Usługi internetowe w państwach regionu Morza Bałtyckiego: analiza rynku

(1)

Marek Grzybowski

Usługi internetowe w państwach

regionu Morza Bałtyckiego: analiza

rynku

Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 22, 253-263

2011

(2)

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO

NR 694 PROBLEMY ZARZĄDZANIA, FINANSÓW I MARKETINGU NR 22 2011

d r h ab. p rof. A M M A R E K G R Z Y B O W S K I A k a d e m ia M o rsk a w G d y n i

USŁUGI INTERNETOWE W PAŃSTWACH REGIONU

MORZA BAŁTYCKIEGO. ANALIZA RYNKU

Streszczenie

W artykule przedstawiono usługi internetowe w krajach regionu Morza Bałtyckiego w kon tekście rozwoju technologii ICT. Zasygnalizowano najważniejsze zmiany w państwach regionu Morza Bałtyckiego jako konsekwencję rozwoju społeczeństw informacyjnych. Wskazano, że w krajach z Internetem o najwyższej jakości widać wyraźny rozwój usług internetowych w sferze prywatnej, biznesowej i publicznej.

Istota i rodzaje usług internetowych

N a jo g ó ln ie j u słu g i in tern eto w e d zieli się n a z w iązan e z a d m in is tra c ją p a ń s tw o w ą i s a m o rz ą d o w ą (e -G o v e rn m e n t, w P o lsce e-a d m in istra c ja), h a n d lo w ą (e -C o m m e rc e) o ra z b iz n e s o w ą (e -B u sin e ss)1. W n o w sz y c h o p ra c o w a n ia ch w y o d rę b n ia się ró w n ie ż u słu g i z w iązan e z o c h ro n ą z d ro w ia i o p ie k ą sp o łe c z n ą (e-H ealth ) ja k o s k ła d o w ą e -G o v e rn m e n t1 2.

U słu g i z w iązan e z ad m in istracj ą o bejm uj ą u słu g i u rz ę d ó w o n line p o p rz e z stro n y in te rn e to w e d o stęp n e d la g o sp o d a rstw d o m o w y c h i p rz e d się b io rc ó w n ie w y m a g a ją ce u z u p e łn ie n ia d o k u m e n ta c ją p a p ie ro w ą 3. W e d łu g O N Z e -a d m in istra c ja (e-G o v e rn m e n t) je s t „to z d o ln o ść i g o to w o ść se k to ra p u b lic z n e go do z a sto so w a n ia n a rz ę d z i IC T w c e lu w y k o rz y sta n ia w ie d z y i in fo rm a c ji

1 Europe's Digital Competitiveness Report. Vol. 2: i 2010 - ICT Country Profiles, Commission of the European Communities, COM(2009) 390, SEC(2009) 1104, Brussels, 04.08.2009, s. 6-7.

2 Europe’s Digital Competitiveness Report, Vol. I, European Commission, SEC(2010) 627, Brussels, 17.5.2010, s. 86-99.

3 E-Government, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary:

(3)

w słu żb ie o b y w a te li p o p rz e z zw ię k sz e n ie sy ste m o w y c h m o ż liw o śc i p a ń stw a (fin an so w y ch , in fra stru k tu ra ln y c h , k a p ita łu lu d zk ieg o , a d m in istra c y jn y c h )”4.

W U n ii E u ro p e jsk ie j m ó w i się o c z te re c h k la stra c h u słu g e -a d m in istra c ji, k tó ry o b e jm u je n a stę p u ją c e g ru p y d ziałań:

- w y k o rz y sta n ie IC T do g e n e ro w a n ia d o c h o d ó w fin a n so w y c h (p o d atk i, ak cy zy ),

- re je stra c ja d a n y c h (np. u ro d zin , firm , ru c h u lu d n o ści), - u słu g i (np. o p ie k a zd ro w o tn a , p o m o c sp o łeczn a, b ib lio te k i),

- czy n n o śc i a d m in istra c y jn e (u d z ie la n ie z e z w o le ń i licen cji, np. p o z w o le n ia n a b u d o w ę , e d u k acja, p a sz p o rty )5.

W 7. ra p o rcie z b a d a ń u słu g e -a d m in istra c ji w U E d o k o n a n o sy stem aty k i u słu g a d m in istra c ji w y k o n y w a n y c h p rzy u ż y c iu te c h n o lo g ii in fo rm aty czn y ch . P rz y ję ty w ó w c z a s p o d z ia ł o b o w ią z u je do dzisiaj. P rz y jm u je się w n im , że e -a d m in istra c ja realizu je 20 p o d sta w o w y c h u słu g d la p rz e d się b io rc ó w i m ie s z k a ń có w , a w śró d n ic h s ą n astęp u jące:

- u słu g i z w iązan e z p o d a tk ie m d o c h o d o w y m (sk ład an ie d e k la ra c ji, in fo rm a c je p o d a tk o w e ),

- w sp ie ra n ie p o sz u k iw a n ia p racy p rz e z u rz ę d y p racy , - p o m o c so cjaln a,

- o b słu g a o b y w a te lsk a (z m ia n a a d resu , re je stra c ja i w y d a w a n ie d o k u m e n tó w , ta k ic h ja k : p a sz p o rt i p ra w o ja z d y ),

- re je stra c ja sam o ch o d ó w , - p o z w o le n ia n a b u d o w ę,

- in fo rm a c ja p o lic ji (np. w p rz y p a d k u k ra d z ie ż y ),

- b ib lio te k i p u b liczn e (in te rn e to w a d o stę p n o ść k a ta lo g ó w , n a rz ę d z ia do w y sz u k iw a n ia ),

- d o k u m e n ty u rz ę d o w e (re je stra cja u ro d z e ń i m a łż e ń stw , sk ład an ie w n io sk ó w i p rz e k a z y w an ie d o k u m en tó w ),

- zap isy n a studia,

- o p ie k a z d ro w o tn a (in terak ty w n e in fo rm a c je o d o stę p n o śc i u słu g w sz p i ta la c h , e le k tro n ic z n a re je stra c ja)6.

H a n d e l in te rn e to w y (e -C o m m e rc e) a n a lizu je się z p u n k tu w id z e n ia sp rz e d a ży w y ro b ó w i u słu g (n a ry n k u d e ta lic z n y m i b iz n e so w y m ) o ra z z p u n k tu w id

ze-4 United Nations E-Government Programme, http://173.201.33.57/unkb/egovernment_ overview/index.htm (1.08.2011).

5 The User Challenge Benchmarking The Supply O f Online Public Services, 7th Measurement, Capgemini, European Commission, September 2007, s. 6.

(4)

Usługi internetowe w państwach regionu Morza Bałtyckiego...

2 55

n ia ry n k u d e ta lic z n eg o , w ty m u c z e stn ic z ą c e g o w o b ro cie a u k c y jn y m 7. C z ę śc ią e-C o m m e rc e je s t m -co m m e rc e. Je st to c o raz p o w szech n iej sto so w a n a u słu g a sp rz e d a ż y w y ro b ó w i u słu g p rz y p o m o c y sieci w y k o rzy sty w an ej do łą c z n o śc i b e z p rzew o d o w ej i sk o ja rz o n y c h z n i ą u rz ą d z e ń m o b iln y c h (telefo n u , tab le tu , iP a d a )8.

B izn es e le k tro n ic z n y (e -B u sin e ss)9 o b ejm u je u słu g i z w iązan e z w y k o rz y sta n ie m p rz e z p rz e d się b io rstw a a p lik a c ji do in te g ra c ji p ro c e só w w e w n ą trz

(in tra -b u sin e ss) i n a ze w n ą trz o rg a n iz a c ji10 11. Z a lic z a się do n ic h m ię d z y innym i: - za rz ą d za n ie , o rg a n iz a c ję p ro d u k c ji, lo g isty k ę i in n e e le m e n ty ła ń c u c h a

w arto ści,

- in te g ro w a n ie d zia ła ln o śc i b izn eso w ej stra te g ic z n y ch je d n o s te k b iz n e so w y ch p rz e z p rz e d się b io rstw a d u że i m ię d z y n a ro d o w e ,

- w y k o rz y sta n ie a p lik a c ji w z a rz ą d za n iu zaso b a m i lu d z k im i i św ia d c z e n iu u słu g in fo rm a c y jn y c h d la p ra c o w n ik ó w (in fo rm acje o w o ln y c h sta n o w isk a c h p racy , p la n a c h u rlo p o w y c h , lista c h p ła c itp.),

- a u to m a ty c z n ą w y m ia n ę d o k u m e n tó w m ię d z y p rz e d się b io rstw a m i (k o n tra h e n ta m i) obejm uj ą c ą p rz e sy ła n ie d ro g ą e le k tro n ic z n ą e-fa k tu r, in fo rm a c ji h a n d lo w y c h (k atalo g i, c e n n ik i) o raz d o k u m e n tó w fin a n s o w y ch , w y k o n y w a n ie p ła tn o śc i itd.,

- w y k o rz y sta n ie C R M do m a rk etin g u : a n a liz y ry n k u , b u d o w a n ia ry n k ó w i k a n a łó w d y stry b u c ji, o b słu g i k lie n tó w i ste ro w a n ia p o lity k ą c e n o w ą o ra z in n y c h d z ia ła ń składaj ą c y c h się n a k o m p le k so w e zarz ą d za n ie ry n k ie m (k lien tem ) w n o w o c z e sn y m (sp o łeczn y m ) uj ęciu C u sto m e r R e la tio n sh ip M a n a g e m e n t11.

N o w ą ja k o ś ć w ro z w o ju e -b iz n e su tw o rz y u s łu g a c lo u d c o m p u tin g , k tó ra w e d łu g N a tio n a l In stitu te o f S tan d ard s p o le g a n a k o rz y sta n iu z in fra stru k tu ry (sieci, serw eró w , ap lik acji, p a m ię c i i u słu g ) m o c y z e w n ę trz n y ch k o m p u te ró w

7 E-Commerce by individuals and enterprises, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ ITY_SDDS/en/isoc_ec_esms.htm (3.08.2011).

8 E-commerce, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary: E-commerce (11.08.2011).

9 E-business, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Glossary: E-business (11.08.2011).

10 M. Dubosson-Torbay, A. Osterwalder, Y. Pigneur, eBusiness Model Design, Classification

and Measurements, „Thunderbird International Business Review” January 2002, Vol. 44, No. 1,

s. 5-23, http://www.hec.unil.ch/yp/Pub/01-thunderbird.pdf (11.08.2011).

11 S. Magal, P. Kosalge, A Classification o f E-Business Applications: Preliminary Results, „Journal of Information Technology Management” 2006, Vol. XVII, No. 4; The User Challenge

(5)

p rz e z p rz e d się b io rstw a lub u ż y tk o w n ik ó w p ry w a tn y c h 12. O fe rta m o że b y ć św ia d c z o n a o d p łatn ie ja k o u słu g a b iz n e so w a (P riva te cloud, np. IB M C lo u d 13, O racle C lo u d C o m p u tin g 14), w y k o n y w a n a n ie o d p ła tn ie u słu g a p u b lic z n a (P u 

b lic cloud, np. G o o g le, M ic ro so ft, A p p le 15), u s łu g a in sty tu c ji lu b o rg an izacji

p u b liczn ej (c o m m u n ity clo u d ) lu b u s łu g a h y b ry d o w a (H y b r id cloud), sta n o w ią  c a k o m b in a c ję w cześn iej w y m ie n io n y c h ro z w ią z a ń 16. W sz y stk ie te ro z w ią z a n ia zap ew n iaj ą k o n su m e n to w i zd e c y d o w a n e z w ięk szen ie p a le ty u słu g zw ią z a n y ch z w y k o rz y sta n ie m In tern etu .

Usługi internetowe w Niemczech i państwach skandynawskich

W N ie m c z e ch w 2 0 0 9 r. re g u larn ie k o rz y sta ło z In te rn e tu 7 1 % p o p u la c ji, p rz y c zy m co n ajm n iej raz d z ie n n ie 5 5 % . W m a rc u 2 0 1 1 r. b y ło to ju ż 7 9 ,9 % (65,1 m ln u ż y tk o w n ik ó w )17. Je d n a k p raw ie je d n a p ią ta N ie m c ó w (1 9 % ) w o g ó le nie k o rz y sta ła z In te rn e tu w 2 0 0 9 r. (p rzy p o z io m ie 3 0 % w U E ). D u ż a c z ęść N ie m c ó w k o rz y s ta z in fo rm a c ji o to w a ra c h i u słu g a c h (6 9 % p o p u la c ji), z b a n k o w o śc i e lek tro n iczn ej k o rz y sta 4 1 % (7 2 % , w F in la n d ii), ale ty lk o 2 7 % c z y ta c z a so p ism a i m a g a z y n y w In te rn e c ie (6 4 % w D a n ii i F in la n d ii). Z e -co m m erce k o rz y sta ło w 2 0 0 9 r. 5 6 % p o p u la c ji (zak u p y d o k o n y w a n e s ą g łó w n ie w sk le p a c h działaj ący ch n a te re n ie N ie m ie c ). E -a d m in istra c ja N ie m ie c je s t bardziej p rz y ja z n a d la firm , b o w ie m 8 8 % u słu g o fe ro w a n y c h je s t o n line, m niej d la m ie sz k a ń c ó w - 6 4 % u słu g a d m in istra c y jn y c h d o stę p n y c h b y ło w In tern ecie. W 2 0 0 9 r. z u słu g in tern eto w ej a d m in istra c ji k o rz y sta ło 6 5 % p rz e d się b io rc ó w o ra z o k o ło 3 7 % m ie sz k a ń c ó w 18.

D a n ia n a le ż y do cz o łó w k i k ra jó w o d u ży m n a sy c e n iu In te rn e te m (w 20 1 0 r. b y ło 4,75 m ln u ż y tk o w n ik ó w , czy li 8 6 ,1 % m ie sz k a ń c ó w )19. T y lk o 11% nie k o rz y sta z u słu g in tern eto w y ch . Je st to n a jn iż sz y w sk a ź n ik w U E . D u ń sc y k o n

-12 P. Mell, T. Grance, The NIST Definition o f Cloud Computing (Draft), National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD 20899-8930, January 2011, s. 2.

13 Positions IBM to Lead Industry in Cloud Integration, http://www-03.ibm.com/press/us/ en/pressrelease/30580 (20.07.2011).

14 Oracle Cloud Computing Strategy, http://www.oracle.com/us/technologies/cloud/cloud- computing-strategy-408160.html (11.08.2011).

15 B. Adewunmi, Apple iCloud: a beginner's guide, http://www.guardian.co.uk/technology/ 2011/jun/06/cloud-computing-apple (11.08.2011).

16 L. Badger, T. Grance, R. Patt-Corner, J. Voas, Cloud Computing Synopsis and Recommenda

tions, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD 20899-8930, May 2011,

s. 22.

17 Internet World Stats, http://www.internetworldstats.com/europa.htm (10.08.2011).

18 Europe 's Digital Competitiveness Report, ICT Country Profiles, Vol. II, European Commision, SEC(2010) 627, Brussels, 17.5.2010, s. 27.

(6)

Usługi internetowe w państwach regionu Morza Bałtyckiego...

2 57

su m en ci s ta n o w ią p ro c e n to w o n a jw ię k s z ą c z ę ść p o p u la c ji k ra ju w śró d p a ń stw U E k o rz y sta ją c y c h z u słu g in te rn e to w y c h , s ą lid e ra m i w w y k o rz y sta n iu in fo r m a c ji o to w a ra c h i u słu g a c h (7 4 % p o p u la c ji), ścią g a ją c y ch p rzez In te rn e t g ry k o m p u te ro w e i w id e o (3 4 % ), k o rz y sta ją c y c h z b a n k o w o śc i elek tro n iczn ej (6 6 % ) o raz c z y ta ją p ism a i m a g a z y n y w In te rn e c ie (64% ). Z e-c o m m e rce k o rz y stało w 2 0 0 9 r. 6 4 % p o p u la c ji, p ra w ie 2 ra z y w ięcej n iż śred n io w U E (3 7 % ). A d m in istra c ja D an ii i je j m ie sz k a ń c y z n a jd u ją się w czo łó w c e p a ń stw w y k o rzy stu j ą c y c h u słu g i składaj ące się n a e-ad m in istracj ę. T e g o ty p u ro z w ią z a n ia są p o w sz e c h n ie w y k o rz y sty w a n e p rz e z p rz e d się b io rc ó w . J u ż w 2 0 0 9 r. z u słu g o n lin e (G 2 B ) k o rz y sta ło 1 0 0 % p rz e d się b io rc ó w o ra z o k o ło 7 5 % m ie s z k a ń c ó w (G 2 C )20.

W F in la n d ii z In te rn e tu k o rz y sta w ię k sz o ść m ie sz k a ń c ó w (4,48 m ln , 8 5 ,2 % w p o ło w ie 2 0 1 0 ) i d lateg o w ra n k in g a c h oceniaj ący ch w y k o rz y sta n ie u słu g o n lin e F in o w ie z a jm u ją w E u ro p ie czo ło w e m ie jsc a 21. S ą oni lid e ra m i w w y k o rz y sta n iu in fo rm a c ji o to w a ra c h i u słu g a c h (7 3 % p o p u la c ji), śc ią g a ją c y ch p rzez In te rn e t g ry k o m p u te ro w e i w id e o (3 8 % , w ięcej n iż D u ń czy cy ), k o rz y sta ją c y ch z b a n k o w o śc i elek tro n iczn ej (7 2 % , o 6 % w ięcej n iż w D a n ii) o raz czytaj ący ch p is m a i m a g a z y n y w In te rn e c ie (6 4 % - ta k i sam w sk a ź n ik j a k w D an ii). Z e -c o m m e rce k o rz y sta ło w 2 0 0 9 r. 5 4 % p o p u la c ji (m niej o 10% n iż w D anii). A d m in istra c ja F in la n d ii zn ajd u je się w p ierw szej d z iesiątce p a ń stw w y k o rz y stu j ą c y c h u słu g i składaj ące się n a e-ad m in istracj ę, b o w ie m 9 0 % u słu g d la m ie s z k a ń c ó w i 8 8 % d la p rz e d się b io rc ó w d o stę p n y c h b y ło on line. W 20 0 9 r. z u słu g in tern eto w ej a d m in istra c ji k o rz y sta ło 9 6 % p rz e d się b io rc ó w o raz o k o ło 5 3 % m ie sz k a ń c ó w 22.

S z w e c ja z a jm u je c z o ło w ą pozycj ę, je ś li ch o d z i o staty sty k i d o ty c z ą c e u ż y t k o w n ik ó w In te rn e tu , p o n ie w a ż 9 2 ,4 % m ie sz k a ń c ó w k o rz y s ta z n ie g o (8,4 m ln w c z e rw c u 2 0 1 0 23), a ty lk o 7 % do 2 0 0 9 r. w o g ó le n ie k o rz y sta ło z In te rn e tu 24. N ic w ię c d z iw n eg o , że In te rn e t j e s t d la 7 7 % p o p u la c ji te g o k ra ju ź ró d łem in fo rm a c ji o to w a ra c h i u słu g ach , a z b a n k o w o śc i elek tro n iczn ej k o rz y sta 7 1 % S zw ed ó w , ale ty lk o p o ło w a p o p u la c ji (6 4 % w D a n ii i F in la n d ii) c z y ta c z a so p i sm a i m a g a z y n y w In te rn e c ie. Z e-c o m m e rce k o rz y sta ło w 2 0 0 9 r. 6 3 % S zw e

20 Europe 's Digital Competitiveness Report, ICT Country Profiles, Vol. II, European Commision, SEC(2010) 627, Brussels, 17.5.2010, s. 19.

21 Internet World Stats, http://www.internetworldstats.com/europa.htm (11.08.2011). 22 Europe 's Digital Competitiveness Report..., s. 23.

23 Internet World Stats, http://www.internetworldstats.com/europa.htm (11.08.2011).

24 L. Sioli, Broadband Developments in Europe: The Challenge o f High Speed, The Global In formation Technology Report 2010-2011, World Economic Forum, INSEAD, Genewa 2011, s. 149-152.

(7)

d ó w (zn aczn ie p o w y żej średniej w U E , k tó ra w y n o si 37% ). O fe rta e-a d m in istra c ji S zw ecji je s t p o d o b n a ja k w c z o ło w y c h k ra ja c h U E i bardziej p rz y ja z n a za ró w n o d la firm (1 0 0 % u słu g o fe ro w a n y c h je s t o n lin e), ja k i d la m ie sz k a ń c ó w (9 2 % u słu g a d m in istra c y jn y c h d o stę p n y c h w In tern ecie). W 2009 ro k u z u słu g in tern eto w ej a d m in istra c ji k o rz y sta ło 8 6 % p rz e d się b io rc ó w o raz 5 7 % m ie sz k a ń c ó w (jed en z n a jw y ż sz y c h w y n ik ó w w U E )25. W efek cie S zw ecja z a ję ła c z o ło w ą p o z y c ję w ra n k in g u The G lo b a l In fo rm a tio n T e c h n o lo g y R e p o r t

2 0 0 9 -2 0 1 0 26.

N o rw e g ia n a le ż y do k ra jó w o d u ży m n a sy c e n iu u słu g a m i p o zw alaj ącym i n a k o rz y sta n ie z In tern etu . K o rz y sta z n ie g o p o n a d 4,43 m ln N o rw e g ó w (9 4 ,8 % m ie sz k a ń c ó w , d an e z 2 0 1 0 )27. R ó w n ie ż firm y d y s p o n u ją n a jn o w sz y m i te c h n o lo g iam i (9 0 % m iało p o łą c z e n ia sz e ro k o p asm o w e w 2 0 0 9 r.). U ży w an e te c h n o lo g ie sp raw iły , że N o rw e g ia je s t św ia to w y m lid e re m w u ż y tk o w a n iu In te rn e tu (8 8 % p o p u la c ji), p rz y czy m ty lk o 6 % m ie sz k a ń c ó w N o rw e g ii n ie k o rz y sta ło z In te rn e tu do 20 0 9 r. D la 8 3 % N o rw e g ó w In te rn e t j e s t źró d łe m in fo rm acji o to w a ra c h i u słu g a c h , 7 7 % k o rz y s ta z b a n k o w o śc i e le k tro n ic z n ej, aż 7 6 % c z y ta c z a so p ism a i m a g a z y n y w In te rn e c ie (6 4 % w D an ii i F in la n d ii), a 3 9 % śc iąg a z z a so b ó w in te rn e to w y c h g ry , film y , m u z y k ę i in n e m ed ia. Z e-c o m m e rce k o rz y stało w 2 0 0 9 r. 7 0 % N o rw e g ó w , a w ię c d w u k ro tn ie w ięcej n iż w y n o si śre d n ia w U E. O fe rta e -a d m in istra c ji N o rw e g ii b y ła w 2 0 0 9 r. sła b sz a n iż in n y ch p a ń stw sk a n d y n aw sk ich . F irm o m o fe ro w a n o o n lin e 8 8 % u słu g a d m in istra c y j n y ch , a m ie sz k a ń c o m 7 5 % u słu g . W 2 0 0 9 r. z u słu g in tern eto w ej ad m in istra c ji k o rz y sta ło 83% p rz e d się b io rc ó w o raz 6 5 % m ie sz k a ń c ó w (to je d e n z n a jw y ż szy ch w y n ik ó w w U E )28.

Usługi internetowe w Rosji i państwach nadbałtyckich

W R o sji z In te rn e tu k o rz y sta ło w 20 1 0 r. 59,7 m ln u ż y tk o w n ik ó w (6,5 m ln w cz ę śc i p ó łn o c n o -z a c h o d n iej R o sji, z czeg o o k o ło 3 m ln w St. P e te rsb u rg u ), czy li 4 2 ,8 % p o p u la c ji (w 20 0 9 r. - 3 2 ,3 % , w 20 0 8 r. - 2 7 % ). Ł ą c z a sz e ro k o p a sm o w e m iało o k o ło 17,9 m ln g o sp o d a rstw d o m o w y c h (w 2 0 0 9 r. - 13,7 m ln ). S y stem aty czn ie z In te rn e tu k o rz y s ta 4 0 ,7 m ln R o sjan . W 2 0 1 4 r. lic z b a u ż y t k o w n ik ó w In te rn e tu m a w z ro sn ą ć do 80 m ln - szacu je F O N (P u b lic O p in io n

25 Europe 's Digital Competitiveness Report..., s. 59.

26 The Global Information Technology Report 2009-2010, World Economic Forum, INSEAD,Genewa 2010.

27 Internet World Stats, http://www.internetworldstats.com/europa.htm (10.08.2011). 28 Europe 's Digital Competitiveness Report. , s .64.

(8)

Usługi internetowe w państwach regionu Morza Bałtyckiego...

2 5 9

F o u n d a tio n )29. R ozw ój e-c o m m e rce w R o sji je s t u tru d n io n y w e d łu g b a d a ń r o sy jsk ieg o o d d z ia łu B C G z p o w o d u z ło ż o n y c h ro z w ią z a ń o rg a n iz a c y jn y ch , w y so k ic h k o sz tó w d o sta w y o raz o g ra n ic z o n e g o z a u fa n ia do te g o ty p u h an d lu . M i m o to sk lep in te rn e to w y O Z O N .ru (R o sy jsk i A m a z o n ) p o s ia d a 4,8 m ln z a re je stro w a n y c h u ż y tk o w n ik ó w , a K u p iV ip .ru 4 m ln u ż y tk o w n ik ó w z R o sji i B ia ło rusi. Szybko ro z w ija się ry n ek sp rz e d a ż y in tern eto w ej h o te li i u słu g tu ry s ty c z n y ch . W R o sji szacu je się go n a 4 0 0 0 d o la ró w d z ie n n ie , czy li o k o ło p o ło w ę w a rto śc i ry n k u w D an ii i j e d n ą c z w a rtą w W ielk iej B ry tan ii. W d u ż y c h m ia stach h o tele i firm y tu ry sty c z n e co ra z częściej oferuj ą u słu g i rez e rw ac ji m ie jsc p rz e z In te rn e t - w y n ik a z ra p o rtu B C G z m a ja 2011 r. In ic ja ty w a ro z w o ju u słu g e -G o v e rn m e n t z o sta ła z a p o c z ą tk o w a n a w 2 0 0 2 r. W św iato w y m ra n k in g u u słu g a d m in istra c ji in tern eto w ej U n ite d N a tio n s e -G o v e rn m e n t S u rv ey 2 0 1 0 R o sja z a jm u je 59. m ie jsc e (z m ia n a w g ó rę o 1 p o z y c ję o d 20 0 8 r.), p o d c z a s g d y P o l sk a z a jm u je 45. p o z y c ję (sp a d ła w cią g u 2 la t o 12 m ie jsc z 33. p o z y c ji w 2008 ro k u ), C zech y - 33. (sp ad ły z 25. m ie jsc a ), a W ę g ry - 27. (w z ro st o 3 p o z y cje )30. W e d łu g o p in ii B C G R o sja j e s t je s z c z e n a etap ie w d ra ż a n ia p ro g ra m u in fo rm aty czn ej o b słu g i sp o łe c z e ń stw a i firm 31. P o d sta w o w y m p ro b le m e m je s t d o stę p n o ść In te rn e tu w p o sz c z e g ó ln y c h re g io n a c h . Z a ró w n o m ie sz k a ń c y , ja k p rz e d się b io rc y n ap o ty k aj ą w ię c p o d s ta w o w ą b arierę do k o rz y sta n ia z a d m in i stracji p o p rz e z u słu g i in te rn e to w e 32.

W E sto n ii z In te rn e tu k o rz y s ta 972 ty s. o só b (7 5 ,7 % p o p u la c ji, m arzec 2 0 1 1)33, p rz y c zy m 5 4 % p o sz u k u je ta m in fo rm a c ji o to w a ra c h i u słu g a c h , 6 3 % c z y ta g a z e ty i cz a so p ism a , 6 2 % k o rz y s ta z b a n k o w o śc i in te rn e to w e j, a 17% z e-c o m m e rce . E sto n ia z a jm o w a ła w 20 0 9 r. p ierw sze m iejsce w U E p o d w z g lę d e m d o stę p n o śc i u słu g e -a d m in istra c ji d la p rz e d się b io rstw (1 0 0 % ) o raz 8. w z a k resie m o ż liw o śc i k o rz y sta n ia z ty c h u słu g p rzez m ie sz k a ń c ó w (83% ). Z m o ż liw o śc i u słu g ea d m in istra c ji k o rz y sta ło 4 4 % E sto ń c z y k ó w i 7 9 % p rz e d -się b io rc ó w 34.

Ł o tw a z n ajd u je się w śro d k u staw k i p a ń stw k o rz y sta ją c y c h z In te rn e tu re g u la rn ie (6 8 ,2 % p o p u la c ji, 1,5 m ln m ie sz k a ń c ó w w c z e rw c u 2 0 1 0 )35. N ie k o

29 Internet penetration in Russia, A report by The Public Opinion Foundation (FOM), Moskwa Jul 18, 2011.

30 United Nations e-Government Survey 2010, UN Publishing Section, New York 2010, s. 71. 31 Report Russia Online, The Boston Consulting Group, Moskwa, maj 2001, s. 20-22.

32 O. Razumovskaya, Internet Economy Set for 30% Per Year Boom, „The Moscow Times”, http://www.themoscowtimes.com/business (20.05.2011).

33 Internet World Stats, http://www.internetworldstats.com/europa.htm (11.08.2011). 34 Europe 's Digital Competitiveness Report..., s. 21.

(9)

rz y sta z In te rn e tu 3 0 % m ie sz k a ń c ó w Ł o tw y . In fo rm a c ji o to w a ra c h i u słu g a c h p o sz u k u je w In tern ecie p o ło w a m ie sz k a ń c ó w Ł o tw y , z b a n k o w o śc i e le k tro n ic z nej k o rz y sta 4 2 % , a 3 3 % c z y ta c z a so p ism a i m a g a z y n y w In tern ecie. Z e-c o m m e rce k o rz y sta ło w 2 0 0 9 r. 19% p o p u la c ji (zn aczn ie p o n iżej średniej w U E , k tó ra w y n o si 37% ). O fe rta e-a d m in istra c ji Ł o tw y j e s t g o rs z a n iż c z o ło w y c h k ra ja c h U E i bard ziej p rz y ja z n a d la firm (7 5 % u słu g o fe ro w a n y c h je s t on lin e), m niej d la m ie sz k a ń c ó w (5 8 % u słu g a d m in istra c y jn y c h d o stę p n y c h by ło w In te rn ecie). W 2 0 0 9 r. z u słu g in tern eto w ej a d m in istra c ji k o rz y sta ło 6 4 % p rz e d się b io rc ó w o raz 2 3 % m ie sz k a ń c ó w 36.

N a L itw ie staty sty k i d o ty c z ą c e u ż y tk o w n ik ó w In te rn e tu n ie o d b ie g a ją z a sad n iczo o d średniej U E , p o n ie w a ż 5 9 ,5 % (2,1 m ln ) m ie sz k a ń c ó w k o rz y sta z In te rn e tu , a 4 3 % czyni to co d z ie n n ie 37. Je d n a k aż 3 8 % L itw in ó w do 2 0 0 9 r. w o g ó le n ie k o rz y sta ło z In tern etu . Je d y n ie 4 4 % p o p u la c ji te g o k ra ju p o szu k u je in fo rm a c ji o to w a ra c h i u słu g a c h , z b a n k o w o śc i elek tro n iczn ej k o rz y sta 32% , a 4 9 % (6 4 % w D an ii i F in la n d ii) c z y ta c z a so p ism a i m a g a z y n y w In tern ecie. Z e-c o m m e rce k o rz y sta ło w 2 0 0 9 r. 19% p o p u la c ji (zn aczn ie poniżej średniej w U E , k tó ra w y n o si 37% ). O fe rta e-a d m in istra c ji L itw y j e s t g o rs z a n iż w c z o ło w y c h k ra ja c h U E i b ard ziej p rz y ja z n a d la firm (7 5 % u słu g o fe ro w a n y c h je s t o n line). M ie sz k a ń c o m o feru je się 5 0 % u słu g a d m in istra c y jn y c h d o stę p n y c h w In tern ecie. W 2 0 0 9 r. z u słu g in tern eto w ej a d m in istra c ji k o rz y sta ło 9 1 % p rz e d się b io rc ó w (jed en z n a jw y ż sz y c h w y n ik ó w w U E ) o ra z 19% m ie sz k a ń c ó w (je d e n z n a jn iż sz y c h w y n ik ó w w U E )38.

Usługi internetowe w Polsce

P o lsk a p o d k o n ie c 2 0 1 0 r. p o s ia d a ła 22 4 5 2 ty s. u ż y tk o w n ik ó w In te rn e tu (6 0 % p o p u la c ji)39, z 3 9 % u d z ia łu w p o p u la c ji u ż y w a ją c y ch In te rn e tu co d z ie n n ie (4 8 % w U E ). T y le sam o co śre d n ia w U E w y n o si c z ęść p o p u la c ji, k tó ra do 2 0 0 9 r. n ig d y z In te rn e tu n ie k o rzy stała. W p o ró w n a n iu z 2 0 0 8 r. lic z b a in te r n a u tó w w P o lsce w z ro sła o 800 ty s. (2 % ), w o ln iej n iż w 2 0 0 9 r. (w z ro st o 5% ) i w ro k u 2 0 0 8 (3 % )40. W e d łu g b a d a ń p rz e p ro w a d zo n y c h p rz e z B C G n a z le c e n ie G o o g le (o p u b lik o w a n y c h w m a ju 2011 r.), p o ls k a g o sp o d a rk a in te rn e to w a o sią g n ę ła w 2 0 0 9 r. w a rto ść 3 5 ,7 m ld zł, czyli 2 ,7 % w a rto śc i P K B . W e d łu g

36 Europe 's Digital Competitiveness Report..., s. 37.

37 New Media, Trend Watch, http://www.newmediatrendwatch.com/markets-by-country/10- europe/72-lithuania (12.08.2011).

38 Europe 's Digital Competitiveness Report. , s. 39.

39 Internet World Stats, http://www.internetworldstats.com/europa.htm (11.08.2011).

40 M. Lemańska, Z sieci korzystają dwa miliardy ludzi, http://www.rp.pl/artykul/665029.html, (27.05.2011).

(10)

Usługi internetowe w państwach regionu Morza Bałtyckiego...

261

p ro g n o z a u to ró w b a d a n ia w c ią g u n a jb liż sz y c h p ię c iu la t p o lsk a g o sp o d a rk a in te rn e to w a b ęd z ie ro sła z n a czn ie szybciej n iż P K B i w 2015 ro k u o sią g n ie w a rto ść co n ajm n iej 4 ,1 % P K B 41.

Z in fo rm a c ji o to w a ra c h i u słu g a c h w In te rn e c ie k o rz y sta 2 9 % P o lak ó w , z b a n k o w o śc i elek tro n iczn ej - 2 1 % . „N a k o n ie c I k w a rta łu 2011 ro k u z b a n k o w o śc i in tern eto w ej ak ty w n ie k o rz y sta ło 9,3 m ln P o lak ó w . Je żeli te m p o p rz y ro stu k lie n tó w in d y w id u a ln y c h b ę d z ie u trz y m y w a ć się n a p o d o b n y m p o z io m ie j a k w m in io n y c h k w a rta ła c h , n a k o n ie c w rz e ś n ia p o k o n a n a p o w in n a zo sta ć m a g ic z n a g ra n ic a 10 m ln a k ty w n y c h o s ó b ” - stw ie rd z a się w ra p o rc ie n e tB @ n k p rz y g o to w a n e g o p rz e z Z w ią z e k B a n k ó w P o lsk ic h i z a p re z en to w a n e g o n a k o n fe re n c ji p raso w ej 22 lip c a 2011 r. P rzy c zy m 16,6 m ln k lie n tó w in d y w id u a ln y c h m a p o d p is a n ą u m o w ę u m o ż liw ia ją c ą k o rz y sta n ie z b a n k o w o śc i in te rn e to w e j42. C z a so p ism a i m a g a z y n y w In te rn e c ie w 2 0 0 9 r. c z y ta 18% P o lak ó w , a w 2011 r. 2 5 ,2 % całej p o p u la c ji (1 5 -7 5 lat) w e d łu g b a d a ń P o lsk ic h B a d a ń C z y te ln ic tw a 43.

Z e-c o m m e rce k o rz y sta ło w 2 0 0 9 r. 19% p o p u la c ji (zn aczn ie po n iżej śre d niej w U E , k tó ra w y n o si 37% ). L ic z b a sk le p ó w in te rn e to w y c h w 2 0 1 0 r. o s ią g n ę ła w ie lk o ść ok. 10 ty s. W sieci k u p u je 7 4 % in te rn a u tó w , a p rz y c h o d y te g o se k to ra w 2011 ro k u b ę d ą p rz y ra sta ły d w u cy fro w o . W y n ik a to z fak tu , że u d z ia ł z a k u p ó w o n lin e w o g ó ln y m w o lu m e n ie z a k u p ó w j e s t w P o lsce w c ią ż n isk i i o sią g n a ł 2 ,5 % w 20 1 0 r.44.

O fe rta e-a d m in istra c ji P o lsk i je s t z n aczn ie g o rs z a n iż śre d n ia w k ra ja c h U E , b o w ie m m ie sz k a ń c o m o feru je się je d y n ie 2 7 % u słu g a d m in istra c y jn y c h d o s tę p n y c h w In te rn e c ie. B ardziej p rz y ja z n a j e s t p a le ta u słu g d la firm (8 8 % u słu g o fe ro w a n y c h je s t o n line). D o stę p n o ść w sieci 20 n a jw a ż n ie jsz y c h u słu g o fe ro w a n y c h p rz e z e -a d m in istra c ję (tak ich ja k : re je stra c ja sa m o ch o d u , zg łaszan ie d a n y c h do u rz ę d u sta ty sty czn eg o , z a p isy do sz k o ły w y ż sz e j) j e s t ciąg le z n a c z n ie poniżej średniej e u ro p ejsk iej. W 2 0 1 0 r. P o lsk a z a ję ła 19. m ie jsc e , p o d czas g d y ro k w cześn iej z a jm o w a ła 23. m iejsce. W 2 0 0 9 r. z u słu g in tern eto w ej a d m in istra c ji k o rz y sta ło 6 1 % p rz e d się b io rc ó w (o 10% gorzej n iż śre d n ia w U E ) o ra z 18% m ie sz k a ń c ó w (je d e n z n a jn iż sz y c h w y n ik ó w w U E )45. Je d n a k w o p i n ii in te rn a u tó w p o ls k a e -a d m in istra c ja je s t źle o c en ian a; 9 0 % p ro c. b a d a n y c h n a

41 Polska internetowa - Jak Internet dokonuje transformacji polskiej gospodarki, BCG, maj

2011, s. 23.

42 NETB@NK, Raport bankowość internetowa i płatności bezgotówkowe, I kwartał 2011 r. Związek Banków Polskich 22 lipca 2011.

43 Prasę czyta ponad 90% Polaków! Czytelnictwo prasy wyłącznie w Internecie na poziomie

1%. http://www.pbczyt.pl/news/items/35.html (23.08.2011).

44 M. Lemańska, Z sieci korzystają dwa.... 45 Europe 's Digital Competitiveness Report..., s.47.

(11)

z le cen ie M S W iA u ż y tk o w n ik ó w sieci szu k ało w cią g u o sta tn ic h 12 m ie się c y in fo rm a c ji n a stro n a c h in te rn e to w y c h u rz ę d ó w , ale ty lk o 2 5 % z d e c y d o w a ło się sk o rz y sta ć z u słu g e le k tro n ic z n y c h 46.

Podsumowanie

W re g io n ie M o rz a B a łty ck ieg o w y k sz ta łc iły się trz y g ru p y sp o łe c z e ń stw k o rz y sta ją c y c h z u słu g in tern eto w y ch . W z o ru ją c się n a p o d z ia le p a ń stw w ed łu g k ry te riu m in n o w a c y jn o śc i47 i sto su ją c p ew n e u p ro sz c z e n ie, m o ż n a p rz y ją ć , że w ty m p rz y p a d k u m am y do c z y n ie n ia z trz e m a k a te g o ria m i:

1. S p o łe c z e ń stw a ak ty w n e - lid erzy , w y k o rz y stu ją c e w sp o só b in te n sy w n y tec h n o lo g ie IC T w d z ia ła ln o śc i b iz n e so w e j, p ry w atn ej i ad m in istracy jn ej w sto p n iu p rz e k ra cz a ją c y m i ś re d n ią 27 k ra jó w U n ii E u ro p e jsk ie j. W sk ład tej g ru p y w c h o d z ą S zw ecja, F in la n d ia , D a n ia o ra z N ie m c y i E sto n ia. S p o łe c z e ń stw a ty c h k ra jó w in te n sy w n ie te ż k o rz y s ta ją z fu n k c jo n o w a n ia w c lo u d

co m p u tin g .

2. S p o łe c z e ń stw a sta n o w ią c e g ru p ę „ p o śc ig o w ą ” - k ra je , w k tó ry c h k o rz y s ta n ie z u słu g in te rn e to w y c h sy ste m a ty c z n ie ro śn ie d zięk i p o p ra w ie w s k a ź n i k ó w in fo rm a ty z a cji, n a s y c e n ia k o m p u te ra m i, d o stę p u i k o rz y sta n ia z In te r n e tu o ra z łą c z n o śc i p rzew o d o w ej i b e z p rz e w o d o w e j. W tej g ru p ie p la s u ją się P o lsk a, L itw a i Ł o tw a (ze w z g lę d u n a a k ty w n o ść e -co m m erce, e -b u sin e ss i b a n k o w o śc i e le k tro n iczn ej).

3. S p o łe c z e ń stw e m „ d o jrz e w a jąc y m ” do in te n sy fik a c ji e -co m m erce, e -b u sin e ss i e-g o v e rn e n ce je s t R o sja, g d zie p o z a M o s k w ą i St. P e te rsb u r g ie m g o rsz a j e s t d o stę p n o ść do In te rn e tu o raz w y k o rz y sta n ie sieci i n a rz ę dzi IC T w d zia ła ln o śc i p u b lic z n e j, b izn eso w ej i p ry w atn ej. D o tej g ru p y m o ż n a za lic z y ć ró w n ie ż P o lsk ę, L itw ę i Ł o tw ę ze w z g lę d u n a p o te n c ja ł o fe ro w a n y c h u słu g e -a d m in istracji.

O b se rw u ją c zm ian y zac h o d z ąc e w k ra ja c h re g io n u M o rz a B a łty ck ieg o m o ż n a za u w a ż y ć sp rzężen ie zw ro tn e m ię d z y n a sy c e n ie m IC T a ro z w o je m sp o łe c z e ń stw in fo rm a c y jn y c h i in te n sy w n o śc ią k o rz y sta n ia z u słu g in tern eto w y ch .

46 S. Czubkowska, E-administracja w Polsce cały czas kuleje, „Dziennik Gazeta Prawna", http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/538700,e_administracja_w_polsce_caly_czas_kuleje.html (11.08.2011).

47 European Innovation Scoreboard 2008. Comparative Analysis O f Innovation Performance. January 2009, http://www.proinno-europe.eu/metrics (5.02.2011).

(12)

Usługi internetowe w państwach regionu Morza Bałtyckiego...

263

INTERNET SERVICES IN BALTIC SEA REGION.

MARKET RESEARCH

Summary

In the article the author presents the internet services in the Baltic Sea Region in the ICT ac tivity context. The observation of the changes in the countries of the Baltic Sea Region can be seen as the feedback of information society development. In countries and regions with high internet quality the development of internet private, business and public services can be clearly seen.