• Nie Znaleziono Wyników

Józef Krzyżkiewicz (1890-1955)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Józef Krzyżkiewicz (1890-1955)"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C I E T E G E O L O G I Q U E D E P O L O G N E Tom (Volume) XXV — 1955 Zeszyt (Fascicule) 4 Kraków 1957

t JÓ ZEF KRZYŻKIEW ICZ

(1890— 1955)

D nia 19 sierpnia 1955 r. zm arł po długotrw ałej chorobie serca Józef K r z y ż k i e w i c z — geolog czynny przeszło 30 lat w Zagłębiu Górno­

śląskim, w latach 1945— 1953 kierow nik S tacji Geologicznej Państw ow ego In s ty tu tu Geologicznego w tym Zagłębiu.

Urodzony 20. II. 1890 r. w Radom iu tam też ukończył szkołę średnią.

P rzejaw iając już od wczesnej młodości zainteresow anie geologią, fizyką i m atem aty k ą w stąpił na odpowiedni w ydział U niw ersytetu P e te rsb u r­

skiego. Okolicznośc, że za udział w stra jk u szkolnym 1905 roku został usu­

n ięty z gim nazjum rosyjskiego i ukończył szkołę polską, spowodowała że n a un iw ersy tet mógł być p rzy jęty jedynie jako słuchacz nadzw yczajny.

Po kilku latach studiów uniw ersyteckich w 1915 r. w yjechał do Baku, gdzie pozostaw ał aż do roku 1923.

T utaj, w tym najw iększym w Rosji zagłębiu naftow ym , przeszedł od podstaw szkołę zastosow ania w iedzy geologicznej do rozw iązyw ania za­

gadnień praktycznych z zakresu stosowanej geologii nafty. K ilka lat p rze­

pracow ał w biurze geologicznym firm y „Russkoje Towariszczestwo N ieft“

jako p ra k ty k a n t i kolektor przy w iertnictw ie naftow ym , później zaś w je d ­ nym z geologicznych b iu r okręgow ych (surachańskim ) podlegających cen­

tra ln e m u b iu ru geologiczno-poszukiwawczemu azerbajdżańskiego przem y­

słu naftow ego w ch arakterze już starszego asystenta i zastępcy geologa okręgowego.

W tym okresie opracow ał on między innym i m etodę konstruow ania p rofilu geologicznego n a zasadzie zestaw ień diagram atycznych opartych na p racy poszczególnych składowych rygu system u „ ro ta ry “. M etoda ta została w prow adzona w życie i zastosow ana przez kolegium geologów b a- kińskiego zagłębia naftow ego do badań now ych terenów.

W końcu roku 1923 pow rócił J. K r z y ż k i e w i c z do Polski i latem następnego roku został zaangażow any przez Państw ow y In s ty tu t Geolo­

giczny do prac na terenie zagłębia węglowego. Wobec brak u etatów aż po rok 1937 był on zatrudniony głów nie w okresie letnich badań terenow ych, a poza tym pracow ał pew ną ilość dni m iesięcznie w ówczesnej S tacji Geo­

logicznej tego In sty tu tu w D ąbrowie Górniczej. Okoliczność powyższa zm uszała go do jednoczesnej pracy nauczycielskiej w dziale szkolnictw a zawodowego. Dopiero na p arę la t przed w ojną został p rzy jęty na stałego pracow nika In sty tu tu i mógł już więcej czasu poświęcić badaniom geo­

logicznym.

Zasadniczą jego pracą dla P. I. G. w tym czasie był w spółudział w p ro ­ w adzonym przez prof. St. C z a r n o c k i e g o szczegółowym zdjęciu geo­

logicznym arkuszy Oświęcim i Orzesze, a później sam odzielne zdjęcie d al­

szych części tego ostatniego arkusza. Poza tym uczestniczył on w szeregu in nych prac in sty tu tu na terenie zagłębia, ja k badanie krasow ych złóż

(2)

- 378 -

glinek ogniotrw ałych w północnej części obszaru dąbrowskiego, szacowa­

nie zasobów złóż ru d cynkow o-ołow ianych teren u Olkusza, zebranie w ko­

palniach rejo n u Chorzowa i R udy pokładow ych prób w ęgla, połączone ze szczegółowym opisem ch arak teru petrograficznego (makroskopowego) odnośnych pokładów.

Poza stałym grom adzeniem zbiorów z tria su i k arb o n u dla sta c ji w D ąbrow ie dużo pracy w ciągu dw u la t poświęcił zebraniu d la Śląskiego M uzeum W ojewódzkiego w K atow icach kolekcji ilu stru jącej trias zagłębia, poczynając od pstrego piaskow ca aż po dolny k ajp er w łącznie; uczestniczył też w zorganizow aniu odnośnego działu tego muzeum .

W czasie okupacji, m ając pow ierzony sobie przez 'in sty tu t nadzór n ad zbioram i stacji, pozostał w Sosnowcu; p arę la t przepracow ał jak o pracow ­ nik fizyczny, potem zaś został przydzielony przez niem iecki urząd p racy

do w ydziału geologii i w iertn ictw a przy ówczesnym zarządzie przem ysłu węglowego obszaru dąbrowskiego. P racu jąc na stanow isku ta k zwanego

„technika geologicznego“ m iał możność zapoznania się z w ynikam i obszer­

nych prac w iertniczo-poszukiw aw czych prow adzonych przez okupantów oraz z m etodam i in te rp re ta c ji uzyskiw anych przy ty m profilów.

Z araz po ustąpieniu okupantów z końcem stycznia 1945 r. zajął się organizacją B iu ra Geologicznego w D ąbrow skim Zjednoczeniu P rzem ysłu Węglowego. W krótce zaś po ty m pow rócił do p racy w P aństw ow ym In sty ­ tucie Geologicznym, gdzie powierzono m u zorganizow anie nowej stacji geologicznej w zagłębiu; wyżej w ym ienione Biuro Geologiczne stało się zaczątkiem tej stacji.

Wobec przeprow adzonej w odrodzonej Polsce reorganizacji przem ysłu węglowego, a w następstw ie tego ogrom nego rozw oju zarów no sam ego kopalnictw a, ja k i robót poszukiw aw czo-w iertniczych zadanie nowej stacji m usiało być niew spółm iernie w iększe niż daw nej stacji w D ąbrow ie G ór­

niczej; działalność jej m usiała objąć już całe zagłębie i być nastaw io n a na w spółpracę z przem ysłem węglowym.

W pierw szym okresie istnienia stacji J. K r z y ż k i e w i c z , poza znalezieniem odpowiedniego lokalu d la niej, w łożył ogrom ną pracę w jej urządzenie oraz skom pletow anie jej personelu zarów no naukowego, ja k

(3)

- 379 -

i pomocniczego. Jednocześnie m usiał się zająć zabezpieczeniem m ateriału rdzeniow ego z licznych otw orów w iertniczych w ykonanych w różnych p u n k tach zagłębia przez okupantów .

Dalszy rozwój prac stacji ostatecznie ulokow anej w Czeladzi pod Bę­

dzinem poszedł przede w szystkim w kieru n k u pomocy kopalnictw u w roz­

w iązyw aniu stratygrafii, a po części i tektoniki karbonu oraz paralelizacji pokładów w ęgla n a głów nych obszarach poszukiw ań w iertniczych tego ko­

palnictw a. W związku z tym w ypadło J. K r z y ż k i e w i c z o w i zorga­

nizować w krótce pomocniczy p u n k t badaw czy pod Rybnikiem .

Poza ogólnym kierow nictw em pracam i stacji J. K r z y ż k i e w i c z b ra ł żyw y udział zarów no w tylko co w ym ienionym opracow yw aniu m ate­

ria łu z w ierceń (zwłaszcza z obszaru dąbrowskiego), ja k i w rozw iązyw aniu innych zagadnień staw ianych przed stacją przez przem ysł. Znalazło to swój w yraz w licznych sporządzanych przez niego opracow aniach, opiniach i ekspertyzach dotyczących np. w yjaśnienia tektoniki rozbudow yw anych kopalń, w arunków geologicznych głębienia szybów, zagadnień hydrogeo­

logicznych dotyczących zaopatrzenia w wodę kopalń i zakładów przem y­

słow ych itp.

W szystkie te prace, z których w iele stanow iło bardzo ciekaw e p rzy ­ czynki do poznania geologii zagłębia, nie b yły przeznaczone do- d ru k u i po­

zostały w rękopisach. W oparciu o m ateriały tylko jednej ze swych eks­

p erty z J. K r z y ż k i e w i c z opublikow ał pracę pod ty tu łem „C zw arto­

rzęd doliny Białej Przem szy pod Gołczawicam i“ (Z badań czw artorzędu w Polsce. T. 4. P. I. G., B iuletyn 6 8. 1952), w której przedstaw ił próbę u stalen ia n a podstaw ie analiz granulom etryczm ych poszczególnych faz se­

dy m entacyjnych osadów w ypełniających pew ien odcinek pradoliny tej rzeki oraz w yjaśnienia w arunków pow staw ania tych osadów.

J. K r z y ż k i e w i c z po przepracow aniu ty lu la t w zagłębiu stał się doskonałym znawcą jego budow y geologicznej, zwłaszcza obszaru d ąbrow ­ skiego, był zapalonym zbieraczem i w yróżniał się niezw ykłą sk ru p u latn o ­ ścią w swej pracy.

S t. D o k to r o w ic z -H r e b n ic k i

РЕЗЮМЕ

Дня 9. 8. 1955 скончался И о с и ф К ж и ж к е в п ч — в продолжении более тридцати лет активный геолог Горно - Силезского Бассейна, от 1945 — 1953 — руководитель Геологической Станции Государственного Института этого Бас­

сейна.

Иосиф К ж и ж к е в и ч родился 1890. После нескольких лет учёбы в ленин­

градском университете он отправился в Баку, гд^, проработал 8 лет в геоло­

гических заведениях, последние 4 годы в характере старшего ассистента одного из областных геологов (сураханьского района) азербайджанской нефтепромыш­

ленности.

(4)

- 380 -

Возвратившись в Польшу 1925 года И. К ж и ж к е в и ч стал работать в Горносилезском Углевом Бассейне в характере сотрудника Государственно­

го Геологическохо Института. До периода войны он принимал участие в дета­

льных геологических съёмках этого Бассейна и в работах Геологической Стан­

ции в Домброве Гурничей. Вначале 1945 года он занимался организацией новой Геологической Станции Государственного Геологического Института в этом Бассейне. Здесь он принимал горячее участие в разрешении вопросов касающихся геологии каменноугольных и гидрогеологических залежей, вопро­

сов, которые ставило развивающееся углевое горное дело.

RESUME

Le 19 aoüt est m o rt Józef K r z y ż k i e w i c z , m em bre de la Societe Geologique de Pologne, d o n t l’activite de geologue dans le Bassin H ouiller de la H aute Silesie s’etend su r une periode de plus de 30 annees, y com- p re n a n t l’epoque de dix annees (1945— 1955) au cours desquelles il di- rigeait la Station Geologique du Service Geologique de Pologne.

J. K r z y ż k i e w i c z est ne en 1890 ä Radom. A pres quelques annees des etudes superieurs ä l’universite de P etersbourg il p a rtit pour Baku pour y trav ailler p en d an t h u it annees dans des b u ra u x geologiques; les q u atre dernieres annees comme assistant et su b stitu t d ’un des geologues du district (la region de Surachan) de l’industrie petro liere d ’A zerbajdżan.

De son reto u r en Pologne en 1923 J. K r z y ż k i e w i c z av ait p a rti­

cipe ju sq u ’ä la guerre, comme collaborateur du Service Geologique de Pologne, aux trav au x ä la carte geologique detaillee d u Bassin H ouiller de la H aute Silesie, ainsi qu’aux trav au x de la S tation Geologique a D ą­

brow a Górnicza.

Aü com m encem ent de 1’ annee 1945 il organisa de nouveau la S tation du Service Geologique de Pologne dans le Bassin H ouiller de la H aute Silesie, dont il fü t nom m e directeur. II y deployait une vive activite p re- n a n t p a rt ä la solution des problem es geologiques concernant les gise- m ents houillers ainsi que des problem es hydrologiques, que l’industrie m iniere, dont developpem ent etait alors rem arquable, avait presentes

ä la Station.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Niniejsza publikacja jest wyrazem krytycznej refleksji oraz aktualizacji sta- nowisk i  postaw twórczych formułowanych „tu i  teraz”, w  kontekście wyzwań związanych

Pawlak powiedzia³, ¿e podczas spotkania klubu PSL z premierem Donaldem Tuskiem pod koniec czerwca ludowcy mówili o potrzebie pilnych zmian w ustawie o KRUS w dwóch sprawach

Tylko wtedy dowie- my się, czy ktoś jest naszym przyjacielem, gdy spędzimy z nim wiele czasu i dobrze go poznamy.. Dlatego praw- dziwa przyjaźń to taka, któ- ra

Jedna z lekarek poświęciła się dla dobra sprawy, aby zdobyć dowód przestępstwa – odebrała przesyłkę i jest ona w posiadaniu policji, sprawę prowadzi Komisariat

Za najbardziej reprezentatywnego autora owej Galicji oraz przykład bezpośrednich kontaktów polsko-austriackich może uchodzić związany z obu krajami Joseph Roth, nie tylko

Jerzy Bednarek, Problem archiwów historycznych w zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej.. Naj cie ka wiej brzmi uza sad nie nie frag men ta rycz no ści ze spo łu..

Nie wiemy jak pozytywne emocje nimi targały, gdy się dowiedziały o męskim przedsięwzięciu, ale faktem jest, iż 10 lipca 2012 roku znalazły się na szlaku Camino de Santiago.. I

Na którym polu i w którym baraku przebywał na Majdanku: został uśmiercony razem z innymi dziećmi i starcami w komorze gazowej zaraz po przybyciu do obozu.. „A wyobrażam sobie