Barbara Kos
Nowoczesne instrumenty
komunikacji z pasażerem w
publicznym transporcie zbiorowym
Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 32, 357-374
2013
NR 777 PROBLEMY ZARZĄDZANIA, FINANSÓW I MARKETINGU NR 32 2013
BARBARA KOS1
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
NOWOCZESNE INSTRUMENTY KOMUNIKACJI
Z PASAŻEREM W PUBLICZNYM TRANSPORCIE
ZBIOROWYM
Streszczenie
Miejski i regionalny transport zbiorowy można zaliczyć do istotnych zadań publicznych. Wynika to m.in. z masowości oferowanych usług, a także wpływu systemu transportowego na warunki życia i atrakcyjność obszarów miejskich. Wykorzystując narzędzia i rozwiązania infor matyczne, można lepiej zarządzać usługami, poprawić ich jakość oraz wdrożyć rozwiązania ułatwiające pasażerom korzystanie z usług. Wymienić tu można integrację transportu, lepszą informację pasażerską, a także ułatwienia związane z korzystaniem z kart-biletów elektronicz nych.
Słowa kluczowe: publiczny transport miejski, karta miejska, elektroniczny bilet, pasażer
Wprowadzenie
Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym z 16 grudnia 2010 roku okre
śla zasady organizacji i funkcjonowania regularnego przewozu osób w publicz
nym transporcie zbiorowym realizowanym na terytorium Rzeczypospolitej Pol
skiej oraz w strefie transgranicznej, w transporcie drogowym, kolejowym, in
nym szynowym, linowym, linowo-terenowym, morskim oraz w żegludze śród
lądowej oraz określa także zasady finansowania regularnego przewozu osób
w publicznym transporcie zbiorowym, w zakresie przewozów o charakterze
użyteczności publicznej1
2.
1 barbara.kos@ue.katowice.pl
2 Ustawa z 16 grudnia 2010 roku o publicznym transporcie zbiorowym, DzU z 2011, nr 5, poz. 13 z późn. zm.
R ozw ój te c h n o lo g ii in fo rm a ty c z n y ch o ra z p rz e sy ła n ia d an y c h , a ta k ż e co raz w ię k sz a ic h d o stę p n o ść sp o w o d o w a ły , że co ra z p o w szech n iej w d ra ż a n e s ą n o w o c z e sn e ro z w ią z a n ia w y k o rz y stu ją c e , m .in. k a rtę e le k tro n ic z n ą ja k o n o śn ik in fo rm a c ji o u isz c z e n iu o p ła ty - lu b u p ra w n ie n iu do p rz e ja z d u n a innej p o d s ta w ie - w p u b lic z n y m tra n sp o rc ie zb io ro w y m . W c ią g u o sta tn ic h k ilk u n a stu lat w P o lsce w d ro ż o n o w iele ro z w ią z a ń z w y k o rz y sta n ie m m .in . b ile tó w e le k tro n ic z n y c h . Ich c e c h ą w s p ó ln ą j e s t n ajczęściej d e d y k o w a n ie k a rty -b ile tu ty lk o u słu g o m m ie jsk ie g o tra n sp o rtu zb io ro w e g o , n ie lic z n e są ro z w ią z a n ia, k tó re p o s z e rz a ją fu n k c jo n a ln o ść k a rty -b ile tu o m o ż liw o ść u isz c z e n ia o p ła ty z a inne u słu g i m ie jsk ie czy te ż o p ła ty z a p rz e w o z y re g io n a ln e 3. O b ecn ie k o n su m e n c i k o rzy staj ący z u słu g tra n sp o rto w y c h są c o raz b ard ziej w y m ag aj ący , d lateg o te ż p rz e d się b io rstw a św iad czące u słu g i tra n sp o rtu zb io ro w e g o zm u sz o n e są do w p ro w a d z a n ia k o le jn y c h in n o w a c ji, w c e lu z a sp o k o je n ia p o trz e b k lie n tó w i p o p ra w y ja k o ś c i k o rz y sta n ia z tra n sp o rtu z b io ro w eg o . D o p o d sta w o w y c h in n o w a c ji w p u b lic z n y m tra n sp o rc ie zb io ro w y m m o ż n a z a liczy ć m .in. sy stem o b słu g i k lie n ta , n o w o c z e sn e te c h n o lo g ie sp rzed aży u słu g tra n s p o rtu z b io ro w e g o , sy stem in fo rm a c ji p a sa ż e rsk ie j, m o n ito rin g , m o b iln y d o stęp do ro z k ła d ó w ja z d y itp.
W a rty k u le z a p re z en to w a n o n ie k tó re ro z w ią z a n ia d o ty c z ą c e p u b lic z n e g o tra n sp o rtu zb io ro w e g o n a o b sz a ra c h zu rb a n iz o w a n y ch , k tó ry o d g ry w a w a ż n ą ro lę w zasp o k o je n iu je d n e j z n a jisto tn ie jsz y c h p o trz e b m ie sz k a ń c ó w m ia s t - m o b iln o śc i. P o trz e b a ta z a s p o k a ja n a j e s t p rz y p o m o c y ró ż n y c h śro d k ó w tra n s p o rtu k o m u n ik a c ji m ie jsk ie j4, ro zu m ian ej ja k o p rz e w o z y p a sa ż e rsk ie w y k o n y w a n e w g ra n ic a c h ad m in istracy jn y ch :
- o b sz a ru m etro p o lita ln e g o , - m ia s ta i g m in y ,
- m iast/m ia sta ,
- m ia s t i g m in są sia d u ją c y c h (jeżeli z o stało zaw arte p o ro z u m ie n ie lub z o stał u tw o rz o n y z w ią z e k m ię d z y g m in n y w c e lu w sp ó ln ej o rg a n iz a c ji p u b lic z n e g o tra n sp o rtu zb io ro w eg o ).
3 P. Krukowski: Warszawska Karta Miejska na tle innych systemów karty miejskiej i biletu
elektronicznego w Polsce, Prezentacja, Biuro Drogownictwa i Komunikacji Urzędu m. st. War
szawy, Warszawa 2008.
System obsługi klienta w transporcie miejskim
U trz y m y w a n ie k o n ta k tu z k lie n te m m a d u że z n a c z en ie w m o n ito ro w a n iu n ie z a w o d n o śc i je g o o b słu g i. Ł a tw o d o stę p n y k a n a ł k o m u n ik a c y jn y d la k lie n tó w u ła tw ia u słu g o d a w c y sp ełn ian ie ic h w y m a g a ń i o c z e k iw a ń w z a k resie o fe rty o ra z ja k o ś c i św ia d c z o n y c h u słu g . B e z u trz y m y w a n ia k o n ta k tu z k lie n te m tru d n o j e s t zap e w n ić m o ż liw ie n a js p ra w n ie js z ą i e fe k ty w n ą je g o o b słu g ę. K o m u n i k a c ja p o w in n a o d b y w a ć się w o b u k ie ru n k a c h , d ając m o ż liw o ść u słu g o d a w c y p rz e k a z y w a n ia k lie n to m isto tn y c h in fo rm a c ji d o ty c z ą c y ch u słu g tra n s p o rto w y c h , a k lie n to m u w ag i o c en y ty c h usług.
P rz e d się b io rstw a tw o rz ą ró żn eg o ty p u b iu ra o b słu g i k lie n ta (B O K ) w celu p o ro z u m ie w a n ia się z k lie n te m , k tó re o d b y w a się z a p o m o c ą ró ż n o ro d n y c h śro d k ó w k o m u n ik a c ji, p rz e d e w sz y stk im in d y w id u a ln e j: m o w y , te le fo n u , p o c z ty e le k tro n ic z n ej, k o m u n ik a to ró w in te rn e to w y c h ; d a ją o ne m o ż liw o ść w y m ia n y in fo rm a c ji m ię d z y k o n k re tn y m i o so b am i, co p o z w a la n a z in d y w id u a liz o w a n ie tre śc i p rzek azu . O g ó ln y m c e le m te g o ty p u b iu r je s t: n a w ią z a n ie d ia lo g u z k lie n tem , u ła tw ie n ie k lie n to w i d o ta rc ia do d ó b r i u słu g , a p rz e d e w sz y stk im p o m o c w u z y sk a n iu w y czerp u j ący ch in fo rm a c ji o o fercie p rz e d się b io rstw a , p o p ra w a w iz e ru n k u firm y (d o b rze z o rg a n iz o w a n e, p rz y ja z n e k lie n to w i b iu ro o b słu g i je s t w iz y tó w k ą firm y , p o z w a la zd o b y ć n o w y c h k lie n tó w ), sk o n c e n tro w a n ie relacji z k lie n ta m i w je d n y m sy stem ie (b iu ro o b słu g i k lie n ta m o że je d n o c z e ś n ie p e łn ić ro lę sk lep u , se rw isu in fo rm a c y jn e g o o raz re k la m a c y jn eg o ), sp e rso n a liz o w a n ie tre śc i p rz e k a z u i in d y w id u a ln e d o sto so w a n ie śro d k ó w k o m u n ik a c ji do p re fe re n cji k lie n ta , stw o rzen ie k o m p lek so w ej b a z y d an y ch , ak tu alizo w an ej p rz y k a żd y m k o n ta k c ie z k lien tem . B iu ra te m o g ą fu n k c jo n o w a ć w ró ż n y c h fo rm a c h o rg a n i zac y jn y c h , ta k ic h ja k 5:
a) sa lo n y - m ie jsc a , w k tó ry c h n a stę p u je b e z p o śre d n i k o n ta k t sp rzed aw cy i k lien ta; m o ż n a w n ic h d o k o n a ć za k u p u d ó b r i u słu g , u z y sk a ć n ie z b ę d ne in fo rm a c je i p o m o c , np. te c h n ic z n ą (h elp d esk ), sk o rz y sta ć z p ro fe sjo n a ln y c h k o n su lta c ji, z ło ży ć rek lam ację;
b) c a ll ce n te rs (czyli tzw . c e n tra te le fo n ic z n e, c e n tra o b słu g i k lie n tó w , k o n ta k tó w z k lie n ta m i, n ie je d n o k ro tn ie n a z y w a n e ta k ż e c o n ta c t c e n
ters); c a ll c e n te r słu ży do k o n ta k tu z k lie n ta m i p rz e z u ż y c iu te le fo n u ;
g łó w n e je g o z a d a n ia to p rz y jm o w a n ie z a m ó w ień , u d z ie la n ie in fo rm acji, p rz y jm o w a n ie re k lam acji, d o k o n y w a n ie re z e rw ac ji (np. w k in a c h , b iu
ra c h p o d ró ż y ); c a ll c e n te r p e łn i ró w n ie ż fu n k cję h e lp d esk lu b gorącej lin ii (tzw . h o t line);
c) in fo lin ie - p o d o b n ie ja k c a ll cen ters, s łu ż ą do k o n ta k tu z k lie n ta m i p rz e z za sto so w a n ie te le fo n u ; g łó w n y m z a d a n ie m in fo lin ii je s t u d z ie la n ie in fo rm a c ji n a te m a t u słu g i p ro d u k tó w .
P o d m io ty św iad czące u słu g i p u b lic z n e g o tra n sp o rtu z b io ro w eg o co ra z c z ę ściej z w ra c a ją u w ag ę n a szero k o ro z u m ian e in fo rm a c je i u w a g i k lie n tó w . A n a liz u ją c z a d a n ia u tw o rz o n y c h p rz e z n ie b iu r o b słu g i k lie n ta , m o ż n a w sk a z a ć n a stę p u ją c e re a liz o w a n e z a d a n ia 6:
- u d z ie la n ie k o m p lek so w ej in fo rm a c ji o fu n k c jo n o w a n iu k o m u n ik a c ji m iejsk iej n a d an y m o b szarze (u k ła d lin ii, z m ia n y w ro z k ła d a c h ja z d y , n a jd o g o d n ie jsz e p o łą c z e n ia, u p ra w n ie n ia do p rz e ja z d ó w b e z p ła tn y c h i u lg o w y c h itp.),
- u d z ie la n ie in fo rm a c ji o p ro c e d u ra c h z a ła tw ia n ia sp raw w d a n y m p o d m io c ie o raz u d o stę p n ia n ie sto so w n y c h fo rm u la rz y i d ru k ó w ,
- sp rz e d a ż d e ta lic z n ą pełnej g a m y b ile tó w b ę d ą c y c h w o fercie d an eg o p o d m io tu ,
- w y k o n y w a n ie o p e ra c ji z w ią z a n y ch z b ile te m ele k tro n ic z n y m (eB iletem , K a rtą M iejsk ą),
- p rz y jm o w a n ie o p in ii i k o n c e p c ji m ie sz k a ń c ó w d o ty c z ą c y ch fu n k c jo n o w a n ia k o m u n ik a c ji m iejsk ie j, p o stu la tó w ja k o ś c io w y c h i p rz e k a z y w a n ie ich do o d p o w ie d n ic h k o m ó re k o rg a n iz a c y jn y c h d an eg o p o d m io tu , - p rz y jm o w a n ie p ism , w n io sk ó w , skarg, za ż a leń i in te rw e n c ji d o ty c z ą
c y c h p rz e w o z u osó b ,
- p rz y jm o w a n ie w p ła t z ty tu łu ró ż n y c h n a ło ż o n y c h o p łat, w ty m d o d a t k o w y c h o ra z m an ip u la c y jn y c h .
B iu ra o b słu g i k lie n ta s ą isto tn y m e le m e n te m sy ste m u k o m u n ik a c ji z p a s a ż e rem , d lateg o te ż tw o rz e n ie ic h w ra z z m o ż liw o ś c ią k o m p lek so w ej o b słu g i p a s a ż e ra je s t u z a sa d n io n y m i c e lo w y m k ie ru n k ie m działan ia.
Nowoczesne technologie w sprzedaży usług transportu zbiorowego
Ś w iad czen ie u słu g p u b lic z n e g o tra n sp o rtu zb io ro w e g o z w iązan e je s t z p o b ie ra n ie m z a ich rea liz a cję o p łaty . P o w sz e c h n ie z n a n y je s t tra d y c y jn y b ile t p a p ie ro w y , k tó re g o p o sta ć u le g a ła z m ian ie w ra z ze z m ia n a m i u rz ą d z e ń kasuj
ą-6 http://www.zkmgdynia.pl/?mod=3.%20O%20ZKM%20-%20Biuro%20Obs%C5%82ugi%20 Klienta&lang=pl, http://www.ztm.lublin.eu/?sid=39, http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1- punkty-obslugi-pasazera-kzk-gop.html.
cy ch . P o stę p te c h n ic z n y i z a sto so w a n e ro z w ią z a n ia w in n y c h d z ie d z in a c h ż y c ia stw o rz y ły m o ż liw o śc i w p ro w a d z a n ia w p u b lic z n y m tra n sp o rc ie p asa ż e rsk im in n eg o n o śn ik a in fo rm a c ji o d o k o n a n iu z a p ła ty z a p rz e ja z d . B ile ty p a p ie ro w e z o s ta ją c o raz częściej za stę p o w a n e elek tro n ic z n y m i n o śn ik i in fo rm a c ji, k tó re u m o żliw iaj ą zap is w p o sta c i c y fro w ej, co o z n a c z a zastą p ie n ie b ile tó w p a p ie r k o w y c h b ile ta m i z p a sk ie m m a g n e ty c z n y m lu b k artam i elek tro n ic z n y m i w ra m a c h sy ste m ó w e le k tro n ic z n y ch k a rt m iejsk ich .
S y ste m e lek tro n iczn ej k a rty m iejsk iej je s t n o w o c z e sn y m ro z w ią z a n iem in fo rm a ty c z n y m , k tó re m o że b y ć w y k o rz y sta n e w sz erszy m za k re sie , nie ty lk o do o b słu g i p ła tn o śc i z a u słu g i p u b lic z n e g o tra n sp o rtu p asa ż e rsk ie g o . E le k tro n ic z n a k a rta m ie jsk a m o że in te g ro w a ć p ła tn o śc i z a ró ż n e g o ty p u u słu g i p u b lic z n e św iad czo n e n a d an y m o b szarze. M o że b y ć w y k o rz y sta n a ja k o e le k tro n ic z n y b ile t k o m u n ik a c ji m iejsk ie j, k a rta p a rk in g o w a , b ile t w stę p u do o b ie k tó w p u b lic z n y c h , k a rta b ib lio te c z n a itp. T eg o ty p u k a rta , p o sia d a ją c a m ik ro p ro c e so r, m o że b y ć o d c z y ty w a n a w sp e c ja ln y c h c z y tn ik a c h lub k a so w n ik a c h ste ro w a n y c h k o m p u te ro w o . W p a m ię c i k a rty m o ż n a z a p isa ć ró żn e in fo rm a c je w z a leż n o śc i o d z a k re su je j sto so w an ia. S y ste m e lek tro n iczn ej k a rty m iejsk iej p o z w a la n a k o rz y sta n ie z u słu g i d o k o n y w a n ie z a nie p ła tn o śc i n a te re n ie je d n e g o m ia s ta lu b k ilk u w s p ó łp ra c u ją c y c h ze s o b ą m ia s t (p rzy k ład w d rażan ej Śląskiej K arty U słu g P u b liczn y ch ). Je st to sy stem u ła tw ia ją c y m ie sz k a ń c o m b e z p ie c zn e d o k o n y w a n ie b e z g o tó w k o w y c h p ła tn o śc i z a u słu g i m iejsk ie.
W iele p o lsk ic h m ia st w d ro ż y ło ju ż ele k tro n ic z n e k a rty m ie jsk ie , traktuj ąc je ja k o n a rz ę d z ia u je d n o lic e n ia sp o so b u p o b ie ra n ia o p ła t z a u słu g i św iad czo n e p rz e z m ia sto /g m in ę , ro z sz e rz e n ia d o stę p n o śc i i p o p ra w y a tra k c y jn o śc i u słu g k o m u n a ln y c h , o p ty m a liz o w a n ia k o sz tó w św ia d c z e n ia u słu g k o m u n a ln y c h (np. p u b lic z n e g o tra n sp o rtu zb io ro w e g o ), re k la m y i p ro m o c ji m ia sta , a ty m sam y m z w ię k sz e n ia sa ty sfa k c ji m ie sz k a ń c ó w . W ś ró d ty c h m ia st m o ż n a w y m ie n ić m .in. B ia ły sto k , B y d g o szcz, C z ę sto c h o w ę , E lb ląg , G d a ń sk , Ja w o rz n o , K ielce, K ra k ó w , L u b lin , P o zn ań , R ad o m , R a d o m sk o , R y b n ik , S u w a łk i, T a rn ó w , W a rs z a w ę, W ro c ła w , Z ie lo n ą G órę. W w ię k sz o śc i z n ic h e le k tro n ic z n a k a rta m ie jsk a w y k o rz y sty w a n a je s t w o g ra n ic z o n y m z a k resie ja k o n o śn ik ele k tro n ic z n eg o b ile tu u p raw n iaj ąceg o do k o rz y sta n ia z k o m u n ik a c ji m iejsk iej n a d an y m o b s z a rze o ra z ja k o e le k tro n ic z n a p o rtm o n e tk a u m o żliw iaj ą c a d o k o n an ie p ła tn o śc i za k o rz y sta n ie z u słu g m ie jsk ic h , np. postój w strefie p ła tn e g o p a rk o w a n ia . W d ra żan ie te g o ty p u ro z w ią z a ń stw a rz a w iele m o ż liw o śc i, do k tó ry c h z a liczy ć m o ż n a k o n tro lę i o p ty m a liz a c ję k o sz tó w fu n k c jo n o w a n ia u słu g m ie jsk ic h , z m n ie j szen ie k o sz tó w d y stry b u c ji o p ła t z a u słu g i m ie jsk ie , w sp a rc ie p ro c e su w in d y k a
-cji kar i mandatów, bezkosztową zmianę cennika usług, elektroniczną dystrybu
cję i kontrolę biletów, monitorowanie punktualności środków komunikacji
miejskiej, automatyzację rozliczeń za usługi komunalne oraz analizę jakości
świadczonych usług, a także generowanie różnego typu raportów i analiz.
Przykładem miasta, w którym w ograniczonym zakresie wykorzystuje się
kartę miejską (z możliwością rozbudowania systemu jej wykorzystania), jest
Elbląg. Zarząd Komunikacji Miejskiej w Elblągu wdrożył nowoczesny System
Elbląskiej Karty Miejskiej (EKM) w 2010 roku, oparty na wykorzystaniu karty
z mikroprocesorem, na której można zapisać m.in. dane właściciela karty,
uprawnienia do ulg, różne rodzaje biletów okresowych komunikacji miejskiej.
Każda EKM służy również jako elektroniczna portmonetka (od 2011 roku),
dzięki której można opłacić jednorazowe przejazdy komunikacj ą miejską
w Elblągu, skorzystać ze strefy płatnego parkowania, a w przyszłości umożliwi
wstęp np. na basen, do kina, teatru lub na imprezy sportowe i kulturalne. Głów
ne założenia Systemu EKM to7:
- dostarczenie mieszkańcom i pasażerom wygodnego w użytkowaniu
i bezpiecznego systemu elektronicznego biletu okresowego komunika
cji miejskiej, a także elektronicznej portmonetki umożliwiającej wno
szenie opłaty za przejazd środkami transportu publicznego oraz korzy
stanie ze strefy płatnego parkowania w Elblągu, a w przyszłości innych
usług i obiektów miejskich (np. basen, kino, teatr),
- uszczelnienie systemu biletowego, mające utrudnić korzystanie z prze
jazdów bez wnoszenia opłaty,
- dostarczenie dokładnej i bardziej wiarygodnej statystyki przejazdów
pasażerów, z uwzględnieniem podziału na przejazdy bezpłatne, ulgowe
i pełnopłatne,
- ułatwienie w rozliczaniu przewoźników z wykonanych usług przewo
zowych,
- monitorowanie funkcjonowania komunikacji miejskiej w Elblągu i od
powiednie reagowanie na zaistniałe sytuacje czy nieprawidłowości.
Elbląska Karta występuje w dwóch postaciach:8
a) imienna karta ze zdjęciem - na której są zapisywane bilety okresowe
i miesięczne oraz ewentualne uprawnienia do przejazdów ulgowych
i bezpłatnych wraz z terminem ich ważności, z możliwością wielokrot
7 http://www.zkm.elblag.com.pl/info/ekm.html. 8 Ibidem
nego doładowania na przejazdy jednorazowe; karta imienna może być
użytkowana tylko przez osobę, na którą została wystawiona;
b) karta na okaziciela - nie zawiera danych osobowych, więc może być
użytkowana przez kilka osób; tak jak w przypadku karty imiennej, moż
liwe jest jej wielokrotne doładowanie na przejazdy jednorazowe, a tak
że zapisanie biletu miesięcznego na okaziciela.
Wzór Elbląskiej Karty Miejskiej przedstawiono na rysunku 1, a ogólny
schemat systemu Elbląskiej Karty Miejskiej na rysunku 2.
Rys. 1. Elbląska Karta Miejska
Źródło: R u s z a E lb lą s k a K a r ta M ie js k a , http://www.transinfo.pl/text.php?id=36619.
Rys. 2. Ogólny schemat systemu karty miejskiej
P rz y k ła d e m m ia sta , w k tó ry m zak res w y k o rz y sta n ia k a rty o b ejm u je w ięcej m o ż liw o śc i, j e s t R y b n ik . R y b n ic k a E le k tro n ic z n a K a rta M ie jsk a (e -k a rta ) to p ro je k t p o w sta ły p rz y w y k o rz y sta n iu d o fin a n so w a n ia z U n ii E u ro p e jsk ie j, d z ię k i k tó re m u m o ż n a p ła c ić z a szereg u słu g w m ie śc ie , np. z a p rz e ja z d y a u to b u sa m i. M o ż n a d o k o n y w a ć o p ła t z a w stę p n a b asen , z a p a rk in g , o p ła t m ie jsk ic h (np. z a m ie js c a ta rg o w e ). D zięk i e -k a rc ie , k tó ra m o że słu ży ć z a n o śn ik p o d p isu e le k tro n ic z n eg o , m o ż n a ró w n ie ż za ła tw ia ć sp ra w y w u rz ę d z ie d ro g ą e le k tro n iczn ą. P ro je k t p o d z ie lo n y zo sta ł n a d w a e ta p y 9:
1. U ru c h o m ie n ie e -b ile tu u m o ż liw ia ją c e g o p ła c e n ie z a p rz e ja z d a u to b u sam i Z a rz ą d u T ra n sp o rtu Z b io ro w e g o (Z T Z ). E - b ile t d z ia ła o d listo p a d a 20 0 6 roku.
2. U ru c h o m ie n ie p o z o sta ły c h u słu g o ra z m o ż liw o śc i k o rz y sta n ia z p o d p isu e le k tro n ic z n eg o - p race z o sta ły z a k o ń czo n e 31 m a rc a 2 0 0 7 roku.
W y s tę p u ją trz y ro d zaje e - k a r ty 10:
a) im ie n n a ze zdj ę ciem (p e rso n a liz o w a n a), zaw ieraj ą c a im ię i n a z w isk o - do w y łą c z n e g o w y k o rz y sta n ia p rzez je j w ła śc ic ie la ; te n rodzaj k a rty w y m a g a n y j e s t g łó w n ie p rz y b ile ta c h o k re so w y c h , ale ta k ż e m o ż n a j ą d o ła d o w a ć b ile ta m i je d n o ra z o w y m i (rys. 3 a),
b) n a o k a z ic ie la - n ie z a w ie ra zdj ę c ia ani in n y c h d a n y c h p rzy p isu j ąc y c h j ą do k o n k retn ej o so b y , d lateg o m o że z niej k o rz y sta ć k ażd y ; te n rodzaj k a rty w y k o rz y sty w a n y je s t p rz y b ile ta c h je d n o ra z o w y c h (rys. 3 b), c) c h ip o w a - zaw ieraj ą c a im ię, n a z w isk o i zdj ęcie, do w y łą c z n e g o w y k o
rz y sta n ia p rz e z je j w ła śc ic ie la ; te n rodzaj k a rty u m o ż liw ia k o rz y sta n ie z w sz y stk ic h u słu g o fe ro w a n y c h w ra m a c h p ro je k tu e - k a r ty o ra z je s t w y m a g a n y w p rz y p a d k u k o rz y s ta n ia z p o d p isu e le k tro n ic z n eg o (rys. 3 c).
O g ó ln y sc h e m a t sy stem u R y b n ick iej E lek tro n iczn ej K a rty M iejskiej p rz e d sta w io n o n a ry su n k u 4.
9 http://www.ekarta.rybnik.eu/ekarta/informacje_podstawowe/ 10 http://www.ekarta.rybnik.eu/ekarta/karty/
a) b)
c)
Rys. 3. Rybnicka Elektroniczna Karta Miejska a) imienna ze zdjęciem; b) na okaziciela; c) chipowa Źródło: Rodzaje e-karty, http://www.ekarta.rybnik.eu/ekarta/karty/.
Rys. 4. Ogólny schemat systemu karty miejskiej
Źródło: Jak działa e-karta, http://www.ekarta.rybnik.eu/ekarta/dzialanie/.
P rz y k ła d e m k a rty m o żliw ej do w y k o rz y sta n ia n a o b szarze w ięk szej liczb y m ia s t i w sz erszy m za k re sie j e s t w d ra ż a n y p ro je k t Śląskiej K a rty U słu g P u
b lic z n y c h (Ś K U P ). Je st to w sp ó ln y p ro je k t K o m u n ik a c y jn e g o Z w ią z k u K o m u n a ln e g o G ó rn o ślą sk ie g o O k ręg u P rz e m y sło w e g o (K Z K G O P ) o ra z 21 m ia st a g lo m e ra c ji śląskiej: B ęd zin a, B y to m ia, C h o rzo w a, C zelad zi, D ą b ro w y G ó rn i czej, G liw ic, Im ielin a, Ja w o rzn a, K a to w ic , K n u ro w a , M y sło w ic, P ie k a r Ś lą sk ich , P y sk o w ic, R a d z io n k o w a , R u d y Ś ląsk iej, S ie m ia n o w ic Ś ląsk ich , S o s n o w ca, Ś w ięto ch ło w ic, T y c h ó w , W o jk o w ic o raz Z a b rz a 11. W sy stem ie Ś K U P b ę d ą w y stę p o w a ły d w a ty p y k a rt11 12:
a) sp e rso n a liz o w a n a - z a w ie ra ją c a d an e id e n ty fik a c y jn e u ż y tk o w n ik a ; b ę dzie m ó g ł z niej k o rz y sta ć je d y n ie p o sia d a c z k arty ;
b) n ie sp e rso n a liz o w a n a - n ie z a w ie ra ją c a d an y c h o so b o w y c h ; b ę d z ie z niej m o g ła k o rz y sta ć k a ż d a o so b a, k tó ra w danej c h w ili p o s ia d a kartę. P o d sta w o w e fu n k cje k a rty to id e n ty fik a c ja m ie sz k a ń c a , p ła tn o śc i z a tra n s p o rt zb io ro w y , p ła tn o śc i z a p a rk o w a n ie , p ła tn o śc i w u rz ę d a c h g m in n y ch , p o b ie ran ie o p ła t w in n y c h o b ie k ta c h g m in n y c h (o b ie k ty sp o rto w o -re k re ac y jn e , b i b lio te k i, m u zea), m o ż liw o ść w p ro w a d z e n ia a p lik a c ji z p o d p ise m e le k tro n ic z nym .
P o d e jm u ją c p ro je k t Ś K U P o c z e k iw a n o , że p rz e d się w z ięc ie to p rz y n ie sie k o rz y śc i K Z K G O P w p o s ta c i13:
- o sz c z ę d n o śc i w y d a tk ó w n a p rz e w o z y w w y n ik u efe k ty w n ie jsz eg o z a rz ą d z a n ia o fe rtą p rz e w o z o w ą,
- o b n iż e n ia w y d a tk ó w z w ią z a n y ch z d ru k o w a n ie m b ile tó w p a p ie ro w y c h i w y k o n a n ie m p ie c z ą te k do b ile tó w o k reso w y ch ,
- z m n ie jsz e n ia w y d a tk ó w z w ią z a n y ch z b a d a n ia m i n a p e łn ie ń , w w y n ik u p o z y sk iw a n ia d a n y c h do a n a liz z sy stem u ,
- w z ro stu d o c h o d ó w z ty tu łu sp rz e d a ż y b ile tó w w w y n ik u le p szeg o z a rz ą d z a n ia cenam i.
P o n a d to o c z e k iw a n o i o cz e k u je się k o rz y śc i p o z a K Z K G O P , czy li k o rz y śc i z e w n ę trz n y ch m .in . w p o s ta c i14:
- k o rz y śc i z w ią z a n y ch ze z m n ie jsz e n ie m k w o t p ła tn o śc i g o tó w k o w y c h i z a stąp ien ie ich b ez g o tó w k o w y m i,
11 SKUP. O programie, http://www.kartaskup.pl/strony/p-1-skup.html. 12 SKUP. O programie, http://www.kartaskup.pl/strony/p-3-skup.html.
13 G. Dydkowski: Koszty i korzyści wynikające z wprowadzania elektronicznych systemów po
bierania opłat za usługi miejskie, w: Innowacje w transporcie. Organizacja i zarządzanie, red.
P. Niedzielski, R. Tomanek, Zeszytu Naukowe nr 602, Problemy Transportu i Logistyki nr 12, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010.
- narzędzi optymalizacji oferty przewozowej - korzyści dla środowiska w
związku z zapewnieniem dotychczasowej jakości usług, przy mniejszej
pracy eksploatacyjnej,
- pozyskania danych w postaci elektronicznej, co ułatwia ich przetwarza
nie i wykorzystanie do bieżącego zarządzania usługami.
Przykładem innej karty jest Poznańska Karta Miejska w wersji: jedno-,
dwu- i trzydniowej, dedykowana zwłaszcza osobom odwiedzaj ącym turystycz
nie Poznań. Obecnie to najwygodniejszy sposób dla turystów na zwiedzanie
i poruszanie się po Poznaniu. Dzięki niej można bezpłatnie korzystać z komu
nikacji miejskiej, a także wejść do większości muzeów. Oprócz tego zapewnia
zniżkę na ponad 60 atrakcji turystycznych w mieście. Karta działa na razie je
dynie w Poznaniu, ale w przyszłości jej zasięg ma obejmować całą aglomeracj ę
poznańską.15 Wzór karty przedstawiono na rysunku 5.
Rys. 5. Poznańska Karta Miejska
Źródło: Informacje ogólne, http://www.poznan.pl/mim/turystyka/informacje-ogolne,p,581.html.
Karta jest imienna (podpis posiadacza na awersie) i ważna tylko z dowodem
tożsamości, po wpisaniu imienia i nazwiska oraz daty rozpoczęcia korzystania.
Nie można jej udostępniać osobom trzecim. Ważność Karty jest liczona od wpi
sanej na niej daty. W przypadku korzystania z atrakcji poza Poznaniem, karta
jest ważna 1 dzień dłużej, niż wynika to z daty na niej wpisanej. Karta jako bilet
sieciowy jest ważna do godziny 24 ostatniego dnia ważności (1, 2 lub 3 dni).
Do Karty dołączona jest książeczka-przewodnik, w której zamieszczono infor
macje o atrakcjach, z których można skorzystać, oraz o zniżkach i wstępach
wolnych. Z danej atrakcji można skorzystać tylko raz za równoczesnym
okaza-15 Poznańska Karta Miejska dla całej aglomeracji, http://poznan.planeta.fm/niusy/Poznan/ Poznanska-Karta-Miejska-dla-calej-aglomeracja.
n ie m K a rty i p o z o sta w ie n ie m v o u c h e ra z n a jd u ją c eg o się n a stro n ie opisu jącej d a n ą atrak cję. P o z n a ń sk a K a rta M ie jsk a o feru je m .in .16:
- b e z p ła tn e k o rz y sta n ie z k o m u n ik a c ji m iejsk iej, - w stę p w o ln y do w ię k sz o śc i m u z e ó w w P o zn an iu , - zn iżk i w o b ie k ta c h sp o rto w o -re k re ac y jn y c h , - zn iżk i do P a lm ia rn i i zoo,
- zn iżk i w h o te la c h i re stau racjach .
Z a k u p u b ile tu m o ż n a ró w n ie ż d o k o n ać, w y k o rz y stu ją c te le fo n k o m ó rk o w y . S p rzed aż b ile tó w t ą d ro g ą m o że o d b y w a ć się w k a ż d y m m ie śc ie o d ow olnej w ie lk o śc i i sy stem ie ta ry fo w y m . P o d o b n e ro z w ią z a n ie je s t b a rd z o p rz y d a tn e sz czeg ó ln ie w c h w ili, g d y się b ile tu za p o m n i lub p o p ro stu n ie z d ą ż y k u p ić. W y sta rc z y b o w ie m p o w e jśc iu do śro d k a tra n sp o rtu w y sła ć o d p o w ie d n i SM S lu b w y k o n a ć p o łą c z e n ie g ło so w e , d zięk i k tó re m u za k u p i się b ilet, k tó ry nie ró żn i się o d tra d y c y jn e g o p o d w z g lę d e m w a rto śc i. Z a k u p je s t m o ż liw y z a p o m o c ą a p lik a c ji m o B ile t, p o d o k o n a n iu je d n o ra z o w e j, b ezp łatn ej re je stra c ji n a stro n ie w w w .m o b ile t.p l, p o d c z a s której k lie n t p o d aje sw oje d an e o so b o w e o raz n u m e r te le fo n u , a ta k ż e w y b ie ra sp o só b p ła tn o śc i (p o lecen ie z a p ła ty b ą d ź z a s i len ie k o n ta p rz e z p rep aid ). Po d o k o n a n iu re je stra c ji, n a te le fo n u słu g o b io rc y zo sta je w y sła n a w ia d o m o ść u m o żliw iaj ą c a p o b ra n ie a p lik a c ji m o B ile t, k tó rą n a stę p n ie n a le ż y z a in sta lo w a ć i p rz y je j p ie rw sz y m u ru c h o m ie n iu u sta lić w łasn e h asło . B ile t e le k tro n ic z n y n a le ż y sk a so w a ć b e z p o śre d n io p o ru sz e n iu p o ja z d u i u ru c h o m ie n iu ap lik acji. C zas z a k u p u i w a ż n o śc i b ile tu p o b ie ra n y j e s t zd aln ie p rz e z ap lik acj ę z serw era. P o d c z a s k o n tro li b ile tó w k o n tro le ro w i n a le ż y p o k a zać te le fo n k o m ó rk o w y - k o n tro le r o cen i w a ż n o ść b ile tu , o d c z y tu ją c w szy stk ie in fo rm a c je i z a b e z p ie c z e n ia 17.
N a tej sam ej z a sad zie m o ż liw y j e s t zak u p b ile tu p rz y w y k o rz y sta n iu te le fo n u k o m ó rk o w e g o z d o stę p e m do in te rn e tu w sy stem ie S k y C ash . S k y C ash to n ie z a le ż n y o d o p e ra to ró w tele k o m u n ik a c y jn y c h u n iw e rsa ln y sy stem p ła tn o śc i p rz e z te le fo n k o m ó rk o w y , zap ew n iaj ąc y p ro sto tę i szy b k o ść p rz e le w ó w z z a c h o w a n iem sta n d a rd ó w b e z p ie c ze ń stw a . D z ia ła w każdej sieci G S M i n a k a ż d y m te le fo n ie z d o stę p e m do in tern etu . T e g o ty p u ro z w ią z a n ie w y k o rz y sty w a n e j e s t w w ie lu m ia sta c h P o lsk i (m .in. Z K M B ia ła P o d lask a, M P K G n iezn o ,
16 Informacje ogólne, http://www.poznan.pl/mim/turystyka/informacje-ogolne,p,581.html. 17 http://www.mobilet.pl, http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1-bilet-sms.html.
MPK Inowrocław, MZK Jelenia Góra, ZTM Lublin, MPK Łódź, ZTM Rze
szów, ZTM Warszawa, MPK Wrocław, MZK Zamość itd.)18.
Inną formę zakupu biletu przez telefon komórkowy wprowadził od 24 paź
dziernika 2011 roku KZK GOP za pomocą systemu CallPay. System CallPay
umożliwia zakup biletów jednorazowych KZK GOP przez wykonywanie stan
dardowych połączeń głosowych na określone numery znajdujące się na naklej
kach na przystankach i na stronie www.callpay.pl. Za pomocą systemu CallPay
pasażerowie mogą dokonywać zakupu biletów KZK GOP. Przez ten system
można kupować także bilety na pociągi Przewozów Regionalnych oraz Kolei
Śląskich. Płatności CallPay działa w każdym telefonie komórkowym i w każdej
sieci GSM bez konieczności instalowania aplikacji.19
Stosowanie tego typu rozwiązań - jak karta miejska czy zakup biletu przez
telefon komórkowy - nie tylko ułatwia pasażerom korzystanie z usług, ale
i zwiększa dostępność usług.
System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej
Jednym z elementów nowoczesnego publicznego transportu miejskiego jest
informowanie pasażerów o bieżących przyjazdach i odjazdach środków trans
portowych oraz relacjach przesiadkowych. Nowoczesne systemy zapewniają
pasażerom taką informacj ę w formie wizualnej, na specjalnie opracowanych do
tego celu tablicach elektronicznych. Pozwala to na wyświetlenie bieżąco aktu
alizowanych godzin przyjazdu i odjazdu pojazdów, zgodnie z aktualnym odchy
leniem od rozkładu jazdy. System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej (SDIP)
to zintegrowany system informacyjny, który dostarcza informacj ę o realizacji
zadań przewozowych wykonywanych środkami komunikacji publicznej pasaże
rom i udostępnia j ą służbom nadzoru.
Podstawowym zadaniem systemu SDIP jest dostarczenie pasażerom infor
macji o prognozowanym czasie odjazdu pojazdu obsługującego określoną linię
z wybranego przystanku. Informacja o czasie odjazdu jest przekazywana pasa
żerom i prezentowana za pomocą systemu tablic przystankowych (LED/LCD).
Wiadomości prezentowane na elektronicznych nośnikach informacji to m.in.
nazwa przystanku, numer linii, kierunek, prognozowany lub/i rozkładowy czas
odjazdu/czas oczekiwania, komunikaty specjalne (informacja o utrudnieniach
w ruchu, objazdach, cenach biletów itp.) oraz reklamy. SDIP to elektroniczna
18 Bilet w komórce, http://www.skycash.com/pl/czym-jest-skycash/bilet-w-komorce/bilet-w- komorce.html.
in fo rm a c ja z m ie n ia ją c a się w z a le ż n o śc i o d n a tę ż e n ia ru ch u , o d n o sz ą c a się do k u rso w a n ia np. tra m w a jó w lub a u to b u só w , z k tó ry m i p o w ią z a n e s ą k o m p a ty b iln e u rz ą d z e n ia p o k ład o w e, p rz e k a z u jąc e in fo rm a c je o lo k a liz a c ji p o ja z d u do ce n tru m z a rz ą d za n ia 20. S tru k tu rę te g o sy stem u p rz e d sta w io n o n a ry su n k u 6.
Struktura Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej
Rys. 6. System dynamicznej informacji pasażerskiej
Źródło: Systemy dynamicznej informacji pasażerskiej, http://sims.pl/fantastic/index.php/pl/ produkty/systemy-dynamicznej -informacj i-pasazerskiej.
T a b lice p rz y sta n k o w e m o g ą m ieć ró ż n o ro d n e ro z m ia ry i fu n k cje. W ielk ie g a b a ry to w o sto so w an e s ą w ce la c h in fo rm a c y jn y c h d la p a sa ż e ró w zbliżaj ący ch się do p rz y stan k u , n a to m ia st m n ie jsz e m o g ą b y ć m o n to w a n e p o d w ia ta m i p rz y stan k o w y m i i w y s ta rc z ą do p o d a n ia k lu c z o w y c h in fo rm acji d o ty c z ą c y ch k u r sów . W p rz y p a d k u o só b n ie p e łn o sp ra w n y c h , np. n iew id o m y ch , k lu c z o w y m ele m e n te m je s t za sto so w a n ie w ta b lic a c h p rz y sta n k o w y c h fu n k c ji g ło so w ej, u ru ch am ian ej p rz y c isk ie m b ą d ź za p o śre d n ic tw e m in d y w id u a ln e g o p ilo ta ra d io w e g o 21.
20 System informacji pasażerskiej, http://www.dysten.pl/system-informacji-pasazerskiej.html,
Dynamiczna informacja pasażerska w pociągach SKM Warszawa, http://www.rynek-kolejowy.pl/
4 1595/Dynamiczna_informacja_pasazerska_w_pociagach_SKM_Warszawa_.htm, System Dyna
micznej Informacji Pasażerskiej, http://www.kzkgop.com.pl/informacje/p-1 -system-dynamicznej-
informacji-pasazerskiej.html, Systemy dynamicznej informacji pasażerskiej, http://sims.pl/ fantastic/index.php/pl/produkty/systemy-dynamicznej -informacj i-pasazerskiej.
Z p u n k tu w id z e n ia u ż y tk o w n ik ó w tra n sp o rtu m ie jsk ie g o , sy stem y in fo rm a cji n a p rz y sta n k a c h sp ełn iać m o g ą ta k ie fu n k c je , ja k 22:
- w sp o m a g a n ie w y b o ru m ie js c a do o c z e k iw a n ia n a p rzejazd , - o k re śla n ie w y m a g a n e g o c z a su o c z e k iw a n ia n a śro d ek tra n sp o rtu , - w sp o m a g a n ie d e c y z ji o m o ż liw o śc i z m ian y p la n o w a n e g o sp o so b u p rz e
ja z d u n a altern aty w n y .
S y ste m in fo rm a c ji pasażersk iej p o p rz e z zasto so w a n ie o d p o w ie d n ic h u rz ą d z e ń p o w in ie n z a p e w n ić p a sa ż e ro m ła tw y i szy b k i d o stęp do in fo rm a c ji w e w s z e lk ic h m ie jsc a c h w czasie p o d ró ży . P o z a ta b lic a m i p rz y sta n k o w y m i p o ja z d y w y p o sa ż o n e s ą ró w n ie ż w ta b lic e in fo rm a c y jn e i k ie ru n k o w e . S y stem In fo rm a cji P asażersk iej w p o ja z d a c h k o m u n ik a c ji m iejsk iej sk ła d a się p rz e d e w s z y s t k im z23:
- ta b lic y k ieru n k o w ej p rz e d n ie j, - ta b lic k ie ru n k o w y c h b o c z n y c h , - ta b lic y tylnej n u m e ro w e j, - ta b lic y w e w n ę trz n e j,
- u rz ą d z e n ia zap o w iad aj ąceg o ,
- k o m p u te ra p o k ła d o w e g o lu b stero w n ik a.
T a b lic e in fo rm a c y jn e w p o ja z d a c h zn a c z ąc o ułatw iaj ą p a sa ż e ro m o rie n to w a n ie się, w k tó ry m k ie ru n k u p o d ążaj ą i w ja k im m ie jsc u w obecn ej ch w ili się znajduj ą się, w sk azu j ą p rz e b ie g trasy , n u m e r lin ii, p rz y sta n e k p o c z ą tk o w y i d o c e lo w y o ra z inne isto tn e in fo rm a c je 24.
W c o raz w ięk szej liczb ie m ia st w P o lsce w p ro w a d z a się tab lic e d y n a m ic z nej in fo rm a c ji p a sa ż e rsk ie j. D o m iast, k tó re w p ro w a d z iły ta k ie ele k tro n ic z n e ta b lic e , m o ż n a za lic z y ć m .in . B iały sto k , B y d g o szcz, G liw ic e , Ja w o rz n o , K a to w ic e , L u b lin , S o sn o w iec, P o zn ań , P u ław y , R y b n ik , T ró jm ia sto , W a rsz a w ę, W ro cław .
S y stem te n d o sta rc z a w ie lu in fo rm a c ji u ła tw ia ją c y ch zarz ą d za n ie tra n s p o r te m p o d m io to m o rg a n iz a to ró w p u b lic z n e g o tra n sp o rtu z b io ro w eg o . D o ty c h in fo rm a c ji z a liczy ć m o ż n a 25:
22 Dynamiczna informacja przystankowa w transporcie miejskim, http://molecki.pl/r10/ infdynam/.
23 Informacja pasażerska, http://pixel.pl/pixel_mounted/pixel/pl/Folder.2008-07-31.3428/ Folder.2008-09-08.4258.
24 Kierunkowe tablice informacyjne KTI, http://www.dysten.pl/kierunkowe-tablice-informa cyjne-kti.html.
25 Systemy dynamicznej informacji pasażerskiej, http://sims.pl/fantastic/index.php/pl/produkty/ systemy-dynamicznej-informacji-pasazerskiej.
- ak tu a ln e p o ło ż e n ie p o ja z d ó w n a o b szarze re a liz o w a n y ch zad ań , - tra sę p rz e b ie g u p o jazd ó w ,
- re a liz o w a n e k u rsy ,
- in fo rm a c je o o p ó ź n ie n iu lub p rz y sp ie sz e n ie re a liz o w a n y ch k u rsó w , - sta n p ra c y w y b ra n y c h e le m e n tó w sy stem u , n p . ta b lic p rz y sta n k o w y c h .
Mobilny dostęp do rozkładu jazdy
R o z k ła d y ja z d y , w y stę p u ją c e d aw niej ty lk o w w e rsji tzw . p rz y sta n k o w e j, a p ó źn iej in te rn e to w e j, d o stęp n e s ą ak tu a ln ie w te le fo n a c h k o m ó rk o w y c h (np. K Z K G O P u ru c h o m iło tę u słu g ę 24 c z e rw c a 2 0 0 4 ro k u 26). D o sto so w a n ie in fo rm a c ji do u rz ą d z e ń m o b iln y c h stw a rz a n o w e m o ż liw o śc i d la p o d ró ż u ją c y c h . Z a sto so w a n ie o d p o w ie d n ic h a p lik a c ji w m o b iln ej te c h n o lo g ii Ja v a u m o ż liw ia stały d o stęp do ro z k ła d ó w ja z d y k o m u n ik a c ji m iejsk iej w k a ż d y m tele fo n ie k o m ó rk o w y m ob słu g u j ą cy m tę ap lik acj ę. R o z k ła d y ja z d y w tele fo n ie k o m ó r k o w y m b a rd z o d o b rze sp ra w d z a ją się w sy tu acji, g d y n ie m a ak tu a ln e g o d o s tę p u do in tern etu , a p o trz e b a sp raw d zić g o d z in y o d ja z d u o k re ślo n e g o śro d k a tra n sp o rtu (au to b u su , tra m w a ju itp.). M o b iln e ro z k ła d y ja z d y d a ją tak że m o ż li w o ść w y sz u k iw a n ia i d e fin io w a n ia p o łą c z e ń o ra z u z y sk iw a n ia in fo rm acji o p o łą c z e n iac h m ięd zy d o w o ln y m i p rz y sta n k a m i w m ie śc ie , o czasie trw a n ia p o d ró ż y o ra z sz c z e g ó ła ch d o ty c z ą c y ch p rz e sia d e k 27. N ajczęściej m o ż liw y je s t d o stęp do ro z k ła d u danej lin ii p rz e z w p isa n ie je j n u m e ru b ą d ź w sk a z a n ie k o n k re tn e g o p rz y sta n k u i w y b ra n ie n u m e ru lin ii sp o śró d n u m e ró w lin ii zatrzy m u j ą- c y c h się w d an y m m iejscu .
M o b iln ą in fo rm a c ję p a s a ż e rs k ą u m o ż liw ia m .in . a p lik a c ja m y B u s o n lin e, k tó ra je s t c z ę ś c ią S y ste m u In fo rm a c ji P asażersk iej (S IP ), w c h o d z ą c eg o w sk ład o p ro g ra m o w a n ia M U N IC O M .p re m iu m a u to rstw a firm y P Z I T A R A N . A p lik a c ja m y B u s o n lin e, d zięk i ro z b u d o w a n e m u w y sz u k iw a n iu p rz y sta n k ó w z listy w sz y stk ic h , n a jb liż sz y c h , u lu b io n y c h , czy te ż z m a p y - p o z w a la w ła tw y sp o sób d o trzeć do o d p o w ie d n ie g o ro z k ła d u ja z d y . S y stem SIP, z a in sta lo w a n y w w ie lu m ia sta c h w P o lsce (B ia ła P o d lask a, B o le sła w ie c , D ęb ica, E lb ląg , G d ań sk , K ielce, K raśn ik , L u b lin , M ielec, O stró w W ie lk o p o lsk i, P ło ck , P u ław y , S ta lo w a W o la , S u w ałk i, Ś w id n ica, Ś w ierk lan iec, W a łb rz y c h ), p o z w a la p a s a ż e ro w i n a d o stę p do in fo rm a c ji o k o m u n ik a c ji, m .in .28:
26 Informacja o rozkładach jazdy na telefonach komórkowych. Usługę uruchomiono 24 czerwca
2004 roku, http://www.kzkgop.com.pl/strony/p-1-wap-kzk-gop.html.
27 Rozkład jazdy na telefon komórkowy, http://www.mmpk.info/o_aplikacji,12,.html.
- w wersji online na elektronicznych tablicach informacyjnych, na przy
stankach lub tzw. tablicach wirtualnych (odwzorowanych stanach tablic
elektronicznych w przeglądarce www),
- w wersji online w przeglądarkach www z interfejsem poprzez Goo-
gleMaps,
- w wersji offline w przeglądarkach www z interfejsem poprzez klasycz
ne strony HTML,
- w wersji online w urządzeniach przenośnych obsługujących strony
WAP,
- w wersji online w urządzeniach przenośnych obsługiwanych przez sys
tem Android.
Wrocław udostępnił rozkłady jazdy w wersji mobilnej również poprzez
wprowadzenie od lipca 2009 roku tabliczek z kodami 2D ułatwiającymi dostęp
do aktualnych rozkładów jazdy z danego przystanku. Dzięki kodom pasażero
wie mają łatwiejszy dostęp do stron www z aktualnymi rozkładami jazdy. Kod
2D prowadzi do strony, która podaje w jednym miejscu informacje o najbliż
szych odjazdach z danego przystanku pojazdu każdej z obsługujących go linii.
Wymienione odjazdy są uporządkowane od najwcześniejszego (od chwili wy
świetlenia strony) do najpóźniejszego. Odjazdy posegregowane są według kie
runków, a użytkownik nie musi się zastanawiać, według jakiego rozkładu (po
wszedniego, wakacyjnego czy świątecznego) jeżdżą autobusy czy tramwaje
w danym dniu. Do najważniejszych cech takiego rozkładu zalicza się przede
wszystkich jego aktualność29. Na rysunku 7 przedstawiono instrukcj ę wykorzy
stania kodu D2.
Rys. 7. Instrukcja wykorzystania kodu D2
Źródło: Rozkłady jazdy w komórce, http://www.wroclaw.pl/rozklady_jazdy_w_komorce,1.dhtml. 29 Rozkłady jazdy w komórce, http://www.wroclaw.pl/rozklady_jazdy_w_komorce,1.dhtml
Podsumowanie
A b y u trz y m a ć s w o ją p o z y c ję , firm y d z ia ła ją ce w w a ru n k a c h k o n k u re n c ji ry n k o w ej (w ty m ta k ż e p o d m io ty św iad czące u słu g i p u b lic z n e g o tra n sp o rtu z b io ro w e g o ) zm u szo n e s ą do c ią g łeg o p o sz u k iw a n ia n o w o c z e sn y c h ro zw iązań , z w ła sz c z a je ś li sz c z e g ó ln ą w ag ę p rzy w iązu j ą do w y so k iej ja k o ś c i o b słu g i k lie n ta . D z ia ła n ia p o d e jm o w a n e w ty m z a k resie z w iązan e s ą z w p ro w a d z a n ie m ró ż n eg o ty p u ro z w ią z a ń o p a rty c h o te c h n o lo g ie in fo rm a ty c z n e, stw a rz a ją ce k lie n to w i lep sze m o ż liw o śc i k o rz y sta n ia z u słu g , ja k ró w n ie ż z w ię k sz a ją ce d o stę p n o ść do in fo rm a c ji z w ią z a n y ch z ty m i u słu g am i. W sk a z a ć tu n a le ż y sy stem y i u rz ą d z e n ia u ła tw ia ją c e k o rz y sta n ie z k o m u n ik a c ji m iejsk ie j, ta k ie ja k np. e le k tro n ic z n e n o śn ik i in fo rm a c ji o ra z ta b lic e in fo rm a c y jn e . In n o w a c y jn y m i ro z w ią z a n iam i są ta k ż e sy stem y sp rz e d a ż y b ile tó w , m o b iln e ro z k ła d y ja z d y śro d k ó w tra n sp o rto w y c h itp. R o z w ią z a n ia te w d ra ż a ją m ia s ta różnej w ie lk o śc i, starając się u a tra k c y jn ić k o m u n ik acj ę z b io ro w ą i p o d n ie ść ja k o ś ć ż y c ia sw o ich m ie s z k a ń có w . W ła ś c iw a id e n ty fik a c ja p o trz e b p a s a ż e ra o raz szy b k ie i k o m p le tn e ich z a sp o k o je n ie , z a p ew n ien ie in d y w id u a ln e g o p o d e jśc ia - to d z ia ła n ia p o d e jm o w a n e p rz e z p rz e d się b io rstw a o fe ru ją c e m ie jsk ie u słu g i tra n sp o rto w e , d z ia ła n ia u k ie ru n k o w a n e n a zac ie śn ie n ie re lacji lo ja ln o śc io w y c h i w ła ś c iw ą k o m u n ik a c ję z p a sa ż e ram i p o d ró ż u ją c y m i ich p o jazd am i.
MODERN INSTRUMENTS OF COMMUNICATION
W ITH PASSENGER IN PUBLIC TRANSPORT
Summary
Urban and regional public transport may be regarded as one of the most essential public tasks. This is due to the mass character of services offered, as well as the impact of the transport system on the conditions of life and the attractiveness of urban areas. Using IT tools and solutions the services can be better managed, their quality much improved and solutions helping passengers to use the services can be implemented - among others: the integration of transport, improved passenger information, and facilities related to the use of cards - electronic tickets.
Keywords: urban public transport, urban cards, electronic tickets, passenger
