Innowacyjne rozwiązania logistyczne w przedsiębiorstwach

Innowacyjne rozwiązania logistyczne

w przedsiębiorstwach

Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 34/1, 285-297

Roman Tylżanowski*

Uniwersytet Szczeciński

INNOWACYJNE ROZWIĄZANIA LOGISTYCZNE W PRZEDSIĘBIORSTWACH

Streszczenie

T em po zm ian, ja k ie za c h o d z ą w św iatow ych gospodarkach, p o ciąg a z a so b ą k o nieczność nieustannego w p ro w ad zan ia innow acyjnych rozw iązań. N iek ied y in n o ­ w acje w p rzedsiębiorstw ie w y m u sz ają firm y, które zn a jd u ją się w e w sp ó ln y m łańcuchu dostaw . D ynam izm św iatow ego ry n k u usług logistycznych p rzy c zy n ia się do rozw oju technologii, dzięki czem u poszukiw ane s ą n ajlepsze ro zw iązan ia logistyczne, które w sp ie ra ją p ro cesy produkcyjne, usługow e i inform acyjne. N ow e technologie in fo rm a­ cyjne w logistyce o d n o sz ą się nie tylko do now o czesn y ch n arzędzi inform atycznych, ale p rzede w szy stk im o p ie ra ją się n a innow acyjnym podejściu do ich roli w budo w an iu w arto ści firm y. C elem opraco w an ia je s t w yodrębnienie innow acyjnych rozw iązań, k tó ­ re s ą u kierunkow ane n a rozw ój system u logistycznego.

Słowa kluczowe:

Wprowadzenie

Zachodzące w gospodarce zmiany dotyczące przejścia od rynku producen­

ta do rynku konsumenta spowodowały zmianę warunków, w jakich przedsię­

biorstwa m uszą wytwarzać swoje produkty i je zbywać. Zmniejszona

n o ś ć p r o d u k tó w s p o w o d o w a n a ic h s z y b k im s ta r z e n ie m się , k tó r a p o w o d u je k o n ie c z n o ś ć s k r ó c e n ia c y k ló w p r o d u k c y jn y c h , o r a z w z r a s t a ją c y p o p y t n a to w a ­ r y w y s o k o w a r to ś c io w e i w d o b re j ja k o ś c i , w y m a g a ją s k ie r o w a n ia s ię k u r y n ­ k o w i k lie n ta . P r z e jś c ie d o r y n k u r z ą d z o n e g o p r z e z o d b io r c ę z m u s z a j e g o p o d ­ m io t y d o z b a d a n ia i p o z n a n ia p o tr z e b k lie n ta w o d n ie s ie n iu d o to w a r ó w , u s łu g o r a z s p o s o b u o r g a n iz a c ji ła ń c u c h a d o s ta w , a ta k ż e w d r a ż a n ia in n o w a c y jn y c h r o z w ią z a ń lo g is ty c z n y c h w p r z e d s ię b io r s tw a c h . C e le m a r ty k u łu j e s t w s k a z a n ie k o n c e p c ji, a ta k ż e w y s z c z e g ó ln ie n ie o r a z o m ó w ie n ie w y b r a n y c h , u k ie r u n k o w a ­ n y c h n a r o z w ó j s y s te m u lo g is ty c z n e g o , in n o w a c y jn y c h r o z w ią z a ń , k tó r e m o g ą b y ć w y k o r z y s ty w a n e w p o ls k ic h i z a g r a n ic z n y c h p r z e d s ię b io r s tw a c h .

1. Cel i zakres logistyki

M o ż liw o ś c i ą ła g o d z e n ia d y s p r o p o r c ji m ię d z y c z a s e m p r o d u k c ji d ó b r i u s łu g , a ta k ż e ic h d y s tr y b u c ji, j e s t lo g is ty k a . M o ż n a j ą d e f in io w a ć j a k o p r o c e s z a r z ą d z a n ia c a ły m ła ń c u c h e m d o s ta w , p o c z ą w s z y o d w y d o b y w a n ia s u r o w c ó w , a ż d o o s ta te c z n e g o p r z e k a z a n ia d ó b r i u s łu g k o n s u m e n to m . W ty m r o z u m i e n iu lo g is ty k a j e s t i n te r d y s c y p li n a r n ą d z i e d z in ą w ie d z y ł ą c z ą c ą z a g a d n ie n ia p r o d u k ­ c ji, d y s tr y b u c ji, tr a n s p o r tu i m a g a z y n o w a n ia w k o n te k ś c ie g o s p o d a r k i p r z e ­ s trz e n n e j. W p r a k ty c e w z a r z ą d z a n iu p r z e d s ię b io r s tw a m i k o n c e p c j a lo g is ty k i j e s t w y k o r z y s ty w a n a n a c o r a z s z e r s z ą s k a lę i z c o r a z w ię k s z y m i e f e k ta m i. N a jn o w ­ s z a lite r a tu r a ś w ia to w a w s k a z u je w y r a ź n ie n a r o s n ą c ą p o tr z e b ę i n a c o r a z l i c z ­ n ie js z e p r z e ja w y s y s te m o w e g o tr a k to w a n ia o r a z k s z ta łto w a n ia f u n k c ji i p r o c e ­ s ó w lo g is ty c z n y c h w a s p e k ta c h in te g r a c y jn y c h i s tr a te g ic z n y c h , c o z n a jd u je w y r a z w r o z w o ju i e w o lu c ji lo g is ty k i w k ie r u n k u k o n c e p c ji z in te g r o w a n e g o z a r z ą d z a n ia . P o ję c ie „ lo g is ty k a ” n ie j e s t j e d n o z n a c z n ie o k r e ś lo n e a n i z d e f in io w a n e w ś w ie c ie n a u k i. N a s k u te k d u ż e g o z a in te r e s o w a n ia t e m a t y k ą lo g is ty c z n ą p o ­ w s ta ło w ie le p o ję ć i k o n c e p c ji te o r e ty c z n y c h , w k tó r y c h a k c e n tu je się r ó ż n o ­ r o d n e z n a c z e n ia lo g is ty k i w z a le ż n o ś c i o d p r z y ję te g o p u n k tu o d n ie s ie n ia . Z a ­ r ó w n o w lite r a tu r z e z a g r a n ic z n e j, j a k i k r a jo w e j k a ż d y a u to r in a c z e j in te r p r e tu je to z a g a d n ie n ie , o d n o s z ą c j e z a r ó w n o d o p r a k ty k i g o s p o d a r c z e j, j a k i d o d z ie d z i­ n y w ie d z y e k o n o m ic z n e j. J e d n ą z d e f in ic ji p o d a li F r e d e r ic k J. B e ie r i K r z y s z t o f R u tk o w s k i, k tó r z y s tw ie rd z ili, ż e p r z e z lo g is ty k ę r o z u m ie się z r e g u ły p o ję c ie

o z n a c z a ją c e z a r z ą d z a n ie d z ia ła n ia m i p r z e m ie s z c z a n ia i s k ła d o w a n ia , k tó r e m a j ą u ła tw ić p r z e p ły w p r o d u k tó w z m ie js c p o c h o d z e n ia d o m ie js c fin a ln e j k o n s u m p ­ c ji, j a k r ó w n ie ż z w ią z a n ą z n im i in f o r m a c ję w c e lu z a o f e r o w a n ia k lie n to w i o d p o w ie d n ie g o p o z i o m u o b s łu g i p o r o z s ą d n y c h k o s z ta c h 1. A u to r z y te j d e f in ic ji p o d k r e ś la ją s z c z e g ó ln e z n a c z e n ie k o o r d y n a c ji p r z e p ły w u s u r o w c ó w , m a te r ia ­ łó w i w y r o b ó w g o to w y c h d o k o n s u m e n tó w , m in im a liz a c ji k o s z tó w te g o p r z e ­ p ły w u , a ta k ż e p o d p o r z ą d k o w a n ia d z ia ła ln o ś c i lo g is ty c z n e j w y m o g o m o b s łu g i k lie n ta . I n n ą d e f in ic ję lo g is ty k i z a p r o p o n o w a li L . G a r b a r s k i, I. R u tk o w s k i i W . W r z o s e k , k tó r z y r o z u m i e j ą j ą j a k o z i n te g r o w a n y s y s te m k s z ta łto w a n ia i k o n tr o li p r o c e s ó w f iz y c z n e g o p r z e p ły w u to w a r ó w o r a z ic h in f o r m a c y jn y c h u w a r u n k o w a ń z m ie r z a ją c y c h d o o s ią g n ię c ia m o ż liw ie n a jk o r z y s tn ie js z y c h r e l a ­ c ji m ię d z y p o z io m e m ś w ia d c z o n y c h u s łu g ( p o z io m e m o b s łu g i o d b io r c ó w ) a p o z io m e m i s tr u k tu r ą z w ią z a n y c h z ty m k o s z tó w 1 2.

M n o g o ś ć d e f in ic ji w s k a z u je n a f a k t g w a łto w n e g o r o z w o ju k o n c e p c ji lo g is ­ ty c z n e j w c ią g u o s ta tn ie g o p ó łw ie c z a . Z a in te r e s o w a n ie t ą p ła s z c z y z n ą z a r z ą ­ d z a n ia s p o w o d o w a n e j e s t w a l k ą o p r z e tr w a n ie f ir m n a c o r a z b a r d z ie j k o n k u r e n ­ c y jn y m r y n k u , k o n ie c z n o ś c ią o b n iż a n ia k o s z tó w i p o d n o s z e n ia ja k o ś c i o b s łu g i k lie n ta .

P r z e p ły w f iz y c z n y d ó b r m a te r ia ln y c h w w a r u n k a c h w s p ó łc z e s n e j g o s p o ­ d a r k i s ta je s ię c o r a z b a r d z ie j s k o m p lik o w a n y . W y m a g a o n o d p o w ie d n ic h i n ­ f o r m a c ji i o k r e ś lo n e g o ic h p r z e tw a r z a n ia . U m o c n ie n ie p o z y c ji p r o d u c e n ta n a r y n k u i s p r o s ta n ie w y m o g o m k o n k u r e n c ji u m o ż liw ia z a p e w n ie n ie w ła ś c iw e j o b s łu g i k lie n ta . P o le g a o n a p r z e d e w s z y s tk im n a d o s ta r c z e n iu k lie n to m o d p o ­ w ie d n ic h to w a r ó w w o d p o w ie d n ie j ilo ś c i i k o n d y c ji, o d p o w ie d n im c z a s ie i m ie js c u , p o o d p o w ie d n ic h k o s z ta c h . N a le ż y d b a ć o n ie z b ę d n y p o z io m z a d o ­ w o le n i a k lie n ta , z w r a c a ją c u w a g ę n a to , a b y k o s z ty g lo b a ln e b y ły m o ż liw ie n a jn iż s z e . M o ż n a to u z y s k a ć c h o c ia ż b y p o p r z e z u s p r a w n ie n ie z a r z ą d z a n ia p r o ­ c e s a m i p r z e p ły w u d ó b r r z e c z o w y c h i w k o n s e k w e n c ji p e łn e z a s p o k o je n ie m a te ­ r ia ln y c h p o tr z e b u c z e s tn ik ó w p r o c e s ó w lo g is ty c z n y c h c z y te ż z w ię k s z e n ie e f e k ­ ty w n o ś c i p r z e p ły w u , c o w y r a ż a s ię p r z e d e w s z y s tk im o b n iż e n ie m k o s z tó w p r z e p ły w u , a u jm u ją c j a k n a js z e rz e j - k o s z tó w lo g is ty c z n y c h 3.

1 F.J. Beier, K. Rutkowski, Logistyka, OW SGH, Warszawa 1995, s. 16.

2 L. Garbarski, I. Rutkowski, W. Wrzosek, Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej firmy, PWE, Warszawa 1998, s. 390.

3 C. Skowronek, Z. Sarjusz-Wolski, Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1999, s. 20.

W ostatnich latach w przedsiębiorstwach można zaobserwować szereg

zmian, które dotyczą w szczególności sfery zaopatrzenia i dystrybucji. Zmiany

te najczęściej polegały na nawiązywaniu współpracy z nowymi kooperantami,

co przyczynia się z reguły do przejęcia lub konieczności zorganizowania no­

wych kanałów dystrybucji.

Do głównych zadań nowoczesnej logistyki zaliczyć można4:

- racjonalizację całkowitych kosztów logistycznych,

- racjonalizację systemu organizacyjnego przedsiębiorstwa,

- stymulację integracji i hierarchizacji celów przedsiębiorstwa,

- wspomaganie składników zarządzania i strategii marketingowej,

- rozwiązywanie problemów powstających w miejscach styku przepływu

towarów i informacji,

- stymulację wzrostu efektywności gospodarowania,

- wykorzystanie efektu synergii w całej strukturze systemu logistycznego,

- zwiększanie elastyczności przedsiębiorstwa,

- zwiększanie przejrzystości rynku,

- wspomaganie orientacji rynkowej przedsiębiorstwa,

- stymulowanie serwisu i sprzedaży.

Coraz częściej przedsiębiorstwa poszukują nowych źródeł zaopatrzenia

oraz nowych kanałów zbytu. Dochodzi również do przekształceń struktury or­

ganizacyjnej, które poprzez usprawnienie systemu podejmowania decyzji

um ożliw iają zwiększenie możliwości adaptacji przedsiębiorstw do dynamicz­

nych zmian zachodzących na rynku. Większego znaczenia nabierają również

usługi obce. Firmy najczęściej korzystają z obcych usług transportowych i spe­

dycyjnych, produkcji podzespołów oraz specjalistycznych usług firm m arketin­

gowych. Stosunkowo niskie jest z kolei wykorzystanie obcych magazynów do

przechowywania własnych artykułów, co świadczy o tradycyjnym podejściu

przedsiębiorstw do tego zagadnienia5.

4 P. Blaik, Logistyka, PWE, Warszawa 1997, s. 41.

5 M. Bałtowski, Zarządzanie logistyczne w polskich przedsiębiorstwach (2), „Gospodarka Materiałowa i Logistyka” 1997, nr 7-8, s. 189-191.

2. Istota innowacji w funkcjonowaniu współczesnych przedsiębiorstw

K o n k u r e n c y jn a g o s p o d a r k a p o w in n a c e c h o w a ć s ię n ie ty lk o w z g lę d n ie w y s o k ą p r o d u k ty w n o ś c ią , s p r a w n o ś c ią i e f e k ty w n o ś c ią o p e r a c y jn ą , le c z ta k ż e p o s ia d a ć ta k ie c e c h y j a k e la s ty c z n o ś ć , p r z e d s ię b io r c z o ś ć i in n o w a c y jn o ś ć 6. W p o to c z n y m r o z u m i e n iu te r m in „ in n o w a c ja ” o d n o s i się do c z e g o ś n o w e ­ g o i in n e g o o d d o ty c h c z a s o w y c h r o z w ią z a ń . F irm y , k tó r e c h c ą b y ć in n o w a c y j­ n e , m u s z ą b y ć z d o ln e d o tw o r z e n ia ś r o d o w is k a , k tó r e b ę d z ie g o to w e n a k o m e r ­ c ja liz a c ję o w y c h n o w o ś c i, a w ię c ic h s z y b k ie w d ra ż a n ie . W e d łu g Z b ig n ie w a P ie tr a s iń s k ie g o „ in n o w a c je s ą to z m ia n y c e lo w o w p r o ­ w a d z o n e p r z e z c z ło w ie k a lu b z a p r o je k to w a n e p r z e z u k ła d y c y b e r n e ty c z n e , k tó r e p o l e g a j ą n a z a s tę p o w a n iu d o ty c h c z a s o w y c h s ta n ó w r z e c z y in n y m i, o c e ­ n ia n y m i d o d a tn io w ś w ie tle o k r e ś lo n y c h k r y te r ió w i s k ła d a ją c y m i s ię w s u m ie n a p o s tę p ” 7. M o ż n a w ię c s tw ie rd z ić , iż in n o w a c je s ą n a s tę p s tw e m p o s tę p u n a ­ u k o w o - te c h n ic z n e g o . P o z a ty m s ą o n e ś c iś le z w ią z a n e z p r z e d s ię b io r c z o ś c ią , a ic h w d r a ż a n ie o b a r c z o n e j e s t w y s o k im s to p n ie m r y z y k a .

Z a p r e k u r s o r a in n o w a c ji u z n a w a n y j e s t J o s e p h S c h u m p e te r , k tó r y d e f in iu je j e j a k o „ n ie c ią g łe p r z e p r o w a d z e n ie n o w y c h k o m b in a c ji w p ię c iu n a s tę p u ją c y c h p r z y p a d k a c h : w p r o w a d z e n ia n o w e g o t o w a r u c z y n o w e j m e to d y p r o d u k c ji, o tw a r c ia n o w e g o r y n k u , z d o b y c ia n o w e g o ź r ó d ła s u r o w c ó w lu b p ó łf a b r y k a tó w , p r z e p r o w a d z e n ia n o w e j o r g a n iz a c ji j a k ie g o ś p r z e m y s łu ” 8. P r z e d s ię b io r s tw o , k tó r e j e s t w s ta n ie tw o r z y ć in n o w a c je , z d o b y w a ć j e i a b ­ s o r b o w a ć , a ta k ż e p o z y s k iw a ć in f o r m a c je o r o z w ią z a n ia c h in n o w a c y jn y c h , n o s i m ia n o p r z e d s ię b io r s tw a in n o w a c y jn e g o 9. D o n a j w a ż n ie js z y c h p r z e s ła n e k w y b o ­ r u in n o w a c y jn o ś c i j a k o w io d ą c e g o c z y n n ik a w p ły w a ją c e g o n a k o n k u r e n c ję n a l e ż ą 10: - in n o w a c y jn o ś ć j u ż w s a m e j n a z w ie z a w ie r a e le m e n t n o w o ś c i i z m ia n y , m a c h a r a k te r d y n a m ic z n y i r o z w o jo w y ,

6 J. Bossak, Teoria i metodologia. Krytyczna ocena stosowanych metod analizy, w: Pol­ ska. Raport o konkurencyjności. 2006. Rola innowacji w kształtowaniu przewag konkurencyjnych, red. M.A. Weresa, Instytut Gospodarki Światowej - SGH, Warszawa 2006, s. 249.

7 A. Jasiński, Przedsiębiorstwo innowacyjne na rynku, Książka i Wiedza, Warszawa 1992, s. 26.

8 J. Schumpeter, Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960, s. 104. 9 J. Bogdanienko, Innowacyjność przedsiębiorstw, Wyd. UMK, Toruń 2004, s. 59. 10 A. Sosnowska, Pojęcie konkurencyjności przedsiębiorstw, w: Źródła przewagi konku­ rencyjnej przedsiębiorstw, Materiały i Prace IFGN, OW SGH, Warszawa 2002, s. 10.

- in n o w a c y jn o ś ć j e s t c z y n n ik ie m p o w ią z a n y m z p o z o s ta ły m i c z y n n ik a m i o d d z ia łu ją c y m i n a w z r o s t k o n k u r e n c y jn o ś c i, - in n o w a c je s iln ie o d d z i a łu j ą n a k r e o w a n ie p o p y tu r y n k o w e g o , k tó r y z k o le i j e s t n ie z w y k le w a ż n y m c z y n n ik ie m k s z ta łto w a n ia s ię k o n k u r e n ­ c y jn o ś c i. D z ię k i in n o w a c jo m m o ż liw e j e s t m .i n .11: - le p s z e p r z y s to s o w a n ie p r z e d s ię b io r s tw a d o o to c z e n ia , - p o d n ie s ie n ie ja k o ś c i w y r o b ó w i k o n k u r e n c y jn o ś c i ic h s p r z e d a ż y , - z l ik w id o w a n ie b a r ie r i a k ty w iz a c ja z a s o b ó w p r z e z z w ię k s z e n ie o g ó ln e j s p r a w n o ś c i i e f e k ty w n o ś c i d z ia ła n ia , - u s p r a w n ie n ie o r g a n iz a c ji i m e to d p r a c y , - p o p r a w a w a r u n k ó w b e z p ie c z e ń s tw a p r a c y , - s u b s ty tu c ja p r a c y ż y w e j w n a s tę p s tw ie le p s z e j o r g a n iz a c ji i w y ż s z e j w y d a jn o ś c i o p a rte j n a b o g a ts z y m i b a r d z ie j n o w o c z e s n y m w y p o s a ż e n iu te c h n ic z n y m , - z w ię k s z e n ie z d o ln o ś c i e k s p o rto w y c h . W s p ó łc z e ś n ie in n o w a c je b a r d z o c z ę s to s ą k o ja r z o n e z e z m ia n ą , je d n a k w ię k s z o ś ć a u to r ó w p o d k r e ś la , iż in n o w a c ję m o ż n a u to ż s a m ia ć z e z m i a n ą j e d y ­ n ie w te d y , k ie d y j e s t o n a k o r z y s tn a d la o r g a n iz a c ji. A n d rz e j P o m y k a ls k i s tw ie r ­ d z a , ż e je d y n ie te p r o d u k ty i u s łu g i, k tó r e m o ż n a s p r z e d a ć , p o z w o l ą o b r o n ić lu b w z m o c n ić p o z y c ję k o n k u r e n c y jn ą f ir m y 11 12. I n n o w a c je , k tó r e d o s ta r c z a ją n o w y c h w a r to ś c i k lie n to m , p r z e ja w ia ją się z a z w y c z a j w p o s ta c i n o w y c h p r o d u k tó w , te c h n o lo g ii, id e i, p o d e jś ć , a ta k ż e s y s te m ó w , k tó r e p o w in n y g e n e r o w a ć k o r z y ś c i p r z e d e w s z y s tk im d la k lie n tó w , k tó r z y p o p r z e z p r z y w ią z a n ie s ię do f irm y n a p o d s ta w ie s w o ic h p o z y ty w n y c h d o ś w ia d c z e ń z a g w a r a n tu j ą w y s o k ą r e n to w n o ś ć p r z e d s ię b io r s tw a . W r a z z r o z w o je m s e k to r a u s łu g z a k r e s p r z e d m io to w y in n o w a c ji z n a c z n ie s ię r o z s z e r z y ł i w y k r o c z y ł p o z a s f e r ę te c h n ik i. I n n o w a c je z a c z ę to tr a k to w a ć w s z e r o k im u ję c iu j a k o d o b r o , u s łu g ę lu b p o m y s ł p o s tr z e g a n e p r z e z k o g o ś ja k o n o w e . W d e f in ic ji te j p o d k r e ś la się , iż p o m y s ł m ó g ł j u ż is tn ie ć , a le s ta n o w i o n in n o w a c ję d la o s o b y p o s tr z e g a ją c e j g o j a k o n o w y 13.

11 W. Grudzewski, I. Hejduk, Projektowanie systemów zarządzania, Difin, Warszawa 2001, s. 48.

12 A. Pomykalski, Zarządzanie innowacjami, WN PWN, W arszawa-Łódź 2001, s. 19. 13 P. Kotler, Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Gebethner i S-ka, Warszawa 1994, s. 15-28.

I n n o w a c je p r z y c z y n ia ją s ię r ó w n i e ż d o o b n iż e n ia k o s z tó w lu b w z r o s tu j a ­ k o ś c i w p r o d u k ta c h n ie m a te r ia ln y c h . D z ię k i p r z y r o s to w i j a k o ś c i u s łu g i m o ż liw e j e s t c h o c ia ż b y s k r ó c e n ie c z a s u o b s łu g i k lie n ta , z w ię k s z e n ie z a p o tr z e b o w a n ia n a u s łu g i o f e r o w a n e p r z e z in n o w a to r a , z a s p o k a ja n ie p o tr z e b w ię k s z e j lic z b y n a ­ b y w c ó w , a c o z a ty m id z ie - w z r o s t r e n to w n o ś c i p r z e d s ię b io r s tw a .

O b e c n ie in n o w a c je s ta n o w ią o b s z e r n ą d z ie d z in ę w ie d z y , a ic h w d r a ż a n ie w p r z e d s ię b io r s tw ie j e s t k lu c z o w y m c z y n n ik ie m p r z e w a g i k o n k u r e n c y jn e j.

3. Zastosowanie innowacji w logistyce

W d z is ie js z y c h c z a s a c h p o d s ta w o w ą d e t e r m in a n tą w z r o s tu a tr a k c y jn o ś c i to w a r ó w i u s łu g w a r u n k u ją c ą r o z w ó j r y n k u i e k s p o r tu o r a z d e c y d u ją c ą o p o z y ­ c ji f irm y w o to c z e n iu j e s t in n o w a c y jn o ś ć . Z te g o w z g lę d u in n o w a c je p o w in n y b y ć w p r o w a d z a n e z a r ó w n o w p r z e d s ię b io r s tw a c h m a ją c y c h u g r u n to w a n ą p o z y ­ c ję n a r y n k u , j a k i w f ir m a c h d o p ie ro n a n ie g o w c h o d z ą c y c h . P o z io m in n o w a ­ c y jn o ś c i p r z e d s ię b io r s tw a j e s t o b e c n ie p o s tr z e g a n y n ie ty lk o j a k o s p o s ó b u z y ­ s k a n ia p r z e w a g i k o n k u r e n c y jn e j, a le ta k ż e j a k o w a r u n e k p o z o s ta n ia n a ry n k u .

I n n o w a c y jn y c h r o z w ią z a ń p o s z u k u je c o r a z w ię c e j f irm , w ty m r ó w n ie ż f ir m y lo g is ty c z n e . W z w ią z k u z p a n u ją c y m i n a c a ły m ś w ie c ie g lo b a ln y m i t e n ­ d e n c ja m i, ta k im i j a k c h o c ia ż b y s k r a c a n ie c z a s u r o z w o ju o r a z c y k lu ż y c ia p r o ­ d u k tu , r e d u k c ja s z c z e b li w y tw a r z a n ia , d o s to s o w y w a n ie p r o d u k tu d o k lie n ta c z y te ż w z r o s t n a c is k u n a k o s z ty , w a ż n e d la k a ż d e g o p r z e d s ię b io r s tw a j e s t c ią g łe d o s k o n a le n ie p r o c e s u z a r z ą d z a n ia z a p a s a m i o r a z w p r o w a d z a n ie r ó ż n e g o r o d z a ­ j u u le p s z e ń i in n o w a c ji u s p r a w n ia ją c y c h te n p r z e b ie g , a ta k ż e o b n iż a ją c y c h w s z e lk ie g e n e r o w a n e k o s z ty i s ta n z a p a s ó w . N a jw ię k s z ą z a c h ę t ą d o w d r a ż a n ia in n o w a c ji w lo g is ty c e j e s t z d e c y d o w a ­ n ie m o ż liw o ś ć p o z y ty w n e g o w p ły w u n a s z y b k o ś ć , p e w n o ś ć i b e z p ie c z e ń s tw o d o s ta w r ó ż n e g o r o d z a ju to w a r ó w p r z y z a c h o w a n iu o p ty m a liz a c ji k o s z tó w . Z a ­ s a d n ic z y m p r o b le m e m j e s t n a t o m ia s t w y b ó r o b s z a r u i p o d e jś c ia d o in n o w a c ji, a ta k ż e z e s p o łu o d p o w ie d z ia ln e g o z a ic h w d ra ż a n ie . O d p o w ie d n ie w y k o r z y s ta n ie z a s o b ó w p o s ia d a n y c h p r z e z k a ż d e p r z e d s ię ­ b io r s tw o w a r u n k u je z d o b y c ie o r a z u tr z y m a n ie s iln e j p o z y c ji n a ry n k u . D o z a s o ­ b ó w m a ją c y c h p r io r y te to w e z n a c z e n ie w k a ż d e j f irm ie z a lic z y ć m o ż n a p r z e d e w s z y s tk im w ie d z ę , u m ie ję tn o ś c i z a w o d o w e , a ta k ż e d o ś w ia d c z e n ie p r a c o w n i­ k ó w . O p ie r a n ie p r z e w a g i k o n k u r e n c y jn e j n a w ie d z y s p r a w ia , ż e z a r z ą d z a n ie

k a p ita łe m in te le k tu a ln y m s ta je s ię s tr a te g ic z n y m o b s z a r e m d z ia ła n ia p r z e d s ię ­ b io r s tw a . F ir m y p o w in n y s tw o r z y ć p r z e d s ię b io r c z y z e s p ó ł z a r z ą d z a ją c y w e ­ w n ą tr z w ła s n e g o s y s te m u o r a z p r z y ją ć t a k ą p o lity k ę , k tó r a s tw o r z y k lim a t i n ­ n o w a c y jn o ś c i i p r z e d s ię b io r c z o ś c i. M e n e d ż e r o w ie lo g is ty k i p o w in n i w ię c w y ­ k a z y w a ć się tw ó r c z ą i n w e n c ją o r a z k r e a ty w n o ś c ią , d o s tr z e g a ć z b i o r o w ą m ą ­ d r o ś ć i w ie d z ę z e s p o łu o r a z o d p o w ie d n io n i ą z a r z ą d z a ć i w y k o r z y s ty w a ć . N a l e ­ ż y j e d n a k p a m ię ta ć , ż e n ie ty lk o k ie r o w n ic y m u s z ą r o z u m ie ć is to tę w d r a ż a n ia in n o w a c ji w p r z e d s ię b io r s tw ie . Z te g o w z g lę d u z a tr u d n ia n e o s o b y p o w in n y p o tr a f ić d o s tr z e g a ć i r o z w ią z y w a ć n ie ty p o w e p r o b le m y , u m ie ć p r a c o w a ć w z e s ­ p o ła c h , n ie b a ć s ię w y z w a ń , a ta k ż e b y ć o tw a r te n a o p in ie i o c e n y in n y c h o ra z p r z y g o to w a n e d o d z ia ła n ia w s y tu a c ja c h k o n f lik to w y c h .

R o z w ią z a n ia lo g is ty c z n e n ie p r z y n o s ił y b y p o ż ą d a n y c h r e z u lta t ó w b e z o d ­ p o w ie d n ie g o w s p a r c ia in f o r m a ty c z n e g o . W ś r ó d p r z e d s ię b io r s tw w y k o r z y s tu ją ­ c y c h r o z m a ite s tr a te g ie lo g is ty c z n e w ie lk im z a in te r e s o w a n ie m c i e s z ą s ię z a ­ a w a n s o w a n e te c h n o lo g ie . I s to tn e z n a c z e n ie m o ż e o d g r y w a ć p o c z ta e l e k tr o n ic z ­ n a u m o ż liw ia ją c a p r o w a d z e n ie k o r e s p o n d e n c ji w k r a ju i z a g r a n ic ą , a ta k ż e w e w ła s n e j f irm ie . B a rd z o w a ż n e j e s t ta k ż e z a p r o je k to w a n ie o d p o w ie d n ie j b a z y d a n y c h , k tó r a p o w in n a b y ć w y k o n a n a z g o d n ie z k o n w e n c ja m i p r z y ję te g o m o ­ d e lu d a n y c h . R o z w ią z y w a n ie z ło ż o n y c h p r o b le m ó w w s f e r z e lo g is ty k i m o ż e u m o ż liw ić r ó w n ie ż o d p o w ie d n i s p r z ę t in f o r m a ty c z n y i o p r o g r a m o w a n ie 14. W s p ó łc z e s n e s y s te m y in f o r m a ty c z n e z a r z ą d z a n ia w y n i k a j ą z ic h s z e r o k ie g o z a k r e s u d z ie d z in o w e g o o r a z s iln e j, w ie lo a s p e k to w e j in te g r a c ji. S p r z y ja te m u r o z w ó j te c h n o lo g ii tz w . s y s te m ó w o tw a r ty c h , a w ię c u n iw e r s a ln e g o ś r o d o w is k a p r o g r a m o w o - s p r z ę to w e g o . O z n a c z a to , ż e f ir m y m a j ą s w o b o d ę w y b o r u d o s ta w ­ c y , d o s tę p d o s z e r o k ie g o z e s ta w u a p lik a c ji o r a z n o w y c h te c h n o lo g ii k o m p u te ­ r o w y c h , a ta k ż e k o n ta k t z e ś w ia te m i o c h r o n ę w ła s n y c h in w e s ty c ji in f o r m a ­ t y c z n y c h 15. C o r a z w ię c e j s p e d y to r ó w i o p e r a to r ó w lo g is ty c z n y c h p la n u je n a b y c ie lu b u n o w o c z e ś n ie n ie s y s te m u in f o r m a ty c z n e g o o b s łu g u ją c e g o ła ń c u c h d o s ta w . N a le ż y j e d n a k p a m ię ta ć , iż s y s te m te n p o w in ie n b y ć w w y s o k im s to p n iu s k o r e ­ lo w a n y z s y s te m a m i z a r z ą d z a n ia s to s o w a n y m i w p r z e d s ię b io r s tw ie . D z ię k i w y s o k ie j d y n a m ic e ś w ia to w e g o r y n k u u s łu g lo g is ty c z n y c h m o ż liw e j e s t p o s z u ­

14 A. Wartecki, Zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie przemysłowym, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw” 1999, nr 8, s. 17-19.

15 A. Szymonik, Badanie systemów informatycznych wspomagających zarządzanie logis­ tyczne firm , „Logistyka” 2004, nr 6, s. 41.

k iw a n ie n a j le p s z y c h r o z w ią z a ń lo g is ty c z n y c h , k tó r e b ę d ą w s p ie r a ć p r o c e s y p r o d u k c y jn e , u s łu g o w e i i n f o r m a c y jn e 16. P r z y k ła d e m in n o w a c y jn y c h r o z w ią z a ń w f ir m a c h lo g is ty c z n y c h j e s t s y s ­ te m u s p r a w n ia ją c y f u n k c jo n o w a n ie k s ię g o w o ś c i T M S , d z ię k i k tó r e m u o p e r a to r lo g is ty c z n y lu b s p e d y to r p ła c i p r z e w o ź n ik o w i o k r e ś lo n ą c e n ę z a u s łu g ę (łą c z n ie z d o d a tk o w y m i o p ła ta m i) w m o m e n c ie o tr z y m a n ia p o tw ie r d z e n ia o d o s ta r c z e ­ n iu to w a r u o d d o s ta w c y . W y k o r z y s tu ją c s z y b k ą o b s łu g ę s p ła ty z o b o w ią z a ń o p e r a to ra , s y s te m te n w z n a c z n y m s to p n iu u s p r a w n ia p r z e p ły w y p ie n ię ż n e p r z e w o ź n ik a . K o le jn y m r o z w ią z a n ie m u s p r a w n ia ją c y m r o z lic z e n ia f in a n s o w e z p r z e w o ź n ik a m i j e s t w s p ó łp r a c a o n - lin e , k tó r a e lim in u je e w e n tu a ln e n a d p ła ty , a ta k ż e u m o ż liw ia tw o r z e n ie r a p o r tó w o w y d a tk a c h z w ią z a n y c h z ła d u n k a m i. T e c h n o lo g ią , k tó r a u le g ła w o s ta tn im c z a s ie z n a c z n e m u r o z w o jo w i, j e s t a u to ­ m a ty c z n a id e n ty f ik a c ja z w y k o r z y s ta n ie m c z ę s to tliw o ś c i r a d io w y c h , c z y li R F ID . D z ię k i w d r a ż a n iu te j te c h n o lo g ii w p r z e d s ię b io r s tw a c h m o ż liw a j e s t s z y b s z a r e a k c ja n a p o ja w ia ją c e s ię p o tr z e b y k lie n tó w , o b n iż k a k o s z tó w o r a z z m n ie js z e n ie w ie lk o ś c i z a p a s ó w 17.

I n n o w a c y jn o ś ć w lo g is ty c e z w ią z a n a j e s t n ie ty lk o z z a a n g a ż o w a n ie m n o ­ w o c z e s n y c h r o z w ią z a ń in f o r m a ty c z n y c h . O z n a k ą n o w o c z e s n o ś c i m o ż e b y ć r ó w n ie ż s p o s ó b m y ś le n ia . I n n o w a c y jn e r o z w ią z a n ia w lo g is ty c e p r z e ja w ia ć się w ię c b ę d ą c h o c ia ż b y w 18:

- c ią g ły m d o s k o n a le n iu z e s p o łu r e a liz u ją c e g o in n o w a c je , a ta k ż e c ią g łe j w e r y f ik a c ji p r a c y i z a a n g a ż o w a n ia , - n ie u s ta n n y m c z u w a n iu n a d j a k o ś c i ą d z ia ła ń , - n ie u s ta n n y m s k u p ie n iu n a p r a c y , n a z e s p o le , w k tó r y m s ię p r a c u je , n a w d r a ż a n y c h p r a k ty k a c h i w y z n a w a n y c h w a r to ś c ia c h , - d z ia ła n ia c h p o le g a ją c y c h n a w y s z u k iw a n iu c ią g le n o w y c h , le p s z y c h s p o s o b ó w r e a liz a c ji z a d a ń lo g is ty c z n y c h , - z a d o w o le n iu z w y k o n y w a n e j p r a c y i u c z c iw o ś c i w o b e c k lie n tó w , - e lim in a c ji s ta r y c h n a w y k ó w , p r z y z w y c z a je ń o r a z b a r ie r z w ią z a n y c h z e z m ia n a m i w o b s z a r z e d z ia ła ń lo g is ty c z n y c h .

16 J. Lewandowska, Innowacje technologiczne i informatyczne w logistyce, „Logistyka” 2008, nr 5, s. 20.

17 Ibidem, s. 20-21.

18 Doskonałość w logistyce, wywiad z prof. H.-Ch. Pfohlem, „Eurologistics” 2010, nr 3, s. 28-29.

Głównym założeniem wszystkich wdrażanych rozwiązań powinno być

lepsze dostosowanie się do zmian otoczenia oraz uzyskanie zdolności do szyb­

szej reakcji na potrzeby rynku.

Przyczyną niepowodzeń w działaniach logistycznych m ogą być niewystar­

czające zasoby ludzkie. Z tego względu niezbędnym czynnikiem innowacyjno­

ści firm logistycznych jest również budowanie baz wiedzy przedsiębiorstwa,

które są tworzone przy wykorzystaniu wewnętrznych oraz zewnętrznych relacji

z partnerami. Systemy i sieci logistyczne o dużych zdolnościach adaptacyjnych

cechują się największym potencjałem do wprowadzania innowacji, dzięki któ­

rym przedsiębiorstwa będą w stanie ograniczać wszelkie koszty związane z lo­

gistyką lub uzyskiwać wyższe marże.

Profesor Hans-Christian Pfohl twierdzi, że „w konkurencyjnej gospodarce

usługi logistyczne nabierają coraz większego znaczenia. Współcześnie konsu­

menci m ają do wyboru wiele towarów o zaawansowanej myśli technologicznej,

których jakość jest porównywalna. Z tego też względu dla zdobycia przewagi

konkurencyjnej nie tyle będzie się liczył sam produkt, co efektywny łańcuch

dostaw. Logistycy powinni być przygotowani na nieprzewidywalność prognoz

i szybko reagować na zmieniającą się sytuację na rynku. Jeśli ktoś potrafi spro­

stać tym wymaganiom, będzie miał przewagę na rynku”19. Ponadto, profesor

informuje, iż na nieustający proces udoskonaleń w łańcuchu dostaw największy

wpływ m ają właśnie ludzie. Przewiduje on także, że duży wpływ na logistykę

może wywrzeć rozwój internetu i związana z tym komunikacja.

Przytaczając dwie przełomowe innowacje w logistyce, a mianowicie kon­

tener, który całkowicie zrewolucjonizował przepływ materiałów, oraz technolo­

gię RFID, która przyczyniła się do przejrzystości łańcucha dostaw, Pfohl w y­

mienił również inne kluczowe czynniki sukcesu20:

- struktury regionalnych sieci, elastyczność, zarządzanie ryzykiem

i środkami obrotowymi,

- wzrost wymagań odbiorców w zakresie czasu realizacji usług dostaw,

ich dostępności i rzetelności,

- usługi przygotowane zgodnie z potrzebami konsumentów, a więc szyb­

kie reagowanie na ich zapotrzebowanie,

19 Doskonałość w logistyce..., s. 28. 20 Ibidem, s. 28-29.

- s e g m e n ta c ja ła ń c u c h a d o s ta w n a k i e r o w a n a n a p o p y t i s p e c y f ic z n e p o ­ tr z e b y o d b io r c ó w , k tó r a m o ż e p r z y c z y n ić s ię d o o g r a n ic z e n ia w ie lk o ś c i z a p a s ó w , a co z a ty m id z ie - z o p ty m a liz o w a ć k o s z ty , - w y m a g a n ia z w ią z a n e z b e z p ie c z e ń s tw e m i p o te n c ja ln y m i z a g r o ż e n ia m i w y s tę p u ją c y m i w ła ń c u c h u d o s ta w , - z a r z ą d z a n ie r y z y k ie m w ła ń c u c h u d o s ta w , - s tr a te g ie z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o ju f irm z u w z g lę d n ie n ie m a s p e k tó w e k o lo g ic z n y c h . W s z y s tk ie p o w y ż s z e c z y n n ik i i k ie r u n k i z m ia n p o w in n y z n a le ź ć s w o je o d b ic ie w in n o w a c y jn y c h r o z w ią z a n ia c h lo g is ty c z n y c h . D z ię k i e f e k to w i s k a li b ę d ą o n e w s ta n ie d o p r o w a d z ić d o r o z w ią z a ń , d z ię k i k tó r y m o p e r a to r z y lo g is ty c z n i s p r o ­ s ta ją w y m a g a n io m k o n s u m e n tó w X X I w . Podsumowanie W d z is ie js z y c h c z a s a c h z d e c y d o w a n a w ię k s z o ś ć p r z e d s ię b io r s tw , w ty m f irm lo g is ty c z n y c h , j e s t z m u s z o n a d o w d r a ż a n ia in n o w a c y jn y c h r o z w ią z a ń , k tó r e m o g ą d o ty c z y ć w p r o w a d z a n ia n o w y c h p r o d u k tó w , te c h n ik i te c h n o lo g ii, o r g a n iz a c ji lu b r e la c ji z p a r tn e ra m i. N a jw a ż n ie js z e j e s t , a b y w y p r a c o w a ć w p r z e d s ię b io r s tw ie o d p o w ie d n i ą k u ltu r ę o r g a n iz a c y jn ą , d z ię k i k tó r e j k a ż d y p r a c o w n i k b ę d z ie z m o ty w o w a n y d o in n o w a c y jn e g o i n ie k o n w e n c jo n a ln e g o m y ś le n ia , a ta k ż e p o d e jm o w a n ia w y z w a ń i r y z y k a . I n n o w a c y jn o ś ć s ta je się o b e c n ie g łó w n y m w a r u n k ie m r o z w o ju z a r ó w n o p r z e d s ię b io r s tw , j a k i p o s z c z e ­ g ó ln y c h r e g io n ó w o r a z c a łe j g o s p o d a rk i. Z te g o te ż w z g lę d u in n o w a c je p o w in ­ n y z n a le ź ć w y k o r z y s ta n ie ta k ż e w lo g is ty c e , d z ię k i c z e m u f ir m y b ę d ą w s ta n ie u z y s k a ć p r z e w a g ę k o n k u r e n c y jn ą , a ty m s a m y m u tr z y m a ć s ię n a n ie s ta b iln y m ry n k u . I s tn ie je w ie le in n o w a c y jn y c h r o z w ią z a ń . W y s ta r c z y w y b r a ć o d p o w ie d ­ n ie i z a s to s o w a ć j e w p r z e d s ię b io r s tw ie . Literatura

B ałtow ski M ., Z arzą d za n ie logistyczne w p o lsk ic h p rzed sięb io rstw a ch (2), „G ospodarka M ateriałow a i L o gistyka” 1997, n r 7 -8 .

B laik P., L ogistyka, P W E, W arszaw a 1997.

B ogdanienko J., In n o w a cyjn o ść p rzed sięb io rstw , W yd. U M K , T oruń 2004.

B o ssak J., T eoria i m etodologia. K ryty czn a o cena stosow anych m e to d analizy, w: P o l­ ska. R a p o rt o konkurencyjności. 2006. R o la innow acji w kształtow aniu p rze w a g konkurencyjnych, red. M .A . W eresa, Insty tu t G ospodarki Św iatow ej - SGH , W a r­ szaw a 2006.

D o sko n a ło ść w logistyce, w y w iad z prof. H .-C h. P ohlem , „E urologistics” 2010, n r 3. G arbarski L., R utkow ski I., W rzosek W ., M arketing. P u n k t zw ro tn y n o w oczesnej fir m y ,

P W E, W arszaw a 1998.

G rudzew ski W ., H ejduk I., P rojektow anie system ó w zarządzania, D ifin, W a rsza­ w a 2001.

Jasiński A ., P rzedsiębiorstw o innow acyjne n a rynku, K siążk a i W iedza, W arsza­ w a 1992.

K otler P., M arketing. A naliza, plano w a n ie, w d rażanie i kontrola, G ebethner i S-ka, W arszaw a 1994.

L ew andow ska J., In n o w a cje technologiczne i inform atyczne w logistyce, „L ogistyka” 2008, n r 5.

P om ykalski A ., Z arządzanie innow acjam i, W N PW N , W a rsz a w a -Ł ó d ź 2001. S chum peter J., T eoria rozw oju g ospodarczego, PW N , W arszaw a 1960.

S kow ronek C., S aijusz-W olski Z., L o g istyka w przed sięb io rstw ie, PW E, W arszaw a 1999.

S osnow ska A ., P o jęcie ko nkurencyjności prze d się b io rstw , w: Ź ró d ła p rze w a g i konku ren cyjn ej prze d się b io rstw , M ateriały i P race IFG N , W arszaw a O W SGH, 2002.

S zym onik A ., B a d a n ie system ó w inform atycznych w spom agających za rządzanie lo­ g istyczn e fir m , „L og isty k a” 2004, n r 6.

W artecki A ., Z arządzanie logistyczne w p rze d się b io rstw ie p rzem ysło w ym , „E konom ika i O rganizacja P rzedsiębiorstw ” 1999, n r 8.

INNOVATIVE SOLUTIONS IN LOGISTICS

Summary

The pace o f changes in g lobal econom ies entails n ecessity for introduce in n o ­ vative solutions. Innovations are also in firm s th a t exist in a com m on supply chain. The

dynam ism o f th e g lobal logistics m ark et contributes to the developm ent o f technology. E nterprises look for the b est logistics solutions th a t support th e p rocesses o f production, service and inform ation. N ew inform ation technologies in logistics refer n o t o n ly to m o d ern IT tools b u t above all th e y are b ased o n an innovative approach to th eir role in b uilding goodw ill. The aim o f article is an identification o f selected and d irected on d evelopm ent o f logistic system , innov atio n solutions w h ich can be u se d in p o lish and foreign enterprises.

Keywords:

JEL Codes: