Nr 12/2014
Trwają konsultacje społeczne raportu Rzecznika Praw Obywatelskich z wdrażania przepisów Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
[33 – Wdrażanie i monitorowanie na szczeblu krajowym]*Spotkania konsultacyjne raportu RPO z realizacji przez Polskę zobowiązań wynikających z Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych były organizowane w Warszawie, Katowicach, Gdańsku i Wrocławiu. W konsultacjach wzięli udział przedstawiciele środowisk osób z niepełnosprawnościami, organizacji pozarządowych oraz samorządów lokalnych. Nadal trwają konsultacje internetowe. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy na stronę: [Konsultacje społeczne raportu RPO]
Newsletter
Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
Rzecznik Praw Obywatelskich wykonuje zadania niezależnego organu do spraw popierania, ochrony i monitorowania wdrażania
Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
Szanowni Państwo,
w ten szczególny czas pragniemy złożyć życzenia radosnych i spokojnych, pełnych ciepła i nadziei
Świąt Bożego Narodzenia
oraz wszelkiej pomyślności w nadchodzącym 2015 Roku
Redakcja Newslettera
Ważne
Kolej dla osób z niepełnosprawnościami
[art. 9 – Dostępność, art. 20 - Mobilność]*Komisja Europejska 18 listopada 2014 r. przyjęła rozporządzenia w sprawie poprawy dostępu do podróżowania koleją osób z niepełnosprawnościami i osób o ograniczonej sprawności ruchowej.
Nowe przepisy wprowadzają m.in. wymóg oznakowania dworców i stacji w informacje czytelne dla osób z różnymi niepełnosprawnościami, montażu drzwi o szerokości umożliwiającej swobodny przejazd wózkiem inwalidzkim, a w wagonach wymagana będzie instalacja ramp, umożliwiających wjazd takimi wózkami oraz minimalne oświetlenie we wszystkich obszarach pociągu. Nowe przepisy będą obowiązywać na sieci kolejowej całej UE od stycznia 2015 r.
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną a wymiar sprawiedliwości
[art. 15 – Wolność od tortur lub okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego traktowania lub karania]*Do Rzecznika Praw Obywatelskich w dalszym ciągu napływają skargi osób z niepełnosprawnością intelektualną lub ich bliskich na złe traktowanie podczas przesłuchań, w aresztach śledczych i zakładach karnych. Wiele z tych skarg dotyczy, wg skarżących, niezasadnego przetrzymywania w zakładzie karnym zamiast np. w zamkniętym zakładzie leczniczym. Specyficzne potrzeby tej grupy osób wymagają specjalnego podejścia, niestety nagłośnienie sprawy np. kradzieży batonika w wielu przypadkach nie zmieniło sposobu traktowania osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Nierówne traktowanie osób z niepełnosprawnościami
[art. 28 – Odpowiednie warunki życia i ochrona socjalna]*Do Rzecznika Praw Obywatelskich kierowane są prośby o interwencję w sprawie nierównego traktowania osób z niepełnosprawnościami w związku z obowiązującymi rozwiązaniami prawnymi dot. zabezpieczenia finansowego. Skarżący wskazują na niewystarczającą wobec potrzeb osób z niepełnosprawnością wysokość świadczeń (zasiłek pielęgnacyjny, renta socjalna), zróżnicowanie wysokości dodatku pielęgnacyjnego oraz zasiłku pielęgnacyjnego, a także regulacje uniemożliwiające pobieranie przez rencistę socjalnego dodatku pielęgnacyjnego. Przepisy określające powyższe normy powinny być zgodne z gwarancjami konstytucyjnymi zapisanymi w art. 32, art. 67 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji RP. Rzecznik wystąpił w tej sprawie do Jarosława Dudy, Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.
[Pismo do Ministra J. Dudy]
Ustawa o języku migowym nie dotyczy wszystkich
[art. 9 – Dostępność, art. 20 - Mobilność]*Rzecznik Praw Obywatelskich skierował pismo do Ministra Pracy i Polityki Społecznej, w którym wskazał, że katalog podmiotów zobowiązanych do stosowania zapisów ustawy o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz.U. Nr 209, poz. 1243 ze zm.) jest zbyt ograniczony, a przecież wejście w życie przepisów powyższej ustawy miało poprawić warunki komunikacji osób
Sprawy u Rzecznika Praw Obywatelskich
publiczne nie wszedł np. wojewódzki ośrodek ruchu drogowego, wobec czego nie ma obowiązku zapewnienia osobie z niepełnosprawnością narządu słuchu zapewnić tłumacza polskiego języka migowego lub systemu językowo-migowego podczas państwowego egzaminu na prawo jazdy.
Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o wskazanie, czy rozważane jest podjęcie prac legislacyjnych w celu rozszerzenia zakresu podmiotowego ustawy.
[Pismo do MPiPS]
Osoby ze znaczną niepełnosprawnością skończyły 25 lat i co dalej
? [art. 19 – Prowadzenie życia samodzielnie i przy włączeniu w społeczeństwo, art. 24 – Edukacja, art. 25 – Zdrowie, art. 26 – Rehabilitacja, art. 28 – Odpowiednie warunki życia i ochrona socjalna]*Osoby dorosłe z niepełnosprawnościami bardzo często wymagają opieki, a z uwagi na swoje ułomności nie potrafią samodzielnie funkcjonować. Nie kwalifikują się także do udziału w warsztatach terapii zajęciowej. W Katowicach nie było ośrodka edukacyjnego, w którym osoby dorosłe z niepełnosprawnościami mogłyby otrzymywać potrzebną im pomoc. Jednak w wyniku podjętych przez Rzecznika Praw Obywatelskich kroków, władze miasta rozpisały konkurs na realizację projektu pod nazwą „Wspieranie działań na rzecz Osób niepełnosprawnych, w tym przewlekle chorych, poprzez integrację z otoczeniem i aktywizację społeczną” i przyznały dotacje finansowe.
Niestety działania RPO o charakterze generalnym nie spotkały się ze zrozumieniem.
Dyrektor Departamentu Wyrównywania Szans Edukacyjnych z Ministerstwa Edukacji Narodowej poinformował, że dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim spełniają roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne, obowiązek szkolny i obowiązek nauki przez udział w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2014 r. Jest to szczególny rodzaj kształcenia i realizacji obowiązku nauki. Natomiast zadania dotyczące zabezpieczenia społecznego, form aktywizacji zawodowej, w tym osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, należą do właściwości Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował także pismo do Ministra Pracy i Polityki Społecznej, na które Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych wyjaśnił, że zadania w zakresie pomocy społecznej, rodzaje świadczeń oraz zasady i tryb ich udzielania, organizację pomocy społecznej, zasady oraz tryb postępowania kontrolnego określa ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.). Wskazał również, że aktualnie obowiązujące regulacje prawne umożliwiają udzielanie wsparcia osobom z zaburzeniami psychicznymi, które w wyniku upośledzenia wymagają pomocy do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, zwłaszcza w celu zwiększenia zaradności i samodzielności życiowej oraz integracji społecznej (środowiskowy dom samopomocy, klub samopomocy). Przedstawił możliwość korzystania z usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych, a także zajęć usprawniających, szkoleń, kursów, warsztatów, zespołów aktywności społecznej i rehabilitacji. Nadto zwrócił uwagę, że wskazanie do uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej może otrzymać osoba zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności, bez względu na przyczynę niepełnosprawności. Natomiast w przypadku osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, możliwość uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej jest ograniczona tylko do osób z upośledzeniem umysłowym lub chorobą psychiczną.
Co ważniejsze, rozporządzenie ministra czy Konwencja?
[art. 9 – Dostępność]*Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2012 r. wyklucza zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich z wymogu zapewnienia dostępności dla osób niepełnosprawnych.
Jednak 6 września tego samego roku Polska ratyfikowała Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, zgodnie z którą należy umożliwić osobom niepełnosprawnym, w tym również osobom pozbawionym wolności, niezależne życie we wszystkich jego sferach i środowiskach.
Prawo mówi, że Konwencja ratyfikowana przez Sejm wchodzi do prawa krajowego i w momencie, gdy akt prawny niższy rangą jest z nią sprzeczny pierwszeństwo stosowania ma konwencja.
Zdaniem Rzecznika przynajmniej część zakładów poprawczych i schronisk, logicznie rozmieszczonych w różnych miejscach kraju, powinno być dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, aby nie czuły się upokarzane, a ich prawa były w pełni przestrzegane.
[Więcej]
Seminarium dot. dostępności edukacji akademickiej dla osób głuchych,
niewidomych, z niepełnosprawnością ruchową, chorujących psychicznie
”. [art. 8 – Podnoszenie świadomości, art. 9 – Dostępność, art. 24 – Edukacja]*W terminach: 14 listopada br. na Uniwersytecie Warszawskim, 18 listopada br. na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz 24 listopada br. na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie odbyły się Seminaria podsumowujące badanie pt. „Dostępność edukacji akademickiej dla osób głuchych, niewidomych, z niepełnosprawnością ruchową, chorujących psychicznie”.
Podczas spotkań były prezentowane wstępne wyniki badania realizowanego przez firmę Bluehill na zlecenie Rzecznika Praw Obywatelskich, a także odbywały się debaty na temat problemów i zadań stawianych przed uczelniami w kwestii dostępu edukacji akademickiej dla osób z niepełnosprawnościami. Wnioski z dyskusji nad zaprezentowanym materiałem zostaną uwzględnione w raporcie RPO dot. dostępności edukacji dla osób z niepełnosprawnościami.
W spotkaniach udział wzięli przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Obywatelskich oraz pracownicy uczelni odpowiedzialni za kontakty ze studentami niepełnosprawnymi.
Konferencja „Otwarty Dialog w trosce o zdrowe społeczeństwo”
[art.8 – Podnoszenie świadomości]*W dniach 27-28 listopada 2014 r. w Wieliczce odbyła się konferencja współorganizowana przez BRPO i Fundację „Polski Instytut Otwartego Dialogu”. Spotkanie poświęcone było prezentacji skandynawskiego podejścia do terapii zaburzeń psychicznych i organizacji opieki psychiatrycznej.
W trakcie debaty rozmawiano także na temat stanu opieki psychiatrycznej w Polsce i nowych możliwości, jakie powstają dzięki doświadczeniom realizowanym w innych krajach.
Konferencje, debaty, badania
Zdaniem Rzecznika
metody „Otwartego Dialogu”, dzięki której, jak dowodzą badania od 30 lat w Finlandii i Norwegii, osiąga się zdumiewające rezultaty w obniżaniu (o 90%) zachorowań na zaburzenia psychotyczne i schizofrenię. W debacie udział wzięli ponadto lekarze psychiatrzy, pracownicy socjalni i przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz władz samorządowych w Wieliczce.
[Relacja z Konferencji]
IV Obchody Międzynarodowego Dnia Osób Niepełnosprawnych
W Bibliotece Śląskiej w Katowicach, 28 listopada 2014 r. świętowano IV Obchody Międzynarodowego Dnia Osób Niepełnosprawnych pod hasłem: „Jeśli pomagać to wspólnie”.
Podczas spotkania podsumowano projekt „Z innej bajki” polegający na przeprowadzeniu cyklu warsztatów dramatoterapii z wykorzystaniem nagrań materiału filmowego. Udział w tym projekcie wzięli uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej „Promyk”, podopieczni Śląskiego Centrum Edukacji i Rehabilitacji „Arteria” i Środowiskowego Domu Samopomocy św. Brata Alberta. W obchodach uczestniczył przedstawiciel Biura Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach.
[więcej]
Międzynarodowa Konferencja „Reha for the blind in Poland”
[art.8 – Podnoszenie świadomości]*W dniach 4–5 grudnia 2014 r. w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie odbyła się już XII edycja Konferencji Reha for the blind in Poland. Jest to coroczne, największe w Europie spotkanie środowiska osób niewidomych i słabowidzących. Tematem przewodnim tegorocznego spotkania było „25 lat polskich przemian. Wielki technologiczny skok niewidomych – od izolacji do integracji”.
W trakcie dwudniowej konferencji PKiN gościł ponad siedmiuset gości i uczestników, w tym wielu zasłużonych dla niewidomych. Osoby te zostały uhonorowane stosownymi statuetkami i wyróżnieniami. Miało miejsce wiele interesujących wykładów i prelekcji z udziałem szeregu przedstawicieli zaproszonych instytucji i organizacji pozarządowych oraz gości z zagranicy. Odbyła się również prezentacja i wystawa najnowszych pomocy optycznych i technologicznych umożliwiających i ułatwiających osobom niewidomym współistnienie w środowisku ludzi pełnosprawnych. Osoby niewidome miały okazję zapoznać się z ich działaniem i osobiście ocenić ich przydatność w życiu codziennym. Największą nowością była prezentacja możliwości wykorzystania drukarek 3D w edukacji osób niewidomych i w poznawaniu otaczającego Świata.
Niestety większość z prezentowanych pomocy i rozwiązań informatycznych ze względu na swoją wysoką cenę i bez finansowej pomocy PFRON jest wciąż poza zasięgiem osoby niewidomej.
Podsumowując: przez ostatnie 25 lat wiele w środowisku niewidomych zmieniło się na lepsze. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej powstał szeroki dostęp do wielu szkoleń oraz projektów usprawniających codzienne życie i dających szansę aktywizacji zawodowej oraz życiowej. Ostatnią, bardzo interesującą informacją był fakt, że okulistyka jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi medycyny. I dzięki temu choroby, które do niedawna uznawano za nieuleczalne obecnie są leczone, czego dobrym przykładem mogą być pionierskie przeszczepy komórek macierzystych przeprowadzane w Azji (Chiny, Singapur), w efekcie czego było kilka przypadków „odrastania”
nerwów wzrokowych i w następstwie częściowe odzyskanie wzroku przez niewidomych. Brzmi to
niesamowicie jak bajka lub powieść typu science-fiction, ale dla wielu osób niewidomych mających zanik nerwów wzrokowych jest promykiem nadziei i podtrzymuje na duchu, że nie wszystko jeszcze stracone i być może w przyszłości wrócą do pełnej sprawności i zdrowia.
Wojciech Pieńkowski Stażysta BRPO [Relacja z Konferencji]
„Koperta życia” – co to takiego?
„Koperta życia” to akcja do której przystąpienia zachęcają lekarze i pracownicy pogotowia ratunkowego. Akcja skierowana jest do osób przewlekle chorych, starszych, samotnych i polega na umieszczeniu w specjalnie przygotowanych kopertach czy pudełkach najważniejszych informacji o stanie zdrowia, przyjmowanych lekach, alergiach na leki, kontaktach do najbliższych, danych osobowych, w tym nr Pesel. Pakiet z takimi informacjami powinien być przechowywany w lodówce, czyli miejscu, które jest prawie w każdym domu i łatwo dostępnym. Wiele samorządów lokalnych już przystąpiło do akcji i przygotowało koperty lub pudełka, które były rozdawane wszystkim chętnym, głównie osobom samotnym. Akcja trwa od stycznia br., a zaobserwowana praktyka wskazuje, że zawarte w „kopercie życia” informacje niejednokrotnie uratowały życie.
„Latarka dla niewidomych”
Tak nazwali swój wynalazek uczniowie Technikum w Zespole Szkół nr 6 w Jastrzębiu Zdroju, za który otrzymali srebrny medal na targach w Norymberdze. „Latarka” jest wyposażona w czujniki umieszczone na wysokości klatki piersiowej i głowy, działające na zasadzie światła podczerwonego, dzięki któremu urządzenie oblicza odległość od przeszkody i informuje o tym niewidomego wydając zróżnicowane sygnały dźwiękowe, w zależności od dystansu. Szkolną tradycją jest realizowanie projektów z myślą o osobach z różnymi niepełnosprawnościami. Za swoje zaangażowanie i włożoną pracę uczniowie tej szkoły byli wielokrotnie nagradzani na międzynarodowych targach wynalazków i nowych technologii.
[O młodych wynalazcach w tvn24]
[Lista nagród]
Porozumienie Związku Banków Polskich i Fundacji Integracja
[art. 9 – Dostępność]*Związek Banków Polskich i Fundacja Integracja podpisały porozumienie w sprawie wspólnych działań na rzecz poprawy jakości obsługi osób z niepełnosprawnościami przez sektor bankowy.
Głównym celem porozumienia jest systematyczne zwiększanie dostępności usług bankowych dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności – zarówno w oddziałach banków, jak i do bankowości elektronicznej.
[Więcej]
Dobre praktyki
Podnoszenie świadomości, 9 – Dostępność, art. 24 – Edukacja]*
Studenci Wydziału Prawa i Administracji z Uniwersytetu Rzeszowskiego, zrzeszeni w Podkarpackim Centrum Edukacji Prawnej, ambasadorzy Rzecznika Praw Obywatelskich przygotowali prezentację pierwszej w Polsce symulacji rozprawy sądowej z udziałem osób niesłyszących. Publiczność stanowili studenci, prawnicy i osoby głuche. Duże zaangażowanie przedstawicieli dwóch światów, młodych, pełnosprawnych studentów prawa i osób z dysfunkcją słuchu w całej rozpiętości wiekowej, których niepełnosprawność stanowi ogromną barierę komunikacyjną pozwoliło na przeprowadzenie symulacji rozprawy sądowej zakończonej wielkim sukcesem. Dzięki obecności tłumacza języka migowego, wszyscy śledzili przebieg wydarzenia z jednakową uwagą.
Nasze gratulacje!
[Relacja TVP Rzeszów] (od 15:17 min.)
* W nawiasach podano numery artykułów Konwencji, z którymi związana jest informacja.
Zasady kształtowania przestrzeni dostępnej
Jak powinny wyglądać schody wg wytyczny projektowania bez barier
Profilowanie stopni
Stopnie schodów powinny być wyprofilowane tak, aby zapobiegać zahaczaniu o nie tyłem buta przy schodzeniu oraz potykaniu się przy wchodzeniu.
Poręcze
Schody przeznaczone do pokonywania wysokości większej niż 0,5 m. należy wyposażyć w balustrady lub inne zabezpieczenia od strony przestrzeni otwartej. W budynkach użyteczności publicznej poręcz musi znajdować się również po stronie ściany (rmi §296 ust. 1 i 3).
Poręcz musi być ciągła wzdłuż całego biegu schodów, a poręcz wewnętrzna również na spocznikach,
Jeżeli poręcz zewnętrzna nie jest kontynuowana, na początku i końcu każdego biegu schodów należy przedłużyć ją przynajmniej o 30 cm. poza bieg schodów (rmi § 298 ust. 5)
Górna część poręcz musi znajdować się na wysokości 90 cm. od przedniej krawędzi stopnia.
Dobrze również zastosować dodatkową poręcz na wysokości 75 cm. (tak jak w przypadku pochylni rmi § 298 ust. 4)
Warto wiedzieć / Ciekawostki
Jeżeli szerokość biegu schodów przekracza 4 m konieczne jest zastosowanie poręczy pośredniej, jedna co 4 m (rmi §296 ust. 3).
Oznaczenia
Początek i koniec biegu schodów należy wyróżnić przy pomocy kontrastowego koloru oraz zmiany w fakturze bądź sprężystości nawierzchni (rmi § 71 ust. 4).
Krawędzie stopni powinny kontrastować z kolorem posadzki pasem o szerokości min. 5 cm. na całej szerokości stopni (rmi § 71 ust. 4).
Schody ruchome Szerokość biegu
Szerokość biegu schodów nie może być mniejsza niż 80 cm.
Koniec biegu
Na górze i na dole schodów przynajmniej 2 stopnie muszą zrównać się w poziomie, zanim zaczną się chować.
Oznaczenia stopni
Wszystkie stopnie należy oznaczyć przy pomocy kontrastującego z nimi paska o szerokości 5 cm umieszczonego w poprzek biegu. Pasek należy umieścić w sposób widoczny zarówno podczas wjeżdżania, jak i zjeżdżania schodami. Początek i koniec biegu schodów powinny być wyróżnione przy pomocy kontrastowego koloru oraz zmiany w fakturze bądź sprężystości nawierzchni (rmi
§ 71 ust. 4).
