Zbigniew Marek
"Studia włocławskie", t. 1, red. W.
Hanec, R. Małecki, Z. Pawlak, K.
Rulka, I. Werbiński, Włocławek 1998
: [recenzja]
Studia Theologica Varsaviensia 37/1, 259-260
[27]
R E C E N Z JE259
C h ry stu sa , ja k i k ultury. Z w o le n n ic y ta k ie j p o stac i re la c ji sąd z ą , żc c a łe ż y c ic c h rz e ś c ija n in a je s t p o d d a n e n a p ię ciu , w y w o ła n e m u k o n ie c z n o ś c ią p o d p o rz ą d k o w a n ia s ię d w u ró ż n y m w ła d zo m , k tó re c h o ć w z a je m n ie się n ie z g a d z a ją , to je d n a k w y m a g a ją o d c z ło w ie k a p o słu sz e ń stw a . N a k a z ó w C h ry stu sa n ie sp o só b sp ro w a d z ić d o p o z io m u w y m a g a ń in sty tu c ji s p o łe c z n y c h . C zło w iek je s t p o d d a n y d w o ja k ie j m o ra ln o ś c i, p o z o sta ją c y c h w e w z a je m n e j iz o la cji. Z d a n ie m N ie b u h ra n a jz n am ie n itsz y m p rz e d sta w ic ie le m te g o n u rtu je s t M arcin L uter, p o d k re ś la ją c y p o la ry z a c ję i n a p ię c ie w re la c ja c h p o m ię d z y C h ry s tu se m i k u ltu rą. P o la ry z a c ja ta s p ra w ia , że c z ło w ie k z m u sz o n y j e s t ż y ć w u staw ic z n e j n ie p e w n o ś c i i z a g ro ż e n iu g rzech em .
R o z w ią z a n ie k o n w e rsy jn e s ta n o w i p ią ty i o statn i ty p ro z w ią z a n ia re la c ji C h ry s tu s-k u ltu ra w ty p o lo g ii N i e b u h r a . J e s t to o c z y w iś c ie o d p o w ie d ź p o ś re d n ia , m a ją c a c e c h y w sp ó ln e z o d p o w ie d ziam i p ie rw s z ą i c z w a rtą . P rz e d s ta w ic ie le tej teo rii u w a ż a ją , ż e p o m ię d z y C h ry stu se m a w sz y stk im i in sty tu c jam i i z w y c z a ja m i s p o łec z n y m i istn ie je s p rz e c z n o ść . L u d z k a n a tu ra je s t n ie ty lk o s k aż o n a g rzech em , le c z to s k aż e n ie p rz e n o si p rz e z k u ltu rę. C z ło w ie k je s t z d o ln y n aw ró c ić s ię d o C h ry s tu s a , p o rz u c a ją c s w o je id o le , w y łą c z n ie w s p o łe c z e ń s tw ie . C z o ło w y m p r z e d sta w ic ie le m te g o ro z w ią z a n ia j e s t św. A u g u sty n i p o d ą ż a ją c y je g o śla d e m J a n K alw in .
N a s z c z e g ó ln ą u w a g ę z a s łu g u je o statn i, 7. ro z d z ia ł k siąż k i, n o s z ą c y ty tu ł u ję ty w cu d zy słó w :
N ie n a u ko w e za m y k a ją c e p o stsc r ip tu m . N i e b u h r zd aje s o b ie sp ra w ę , że je g o ro z w a ż a n ia s ą n ie d o k o ń c z o n e i n ie k o n k lu z y w n e . O w sz e m , m a rację, c h o ć ty lk o p o c zę ści, g d y ż ta k n a p ra w d ę je g o a n a liz y s ą n ie z w y k le tra fn e , a p rz y ty m b ły s k o tliw e i p rz e k o n y w u ją c e . A u to r z a sk a k u je d o b o re m p a r d y sk u tu ją cy c h z e so b ą, z p e w n o śc ią n ie b ezp o śre d n io , m y ślic ieli: C zyta ją c te książkę,
je s t e ś m y w k lim a c ie n ie u sta n n e g o d ia lo g u , z a d ziw ia ją c y c h i z a ra z e m c a łk ie m n a tu ra ln ych , w ie lo p o zio m o w y c h k o n fro n ta cji — T ertu lia n a z Tołstojem ,św. P a w ła z e św. A u g u s ty n e m ,św. Tom a
sza z L utrem , K le m e n s a A le k s a n d ry js k ie g o z L e o n e m X III... - n a p is a ł w e W stęp ieJ a c e k W o ź n i a k o w s k i (s. 7). P rze z to „ n ie d o k o ń c z e n ie ” a u to r c h ce z a p ro sić c z y te ln ik a , b y p o d ją ł o s o b i s t ą d e c y z j ę , b y s w o i m ż y c i e m d o p i s a ł c i ą g d a l s z y t e o r e t y c z n y m a n a l i z o m . Z a s p ra w ą N i e b u h r a te o lo g ia sta je s ię fa scy n u ją c ą , o s o b is tą p r z y g o d ą c z ło w ie k a z C h ry stu se m o d n a jd y w an y m n a d ro g a c h ś w ia ta i kultury.
K s. Ig n a c y B o k w a
Teologiczne Towarzystwo Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego we
Włocławku, Studia włocławskie, t. 1, pod red. W. H a n c a , R. M a ł e c k i e g o ,
Z. P a w l a k a , K. R u l k i , I. W e r b i ń s k i e g o , W łocławek 1998, ss. 318.
U k a za ła się in te re su ją c a p u b lik a c ja S tu d ia w ło c ła w sk ie.T rz y m a n y w rę k u to m ro z p o c z y n a n o w ą s e rię re fle k sji te o lo g ic z n o -filo z o fic z n e j. O m a w ia n a p o z y c ja n a w ią z u je do b o g a te j d z ia ła l n o ści ś w iętu jąc e g o w b ie ż ą c y m ro k u 70 ro c z n ic ą T o w a rz y stw a T e o lo g ic z n e g o w e W ło c ław k u . D o b rz e się w ię c stało - j a k to w y n ik a z arty k u łó w : b isk u p a R o m a n a A n d r z e j e w s k i e g o i ks. K a zim ierza R u l k i - d z ia ła ln o ś ć te g o p rę ż n eg o o śro d k a o trz y m a ła m o ż liw o ś ć p re z en tac ji s w e go w ie lo a sp e k to w e g o d o ro b k u . D o ro b e k T o w a rz y stw a z m in io n y c h lat p rz y b liż a ją c z y te ln ik o w i w sp o m n ian i p o w y ż ej a u to rzy . Z ich a rty k u łó w d o w ia d u je m y s ię o w ie k o w ej tra d y c ji p ro m o w a n ia n a u k i zaró w n o p rz e z je j k o le jn y c h rz ąd có w , ja k te ż o s o b y ż y ją c e i d z ia ła ją c e n a te re n ie
260
Z B IG N IE W M A R E K SJ[28]
d ie c e z ji w ło c ła w sk ie j. M o że m y też p rz y p u szc z ać , że W ło c ław sk ie T o w a rz y stw o T eo lo g iczn e z a p e w n e je s z c z e w y raźn iej z a z n a c zy ło b y s ię n a m a p ie o śro d k ó w n a u k o w y ch w P o lsc e, g d y b y n ie straty , ja k ie p o n io s ła ta d ie c ez ja - p o d o b n ie j a k w ie le in n y ch p o lsk ic h d ie c ez ji - n a sk u tek ró ż n y c h z a w ie ru c h w o je n n y ch w cią g u h isto rii, a szc z eg ó ln ie tej n ajn o w szej. M o ż n a te ż n a p o d s ta w ie z ap rez e n to w an e g o p o te n c jału n a u k o w e g o p o staw ić tezę, że T o w a rz y stw o T eo lo g ic z n e n a d a l b ę d z ie m ia ło p o w a żn y w k ład w ro zw ó j p o lsk ie j m y śli te o lo g ic zn o -filo z o fic z n ej.
R ó ż n o ro d n o ść b a d a ń p ro w a d z o n y c h p rz e z c zło n k ó w T o w a rz y stw a u k a z u ją k o le jn e arty k u ły to m u . W ty m m ie jscu z w ró c im y u w a g ę p rz e d e w sz y s tk im na kilk a, ja k się w y d a je w a żn y c h a rty k u łó w teo lo g ic zn y c h . B io rą c w k o le jn o śc i ks. T. K a c z m a r e k p isz e o roli o s o b y św. Jó ze fa w ż y c iu d u c h o w y m K o śc io ła p ie rw szy c h w iek ó w . A u to r a rty k u łu w y k a zu je , żc j u ż w e w c z e sn y m c h rz e śc ija ń stw ie w y p ra c o w a n o w ła śc iw ą d o k try n ę te o lo g ic z n ą d o ty c z ą c ą roli tej po staci w d z ie ja c h h isto rii zb aw ie n ia . C en n y m te ż w y d a je s ię b y ć a rty k u ł ks. K. K o n e c k i e g o , w k tó ry m p rz y b liż o n a z o sta ła n a tu ra L itu rg ii G o d z in K o śc io ła . Jeg o treść p o siad a s z c z e g ó ln e z n a c z e n ie d la o só b , k tó re w tej liturgii u c ze stn ic zą . P o n a d to rz e c z y w isto ść K o śc io ła z o sta ła u k a z a n a w k o le jn y c h a rty k u ła c h ks. M . Ł a s z c z y k a i R. M a ł e c k i e g o .
D ział teologiczny n aw iązuje też do p roblem atyki o charakterze duszpasterskim . W ielce po m o c n y m d la d u szpasterstw a w ydaje się b yć artykuł ks. prof. S. O lejnika, który pisze o o b ronie chrześci ja ń sk ic h w arto ści etycznych. C enne s ą tu przede w szy stk im m o ty w y religijne, n a które zw raca uw agę a u to r p rzy w o łu jąc p rzy tym nauczanie Jan a P aw ła II w encyklice Veritatis splendor. P odobne znacze n ie p o siad a artykuł k s .Z . P a w ł o w s k i e g o o m o ż liw o ścia c h zasto so w an ia teo rii o p o w ia d an ia P. R i c o e u r a w św ietle In stru k cji o in te rp re ta c ji P ism a św ięte g o w K o śc ie le . W re sz c ie n ależy z a u w a ż y ć w łą cz e n ie s ię ks. J. P r z y b y ł o w s k i e g o d o d y sk u sji n a d sp o so b a m i p ro w a d z en ia d u s z p a s te r stw a m ło d zieży . P o d ję ty p rz e z a u to ra a rty k u łu p ro b le m z c a łą p e w n o śc ią n ie z o sta ł ro z w ią za n y , bo ro z w ią z a n y m b yć n ie m o że, m o ż n a g o je d y n ie w k o n k re tn y c h p rz y p a d k a c h s ta ra ć się ro z w ią zy w a ć . T ym n iem n iej w y d a je s ię b y ć o n w a ż n y m d la ty c h w sz y stk ic h , k tó rz y w j a k iś sp o só b u c z e s tn ic z ą w e w sz y stk im , co d o ty c z y p ro w a d z e n ia d u sz p a ste rstw a m ło d zieży .
W o m a w ia n e j p o z y cji n a u w a g ę z a słu g u je ta k ż e g ru p a a rty k u łó w z zak resu filo zo fii i p sy c h o lo g ii. W d z ia le ty m z n a jd z ie m y in te re su jąc e o m ó w ie n ia ta k ic h z ag a d n ie ń ja k : p ro b le m w o ln o ści w e w sp ó łc z e sn e j k u ltu rze (ks. Z. P a w l a k ) , z w ią z e k re lig ijn o śc i i o so b o w o śc i (ks. M . K a s i k ) , c z y w re sz c ie p re z en tac ja p s y c h ic z n y c h u w a ru n k o w a ń k a n d y d ató w d o k a p ła ń stw a i ż y c ia z a k o n n e g o (ks. H. P o s ł u s z n y ).
W k o ń c o w ej c zę ści p re z e n to w a n e z o s ta ją z n a c z ą c e d la o śro d k a w ło c ła w sk ie g o s y lw e tk i o raz w y d a rz en ia .
