Uchwała z dnia 01 lipca 2016

(1)

MONITOR POLSKI

DZIENNIK URZĘDOWY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 11 sierpnia 2016 r.

Poz. 784

UCHWAŁA NR 88 RADY MINISTRÓW

z dnia 1 lipca 2016 r.

w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2022

Na podstawie art. 36 ust. 1 w związku z art. 37 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r.

poz. 21, z późn. zm.¹⁾) Rada Ministrów uchwala, co następuje:

§ 1. Uchwala się Krajowy plan gospodarki odpadami 2022, stanowiący załącznik do uchwały.

§ 2. Traci moc uchwała nr 217 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie „Krajowego planu gospodarki od- padami 2014” (M.P. poz. 1183).

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Prezes Rady Ministrów: B. Szydło

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 888 i 1238, z 2014 r. poz. 695, 1101 i 1322 oraz z 2015 r.

poz. 87, 122, 933, 1045, 1688, 1936 i 2281.

www.rcl.gov.pl

Dokument podpisany przez Krzysztof Madej Data: 2016.08.11 16:50:15 CEST

(2)

Monitor Polski – 2 – Poz. 784

Załącznik

do uchwały nr 88 Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2016 r.

(poz. …)

Krajowy plan gospodarki odpadami 2022

Warszawa, 2016

Załącznik do uchwały nr 88 Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2016 r. (poz. 784)

www.rcl.gov.pl

(3)

3

Spis treści:

Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu ... 5

ROZDZIAŁ 1. WSTĘP ... 7

ROZDZIAŁ 2. ANALIZA AKTUALNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI ... 11

2.1. Odpady komunalne, w tym odpady żywności i inne odpady ulegające biodegradacji . 11 2.2. Odpady powstające z produktów ... 28

2.2.1. Oleje odpadowe ... 29

2.2.2. Zużyte opony ... 30

2.2.3. Zużyte baterie i zużyte akumulatory ... 32

2.2.4. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny ... 35

2.2.5. Opakowania i odpady opakowaniowe ... 38

2.2.6. Pojazdy wycofane z eksploatacji ... 42

2.3. Odpady niebezpieczne ... 44

2.3.1. Odpady medyczne i weterynaryjne ... 45

2.3.2. Odpady zawierające PCB ... 47

2.3.3. Odpady zawierające azbest ... 48

2.3.4. Mogilniki ... 50

2.4. Odpady pozostałe ... 51

2.4.1. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej ... 51

2.4.2. Komunalne osady ściekowe ... 54

2.4.3. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne ... 58

2.4.4. Odpady z wybranych gałęzi gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy ... 68

2.4.5. Odpady w środowisku morskim ... 79

2.5. Podsumowanie ... 82

ROZDZIAŁ 3. PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI... 83

3.1. Odpady komunalne, w tym odpady żywności i inne odpady ulegające biodegradacji ………83

3.2. Odpady powstające z produktów ... 90

www.rcl.gov.pl

(4)

4

ROZDZIAŁ 4. PRZYJĘTE CELE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ... 98

4.1. Odpady komunalne, w tym odpady żywności i inne odpady ulegające biodegradacji . 98 4.2. Odpady powstające z produktów ... 99

4.3.4. Mogilniki ... 103

ROZDZIAŁ 5. KIERUNKI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU ODPADÓW ORAZ KSZTAŁTOWANIA SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI ... 105

5.1. Odpady komunalne, w tym odpady żywności i inne odpady ulegające biodegradacji105 5.2. Odpady powstające z produktów ... 109

5.3.4. Mogilniki ... 112

www.rcl.gov.pl

(5)

5

ROZDZIAŁ 6. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRAŻANIA KRAJOWEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI 2022 ... 115 ROZDZIAŁ 7. HARMONOGRAM, OKREŚLENIE WYKONAWCÓW I SPOSOBU FINANSOWANIA REALIZACJI ZADAŃ ... 121 ROZDZIAŁ 8. INFORMACJA O STRATEGICZNEJ OCENIE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ... 130 ROZDZIAŁ 9. OCENA STOSOWANYCH ŚRODKÓW Z ZAKRESU ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU ODPADÓW ... 131 ROZDZIAŁ 10. STRESZCZENIE KRAJOWEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI 2022 W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ... 137 CZĘŚĆ A – PROGNOZA ODZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

CZĘŚĆ B – MAPY DOTYCZĄCE STANU ŚRODOWISKA

CZĘŚC C – PISEMNE PODSUMOWANIE, O KTÓRYM MOWA W ART. 55 UST. 3 USTAWY Z DNIA 3 PAŹDZIERNIKA 2008 R. O UDOSTĘPNIANIU INFORMACJI O ŚRODOWISKU I JEGO OCHRONIE, UDZIALE SPOŁECZEŃSTWA W OCHRONIE ŚRODOWISKA ORAZ O OCENACH ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu

Wykaz pojęć i skrótów Objaśnienie

Kpgo 2022 Krajowy plan gospodarki odpadami 2022

BAT najlepsza dostępna technika (ang. Best available techniques)

BDO Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami

BEiŚ

Uchwała nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 r. w sprawie

przyjęcia Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r. (M.P. poz. 469)

BiR Odpady budowlano-remontowe

Dz. U. Dziennik Ustaw

EOG Europejski Obszar Gospodarczy (ang. European Economic Area)

EMAS System Ekozarządzania i Audytu (ang. Eco-Management and Audit Scheme) EPR Zasada Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ang. Extended Producer

Responsibility)

EUROSTAT Europejski Urząd Statystyczny (ang. European Statistical Office) GIOŚ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

GOOPAM Gospodarka Odpadami Olejowymi Pochodzącymi z Awarii Morskich

GUS Główny Urząd Statystyczny

GWh Gigawatogodzina

ISO Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ang. International Organization for Standardization)

ITPOK instalacja do termicznego przekształcania odpadów komunalnych

KE Komisja Europejska

KOŚ komunalne osady ściekowe

Kpgo 2014 Krajowy plan gospodarki odpadami 2014, przyjęty uchwałą nr 217 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2014 (M.P. poz. 1183)

KPOŚK Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych

MARPOL Międzynarodowa Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki, sporządzona w Londynie dnia 2 listopada 1973 r. wraz z załącznikami I,

www.rcl.gov.pl

(6)

6

Wykaz pojęć i skrótów Objaśnienie

II, III, IV i V, oraz Protokół z 1978 r. dotyczący tej konwencji, wraz z załącznikiem I, sporządzony w Londynie dnia 17 lutego 1978 r.

MBP instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych

Mg megagram / tona

MR Ministerstwo Rozwoju

MF Ministerstwo Finansów

MŚ Ministerstwo Środowiska

MŚP małe i średnie przedsiębiorstwa

NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

PCB Polichlorowane bifenyle

PG przestępczość gospodarcza

PKB produkt krajowy brutto

PO IiŚ 2007-2013 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013

Poś Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U.

z 2016 r. poz. 672 i 831)

PRF portowe urządzenia odbiorcze (ang. Port Reception Facilities) PSZOK punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych

RDF frakcja odpadów palnych / paliwo alternatywne (ang. Refuse Derived Fuel) RDOŚ regionalna dyrekcja ochrony środowiska

RP Rzeczpospolita Polska

RIPOK regionalna instalacja do przetwarzania odpadów komunalnych

SAR Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (ang. Search and Rescue)

s.m. sucha masa

ŚOR środki ochrony roślin

UE Unia Europejska

WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WPGO Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami

ZPO zapobieganie powstawaniu odpadów

ZSEE zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny

ZZP zielone zamówienia publiczne

www.rcl.gov.pl

(7)

7

ROZDZIAŁ 1. WSTĘP

Podstawę prawną do opracowania Kpgo 2022 stanowi ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r.

o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21, z późn. zm.¹), zwana dalej „ustawą o odpadach”, zgodnie z którą plany gospodarki odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 6 lat, na podstawie art. 37 ust. 3 ustawy o odpadach, co w przypadku Kpgo 2014 oznacza konieczność jego aktualizacji nie później niż w 2016 r. Jednocześnie aktualizacja Kpgo 2014 wynika z konieczności spełnienia jednego z kryteriów warunku wstępnego dla gospodarki odpadami ustanowionego dla perspektywy finansowej UE 2014–2020.

Punkt wyjścia do opracowania planów gospodarki odpadami stanowi hierarchia sposobów postępowania z odpadami określona w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz. Urz. UE L 312 z 22.11.2008, str. 3, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą 2008/98/WE”. Zgodnie z przedmiotową hierarchią sposobów postępowania z odpadami należy przede wszystkim zapobiegać powstawaniu odpadów, następnie zapewnić ich przygotowanie do ponownego użycia, recykling, w dalszej kolejności inne procesy odzysku, a w ostateczności unieszkodliwianie. Gospodarowanie odpadami zgodnie z wskazaną wyżej hierarchią umożliwi dalsze pogłębianie obserwowanego w ostatnich latach zjawiska, jakim jest oddzielanie wzrostu masy wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego (PKB).

Kpgo 2022 wpisuje się w strategiczne dokumenty przyjęte na poziomie UE i krajowym.

Jednym z takich dokumentów jest decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1386/2013/UE z dnia 20 listopada 2013 r. w sprawie ogólnego unijnego programu działań w zakresie środowiska do 2020 r.

„Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety” (Dz. Urz. UE L 354 z 28.12.2013, str. 171), w której określono następujące zadania w zakresie gospodarki odpadami:

1) ochrona środowiska i zdrowia ludzi przez zapobieganie negatywnemu wpływowi wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi, lub zmniejszanie go, oraz przez zmniejszenie ogólnych skutków użytkowania zasobów i poprawę efektywności takiego użytkowania dzięki stosowaniu następującej hierarchii sposobów postępowania z odpadami: zapobieganie, przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku oraz unieszkodliwianie;

2) pilne zwiększenie wysiłków, między innymi w celu zwalczania zanieczyszczenia i ustanowienia ogólnounijnego głównego celu ilościowego w zakresie ograniczenia ilości odpadów wyrzucanych do mórz, przy uwzględnieniu strategii morskich ustanowionych przez państwa członkowskie UE;

3) poprawa ZPO i gospodarki odpadami w Unii, aby zapewnić między innymi lepsze wykorzystanie zasobów;

4) przekształcenie odpadów w zasoby, co wymaga pełnego wdrożenia unijnych przepisów dotyczących odpadów w całej Unii, opartego na bezwzględnym przestrzeganiu hierarchii sposobów postępowania z odpadami;

5) ograniczenie odzyskiwania energii do materiałów nienadających się do recyklingu;

6) stopniowe wycofywanie składowania odpadów nadających się do recyklingu lub odzysku;

7) zapewnienie recyklingu najwyższej jakości, jeśli wykorzystanie materiału pochodzącego z recyklingu nie prowadzi do ogólnych negatywnych skutków dla środowiska lub zdrowia ludzi.

1 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 888 i 1238, z 2014 r. poz. 695, 1101

i 1322 oraz z 2015 r. poz. 87, 122, 933, 1045, 1688, 1936 i 2281.

www.rcl.gov.pl

(8)

8

W Kpgo 2022 uwzględniono w szczególności regulacje i wymagania wynikające z przepisów UE z zakresu gospodarki odpadami, w szczególności określone w:

1) dyrektywie Rady z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie (86/278/EWG) (Dz. Urz. WE L 181 z 04.07.1986, str. 6, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 1, str. 265);

2) dyrektywie 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Dz. Urz. WE L 365 z 31.12.1994, str. 10, z późn. zm.;

Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 13, str. 349), zwanej dalej „dyrektywą 94/62/WE”;

3) dyrektywie Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów (Dz. Urz. WE L 182 z 16.07.1999, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 4, str. 228), zwanej dalej „dyrektywą 1999/31/WE”;

4) dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. Urz. WE L 269 z 21.10.2000, str. 34, z późn.

zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5, str. 224), zwanej dalej „dyrektywą 2000/53/WE”;

5) dyrektywie 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz zmieniającej dyrektywę 2004/35/WE Oświadczenie Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz. Urz. UE L 102 z 11.04.2006, str. 15, z późn. zm.);

6) dyrektywie 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylającej dyrektywę 91/157/EWG (Dz. Urz. UE L 266 z 26.09.2006, str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą 2006/66/WE”;

7) dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r.

ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (Dz. Urz.

UE L 164 z 25.06.2008, str. 19);

8) dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz. Urz. UE L 312 z 22.11.2008, str. 3, z późn. zm.);

9) dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) (Dz. Urz.

UE L 334 z 17.12.2010, str. 17, z późn. zm.);

10) dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (Dz. Urz. UE L 197 z 24.07.2012, str. 38, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą 2012/19/UE”

oraz wzięto pod uwagę propozycje legislacyjne przedstawione przez KE w dniu 2 grudnia 2015 r. w ramach tak zwanego pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym.

Zgodnie z dyrektywą 2008/98/WE, będącą kluczowym aktem prawa UE w dziedzinie gospodarki odpadami, dążeniem UE jest stworzenie „społeczeństwa recyklingu”, którego celem będzie „unikanie wytwarzania odpadów oraz wykorzystywanie odpadów jako zasobów”. Jak wspomniano powyżej, art. 28 wskazanej wyżej dyrektywy określa wymagania dotyczące planów gospodarki odpadami, natomiast art. 29 – wymagania dotyczące programów ZPO, których celem jest przerwanie powiązania pomiędzy wzrostem gospodarczym a wytwarzaniem odpadów mających wpływ na środowisko. Dokument taki pt. Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 26 czerwca 2014 r. Jednakże, zgodnie z wymaganiami

www.rcl.gov.pl

(9)

9

ustawy o odpadach, postanowienia zawarte we wskazanym wyżej Krajowym programie zostały przeniesione odpowiednio do Kpgo 2022 oraz zostaną przeniesione do aktualizowanych WPGO.

Jednym z krajowych dokumentów strategicznych, w który wpisuje się Kpgo 2022, jest BEiŚ, która stanowi strategiczne ramy dla dalszych prac programowych i wdrożeniowych. Celem głównym BEiŚ jest: „zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę”. BEiŚ wskazuje również 3 cele szczegółowe:

1) zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska;

2) zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię;

3) poprawa stanu środowiska.

Kpgo 2022 został sporządzony zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 35 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Kpgo 2022 odnosi się do odpadów, które powstały w Polsce, a przede wszystkim do odpadów komunalnych, odpadów niebezpiecznych, odpadów opakowaniowych, a także KOŚ oraz do odpadów będących przedmiotem transgranicznego ich przemieszczania. W Kpgo 2022 uwzględniono również problematykę odpadów w środowisku morskim.

Przedstawione w Kpgo 2022 cele i zadania dotyczą lat 2016–2022 oraz perspektywicznie okresu do 2030 r.

W ramach Kpgo 2022 dokonano podziału odpadów na:

1) odpady komunalne, w tym odpady żywności² i inne odpady ulegające biodegradacji;

2) odpady powstające z produktów:

a) oleje odpadowe,

b) zużyte baterie i zużyte akumulatory, c) ZSEE,

d) pojazdy wycofane z eksploatacji, e) zużyte opony,

f) opakowania i odpady opakowaniowe;

3) odpady niebezpieczne:

a) odpady medyczne i weterynaryjne, b) odpady zawierające PCB,

c) odpady zawierające azbest, d) mogilniki;

4) odpady pozostałe:

a) odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej,

b) KOŚ,

c) odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne,

d) odpady z wybranych gałęzi gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy:

– z grupy 01 – odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin,

– z grupy 06 – odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej,

2 Termin „odpady żywności” pojawił się w przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 26 czerwca 2014 r.

Krajowym programie zapobiegania powstawaniu odpadów.

www.rcl.gov.pl

(10)

10

– z grupy 10 – odpady z procesów termicznych, e) odpady w środowisku morskim.

Kpgo 2022 opracowano według stanu prawnego na dzień 1 czerwca 2016 r. Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów określano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r.

w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. poz. 1923). W kwestii danych dotyczących lat 2011–2013, gdy nie obowiązywało jeszcze rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów, grupy, podgrupy i rodzaje odpadów określano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. poz. 1206).

www.rcl.gov.pl

(11)

11

ROZDZIAŁ 2. ANALIZA AKTUALNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI

2.1. Odpady komunalne, w tym odpady żywności i inne odpady ulegające biodegradacji

ZPO, rodzaje, źródła powstawania, ilość i jakość wytwarzanych odpadów komunalnych Odpady komunalne są to odpady wytwarzane w gospodarstwach domowych oraz odpady wytwarzane w handlu detalicznym, przedsiębiorstwach, budynkach biurowych i instytucjach edukacyjnych oraz opieki medycznej i administracji publicznej, o charakterze i składzie podobnym do odpadów wytwarzanych w gospodarstwach domowych.

Ilość oraz skład morfologiczny odpadów komunalnych w bardzo dużym stopniu zależą od miejsca ich powstawania, w tym przede wszystkim od zamożności społeczeństwa i związanego z nią poziomu konsumpcji wyrobów, ale także od pory roku. Nadmienić należy, że ilość odpadów komunalnych zebranych, w przeliczeniu na jednego mieszkańca na rok, jest silnie skorelowana z kondycją ekonomiczną poszczególnych regionów kraju.

Wpływ na rodzaj i ilość wytwarzanych odpadów mają również: rodzaj obszaru (miasto, wieś), na którym są one wytwarzane, gęstości zaludnienia, typ zabudowy (jednorodzinna, wielorodzinna), liczba turystów, obecność obiektów użyteczności publicznej oraz obecność, rodzaj, wielkość i liczba placówek handlowych i drobnego przemysłu lub usług.

W zakresie możliwości ZPO komunalnych, w tym odpadów żywności, na poszczególnych etapach cyklu życia produktu mogą być stosowane następujące działania:

1) w gospodarstwach domowych:

a) możliwość wymiany przedmiotów użytkowych między zainteresowanymi podmiotami, b) przekazywanie przedmiotów używanych oraz innych, których posiadacz chciałby się

pozbyć, zainteresowanym, w tym odpowiednim organizacjom w celu rozdysponowania wśród osób potrzebujących,

c) edukacja w zakresie ZPO, w tym w zakresie ponownego użycia przedmiotów w gospodarstwach domowych i w szczególności w zakresie docelowej zmiany ich pierwotnej funkcji lub przeznaczenia, na przykład: słoików, butelek, toreb,

d) wdrażanie jednoznacznego oznakowania informującego o okresie przydatności do spożycia,

e) unikanie stosowania artykułów jednorazowych, na przykład golarek, długopisów, sztućców;

2) w instytucjach, na przykład urzędach, bankach, szkołach:

a) wdrażanie EMAS w organizacjach,

b) eliminacja używania papieru do takich zastosowań jak faktury, potwierdzenia odbioru dóbr, formularze zamówień, raporty finansowe oraz dokumenty związane z kosztami pracowniczymi wszędzie tam, gdzie jest to możliwe i prawnie dozwolone,

c) stosowanie ZZP uwzględniających na przykład wymogi w zakresie minimalnej długości okresu użytkowania zakupionych produktów, możliwości ich naprawy, wymogu dostarczenia produktów wielokrotnego użytku;

d) unikanie stosowania artykułów jednorazowych, na przykład długopisów, sztućców;

3) w gastronomii, w tym w zakładach pracy i szkołach, szpitalach:

a) edukacja w zakresie zasad ZPO żywności,

b) wdrażanie systemów i dobrych praktyk z zakresu zarządzania środowiskowego w organizacjach,

c) wprowadzanie zróżnicowanych wielkości porcji żywieniowych,

www.rcl.gov.pl

(12)

12

d) monitoring ilości powstających odpadów w celu poprawy struktury zakupów, e) promowanie produktów lokalnych i sezonowych,

f) wczesny wybór menu w przypadku grup,

g) przekazywanie potrzebującym niewykorzystanej i pozostającej w dobrej jakości żywności.

4) w gminnych punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych:

a) tworzenie punktów wymiany rzeczy używanych,

b) tworzenie punktów napraw i przygotowania do ponownego użycia.

W tabeli 1 przedstawiono podstawowe informacje pochodzące z GUS na temat odpadów komunalnych.

Tabela 1. Podstawowe informacje na temat odpadów komunalnych w latach 2004–2014

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

masa odebranych odpadów [mln Mg]

9,76 9,35 9,88 10,08 10,04 10,05 10,04 9,83 9,58 9,47 10,3 masa

odebranych odpadów w przeliczeniu na 1 mieszkańca na rok [kg]

256 245 259 265 263 264 263 257 249 246 268

masa

wytworzonych odpadów [mln Mg]

12,23 12,17 12,24 12,26 12,19 12,05 12,04 12,13 12,09 11,30 10,3

Masa odpadów przekształconyc h termicznie

87,4 44,4 45,3 41,0 62,7 101,1 102,5 98,3 50,7 766,0 1560

% odpadów przekształconych termicznie

0,89% 0,47% 0,46% 0,41% 0,62% 1% 1,02% 1% 0,53% 8,08% 15,1%

Masa odpadów przetworzonych biologicznie

234,1 317,9 297,1 277,7 262,4 508,3 608,5 365,6 926,5 ^1230,5 1154

% odpadów przetworzonych biologicznie

2,39% 3,39% 3,01% 2,75% 2,61% 5,06% 6,06% 3,72% 9,67% ^12,99% ^11,17%

Masa odpadów

składowanych 9193,6 8623,1 8986,5 9098,4 8693,2 7859,4 7368,7 6967,1 7158,2 5978,7 5437

% odpadów składowanych

94,21% 92,18% 90,99% 90,24% 86,62% 78,18% 73,36% 70,89% 74,71% 63,11% 52,63%

Źródło: Dane pochodzą z badania GUS.

Obserwowany niewielki spadek ilości zbieranych odpadów w latach 2010–2013 był spowodowany różnymi czynnikami. Mogło to być związane ze zmniejszającą się liczbą mieszkańców w Polsce, skutkami kryzysu finansowo-ekonomicznego lub niewłaściwymi praktykami gospodarowania odpadami komunalnymi, także w zakresie sprawozdawczości.

Ze względu na fakt, że w 2013 r. rozpoczął funkcjonowanie system gospodarowania odpadami komunalnymi, a co za tym idzie została wprowadzona inna metodologia zbierania danych, w dalszej

części opracowania dane na temat odpadów komunalnych są prezentowane z wykorzystaniem

www.rcl.gov.pl

(13)

13

sprawozdań marszałków z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi składane zgodnie ze wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 maja 2012 r. w sprawie wzorów sprawozdań o odebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi (Dz. U. poz. 630).

Nie prowadzono kompleksowych badań składu morfologicznego odpadów komunalnych po 2008 r. Realizowane były w 2015 r. jedynie badania sezonowe w okresie zimowym zmieszanych odpadów komunalnych, przyjmowanych do wybranych RIPOK. Wobec tego przyjęto skład morfologiczny odpadów komunalnych dla 2008 r., określony na podstawie szczegółowych badań, jako najbardziej reprezentatywny dla kraju. Na rysunkach 1-3 przedstawiono skład morfologiczny odpadów komunalnych w zależności od miejsca powstawania.

Rysunek 1. Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych w dużych miastach, to jest miastach liczących ponad 50 tys. mieszkańców, w których mieszka 14,18 mln mieszkańców kraju (37,18%). Źródło: Jędrczak A. Analiza dotycząca ilości wytwarzanych oraz zagospodarowanych odpadów ulegających biodegradacji, Zielona Góra, 2010 r.

19,10%

10%

2,60%

15,10%

2,50%

28,90%

3,20%

4,20%

2,30%

0,20%

0,80%

3,20%

2,60%

5,30%

Papier i tektura Szkło Metale

Tw orzyw a sztuczne Odpady w ielomateriałow e Odpady kuchenne i ogrodow e Odpady mineralne

Frakcja < 10 mm Tekstylia Drew no

Odpady niebezpieczne Inne kategorie

Odpady w ielkogabarytow e Odpady z terenów zielonych

www.rcl.gov.pl

(14)

14

Rysunek 2. Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych w małych miastach, to jest miastach liczących poniżej 50 tys. mieszkańców, w których mieszka 9,11 mln mieszkańców kraju (23,89%). Źródło: Jędrczak A. Analiza dotycząca ilości wytwarzanych oraz zagospodarowanych odpadów ulegających biodegradacji, Zielona Góra, 2010 r.

Rysunek 3. Skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych na terenach wiejskich, gdzie mieszka 14,85 mln mieszkańców kraju (38,93%). Źródło: Jędrczak A. Analiza dotycząca ilości wytwarzanych oraz zagospodarowanych odpadów ulegających biodegradacji, Zielona Góra, 2010 r.

W tabelach 2 i 3 zaprezentowano dane za 2013 r. i 2014 r. odnośnie masy odebranych odpadów komunalnych pochodzące ze Sprawozdań marszałków z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi.

9,70%

10,20%

1,50%

11%

4%

36,70%

2,80%

6,80%

4%

0,30%

0,60%

4,50%

2,60%

5,30%

Tw orzyw a sztuczne Odpady w ielomateriałow e Odpady kuchenne i ogrodow e Odpady mineralne

Frakcja < 10 mm Tekstylia Drew no

Odpady w ielkogabarytow e Odpady z terenów zielonych

5%

10%

2,40%

10,30%

4,10%

33,10%

6%

16,90%

2,10%

0,70%

0,80%

4,90%

1,30%

2,50%

Tworzywa sztuczne Odpady wielomateriałowe Odpady kuchenne i ogrodowe Odpady mineralne

Frakcja < 10 mm Tekstylia Drewno

Odpady wielkogabarytowe Odpady z terenów zielonych

www.rcl.gov.pl

(15)

15

Tabela 2. Informacja za 2013 r. na temat masy odebranych odpadów komunalnych oraz recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła województwo masa odpadów komunalnych

masa niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych – 20 03 01

łączna masa 4 frakcji (papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło)

udział 4 frakcji (papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło)

masa 4 frakcji poddanych recyklingowi oraz przygotowanych do ponownego użycia

udział 4 frakcji poddana recyklingowi (w odniesieniu do masy odebranych odpadów komunalnych )

masa 20 03 01 poddanych składowaniu

% 20 03 01 poddanych składowaniu (ogółem) MgMgMg% Mg% Mg% 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. dolnośląskie1 045 270,03731 836,3066 177,706,3362 259,705,9614 495,801,98 kujawsko-pomorskie 535 881,90416 231,7040 250,507,5138 121,707,1149 925,8011,99 lubelskie369 197,40279 186,8057 441,7015,5637 459,6010,1589 592,1032,09 lubuskie293 916,20241 297,8017 331,205,9018 006,506,1325 273,2010,47 łódzkie666 957,08478 605,2371 886,7610,7853 081,267,9621 422,464,48 małopolskie756 031,60568 830,10104 755,7013,86103 032,6013,6322 725,804,00 mazowieckie1 432 325,741 123 500,94155 735,5710,87138 102,789,6433 633,922,99 opolskie275 787,85208 259,5724 403,618,8515 467,935,6114 855,057,13 podkarpackie 350 770,35279 702,6346 102,8113,1436 895,7610,5258 791,4721,02 podlaskie 251 231,94218 494,7113 570,295,4011 740,724,678 666,653,97 pomorskie667 669,80511 311,6056 611,808,4845 765,406,8563 648,7012,45 śląskie1 455 446,941 095 398,36131 551,719,04116 363,358,0053 779,244,91 świętokrzyskie 199 662,90143 613,4034 855,1017,4618 474,809,2517 437,6012,14 warmińsko- mazurskie 370 775,20307 413,2022 617,606,1028 660,507,73 51 268,3016,68 wielkopolskie945 746,80760 305,2096 559,8010,2187 260,009,23162 923,1021,43 zachodniopomorskie551 528,50422 636,2041 100,807,4537 436,806,7984 130,3019,91 Suma10 168 200,237 786 623,74980 952,659,65848 129,408,34772 569,499,92 Źródło: Dane MŚ – sprawozdania marszałków województw z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za 2013 r. (w tym na podstawie sekcji: III. Informacja o osiągniętych poziomach recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania - a) informacja dotycząca recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła).

www.rcl.gov.pl

(16)

16

Tabela 3.Informacja za 2014 r. na temat masy odebranych odpadów komunalnych oraz recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła województwo masa odpadów komunalnych masa niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych – 20 03 01 łączna masa 4 frakcji (papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło)

udział 4 frakcji (papier, metale, tworzywa sztuczne i szkło)

masa 4 frakcji poddanych recyklingowi oraz przygotowanych do ponownego użycia

udział 4 frakcji poddana recyklingowi (w odniesieniu do masy odebranych odpadów komunalnych)

masa 20 03 01 poddanych składowaniu % 20 03 01 poddanych składowaniu (ogółem) Mg Mg Mg%Mg%Mg % 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. dolnośląskie954 465,60738 517,2094 199,009,8778 083,808,183 703,700,50 kujawsko-pomorskie601 124,50431 812,4056 306,009,3746 139,207,6834 070,807,89 lubelskie430 930,70298 074,9059 851,9013,8955 716,2012,9345 997,3015,43 lubuskie326 864,10244 368,7024 181,107,4027 653,808,4613 000,6 5,87 łódzkie 638 453,01440 799,92104 705,9016,4057 192,308,962 579,630,62 małopolskie833 219,40583 723,10109 547,5013,15100 465,7012,06997,200,17 mazowieckie 1 520 599,341 136 426,63203 676,7713,39133 969,348,81570,700,05 opolskie 304 401,30202 751,7636 249,3711,9122 187,527,2910,500,01 podkarpackie 374 554,67274 353,3473 228,1519,5547 929,0912,8019 302,647,34 podlaskie 267 869,62218 012,5122 966,968,5717 489,336,5332,280,02 pomorskie702 113,05511 084,8078 614,3011,2074 031,1010,541 848,800,36 śląskie1 571 558,761 045 027,77182 876,2611,64144 408,639,1931 894,973,05 świętokrzyskie210 363,80139 725,8050 304,4023,9116 836,308,001 826,501,31 warmińsko-mazurskie 390 026,00310 483,7029 465,807,5532 056,708,2214 409,904,64 wielkopolskie1 096 380,50854 339,90116 824,2010,66104 548,809,54144 148,2017,09 zachodniopomorskie581 935,12410 690,7057 753,309,9253 350,409,1714 763,704,14 Suma 10 804 859,47 7 840 193,131 300 750,9112,041 012 058,219,37329 157,424,28 Źródło: Dane MŚ – sprawozdania marszałków województw z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za 2014 r (w tym na podstawie sekcji: III. Informacja o osiągniętych poziomach recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania - a)informacja dotycząca recyklingui przygotowania do ponownegoużycia następującychfrakcji odpadówkomunalnych:papieru,metali, tworzywsztucznych i szkła.).

www.rcl.gov.pl

(17)

17

Na podstawie analizy danych z tabel 2 i 3 można zauważyć niewielki wzrost masy odebranych odpadów komunalnych i masy odebranych niesegregowanych odpadów komunalnych. Natomiast nastąpił znaczny wzrost łącznej masy czterech frakcji, a także masy czterech frakcji poddanych recyklingowi. Masa odebranych odpadów o kodzie 20 03 01 poddanych składowaniu uległa zmniejszeniu w 2014 r. w stosunku do 2013 r.

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U.

z 2016 r. poz. 250) nakłada na gminę między innymi obowiązki osiągnięcia do dnia 31 grudnia 2020 r.: poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła (tak zwanych 4 frakcji) w wysokości co najmniej 50% wagowo. Ustawa określa również obowiązek ustanowienia selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Z danych GUS wynika, że w 2013 r. selektywne zbieranie odpadów komunalnych było prowadzone w 2 478 gminach (nie zostało zorganizowane na terenie jednej gminy).

Dane te odnoszą się również do gmin, które ustanowiły dwupojemnikowy system zbierania odpadów komunalnych, który ze względu na małą skuteczność wzbudza wątpliwości jako system selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

W 2013 r. masa odpadów papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła poddanych recyklingowi i przygotowanych do ponownego użycia wynosiła 848 129,40 Mg. Poziom dla kraju w 2013 r. wyniósł 22%, a więc osiągnięto wymagany poziom w wysokości 12%, określony przepisami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz. U. poz. 645).

Natomiast w 2014 r. masa odpadów papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła poddanych recyklingowi i przygotowanych do ponownego użycia wynosiła 1 013 090,89 Mg, a poziom dla kraju w 2014 r. wyniósł 26% – a więc osiągnięto wymagany poziom w wysokości 14%, określony przepisami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych.

W tabeli 4 przedstawione zostały informacje na temat liczby PSZOK funkcjonujących na terenie poszczególnych województw.

Tabela 4. Informacja na temat liczby PSZOK funkcjonujących na terenie województw w 2013 i 2014 r.

województwo liczba PSZOK liczba PSZOK

2013 2014

1. 2. 3.

dolnośląskie 119 132

kujawsko-pomorskie 119 120

lubelskie 176 186

lubuskie 49 56

łódzkie 111 128

małopolskie 84 115

mazowieckie 217 208

opolskie 24 34

podkarpackie 140 166

podlaskie 76 97