycznych dotyczących tej grupy osób.

Bezrobotni należący do kategorii osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, to przeważnie osoby, które z uwagi na brak zatrudnienia oraz nawarstwiające się problemy i trudności zagrożone są wykluczeniem społecznym, wyuczoną bezradnością lub migracją zarobkową. Jest to zatem grupa osób, która powinna zostać otoczona szczególną opieką oraz wsparciem w wejściu lub powrocie na rynek pracy. Jak wskazują przytoczone statystyki w powiecie jarosławskim znaczna większość zarejestrowanych osób bezrobotnych przynależy do grupy osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, 9 299 na 9 970 osób bezrobotnych wymaga pomocy w radzeniu sobie na lokalnym rynku pracy. W Tabeli 8

(13)

przedstawiono procentowy udział bezrobotnych z poszczególnych kategorii osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy w ogóle bezrobotnych w kwietniu 2014 roku, dla porównania zestawiono również w oparciu o dane na koniec kwietnia 2014 roku kategorie osób bezrobotnych ujęte w znowelizowanej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

(14)

Tabela 8 Osoby bezrobotne w szczególnej sytuacji na rynku pracy (stan na koniec kwietnia 2014 roku)

Grupa bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy

wg ustawy do 26.05.2014 r.

kwiecień 2014

% udział bezrobotnych z poszczególnych kategorii osób w szczególnej sytuacji

na rynku pracy w ogóle zarejestrowanych

Grupa bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy

wg znowelizowanej ustawy od 27.05.2014 r.

kwiecień 2014 (dane porównawcze)

% udział bezrobotnych z poszczególnych kategorii osób w szczególnej sytuacji

na rynku pracy w ogóle zarejestrowanych

razem kobiety % z ogółu % kobiet razem kobiety % z ogółu % kobiet

do 25 roku życia 2034 911 20,4% 19,4% do 30 roku życia 3839 1874 38,5% 39,9%

długotrwale bezrobotni 6374 3198 63,9% 68,2% długotrwale bezrobotni 6374 3198 63,9% 68,2%

kobiety, które nie podjęły zatrudnienia

po urodzeniu dziecka 1123 1123 11,3% 23,9% powyżej 50 roku życia 1912 698 19,2% 14,9%

powyżej 50 roku życia 1912 698 19,2% 14,9% bezrobotni korzystający ze świadczeń

pomocy społecznej* b.d. b.d. - -

bez kwalifikacji zawodowych 3096 1428 31,1% 30,4%

bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co

najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia

1113 896 11,2% 19,1%

bez doświadczenia zawodowego 3382 1746 33,9% 37,2% niepełnosprawni 337 144 3,4% 3,1%

bez wykształcenia średniego 5285 1945 53,0% 41,5% ^- - - - -

samotnie wychowujący co najmniej

jedno dziecko do 18 roku życia 552 452 5,5% 9,6% ^- - - - -

bezrobotni, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły

zatrudnienia

98 2 1,0% 0,0% ^- - - -

niepełnosprawni 337 144 3,4% 3,1% ^- - - - -

po zakończeniu realizacji kontraktu

socjalnego 4 2 0,0% 0,0% - - - - -

razem 9970 4691 100,0% 100,0% ^- 9970 4691 100,0% 100,0%

*na dzień sporządzania analizy nie było możliwości wyodrębnienia w systemie Syriusz Std kategorii osób bezrobotnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z uwagi na brak odpowiedniej funkcjonalności systemu

Źródło: Sprawozdanie o rynku pracy MPiPS-01, dane z systemu Syriusz Std, opracowanie własne

(15)

Jak wskazuje powyższe zestawienie ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ważna do 26.05.2014 roku wyróżnia 11 kategorii osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy natomiast znowelizowana ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która wejdzie w życie z dniem 27.05.2014 roku wskazuje 6 kategorii osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym 3 kategorie dotychczas istniejące: bezrobotni długotrwale, bezrobotni powyżej 50 roku życia, bezrobotni niepełnosprawni oraz 3 nowe kategorie: bezrobotni do 30 roku życia, bezrobotni korzystający ze świadczeń pomocy społecznej, bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia.

Poniżej przedstawiono analizę osób bezrobotnych w 6 kategoriach osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy ujętych w znowelizowanej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

2.3.1 Bezrobotni do 30 roku życia

Ujęta w znowelizowanej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy kategoria osób do 30 roku życia, jako osoby bezrobotne w szczególnej sytuacji na rynku pracy jest poszerzeniem istniejącej dotychczas kategorii osób do 25 roku życia oraz odpowiedzią na zjawiska zachodzące na rynku pracy. Należy tu przede wszystkim zwrócić uwagę na wydłużający się okres kształcenia młodych ludzi, a tym samym późniejsze wkraczanie na rynek pracy oraz na niekorzystną dla młodych osób sytuację na rynku pracy m. in. dużą konkurencyjność, panujące stereotypy.

Tabela 9 Bezrobotni do 25 i do 30 roku życia (kwiecień 2014 rok)

ogółem kobiety

bezrobotni zarejestrowani na koniec danego miesiąca 9970 4691

bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy

wg ustawy ważnej do dnia 26.05.2014 r. 9299 4370

bezrobotni do 25 roku życia 2034 911

bezrobotni do 30 roku życia 3839 1874

Źródło: Sprawozdanie o rynku pracy MPiPS-01, dane z systemu Syriusz Std, opracowanie własne

Jak przedstawiają powyższe dane na koniec kwietnia 2014 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu zarejestrowane były 2 034 osoby bezrobotne w wieku do 25 roku życia oraz 3 839 bezrobotnych do 30 roku życia. Osoby do 25 roku życia stanowiły w omawianym okresie 20,4% ogółu zarejestrowanych osób bezrobotnych, natomiast bezrobotni do 30 roku życia stanowili aż 38,5% ogółu zarejestrowanych. Różnica zaledwie 5 lat w kategorii wiekowej, to aż 1 805 osób bezrobotnych więcej. Zatem dane jednoznacznie wskazują na istniejące w grupie osób młodych trudności w odnalezieniu się na rynku pracy.

Poniżej przedstawiono i poddano analizie strukturę osób do 30 roku życia zarejestrowanych na koniec kwietnia 2014 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu.

(16)

Tabela 10 Bezrobotni do 30 roku życia wg wieku, wykształcenia, stażu pracy ( kwiecień 2014 rok) bezrobotni do 30 roku życia ze względu na:

wiek wykształcenie staż pracy

ogólnie kobiety ogólnie kobiety ogółem kobiety

18-20 271 112 wyższe 790 541 do 1 roku 697 316

21-24 1400 615 policealne i średnie zawodowe 983 469 1-5 974 446

25-30 2168 1147 średnie ogólnokształcące 624 371 5-10 92 44

- x x zasadnicze zawodowe 809 272 10-20 2 1

- x x gimnazjalne i poniżej 633 221 20-30 x x

- x x x x x 30 lat i więcej x x

- x x x x x bez stażu 2074 1067

razem 3839 1874 razem 3839 1874 razem 3839 1874

Źródło: Załącznik 1 do sprawozdania MPiPS-01, opracowanie własne

Jak już wcześniej wspomniano liczba bezrobotnych do 30 roku życia na koniec kwietnia 2014 roku wyniosła 3 839 osób, w tym 1 874 kobiet. Wśród bezrobotnych do 30 roku życia największą grupę stanowią osoby w wieku 25-30, na koniec kwietnia 2014 roku zanotowano 2 168 osób, w tym 1 147 kobiet w ww. kategorii wiekowej. Natomiast analizując dane o osobach bezrobotnych do 30 roku życia pod względem wykształcenia zauważyć należy, że dominującym w tej kategorii osób jest wykształcenie policealne i średnie zawodowe, które posiada 983 osoby, w tym 469 kobiet. Duża grupa bezrobotnych do 30 roku życia posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe, jest to 809 osób, w tym 272 kobiety.

Wykształcenie wyższe, które jest wyznacznikiem długiego okresu kształcenia posiada 790 osób bezrobotnych do 30 roku życia, w liczbie tej 541 to kobiety. Niestety duża grupa osób bezrobotnych do 30 roku życia posiada wykształcenie gimnazjalne i poniżej, na koniec kwietnia 2014 roku było to aż 633 osoby, w tym 221 kobiet. Najmniej bezrobotnych do 30 roku życia posiada wykształcenie średnie ogólnokształcące, jest to 624 osoby, w tym 371 kobiet. Dane dotyczące wykształcenia osób bezrobotnych do 30 roku życia wskazują na lepszy poziom wykształcenia kobiet niż mężczyzn. Obserwacje pracowników Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu wskazują, że największą barierą utrudniającą wejście na rynek pracy osobom bezrobotnych do 30 roku życia jest przekonanie pracodawcy do zatrudnienia bez posiadanego doświadczenia zawodowego. Dane dotyczące stażu pracy osób bezrobotnych do 30 roku życia potwierdzają obserwacje pracowników tut. Urzędu. Wśród osób bezrobotnych do 30 roku życia 2 074 osoby, tj. 54% nie posiada stażu pracy, co oznacza, że osoby te nie miały jeszcze zetknięcia z rynkiem pracy. 697 bezrobotnych, w tym 316 kobiet pracowało krócej niż rok, a 974 osoby, w tym 446 kobiety pracowało dłużej niż rok ale krócej niż 5 lat. Wśród osób w wieku do 30 roku życia zarejestrowanych na koniec kwietnia 2014 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu 1 882 osoby posiadało jednocześnie status osoby długotrwale bezrobotnej, a zatem figuruje w ewidencji tut. Urzędu powyżej 12 miesięcy. Poniżej wskazano wybrane bariery i zalety charakteryzujące analizowaną grupę bezrobotnych.

Bariery osób bezrobotnych do 30 roku życia:

 brak doświadczenia zawodowego;

(17)

 zbyt niskie wynagrodzenie oferowane przez pracodawców;

 brak umiejętności/uprawnień przydatnych na rynku pracy;

 niedostosowane do wymagań pracodawców kwalifikacje;

 obawa przed kontaktem/rozmową z pracodawcą;

 stereotypy wśród pracodawców;

 brak/mała ilość ofert pracy

 niestabilność, niezdecydowanie.

Zalety osób bezrobotnych do 30 roku życia:

 wysoka motywacja do podjęcia pracy;

 chęć podnoszenia kwalifikacji;

 otwartość na zmiany;

 mobilność;

 aktualna wiedza.

Osoby bezrobotne do 30 roku życia to grupa przejawiająca największą aktywność w poszukiwaniu możliwości znalezienia swojego miejsca na rynku pracy. Osoby należące do tej kategorii wiekowej najczęściej zgłaszają w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu potrzebę pomocy w zakresie wsparcia przy wejściu na rynek pracy. Najchętniej osoby do 30 roku życia korzystają z:

- możliwości podniesienia kwalifikacji poprzez szkolenia,

- zdobycia wiedzy i umiejętności pracy na danym stanowisku poprzez staż, - zdobycia doświadczenia zawodowego poprzez prace interwencyjne,

- możliwości samorealizacji w zakresie przedsiębiorczości poprzez wsparcie w formie jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej.

2.3.2 Bezrobotni powyżej 50 roku życia

Bezrobotni powyżej 50 roku życia zaliczani są do grupy osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy zarówno w dotychczasowej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jak w jej znowelizowanej formie, która wejdzie w życie z dniem 27.05.2014 roku. Sytuacja osób powyżej 50 roku życia na rynku pracy jest niewątpliwie trudna. Składa się na nią wiele czynników zarówno zewnętrznych dotyczących bezpośrednio zjawisk zachodzących na rynku pracy, jak i wewnętrznych dotyczących bezpośrednio samych bezrobotnych, którzy w sytuacji pozostawania bez pracy mają trudności w ponownym usytuowaniu się na rynku pracy.

Tabela 11 Bezrobotni powyżej 50 roku życia (kwiecień 2014 rok)

ogółem kobiety

bezrobotni będący w szczególnej sytuacji na rynku pracy 9299 4370

bezrobotni powyżej 50 roku życia 1912 698

(18)

Jak przedstawiają powyższe dane na koniec kwietnia 2014 roku w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu figurowało 1 912 osób bezrobotnych w wieku powyżej 50 roku życia, w tym 698 kobiet. Udział osób bezrobotnych w wieku powyżej 50 roku życia w ogóle zarejestrowanych bezrobotnych w omawianym okresie wyniósł 19,2%, natomiast liczba bezrobotnych powyżej 50 roku życia w ogóle bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy wyniosła na koniec kwietnia 2014 roku 20,6%.

Analizę danych o osobach bezrobotnych powyżej 50 roku życia przeprowadzono pod względem czasu pozostawania bez pracy, wykształcenia i stażu pracy.

Tabela 12 Bezrobotni powyżej 50 roku życia wg czasu pozostawania bez pracy, wykształcenia, stażu pracy (kwiecień 2014 rok)

bezrobotni powyżej 50 roku życia ze względu na:

czas pozostawania

bez pracy w m-c wykształcenie staż pracy

do 1 54 13 wyższe 46 16 do 1 roku 105 37

6-12 295 116 zasadnicze zawodowe 717 214 10-20 560 257

12-24 357 110 gimnazjalne i poniżej 639 194 20-30 560 177

pow.24 788 341 x x x 30 lat i więcej 180 39

x x x x x x bez stażu 186 71

Źródło: Załącznik 1 do sprawozdania MPiPS-01, opracowanie własne

Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu liczba osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia na koniec kwietnia 2014 roku wyniosła 1 912 osób, w tym 698 kobiet.

W analogicznym okresie roku 2013 liczba bezrobotnych powyżej 50 roku życia wynosiła 1 827 i była mniejsza od wskazań roku bieżącego o 85 osób. Analizując dane o osobach bezrobotnych powyżej 50 roku życia pod względem wykształcenia, zauważyć należy, że dominującym w tej kategorii osób jest wykształcenie zasadnicze zawodowe, które posiada 717 osób, w tym 214 kobiet oraz wykształcenie gimnazjalne i poniżej, które posiada 639 osób, w tym 194 kobiety. Najmniej osób z tej kategorii posiada wykształcenie wyższe, jest to 46 osób, w tym 16 kobiet. Osoby, które obecnie należą do grupy bezrobotnych po 50 roku życia pobierały naukę w szkołach zawodowych lub kończyły edukację na poziomie szkoły podstawowej ze względu na ówczesną sytuację ekonomiczną kraju. Zdobycie kwalifikacji do wykonywania zawodu w szkołach przyzakładowych pozwalało na podjęcie zatrudnienia, które wykonywane było latami przez osoby obecnie zarejestrowane. Z obserwacji pracowników Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu posiadanie niskiego wykształcenia przez bezrobotnych po 50 roku życia nie jest barierą w poszukiwaniu zatrudnienia, osoby te są wręcz cenione przez pracodawców za fachowość i rzetelność. Analizując dane dotyczące posiadanego stażu pracy, należy wnioskować, że jest, to grupa bezrobotnych o bogatym doświadczeniu zawodowym. Wśród osób powyżej 50 roku życia 560 bezrobotnych, w tym

(19)

257 kobiet posiada doświadczenie zawodowe dłuższe niż 10 lat i krótsze niż 20 lat, tyle samo bezrobotnych tj. 560 osób, w tym 177 kobiet posiada doświadczenie zawodowe dłuższe niż 20 lat i krótsze niż 30 lat. Duża grupa bezrobotnych tj. 180 osób, w tym 39 kobiet posiada staż pracy dłuższy niż 30 lat. Z danych Powiatowego Urzędu Pracy wynika, że w grupie osób powyżej 50 roku życia 186 osób nie posiada stażu pracy, tj. 9,7% ogółu zarejestrowanych w tej kategorii. Z obserwacji pracowników Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu wynika również, że doświadczenie zawodowe osób po 50 roku życia to bardzo duży atut w poszukiwaniu zatrudnienia przez te osoby. Obserwowane jest coraz większe zainteresowanie pracodawców zatrudnieniem osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia, co z kolei wskazuje na przełamywanie stereotypów, z którymi często utożsamiane są osoby powyżej 50 roku życia. Analizując dane dotyczące osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia należy zwrócić uwagę na czas pozostawania bez pracy u przedstawicieli ww. kategorii osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Wśród bezrobotnych powyżej 50 roku życia dominują osoby, które bez pracy pozostają powyżej 12 miesięcy. Na koniec kwietnia 2014 roku w ewidencji tut.

Urzędu 1 145 osób tj. 59,9% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych powyżej 50 roku życia pozostawało bez pracy dłużej niż rok. Niestety długotrwały brak pracy wpływa niekorzystanie na sytuację na rynku pracy osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia, stwarzając realne zagrożenie wykluczeniem społecznym. Poniżej wskazano wybrane bariery i zalety charakteryzujące analizowaną grupę bezrobotnych.

Bariery osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia:

 brak umiejętności obsługi nowoczesnych urządzeń technicznych i informatycznych;

 niedostosowanie kwalifikacji do potrzeb pracodawców;

 brak/mała ilość ofert pracy;

 bariery wewnętrzne (lęk przed pracodawcą, zmianami, przywiązanie do wykonywania określonych czynności);

 brak środków finansowych na aktywne poszukiwanie pracy;

 długa przerwa w pracy;

 problemy zdrowotne;

 ograniczona mobilność;

 stereotypy wśród pracodawców.

Zalety osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia:

 doświadczenie zawodowe i życiowe;

 rzetelność, sumienność;

 wysoka motywacja do podjęcia pracy, chęć bycia potrzebnym;

 dyspozycyjność.

Osoby bezrobotne powyżej 50 roku życia to grupa zgłaszająca w Powiatowym Urzędzie Pracy w Jarosławiu potrzebę pomocy w zakresie wsparcia przy powrocie na rynek pracy.

Najchętniej osoby bezrobotne powyżej 50 roku życia korzystają z:

- możliwości dostosowania kwalifikacji (w szczególności uaktualnienia uprawnień) poprzez szkolenia,

(20)

- możliwości zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych,

- możliwości aktywności zawodowej i uzupełnienia umiejętności na stanowisku po długiej przerwie w zatrudnieniu poprzez staż,

- możliwości samozatrudnienia poprzez jednorazowe środki na założenie działalności gospodarczej.

2.3.3 Bezrobotni rodzice, posiadający co najmniej 1 dziecko w wieku do 6 lat lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia

Osoby bezrobotne będące rodzicami, posiadające co najmniej 1 dziecko w wieku do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia to kategoria osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy ujęta po raz pierwszy w znowelizowanej ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która wejdzie w życie z dniem 27.05.2014 roku. Osoby bezrobotne wychowujące dzieci narażone są na wiele trudności w wejściu lub powrocie na rynek pracy. Często spotykają się z niechęcią ze strony pracodawców z uwagi na ograniczoną dyspozycyjność. Brak infrastruktury przedszkolnej i możliwości zapewnienia opieki dziecku znacznie utrudnia im znalezienie zatrudnienia, często zdarza się, że osoby bezrobotne z tej kategorii rezygnują z pracy ze względu na zbyt niskie wynagrodzenie oferowane przez pracodawców, które nie spełnia oczekiwań osób bezrobotnych.

Tabela 13 Bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia (kwiecień 2014 rok)

ogółem kobiety

bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia

lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia 1113 896

Źródło: dane z systemu Syriusz Std, opracowanie własne

Jak przedstawiają powyższe dane na koniec kwietnia 2014 roku w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu figurowało 1 113 osób bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia. Wśród 1 113 bezrobotnych należących do ww. kategorii 896 osób tj. 80,5%

stanowią kobiety. Udział osób bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia w ogóle zarejestrowanych bezrobotnych na koniec kwietnia 2014 roku wyniósł 11,2%, natomiast udział bezrobotnych kobiet posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia w ogóle zarejestrowanych bezrobotnych kobiet na koniec kwietnia 2014 roku wyniósł 19,1%. Wśród osób bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia zdecydowanie dominują kobiety, co potwierdza zakorzenioną w kulturze rolę kobiety, która częściej niż mężczyzna przyjmuje na siebie obowiązek wychowywania dzieci i prowadzenia domu.

(21)

Analizę danych o osobach bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia przeprowadzono pod względem wieku, wykształcenia i stażu pracy.

Tabela 14 Bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia wg wieku, wykształcenia i stażu pracy (kwiecień 2014)

bezrobotni posiadający co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia:

wiek wykształcenie staż pracy

18-24 164 152 wyższe 181 166 do 1 roku 155 127

45-54 22 14 zasadnicze zawodowe 298 212 10-20 53 39

55-59 1 0 gimnazjalne i poniżej 226 166 20-30 6 4

60 lat i

więcej 1 0 x - - 30 lat i więcej 2 0

- - x - - bez stażu 393 369

Źródło: dane z systemu Syriusz Std, opracowanie własne

Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Jarosławiu liczba osób bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia na koniec kwietnia 2014 roku wyniosła 1 113 osób, w tym 896 kobiet. W tej kategorii bezrobotnych najwięcej jest osób w wieku 25-34 lata – liczebność tej grupy wynosi 657 osób, w tym 529 kobiet oraz osób w wieku 35-44 lata – liczebność tej grupy wynosi 268 osób, w tym 201 kobiet. Analiza zebranych informacji o bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia wg stażu pracy wskazuje, że w grupie tej dominują osoby, które nie miały jeszcze styczności z rynkiem pracy. Wśród 1 113 osób bezrobotnych z ww. kategorii 393 osoby tj. 35,3% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia nie posiada stażu pracy, natomiast 155 osób pracowało krócej niż 1 rok. Drugą co do wielkości grupę pod względem stażu pracy w omawianej kategorii bezrobotnych stanowią osoby, które pracowały dłużej niż 1 rok ale krócej niż 5 lat.

Na koniec kwietnia 2014 roku w rejestrach figurowały w tej grupie 364 osoby bezrobotne, w tym 263 kobiety. Pozostałe osoby posiadają doświadczenie zawodowe (staż pracy) powyżej 5 lat. W grupie osób bezrobotnych posiadających co najmniej jedno dziecko do 6 roku życia lub co najmniej jedno dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia przeważają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – liczebność w tej kategorii wynosi 298 osób, w tym 212 kobiet, z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym – liczebność w tej kategorii wynosi 275 osób, w tym 229 kobiet oraz z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej – liczebność w tej kategorii wynosi 226 osób, w tym 166 kobiet. Wśród