Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Konferencja prasowa 18 maja 2007 r.
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Tymczasowe aresztowanie
J
est środkiem zapobiegawczym najgłębiej ingerującym w prawo do wolności osobistej Stosowane jest w stosunku do osoby, co do której obowiązuje zasada domniemania niewinności
Jest środkiem, który powinien być stosowany w wyjątkowych przypadkach jako alternatywa do środków wolnościowych, których stosowanie okazało się nieskuteczne
Celem tego środka jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego, a wyjątkowo także zapobiegnięcie
popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Tymczasowe aresztowanie
Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu
(Art. 250 § 1K.p.k )
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Tymczasowe aresztowanie było w 2006 r. drugim z najczęściej stosowanych środków
zapobiegawczych w ramach prowadzonych w Polsce postępowań przygotowawczych.
Zastosowano je 34 291 razy.
Pierwszy to dozór policji 35 056
Dane na podstawie: „Informacji statystycznej o działalności powszechnych jednostek prokuratury w 2006 r.”
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
O becna liczba tymczasowo aresztowanych wynosi 14 268 osób
Dane na podstawie informacji statystycznych publikowanych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej z 31 marca 2007 r.
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Liczba wniosków prokuratury o zastosowanie tymczasowego aresztowania i liczba postanowień
sądów uwzględniających te wnioski
42185
36230
41157
38712* 38519* 38032*
34475* 35142* 34291
37207 38331
33171
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000
2001 2002 2003 2004 2005 2006
* w tym do listów gończych
Liczba w niosków prokuratory o zastosow anie tymczasow ego aresztow ania Liczba postanow ień sądów o zastosow aniu w niosków prokuratury o
tymczasow e aresztow anie
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Tymczasowo aresztowani w populacji więziennej w latach 2001-2006
28,50%
26%
23%
18,70% 17,40% 16,70%
0,00%
5,00%
10,00%
15,00%
20,00%
25,00%
30,00%
2001 2002 2003 2004 2005 2006
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Zastosowanie tymczasowego aresztowania w Polsce i Europie – porównanie w wybranych krajach
549 10,5
Finlandia
841 10,8
Bułgaria
5857 12,4
Ukraina
592 12,9
Norwegia
3046 14,1
Rumunia
788 14,6
Dania
8084 15,1
Anglia i Walia
12124 20,7
Włochy
b.d.
Średnia dla Europy 21,7
2287 21,7
Portugalia
2505 24
Belgia
18465 29,4
Francja
43588 30,5
Rosja
13988 32,5
iszpania
25910 36,2
Turcja
14394 37,7
Polska
2966 55,1
Słowacja
Liczba nie osądzonych więźniów*
Wskaźnik nie osądzonych więźniów na 100 tys. mieszkańców*
Kraj
H
*Dane Rady Europy z września 2005 r. (zawarte w: Council of Europe Annual Penal Statistics. Space I. Survey 2005,Strasburg, 30 January 2007
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Z byt częste w ocenie Rzecznika Praw
Obywatelskich stosowanie tymczasowego aresztowania powoduje
przeludnienie aresztów śledczych
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Przeludnienie aresztów śledczych powoduje:
Złe warunki socjalno – bytowe
Złe warunki sanitarne
Ograniczone możliwości korzystania ze świadczeń zdrowotnych
Ograniczone możliwości kontaktu z rodziną
Ograniczony dostęp do dóbr kultury i oświaty
N iedostateczne zabezpieczenie procesu karnego
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi od osób tymczasowo aresztowanych
(dane szacunkowe Zespołu Karnego Wykonawczego Biura Rzecznika Praw Obywatelskich )
1400 skarg w 2006 r.
680 skarg do 18 maja 2007 r.
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Problemy poruszane przez interesantów Rzecznika Praw Obywatelskich:
Niewykonywanie czynności procesowych przez
prokuratorów na okoliczność, których zostało wydane postanowienie o przydłużenie aresztu tymczasowego
Sporadyczne uchylanie tymczasowego aresztowania z
urzędu
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Problemy poruszane przez interesantów Rzecznika Praw Obywatelskich:
Sposób zatrzymania przy aresztowaniu
Brak właściwego leczenia przez więzienną służbę zdrowia
Z łe warunki socjalno – bytowe wynikające z przeludnienia cel
Pozbawienie lub ograniczanie kontaktów z rodziną
Niewłaściwe traktowanie przez funkcjonariuszy Służby
Więziennej
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Nadmiernie długie stosowanie tymczasowego aresztowania - skargi przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w
Strasburgu:
Od maja 2000 r. do 23 marca 2007 r. do ETPCz rozpatrzył
90
spraw przeciwko Polsce
W blisko 80 proc. spraw Trybunał uznał, że doszło do
naruszenia art. 5 ust. 3 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
W zaledwie w 19 przypadkach uznał skargę za bezzasadną
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
0 0
Zjednoczone Królestwo
0 0
Hiszpania
0 0
Austria
0 1
Belgia
1 1
Słowacja
3 3
Czechy
3 3
Węgry
2 4
Włochy
3 4
Niemcy
8 9
Francja
71
Polska 90
Liczba skarg uwzględnionych Liczba skarg rozpatrzonych
Państwo
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Wnioski
Istnieje wysoka liczba osób, wobec których tymczasowe aresztowanie stosowane jest przez okresy przekraczające 24 miesiące.
Liczba ta wzrosła w ciągu drugiego półrocza 2006 r.
(podobnie jak liczba aresztów trwających od 12 do 24 miesięcy),
Te dane nie rokuje poprawy sytuacji w najbliższym czasie.
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
1054 1003
12 11
850 790
192 202
Powyżej 24 miesięcy
2466 2431
186 150
1362 1309
918 972
Od 12 do 24 miesięcy
4005 3407
855 649
1237 1068
1913 1690
Od 6 do 12 miesięcy
3692 3775
1 270 1360
391 503
2301 1912
Od 3 do 6 miesięcy
7506 6404
4 617 4476
160 137
2729 Do 3 miesięcy 1791
31.12.06 30.06.06
31.12.06 30.06.06
31.12.06 30.06.06
31.12.06 30.06.06
Razem Prokuratur
Sądów okręgowych Sądów rejonowych
Tymczasowo aresztowani do dyspozycji*
Czas trwania tymczasowego
aresztowania
* Dane na podstawie informacji statystycznych publikowanych przez CZSW: pisma Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego do RPO z dnia 14 12.2006 r. (nr DSP-I-5006-505/06); „Informacji statystycznej o działalności powszechnych jednostek prokuratury w I półroczu 2006 r.” oraz informacji za rok 2006, „Dane na podstawie informacji statystycznych z Działu Statystki Ministerstwa Sprawiedliwości”
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Przeludnienie
Osoby tymczasowo aresztowana piszące do RPO czują się poniżane i traktowane nieludzko
Przeludnienie powoduje trudności w utrzymaniu higieny osobistej
Potrzeby fizjologiczne są realizowane na oczach innych współwięźniów
Więźniowie śpią na materacach rozkładanych na podłodze celi
Przebywają w takich warunkach 23 godziny na dobę
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Wnioski Rzecznika Praw Obywatelskich
Niezbędne jest podjęcie działań zmierzających do ograniczenia
przeludnienia w jednostkach penitecjarnych
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Teatralizacja zatrzymań
Rzecznik Praw Obywatelskich w ostatnim roku zajmował się m.in. Sprawą chirurga Mirosława G. oraz Emila W., byłego ministra skarbu
23 października 2006 r. skierowano wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zasad zatrzymywania osób podejrzanych na
podstawie zarządzenie prokuratora.
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Prawo do widzenia z rodziną i osobami bliskimi
2 stycznia 2007 r. Rzecznik Praw Obywatelskich
skierował wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie udzielania widzeń osobom tymczasowo
aresztowanym
P ostulat aby ustalić w art.. 217 § 1 K.k.w katalog
przesłanek odmowy wydania zgody na widzenie z
tymczasowo aresztowanym
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Aresztowanie kobiet w ciąży
Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że należy wyeliminować możliwość
aresztowania kobiet od 28 tygodnia ciąży
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
Aresztowanie kobiet w ciąży
W przypadku kobiet w ciąży Rzecznik Praw
Obywatelskich sugeruje stosowanie
innych środków zapobiegawczych
Instytucja tymczasowego aresztowania – w praktyce
