• Nie Znaleziono Wyników

wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie w czasie II wojny światowej

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie w czasie II wojny światowej"

Copied!
24
0
0

Pełen tekst

(1)

Uchodźcy wojenni

i polscy żołnierze

internowani na Litwie

w czasie II wojny światowej

(2)

Uchodźcy wojenni

i polscy żołnierze internowani na Litwie w czasie II wojny światowej

GINTAUTAS SURGAILIS

))))))

))))

(3)

Tytuł oryginału:

Antrojo pasaulinio karo pabėgėliai ir internuotieji Lenkijos kariai Lietuvoje (1939 09–1940): monografija

Tłumaczenie:

dr Ona Vaičiulytė-Romančuk Redakcja:

Bartłomiej Kowal, Tadeusz Zawadzki Współpraca redakcyjna i korekta:

Zofia Kozik Indeks:

Tadeusz Zawadzki Projekt graficzny okładki:

Krzysztof Rychter Projekt graficzny:

Teresa Oleszczuk Piotr Hibner, Tadeusz ZawadzkiDTP:

© Gintautas Surgailis, 2005

© Litewska Akademia Wojskowa im. gen. Jonasa Žemaitisa, 2005 Copyright for the Polish translation © 2013 dr Ona Vaičiulytė-Romančuk

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Fotografia na I str. okładki: Powitanie armii litewskiej w Wilnie (AN)

Wydawcy dołożyli wszelkich starań, aby ustalić autorstwo fotografii, skontaktować się z właścicielami praw autorskich i podpisać stosowne umowy. W niektórych przypadkach okazało się to niemożliwe.

Dlatego wydawcy proszą o kontakt wszystkich zainteresowanych.

Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o.

kontakt@tetragon.com.pl www.tetragon.com.pl Instytut Wydawniczy ERICA e-mail: wydawnictwoerica@wp.pl

www.wydawnictwoerica.pl Sklep internetowy

www.tetraerica.pl

ISBN 978-83-63374-12-9 (Tetragon) ISBN 978-83-62329-85-4 (Erica)

(4)

Wstęp

. . . . 9

Część I. Uchodźcy cywilni z Polski

na Litwie

. . . . 15 1 . Pojawienie się polskich uchodźców w Wilnie i na Litwie . . . . 16 2 . Administrowanie uchodźcami . . . . 24 3 . Wysiedlanie na Litwę osób niepożądanych z Niemiec i Związku Sowieckiego . . . . 29 4 . Działania Litwy zmierzające do uniknięcia napływu uchodźców z Polski po zakończeniu działań wojennych . . . . 40 5 . Dynamika liczebności uchodźców

wojennych . . . . 50 6 . Starania Litwy o zmniejszenie liczby uchodźców . Emigracja uchodźców . . . . 56 7 . Działalność antylitewska uchodźców . . . . 91 8 . Pomoc uchodźcom . . . .101

Spis treści

(5)

6

Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie

9 . Opieka medyczna i sanitarna

nad uchodźcami . . . .162

10 . Wysiedlenie uchodźców z Wilna i Wileńszczyzny do innych miejscowości na Litwie . . . .165

11 . Zatrudnienie uchodźców . . . . 176

12 . Administrowanie uchodźcami po 15 czerwca 1940 r . . . . .189

13 . Udzielanie pomocy w warunkach sowieckiej okupacji . . . .199

Część II. Internowanie żołnierzy polskich

. .207 1 . Internowanie żołnierzy polskich . . . .207

2 . Podstawy prawne traktowania internowanych . . . . 217

3 . Obozy dla internowanych . . . . 220

4 . Sztab obozów dla internowanych . . . .227

5 . Internowani żołnierze polscy . . . . 229

6 . Życie w obozach dla internowanych . . . . . 232

7 . Działalność antylitewska internowanych Polaków . . . . 239

8 . Problemy w stosunkach między internowanymi . . . . 248

9 . Zainteresowanie organizacji międzynarodowych internowanymi . . . .251

10 . Zmniejszanie się liczby internowanych . . . 252

11 . Sytuacja internowanych po rozpoczęciu sowieckiej okupacji Litwy . . . .271

12 . Losy internowanych na Litwie obywateli polskich . . . .275

Wnioski

. . . .277

(6)

Spis treści

Zakończenie

. . . .281

Załączniki

. . . . 283

Bibliografia

. . . . 298

Źródła . . . . 298

Opracowania . . . . 298

Skorowidz nazwisk

. . . . 300

(7)

Powitanie armii litewskiej w Wilnie, 1939

(8)

Wstęp

L itwa i Polska, Litwini i Polacy, historia i współczesność… Drogi obu tych państw i narodów krzyżowały się od początku ich istnienia.

W historii obu narodów było wiele dobrego, a także wiele złego, dlatego nie ma Litwina, który by był obojętny wobec Polaków, i nie ma Polaka, który by był obojętny wobec Litwinów. Zapewne najgorszym okre- sem w relacjach pomiędzy oboma narodami było trzecie i czwarte dziesię- ciolecie XX w., lata międzywojnia, kiedy to po oderwaniu przez Polskę od Litwy stolicy Wilna i sporego kawałka litewskich ziem oba państwa stały się oficjalnymi wrogami. Ten stan trwał do wybuchu II wojny światowej.

Po rozpoczęciu II wojny światowej na Litwę ruszyli uchodźcy

1

z Pol- ski – przedstawiciele różnych narodowości, między którymi znajdowa-

1 Autor zgodnie z ówczesnymi oficjalnymi dokumentami litewskimi uży­

wa terminu atbėgėliai, stosowanego wobec ludzi, którzy przybyli do kraju jako uchodźcy wojenni. Jak zaznacza autor, również „Wielki słownik języ­

ka litewskiego” zawiera ten wyraz: Atbėgėlis – kas yra atbėgęs (atvykęs)

„Uchodźca to ten, kto uciekł (do kogoś), przybył (do kogoś)”. Zatem różni­

ca między używanym w dokumentach międzynarodowych pabėgelis

„uchodźca z kraju” a atbėgėlis „uchodźca do kraju” sprowadza się do per­

spektywy, z której określa się uchodźców. W tłumaczeniu używa się pol­

skich odpowiedników: „uchodźca”, „uchodźcy” (przyp. tłum.).

(9)

10

Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie

ło się niemało Polaków. Był to najpewniej unikatowy przypadek, kiedy ludzie mający zazwyczaj w pogardzie innych, uciekali do tych wzgar- dzonych, szukając ratunku. A jak na to patrzyli Litwini, jaka była ich reakcja, jak odnosili się do tych, których spotkało nieszczęście – chociaż wrogów, to jednak sąsiadów? Na Litwie powstało bardzo mało prac na ten temat. Niewiele o tym napisano również w Polsce. Zapewne dlatego, że w czasach sowieckich unikano podejmowania tego wątku, a doku- menty dotyczące uchodźców były rozproszone po zbiorach specjalnych i dostępne tylko dla nielicznych; z tych samych powodów także niektóre opublikowane w Polsce artykuły powstały jedynie na podstawie wspo- mnień i artykułów z ówczesnej prasy.

Problem uchodźców z Polski porusza Regina Žepkaitė w książ- ce Vilniaus istorijos atkarpa. 1939 m. spalio 27 d. – 1940 m. birželio 15 d. [Wycinek z historii Wilna. 27 października 1939 r. – 15 czerwca 1940 r.]

2

, analizując historię zwrócenia Wilna Litwie i związanych z tym problemów. Opisując problemy socjalne, z którymi zetknął się w Wilnie rząd Litwy, autorka wskazuje jako jeden z nich uchodźców i kilka stron książki poświęca kwestiom socjalnym uchodźców, a także antylitewskiej działalności uchodźców i wojskowych.

Kilka publikacji o internowaniu na Litwie żołnierzy polskich po- wstało w Polsce. Przede wszystkim należy wymienić polskiego historyka Piotra Łossowskiego. W artykule „Internowanie żołnierzy polskich na Litwie w latach 1939–1940”

3

omawia on samo internowanie Polaków, warunki panujące w obozach dla internowanych i in. Nie mając dostępu do wciąż utajnionych wówczas źródeł archiwalnych, P. Łossowski opiera się tylko na wspomnieniach oraz na danych z prasy litewskiej, zatem praca ta nie zawiera jeszcze dogłębnych badań.

2 Regina Žepkaitė, Vilniaus istorijos atkarpa. 1939 m. spalio 27 d. – 1940 m.

birželio 15 d., Vilnius 1990.

3 Piotr Łossowski, „Internowanie żołnierzy polskich na Litwie w latach 1939–1940” [w:] „Wojskowy Przegląd Historyczny”, 1971, nr 4, s. 59–77.

(10)

Wstęp

W innej pracy „Litwa a sprawy polskie 1939–1940”

4

P. Łossowski poświęca dwa rozdziały problemowi internowanych na Litwie żołnierzy polskich, a jeden rozdział – uchodźcom cywilnym. Jednak również w tej pracy nie opiera się on na litewskich źródłach archiwalnych, lecz głównie na artykułach prasowych i wspomnieniach.

W 1997 r. ukazał się opracowany przez Jana Piętę, Wandę Roman i Macieja Szczurowskiego zbiór dokumentów Polacy internowani na Litwie.

1939–1940

5

. Są w nim przedstawione dokumenty głównie z archiwów li- tewskich, jak również lista internowanych na Litwie żołnierzy polskich. Na- leży, niestety, stwierdzić, iż brakuje na niej niektórych nazwisk osób interno- wanych. Niemała część dokumentów opublikowana została po raz pierwszy.

Ciekawe i bardzo cenne są wspomnienia polskiego attaché wojskowego na Litwie płk. Leona Mitkiewicza

6

. Autor podaje w nich również trochę in- formacji o internowaniu żołnierzy polskich oraz o samych internowanych.

W 2004 r. ukazała się książka Andrzeja Bogusławskiego W znak Po- goni. Internowanie Polaków na Litwie: wrzesień 1939 – lipiec 1940

7

. Au- tor – który był jednym z internowanych na Litwie polskich wojskowych – opierając się na własnych oraz cudzych wspomnieniach opublikowa- nych w Polsce i w innych krajach, ciekawie opisuje internowanie pol- skich żołnierzy, życie w obozach, relacje z mieszkańcami Litwy, wsparcie, jakie okazali litewscy Polacy oraz przedstawiciele innych nacji. Chociaż A. Bogusławski opiera się na niektórych źródłach archiwalnych, publi- kację tę należałoby uznać za pracę publicystyczną.

Kilka stron ze swoich wspomnień poświęca problemowi Żydów – uchodźców z Polski w Wilnie – Herman Kruk

8

.

4 Piotr Łossowski, Litwa a sprawy polskie 1939–1940, Warszawa 1982.

5 Jan Pięta, Wanda Krystyna Roman, Maciej Szczurowski, Polacy interno- wani na Litwie. 1939–1940, Warszawa 1997.

6 Leon Mitkiewicz, Wspomnienia kowieńskie, Warszawa 1989; kopia foto­

offsetowa z wydania Katolickiego Ośrodka Wydawniczego „Veritas” (tom 71 Serii Czerwonej „Biblioteki Polskiej”), Londyn 1968.

7 Andrzej Bogusławski, W znak Pogoni. Internowanie Polaków na Litwie:

wrzesień 1939 – lipiec 1940, Toruń 2004, s. 282.

8 Herman Kruk, Paskutinės Lietuvos Jeruzalės dienos. Vilniaus geto ir stovyklų kronikos 1939–1940, Vilnius 2004.

(11)

12

Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie

Autor niniejszej monografii oczywiście także opierał się na informa- cjach zawartych w wyżej wymienionych książkach i artykułach oraz da- nych z prasy litewskiej z lat 1939–1940, jednak główne źródło stanowiły materiały zgromadzone w litewskich archiwach. Najwięcej ich znajduje się w Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym (Lietuvos Centri- nis Valstybės Archyvas, dalej: LCVA). Jest to zbiór archiwalny Minister- stwa Spraw Zagranicznych Litwy, w którym znajduje się korespondencja różnych instytucji litewskich oraz ich przedstawicielstw dyplomatycz- nych z rozmaitymi instytucjami z innych państw i organizacjami mię- dzynarodowymi dotycząca uchodźców i osób internowanych, a także inne związane z nimi materiały. W zespole archiwalnym Komisariatu ds. Uchodźców Wojennych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych zostały zgromadzone liczne materiały o uchodźcach cywilnych, dotyczące m.in.

ich liczby, udzielonej im pomocy materialnej, zakwaterowania, nadzoru sanitarnego, administrowania. W zespole archiwalnym Sztabu Obozów dla Internowanych Ministerstwa Obrony Kraju znajdują się analogicz- ne informacje o internowanych polskich wojskowych. Dużo materia- łów o uchodźcach z Polski, ich codziennych potrzebach, administracji, pomocy materialnej i innych znajduje się w dokumentach Litewskiego Czerwonego Krzyża, komitetów pomocy materialnej uchodźcom oraz innych instytucji państwowych w różny sposób związanych z uchodźca- mi i internowanymi.

Celem monografii jest przegląd zagadnień związanych z pojawieniem się na Litwie uchodźców cywilnych i internowanych żołnierzy polskich po rozpoczęciu II wojny światowej, przedstawienie działalności litew- skich instytucji państwowych, organizacji społecznych i międzynarodo- wych, które zajmowały się egzystencją i zapewnieniem dobrych warun- ków bytowych uchodźcom i internowanym, oraz prezentacja związanych z ich obecnością na Litwie problemów wewnętrznych i międzynarodo- wych – w oparciu o wyżej wymienione źródła.

Według autora zbadanie tych zagadnień jest potrzebne również dla-

tego, że problem uchodźców dotyczył wielu państw. Na początku II woj-

ny światowej szlaki uchodźców z Polski prowadziły nie tylko na Litwę,

(12)

Wstęp

lecz także do Rumunii i na Węgry; po ataku Związku Radzieckiego na

Finlandię uchodźcy z tego kraju pojawili się w państwach skandynaw-

skich, a po zakończeniu II wojny światowej z uchodźcami miały do czy-

nienia prawie wszystkie wielkie państwa na świecie.

(13)

Oficerowie policji granicznej przecinają zaporę na drodze do Wilna. 27 X 1939 r.

(AN)

(14)

C Z ę ś ć I

Uchodźcy cywilni z Polski na Litwie

G dy 1 września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, było jasne, iż zdyscyplinowane, dobrze wyszkolone i uzbrojone w najnowo- cześniejszą broń wojsko niemieckie dosyć łatwo pokona wojsko polskie, mimo stawianego przez nie zdecydowanego oporu.

Wielu ludzi uznało, że dla Litwy pojawiła się doskonała sytuacja, aby zemścić się na Polsce za zagarnięcie Wilna. Zapewne nie ma potrzeby przy- pominać, ile wówczas dla Litwinów znaczyło Wilno, ich odwieczna sto- lica. Jednak już w pierwszym dniu wojny litewski rząd ogłosił światu, że jego kraj pozostanie neutralny w konflikcie, który wywiązał się między są- siadującymi z Litwą państwami. Rządowy akt o neutralności Litwy głosił:

W oparciu o artykuł III Ustawy o neutralności z dnia 25 stycznia 1939 r.

(Valstybės Žinios [Wiadomości Rządowe], 632) ogłaszam:

1) po rozpoczęciu wojny między obcymi państwami Republika Litewska pozostaje neutralna;

2) na terytorium Litwy zabrania się jakichkolwiek działań, które w rozu- mieniu ogólnie uznanych zasad prawa międzynarodowego naruszają neu- tralność;

(15)

298

Źródła

†

†Litewskie Centralne Archiwum Państwowe F. 300 – Internuotųjų stovyklų štabas

F. 317 – Vyriausybės įgaliotinio Vilniaus miestui ir sričiai įstaiga F. 378 – Valstybės saugumo departamentas

F. 383 – Lietuvos Respublikos užsienio reikalų ministerija F. 757 – Karo atbėgėliams tvarkyti komisariatas

F. 1147 – Lietuvos žydų labdaros organizacijos F. 1413 – Pirmoji internuotųjų stovykla

†

†Litewskie Archiwum Specjalne

F. 1771 – Lietuvos komunistų partijos Centro komitetas F. R-756 – Vidaus reikalų liaudies komisariatas F. R-759 – Valstybes saugumo liaudies komisariatas

Opracowania

Bogusławski A., W znak Pogoni. Internowanie Polaków na Litwie wrzesień 1939–lipiec 1940, Toruń 2004

Bibliografia

(16)

Bibliografia

Kruk H., Paskutines Lietuvos Jeruzales dienos. Vilniaus geto ir stovyklą kronikos 1939–1944. Vil- nius 2004

Łossowski P., „Internowanie żołnierzy polskich na Litwie w latach 1939–1940”, [w:] „Wojskowy przegląd historyczny”, 1971, nr 4

Łossowski P., Litwa a sprawy polskie 1939–1940, Warszawa 1982

Łossowski P., „Litwa a wojna polsko-niemiecka” [w:] „Więź”, 1971, nr 10, s. 108. Cyt. za: S. Raš- tikis, Lietuvos likimo kaliais, Chicago 1982, s. 280–281.

Mitkiewicz L., Wspomnienia kowieńskie 1938–1939, Warszawa 1968 Raštikis S., Kovos dėl Lietuvos, T. 1, Čikaga

Raštikis S., Ivykiai ir zmones, T. 3, Čikaga 1992

Pięta J., Roman W.K., Szczurowski M., Polacy internowani na Litwie. 1939–1940, Warszawa 1997 Surgailis G., „Internuotieji Lenkijos kariai Lietuvoje Antrojo pasaulinio karo metais”, [w:] Karo

archyvas, T. XVI., Vilnius 2000

Surgailis G., „Žydai – Antrojo pasaulinio karo pabėgėliai Lietuvoje (1939 09 – 1941 06)”, [w:]

Lietuvos istorijos metraštis, 1991 metai., Vilnius 1993

Žepkaite R., Vilniaus istorijos atkarpa. 1938 m. spalio 27 – 1940 m. birželio 15 d., Vilnius 1990

(17)

300

Skorowidz nazwisk

Adamowicz Bronisław 212, 243 Adelmann Raban 78

Albrecht Erich 81, 82 Alekna Jurgis 140, 147

Alekna Tadas 25, 43, 44, 46–48, 51–53, 60, 144, 157, 161, 166, 169–171, 177 Anderson Herbert Foster 58, 99, 124,

134, 140, 145, 172, 180–182 Anders Władysław 274

Aronowicz Michał 243 Aušra J. 245

Babincz, ps., zob. Gutermann Baerwold Paul 129

Balutis Bronius 65, 132–136, 146, 153, 181

Balzeris V. 50 Barańczyk Izaak 102

Baronas 187 Bartulis E. 193

Barzda-Bradauskas Juozas 227, 228 Basovas L. 151

Beckelman Moses W. 107, 129, 145, 155, 162, 202

Beck Józef 19 Bek Szmuel 203 Berewicz J. 193

Bergmann, tajny radca 74, 75 Beria Ławrentij 189, 190, 193, 271,

274

Bernsztejn A. 115 Betkowski T. 193 Bieliauskas Pranas 105 Bismarck Otto von 35 Bizauskas Kazys 109, 139, 140 B. Juszson, ps., zob. Justman Mosze

(18)

Skorowidz nazwisk

Blanszkin A. 101 Bliudzas 162 Bloods 115

Bociański Ludwik 93

Bogusławski Andrzej 11, 227, 233–235, 239, 241–243, 249, 266, 274 Bojanowicz J. 193

Borajkiewicz Michał 221 Braudaitė Slava 182

Braziulevičius Vladas 223, 224, 239, 266

Broncel Z. 193 Brykczyński Stefan 221

Budrys Jonas 130, 131, 133, 147, 148 Buhard Mariusz 244

Bujanowicz Albin 268 Bujanowicz Bolesław 268 Bujwidow, st. ltn. 48 Burokienė Marija 106 Bursztejn 102 Bury 221

Butkus Adolfas 202 Bykovas Davidas 189

Cantillo José 59 Carvell John 133

Charkiewicz Walerian 235 Charveriant Emile 129 Charwat Franciszek 252 Chasman D. 115 Chiliński Marian 267

Chłusewicz Benedykt 208, 212, 240 Chrząszczewski Wincenty 221

Ciecierski Jan 235 Ciplijauskas Juozas 113 Coulter Eliot B. 58 Czapski Andrzej 221 Czaykowski Andrzej 221

Čečkauskas, lit. strażnik graniczny 29 Čepulis Stasys 106

Černeckis Voldemaras 66, 89 Černius Jonas 24

Černius V. 228

Dailėnas P. 41 Dailidė Pranas 178

Davis Norman H. 58, 126, 251 Dąbrowski Jerzy, ppłk 212, 247 Dąbrowski W., ppor. 264 Dębicki Stanisław 221 Dlugosch 78

Dulong Georges Fernand Charles 246, 247

Dundulis B. 22, 23 Dworecki J. 115 Dymša Leopold 97 Dzierżewicz Zygmunt 221

Eglinas A. 204 Epsztejn Tatjana 152

Favree Anatole 44, 45, 59, 60, 251 Federavičienė B. 20

Florman Carl 66

Frankowski Feliks 94, 96, 97, 128

(19)

302

Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie

Fridmanas I. 187, 188, 205 Fudakowski Jan 221 Fuks A.M. 152

Galaunė Paulius 87 Galeckas, gospodarz 30

Galvanauskas Ernestas 140, 144 Gaładyk Janusz 212

Ganka Antoni 235 Garbacki Kazimierz 221 Garfunkel Leib 64 Garmus A. 56, 91, 175 Gaučys Povilas 242, 243 Gaušas Antanas 213 Gaus Friedrich 81 Gedvilas Mečislovas 159

Gerutis Albertas 84, 85, 89–91, 131, 147, 148, 172

Getta Mieczysław 267 Gieczewski J. 254 Gierasimow A. 196 Gilewicz Wiktor 254 Gincburgas 187 Gišelis A. 193 Glebow S. 255

Gładkow Piotr Andriejewicz 189, 196, 197

Godlewski Władysław 245 Goldsmith S. 64, 136 Goštautas 31

Gräbe (Grebe) Kurt 78, 80 Grabowski L. 101

Graesel 78

Graužinis Kazimieras 59 Greenbaum D. 59 Grinius Kazys 72, 73

Grundherr Werner von 36, 71, 72 Grzybowski Witold 224

Gutermann 98

Guzevičius Aleksandras 190, 192 Gylys Vytautas 59

Halifax Edward 134, 135, 202, 247 Hankisz Witold 221

Herzog Icchak Halevy 65 Honig 165

Hov Finn 105, 251

Hryniewiczówna Emilia 101 Huber Max 105, 148

Humphreys Francis 132–134, 146 Hyman Joseph 129

Ilgowski G. 115

Ingelevičius Vladas 63, 64 Irimescu Radu 58

Jabłoński Aleksander 264

Jakštas Antanas 222, 228, 296, 297 Jakštas Petras 222, 235, 238, 241, 242 Jakubowicz A. 244

Jałbrzykowski Romuald 92, 93 Janicki A. 245

Janulis J. 100

Jarmołowicz Tomasz 221 Jasiński Tadeusz 21, 244 Jaworski Józef 239

(20)

Skorowidz nazwisk

Jodidio A. 115 Judycki Wiktor 221

Juknevičius Antanas 105, 106 Juodeika J. 116

Jurkūnas-Šeinius Ignas 56, 84, 93, 101, 104–107, 112, 113, 117, 138, 142, 154, 157, 159, 200–202

Justman Mosze 19

Kahan Lazar 19 Kaizer A.M. 135 Kajeckas Juozas 36 Kałakowski 245 Kampe 178

Karečka K. 177, 178 Karpenka Kostas 168 Kaupas V. 68, 69

Kazlauskas Viktoras 227, 261 Każdan Chaim Szlomo 19 Kiršinas Vincas 212 Kirtiklis Stefan 21 Kleinbaum Mojżesz 19 Kłosiński Zygmunt 226 Kmeda Archip 212, 240 Koch Erich 97

Koenen 75 Kolator Alfred 274

Komar Ignacy Stanisław 282 Korkmar Hamid 212 Kossowski Włodzimierz 19 Krajowski-Kukiel Stanisław 264 Kralikowski S. 101

Kraśnik Jan 268

Kriwienko Michaił Spiridonowicz 271, 296, 297

Kruk Herman 11, 17, 19, 23, 164 Kruk Józef 19

Kruk Łazarz 101, 106

Krzyżanowski Bronisław 101, 103 Kutjin B. 255

Kwiatkowski Zdzisław 212

Lachowicz Kazimierz 46

Landsbergis-Žemkalnis Vytautas 224 Lapiņš 251

Laukaitis William F. 131 Laurentowski Stanisław 244 Lewandowski Henryk 264 Lewandowski Karol 244 Liński H. 172

Lipčius Mikalojus 142, 143, 144 Lorenc Franciszek 245

Loudon Alexander 58 Lubańska Irena 221

Łopianowski Narcyz 221

Łossowski Piotr 10, 11, 210, 212, 233, 235, 239, 242, 249, 267, 268, 281 Łukowski Jerzy 268

MacCraken Henry 130 Maceroni 89, 147, 172 Mackiewicz Czesław 252 Makarewicz Józef 210 Makowski 115

Manteufell Ryszard 221

(21)

304

Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie

Marejszonek Jan 46 Maruszewski Artur 21 Maskaliūnas Stasys 297 Matukas Antanas 162 Matulionis Balys 224 Mažeika Vincas 296 Mąkosza Tadeusz 211 Medelski S. 101 Mejer, nacz. 33 Mendelson Szlomo 19 Merkys Antanas 135 Meskupas Icikas 193 Michałkiewicz Kazimierz 20 Michelevičius Antanas 212 Mickevičius Marijonas 222, 239 Miecevičius Vacius 242, 296

Mierkułow Wsiewołod 189, 190, 193, 196, 197

Mironas Vladas 63

Mitkiewicz-Żółtek Leon 11, 207, 224, 248, 249, 252

Moffat Jay Pierrepont 58 Mojzer Meller 46 Mojżesz L. 46

Montvila J. 78–81, 144, 171, 180, 255, 258

Moyne (Walter Guinness), lord 99, 124, 133, 134

Mozes Mendel 19 Munters Vilhelms 41 Murnikas Petras 222

Musteikis Kazys 209, 214, 260

Natkevičius Ladas 88 Navakas Jonas 63 Neuman Jecheskiel M. 19 Neuman, żandarm niemiecki 32 Norem Owen Joseph Christoffer 131 Norkaitis Vincas 52, 62, 102, 105, 117,

120–123, 127, 151, 153, 156, 157, 163

Norkinas G. 187, 188

Norwid-Neugebauer Mieczysław 252 Nowicka Janina 282

Odler 148

Okulicz-Kozaryn Marian 245 Oziewicz Ignacy 212

Paciorkowski Jerzy 21 Pamatauskas, gospodarz 30 Pański Antoni 106 Parczewski T. 294 Pastoriza Andres 58 Pate Maurice 126, 130, 131 Pawlik Jan 212, 240, 241, 274 Pelczar Kazimierz 101, 113, 202 Pelenyi Janos 58

Petravičiūtė 123 Petronis P. 228

Petrusewiczowa Maria 101, 106 Petruškevičius Eugenijus 225 Petryla Danielius 189 Piasecki Karol 244 Pichon 245, 252 Pielarski Józef 244

(22)

Skorowidz nazwisk

Pietrow G. 88, 255 Pietrzak 221

Pięta Jan 11, 219, 262 Piłsudska Aleksandra 21 Piłsudska Jadwiga 21 Piłsudska Janina 254 Piłsudska Wanda 21 Piłsudski Józef 20, 21 Poniatowski Zygmunt 221 Požėla Eduardas 222 Praniewicz W. 264

Prawdzic-Brochocki K. 268

Preston Thomas Hildebrandt 59, 85, 98, 107, 110, 133, 134, 137, 201, 202, 246, 247

Pryłucki Noach 19 Prystor Aleksander 21 Przepióra 221

Przewłocki Andrzej 221 Przewłocki Józef 221

Przeździecki Jan 222, 250, 265 Przeździecki Wacław 208, 212, 213,

224, 240, 241, 267

Rabinovičius H. 132, 133, 134 Rabinowicz 115

Račkauskas 162 Raštikis J. 253

Raštikis Stasys 208, 209, 281 Redfern Gilbert 103, 104, 124, 126,

130, 138, 140, 145, 202 Ribbentrop B. 72, 73, 74 Robinson Jacob 45, 155

Rödiger Conrad 77, 78 Rodomski L. 244 Romanowski Gustaw 235

Roman Wanda Krystyna 11, 219, 262 Römer Michał 102

Rørholt Arnold 104, 124, 126, 138, 140 Rougé Bonabes de 90, 147, 172 Rozowski Izajasz 64, 65, 162 Rożałowski Jerzy 221 Rudolf Jerzy 268 Rybicki Kazimierz 212 Ryžonokas 189

Sabaliauskas B. 50

Sadowska Eugenia 59, 98, 252 Sakalas Vincas 225

Schmidt Alfred 212, 241 Sethe Eduard 76, 77, 81, 258 Siemionow 272

Singer Bernard 19 Skraciński S. 267 Skroczyński S. 268 Skrzyński Mieczysław 221 Skučas Kazys 24, 135, 171 Smetona Antanas 24, 85, 143 Smirnow W. 255

Smolski D. 255 Smosarska Jadwiga 20 Snieg Samuel 64 Sobkowicz Edmund 244

Staneika Adalbertas 24, 25, 180, 182 Staniewicz Witold 20, 101, 236 Stankūnas D. 100

(23)

306

Uchodźcy wojenni i polscy żołnierze internowani na Litwie

Starzyński Wacław 21

Stašys Konstantinas, burmistrz Wilna 105, 128, 176

Stašys Konstantinas, ksiądz 123 Stephens F. Dorsey 104, 124, 126 Strang H. 132

Strokowski Aleksander 242 Strong Tracy 251

Strunge Mogens 126

Strzelecki Z., zob. Gaładyk Janusz Stumm Gustaf Braun von 68, 69 Survila Aleksas 40, 41

Sutkus Jonas 115, 144, 145, 159, 161, 175, 200–202

Szczupak M. 115

Szczurowski Maciej 11, 219, 262 Szefner Boruch 19

Szulman Wiktor 19 Szwarc P. 19

Śmigły-Rydz Edward 18, 19 Świchowski S. 254

Świętorzecki Michał 244

Šepetys 157 Šeputytė V. 50 Šerneckis V. 86 Šidlauskas Alfonsas 123 Šimoliūnas Juozas 229

Škirpa Kazys 31–36, 69–78, 80–84, 254, 258, 259, 261, 286, 287 Šliūpas Jonas 254

Šliūpas Rokas 64

Šova Antanas 221 Šurkus Antanas 228, 256 Švarcmanas Daniilas 189 Švelnikas J. 85

Tacik Edmund 268 Talevičius Zigmas 228 Tamaitis Ignas 25

Taylor Wayne Chartfield 84, 90, 147, 172

Telszewski Karol 245 Tomaszewski Tadeusz 217 Trečiokas Juozas 261

Trimakas Antanas 20, 23, 68, 99, 172, 180

Tūbelienė Jadvyga 143 Tūbelis Juozas 143 Tułodziecki Jan 242

Turauskas Edvardas 32, 33, 43–45, 59–

62, 65, 69, 72, 73, 75–78, 81–85, 89, 90, 94, 98, 99, 102, 103, 105, 131, 134, 144, 146, 148, 168, 172, 178, 180–182, 246, 247, 269

Urbankiewicz Jerzy 266 Urbonas 168

Urbšys Juozas 19, 20, 31, 33–35, 41, 56, 58, 60, 61, 67, 69–73, 75, 78, 88, 94, 97, 128, 131, 144, 153, 260, 270, 286, 290, 292 Ūsas Juozas 228

Uždavinys V. 22, 209

(24)

Skorowidz nazwisk

Vaišutis Nikodemas 113 Vale Croxton Sillery 246, 247 Vanagas 296

Verkelytė Birutė 20 Vildžiūnas Jonas 189 Vileišis Jonas 63, 102

Vileišis Vincas 113, 131, 140, 143, 144, 152, 155, 158, 159 Vörner, sekretarz stanu 72

Walczak Władysław 244 Warakowski Antoni 245 Westring Claes 66 Weyhert Władysław 244 Wieliczko 257

Wirion W. 264

Woermann Ernst 31–33, 35, 36, 69–72, 286

Wolf G. 64 Worsaae C.G. 127 Wrba Hubert 213 Wybranowski Jan 267

Wygodzki Jakub 24, 106, 107, 113, 152

Zaborskas Stepas 118, 295

Zagórski Ignacy 24, 51, 101–104, 106,

113, 127, 153, 157, 163 Zakheim H. 101

Zaletski 78

Zaorski Kazimierz 240

Zarzecki Z. 102, 106, 113, 157 Zdanavičius Kazys 224

Zechlin Erich Wilhelm 35, 36, 60, 68, 73, 78, 269, 270

Zeitlyn Elsley 136 Zwierzchowski 104

Zyndram-Kościałkowski Wacław 210

Żółtowski Adam 128 Żyliński Włodzimierz 210

Žadeikis Povilas 53, 56–58, 65, 85, 89, 126, 129, 130, 131, 181

Žemaitis Zigmas 4, 254 Ženauskas, wachm. 32

Žepkaitė Regina 10, 24, 28, 51, 86, 89, 95, 99, 102, 105, 117, 124, 149, 154, 166, 167, 177, 178, 180 Žilėnas V. 17, 19, 20, 24, 127, 161,

174

Žilys Vincas 212

Žvagulis A. 49, 50, 175, 189, 200

Cytaty

Powiązane dokumenty

Zijn er meer scenario’s 5 , dus meer schematiseringen voor ondergrondopbouw en waterspanningen mogelijk, dan moet hieruit een keuze worden gemaakt voor de schematisering die

Lokalizacja Parmi na mapach Jenkelsona i Orteliusa jest zgodna co do długości geograficznej, obie znajdują się mniej więcej na połud- niku Kołgujewa, Ortelius umieszcza ją jednak

Wœród oczekiwanych zmian poznawczych, bêd¹cych nastêpstwem zatrucia CO, wymienia siê najczêœciej de- ficyty uwagi, funkcji wykonawczych, pamiêci, szybkoœci przetwarzania

To be noted in these figures are: zero RF at positions of deletions or putative inversions; upregulations of RF up to 300% of WT in affected chromosomes; Col-0 allele frequency at

Norma opisująca koryta typu Parshalla [3] zaleca stosowanie typoszeregu 21 koryt pomiarowych o ściśle ustalonych gabarytach, a przede wszystkim różnych

Należy zatem stwierdzić, iż Europa znajduje się w sytuacji zagrożenia implozją demograficzną (por. Nie jest to jedyny niepokojący trend demograficzny na Starym

W roku 1967 ukazuje się nasz wspólny artykuł w „Maszy- nach Matematycznych” zatytułowany Rachunkowość w systemie elektroniczne- go przetwarzania danych, a w 1972 roku na

Celem artykułu jest przedstawienie zastosowania metody HAZOP do analizy potencjalnych zagrożeń występujących podczas eksploatacji linii lakierniczej UV