View of COMPARATIVE ANALYSIS OF PRODUCTION RESOURCES OF BROILER CHICKEN LIVESTOCK ON EXAMPLE OF SELECTED FARMS FROM MAŁOPOLSKA AND SILESIA PROVINCES
7
0
0
Pełen tekst
(2) 6. K. Bana. niu, traktowanym jako produkcja oraz dalszym przekazywaniu, czyli dystrybucji oraz praktycznym wykorzystaniu wiedzy i informacji. S trzy etapy bdce podstaw rozwoju gospodarczego: produkcja, dystrybucja oraz wdroenie. Wiedza jest okrelonym produktem (niezalenym bytem), który napdza rozwój. W strategii lizbo skiej – gównym programie rozwojowym Unii Europejskiej, podstawowe znaczenie ma wanie gospodarka oparta na wiedzy. Technologia jest sposobem dokonywania transformacji zasile jakiego systemu w rezultaty tej transformacji, tj. produkty i procesy, dziki posiadanej wiedzy, wyposaeniu i metodom pracy [Rokita 2005]. Produktami transformacji s dobra materialne, takie jak wyroby, czci wyrobów (ich komponenty, materiay) i dobra niematerialne. Szczególnym rodzajem tych dóbr s informacje bdce rezultatem przetwarzania danych, co jest niezbdne do podejmowania decyzji. Podstaw technologii jest wiedza. Wystpuje ona na trzech poziomach zalenych od stopnia jej bezporedniej przydatnoci do osigania celów przedsibiorstwa. Poziomy te okrela si jako badania podstawowe, badania rozwojowe, zastosowania wiedzy. W przypadku bada podstawowych jest to wiedza nowa (na wiecie, w organizacji). W odniesieniu do bada rozwojowych jest to wykorzystanie istniejcej wiedzy, natomiast w przypadku zastosowa – rozpowszechnienia wiedzy nadajcej si do szybkiego i szerokiego zastosowania. Ze wzgldu na technologie, wiedza w organizacji ma tworzy i podnosi poziom: wartoci produktów dla klientów, procesów i dziaa w organizacji oraz wartoci surowców, materiaów i komponentów oraz pozyskiwania ich. Podstawowym ródem uzyskiwania przewagi konkurencyjnej i ródem wadzy jest wiedza w spoecze stwie informatycznym. Korzyci za ze wzrostu gospodarczego i rozwoju gospodarczego jest podwyszenie standardu ycia, zwikszenie produkcji, lepsza sytuacja socjalna, wiksze bezpiecze stwo publiczne. Po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej wicej spoecznej uwagi przywizuje si do rolnictwa, jako sektora gospodarki narodowej wspieranego rónego rodzaju dopatami. Udzia rolnictwa w strukturze polskiej gospodarki zmniejsza si, podobnie jak w wikszoci krajów, ale nadal pozostaje stosunkowo duy [Polska wie… 2004]. Udzia rolnictwa, owiectwa i lenictwa w wartoci dodanej brutto wynosi 4,3% w 2007 roku [Rocznik… 2008]. W brany drobiarskiej pozytywnym zjawiskiem przystpienia Polski do UE byy inwestycje zwizane z modernizacj zakadów drobiarskich i ferm, i ich dostosowanie do unijnych norm sanitarnych i technicznych. Gospodarstwo drobiarskie ze wzgldu na du skal produkcji i specjalizacj oraz udzia pracy najemnej przybiera charakter gospodarstwa farmerskiego [Adamowicz 2004]. Wspóczesne technologie stosowane w produkcji zwierzcej wywieraj wpyw na dobrostan i wyniki produkcyjne zwierzt, jak i na rodowisko naturalne [Herbut 2002]. Celem jest analiza porównawcza zaplecza produkcyjnego do prowadzenia dziaalnoci rolniczej (odchowu ywca kurczt brojlerów) w kontekcie okrelenia poziomu techniczno-technologicznego, na tle powiza wyposaenia technicznego ze skal prowadzonej produkcji na przykadzie wybranych ferm Polski poudniowej (dla województw maopolskiego oraz lskiego). Postawiono hipotez, e silniejsze ekonomicznie fermy korzystaj w wikszym stopniu ze zdobyczy nauki i techniki, dysponujc nowoczeniejszym wyposaeniem produkcyjnym. Acta Sci. Pol..
(3) Ocena zaplecza produkcyjnego ywca kurczt brojlerów.... 7. MATERIA BADAWCZY I METODYKA BADA Materia badawczy stanowiy dane empiryczne uzyskane bezporednio od producentów kurczt brojlerów, zebrane przy pomocy kwestionariusza do badania efektywnoci fermowej produkcji. Analiz porównawcz zaplecza produkcyjnego wykonano dla dwudziestu wybranych ferm zlokalizowanych na terenie Polski poudniowej, tj. województwa lskiego (10 ferm) i województwa maopolskiego (10 ferm). Scharakteryzowano budynki do odchowu i ich czn powierzchni, jak równie wyposaenie w produkcyjne rodki trwae (linie technologiczne) oraz zasobno w ziemi. Dokonano podziau badanych ferm na grupy (kryterium powierzchnia produkcyjna w m2), przyjmujc, e poziom technologii zaley od skali produkcji. Wyróniono nastpujce grupy badawcze: grupa I obejmuje fermy o powierzchni produkcyjnej do 900 m2 (fermy mae), grupa II > 900 do 1200 m2 (fermy rednie), grupa III > 1200 do 2500 m2 (fermy due), grupa IV powyej 2500 m2 (fermy bardzo due). Dobór ferm by celowy. WYNIKI BADA Z denicji, technologi okrela si jako powizanie techniki i organizacji. Postp techniczno-technologiczny wyraajcy si w osiganiu coraz lepszych wskaników dotyczcych produkcyjnoci stada oraz poprawy jakoci produktów jest warunkiem uzyskiwania wyszych efektów ekonomicznych danej gazi produkcji zwierzcej. Midzy efektywnoci produkcyjn a efektywnoci ekonomiczn istnieje cisy zwizek, a wybór okrelonej technologii decyduje o poziomie uzyskiwanych wyników produkcyjnych i przekada si na efekty ekonomiczne. Sporód analizowanych ferm województwa lskiego, najwicej, bo 5 ferm zaliczono do przedziau powyej 2500 m2. W województwie maopolskim natomiast przewaay obiekty o mniejszej skali produkcji (w grupie ferm do 900 m2 byo 3 obiekty, za w grupie od 900–1200 m2 – 5 ferm). W województwie lskim powierzchnia ferm z przedziau powyej 2500 m2 stanowia 92% powierzchni wszystkich analizowanych ferm tego regionu, podczas gdy w województwie maopolskim fermy te stanowiy jedynie 26%, co przedstawiono na rycinie 1. Biorc pod uwag rok budowy, jak równie stopie zuycia budynków, w obu rozpatrywanych regionach budynki wzniesione przed 1979 rokiem stanowiy 69%. Z przedziau czasowego 1980–1989 pochodzio 24% (województwo lskie) i 15% (województwo maopolskie) analizowanych budynków. Stosunkowo nowe wychowalnie powstae po 1990 roku stanowiy 8% (cztery wychowalnie) w województwach lskim i 15% w maopolskim (2 budynki). O stopniu nowoczesnoci ferm stanowi take system ogrzewania. Tradycyjnym sposobem ogrzewania budynków do odchowu pozostawa do niedawna wycznie wgiel kamienny. Obecnie producenci stosuj take alternatywne róda energii cieplnej, jak gaz ziemny i propan, a take olej opaowy, co potwierdzaj przeprowadzone badania. Oeconomia 8 (3) 2009.
(4) K. Bana. 8. lskie 2. do 900 m 1,4%. > 900–1200 2 m 7,4%. > 1200– 2 –2500 > m 0%. powyej 2 2500 m 91,2%. Maopolskie powyej 2500 m2 26,3%. > 1200– –2500 m2 14,3%. Rys.1. Fig. 1.
(5) ródo: Source:. do 900 m2 19,2%. > 900–1200 m2 40,2%. Rozkad powierzchni produkcyjnej w porównywanych fermach lska i Maopolski Distribution of production area in compared farms of Silesia and Maopolskie Badania wasne. Own research.. W badanych fermach dominowao ogrzewanie wglem kamiennym, gdy stosowano go w prawie 59% ferm województwa lskiego oraz w 77% ferm maopolskich. Gaz ziemny lub propan stosowano odpowiednio w ponad 37% i 23% odchowalni omawianych województw. wiadczy to o poszukiwaniu przez producentów ta szych róde ciepa, jak i bardziej przyjaznych dla rodowiska naturalnego. Do pojenia kurczt stosuje si poida automatyczne, które mog by rynienkowe (podune), okrge dzwonowe, uniwersalne lub smoczkowe (kropelkowe) lub te zwyke poida w ksztacie rynienki. Systemy pojenia byy w wikszoci bardzo nowoczesne w fermach obu analizowanych regionów. Stosowano higieniczne, atwe w obsudze poida kropelkowe (w 80% obiektów województw lskiego oraz 70% w Maopolsce). W picioleciu 1998–2003 zakupiono i wymieniono systemy pojenia w 40% ferm, natomiast w latach 1995–2005 – w 80% ferm obu regionów. W Maopolsce w 3 przypadkach stosowano jeszcze do przestarzae systemy rynienkowe. Inwestycje poczynione w brojlerniach byy przeprowadzone take w odniesieniu do systemów karmienia (tabela 1). W okresie 1995–2005 wymieniono systemy karmienia w 50% analizowanych brojlerni obu regionów. W 30% ferm lskich oraz w 40% maActa Sci. Pol..
(6) Ocena zaplecza produkcyjnego ywca kurczt brojlerów.... 9. opolskich korzystano z nowoczesnych paszocigów spiralnych. W systemie spiralnym elementem transportujcym jest spirala biegnca w metalowej rurze, do której przymocowane s karmida. System jest podwieszany, a za pomoc windy moe by podnoszony. Zalet jest brak koniecznoci demontau w przerwie midzy rzutami. Tabela 1. Charakterystyka systemów karmienia oraz systemów pojenia w fermach regionu lskiego i maopolskiego Table 1. The characteristic of fodder systems and drinking systems in lskie and Maopolskie region Wyszczególnienie Item Systemy karmienia Fodder systems Brak paszocigu No fodder line Paszocig a cuchowy Chain fodder line Paszocig rurowy Tubular fodder line Paszocig spiralny Spiral fodder line Systemy pojenia Drinking systems Poida rynienkowe Trough drinkers Poida dzwonowe Bowl drinkers Poida kropelkowe Nipple drinkers
(7) ródo: Source:. lskie. Maopolskie liczba ferm number of farms. –. 1. 1. –. 5. 6. 4. 3. – 2 8. 3 – 7. Badania wasne. Own research.. O postpie techniczno-technologicznym w dziedzinie drobiarstwa wiadczy take obecno mikrokomputerów w halach produkcyjnych. Sterownik mikroklimatu hal drobiarskich monitoruje, analizuje i steruje (na podstawie odczytów temperatury, wilgotnoci, wartoci cinienia oraz wartoci wilgotnoci wzgldnej powietrza) systemami wentylacji, ogrzewania oraz chodzenia. Umoliwia dokumentacj przebiegu cyklu produkcyjnego, co moe by przydatne w prawidowym zarzdzaniu stadem. Parametry rodowiska byy monitorowane za pomoc sterowników mikroklimatu w 7 fermach lskiego oraz w 3 fermach Maopolski. Obecnie duo uwagi przywizuje si do preferencji konsumentów i jakociowego rozwoju produkcji drobiarskiej, co byoby zwizane z moliwoci stosowania wybiegów dla zwierzt w celu poprawy smakowitoci misa. Trend ten jednak nie by obserwowany w praktyce. Sporód ferm lskich jedynie 2 fermy posiaday ziemi. Przy intensywnym odchowie ywca brojlerów, produkcj realizowano wycznie w budynkach, stosujc pasze zakupione w mieszalniach paszowych.. Oeconomia 8 (3) 2009.
(8) K. Bana. 10. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Fermy obu rozwaanych regionów zdecydowanie róniy si powierzchni produkcyjn. Fermy województwa lskiego posiaday znacznie wiksz powierzchni produkcyjn ni fermy Maopolski. Fermy o powierzchni powyej 2500 m2 stanowiy bowiem 92% analizowanych ferm lskich, przy 26% ferm maopolskich. Przeprowadzone badania potwierdziy, e w wikszym stopniu wyspecjalizowane w jednym kierunku produkcji gospodarstwa rolne prowadzono w regionie lska (ponad 60% obiektów stanowiy wyspecjalizowane w produkcji ywca brojlerów fermy), w Maopolsce jedynie w 30% przypadków dochód z fermy stanowi jedyne ródo utrzymania. Budynki do odchowu w obu regionach pochodziy z tego samego okresu, gdy prawie 70% ferm lskich oraz maopolskich zostao wybudowanych przed 1980 rokiem, czyli w okresie dynamicznego rozwoju drobiarstwa w Polsce. Priorytetem w produkcji byo zainstalowanie systemów pojenia, które w 80% ferm obu regionów wymieniono w latach 1995–2005. W 30% ferm lskich oraz w 40% maopolskich korzystano z nowoczesnych paszocigów spiralnych. Parametry rodowiska monitorowano za pomoc sterowników mikroklimatu w 7 fermach lskiego oraz w 3 fermach Maopolski. Podsumowujc, fermy lskie posiaday wyszy stopie zaawansowania technologicznego, korzystay z nowoczeniejszych linii produkcyjnych ni fermy maopolskie.
(9) ródem uzyskania przewagi technologicznej by take niewtpliwie fakt, e byy wiksze i tym samym silniejsze kapitaowo. Na uwag zasuguje fakt, e w wikszoci poczynione inwestycje zostay zrealizowane praktycznie przed wejciem do struktur unijnych.. PIMIENNICTWO Adamowicz M., 2004. Ekonomiczne podstawy zarzdzania gospodarstwem drobiarskim, (w:) Prowadzenie i rozwój gospodarstw specjalizujcych si w produkcji drobiu nienego i brojlerów, FAPA, MRiRW, Kielce. Herbut E., 2002. Wspóczesne technologie produkcji drobiarskiej i ich wpyw na rodowisko naturalne, Wie Jutra, nr 7. Polska wie po wejciu do Unii Europejskiej. Raport Fundacji na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa FDPA. 2004. Warszawa. Rocznik statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej. 2008. Warszawa. Rokita J., 2005. Zarzdzanie strategiczne. Tworzenie i utrzymywanie przewagi konkurencyjnej, PWE Warszawa.. COMPARATIVE ANALYSIS OF PRODUCTION RESOURCES OF BROILER CHICKEN LIVESTOCK ON EXAMPLE OF SELECTED FARMS FROM MAOPOLSKA AND SILESIA PROVINCES Abstract. In this work 10 farms from province Silesia and 10 farms from province Maopolska which running intensive production of broiler chickens were analysed. It was stated that farms from Silesia province have greater production area than farms from Acta Sci. Pol..
(10) Ocena zaplecza produkcyjnego ywca kurczt brojlerów.... 11. Maopolska, and for their owners leadership of farm is in most of chances only source of maintenance (in 60% investigated farms in Silesia participation of income from farm determined 100% of income in general, and in Maopolska – in 30% investigated objects). Production resources which had at own disposal producers, like buildings came into being in this oneself period (almost 70% of stables in each analysed regions were built by 1979). Equipment like fodder systems, drinking systems and other were better for Silesia farms. Differences concerns arable lands because only two farms of Silesia province possessed own land while in province Maopolska ve farms had arable land. Steps out greater specialisation of agricultural production in Silesia region than in of Maopolska, where farms are traditionally multidirectional. Key words: farming based on knowledge, technical equipment, farms of broiler chicken, South Poland. Zaakceptowano do druku – Accepted for print 15.05.2009. Oeconomia 8 (3) 2009.
(11)
Powiązane dokumenty